Morgunblaðið - 14.03.1952, Page 5

[" Pöstudagur 14. marz 1952.
MORGUNBtAÐ IÐ
» \
1 vex ei!Húseigandiimvaríréttier
3ÞÖ SKÓLABRÆÐUR séu árum
saman búsettir hér í Reykjavík
og hafi átt skap saman á fyrri
árum, geta þeir hæglega horfið
tivorir öðrum, og ekkert vitað um
hvers annars hag tímunum sam-
fan.
..ÞEKKIRÐU MIG EKKI?“
Rann þetta áþreifanlega Upp
ffyrir mér, fj'rir einum þremur
;árum þegar ég eitt sinn sem oftar
átti erindi suður í Landsspítala.
Gekk þar eftir ganginum í sjúkra
■vitjun fram hjá öldruðum manni
S hjólastól.
— Þekkirðu mig ekki? spyr
ihann, er hann sá að ég ætlaði
að ganga fram hjá honum.
Það kom hik á mig. Ég horfði
á hann, en bar ekki kennsl á,
hver hann var. Þangað til ég
óttaði mig á að röddin er kom
!fram undan hæruskotnu alskegg-
iinu var Bjarna Jósefssonar efna-
ffræðings frá Melum.
Ég staðnæmdist við stólinn
íhans, og komst að raun um að
hann var að mestu orðinn ósjálf-
bjarga. Hann var að stoppa í
jpípuna sína, og hafði til þess ekki
íiema hægri hendina. — Vinstri
liandleggurinn óvirkur, krepptur.
SSXTUGUR í DAG
Hann sagði mér þá í fám orð-
wm sjúkrasögu sína eins og hún
var orðin þá. Hann h^fur verið
jspítalasjúklingur síðan 17. okt.
1947. Hann á sextugsafmæli í dag.
í tiiefni af þessu afmæli hans
skrapp ég suður í Landsspítala í
gær og hafði tal af Bjarna, ef ske
kynni að ég gæti stuðlað að því
að gera þessum ósjálfbjarga
Snanni einhvern dagamun.
Ég eins og aðrir sKólabræður
Sians minnist þeirra tima er hann
var allra manna kátastur og æðru
lausastur á hverju sem gekk. —
Hann er að upplagi meðai þeirra
imanna, sem ég hef þekkt lausast-
an við allt smásmugulegt hugar-
víl. Fyrr á tímum þekkti ég hann
að því að líta raunsæjum augum
á tiiveruna jafnt í máleíjrum
sjálfs sín sem annarra.
Á leiðinni suður i spítalann
spurði ég sjálfan mig?
Hvernig hefur hann snúizt við
þeirri ógasfu, sem hefur hent
ihann í lífinu, er hann varð lík-
amlega ósjálfbjarga með óskerta
sálarkrafta. Þessi reynsla Bjarna
Jósefssonar er þess eðlis, að hún
kemur öllum við. Því enginn veit
sína æfina fyrr en öll er. Allir
getum við fyrr eða síðar mætt
svipuðum örlögum og hann.
Fyrst spurði ég hann hvernig
sjúkdómi hans hefði verið varið.
— Það vissi enginn hvað að
snér gekk, fyrr en ég kom hing-
sð að Jón Hjaltalín gerði sér það
Jjóst. Ég hafði fengið æxli í mæn-
'unni í miðjum hálsi. — Það
var skorið og gekk sá uppskurður
vel. En svo lengi hafði þetta æxli
háð heilsu minni að ég hef ekki
ffengið mátt í þá líkamshluta er
sexlisskrattinn hafði lamað-
Bjarni lútir fram yfir sig og
bendir mér á hvar örið sé á háls-
inum eftir uppskurðinn.
— Þetta er ekki mikið ör, segi
ég.
— Nei. Það er víst ekki mikið.
Ég hef aldrei séð það, segir hann.
K.TAFTASKÚMAR IIAFA
ALDREI RÉTT FYRIR SÉR
Læknarnir voru lengi að átta
Big á, hvað að mér gekk. Sumt
íólk gat sér þess til að þetta væri
afleiðingar af fylliríi, eins og
vant er þegar menn fá ein-
hvern sjúkdóm í mænuna eða að-
altaugakerfið er veldur lömun.
Þegar Jón Hjaltalín hafði lokið
rannsókn sinni og ég spurði hann
að því, hvort hægt væri að kenna
áfenginu um þennan sjúkdóm,
neitaði hann því ákveðið.
Er ég sagði konunni minni frá
þessari niðurstöðu prófessorsins,
þá segir hún rétt si-sona: „Því
var nú ver að þessu var ekki
þannig varið. Ef þessar hefðu ver
ið orsakirnar, þá værir þú senni-
lega orðinn alheill“. En þá varð
mér nú að orði, að ég gæti glaðst
síiiÍIf reksr
Rabbað við Bjarna Jósefsson sexfugan
Bjarni í hjólastclnum í spítalaganginum.
yfir því að kjaftaskúmarnir
fengju ekki rétt fyrir sér í þessu
frekar en öðru. Því þeir mega
aldrei hafa rétt fyrir sér í neinu.
— Á fyrstu veikindaárum :nín-
um, heldur Bjarni áfram, las ég
heilmikið um þennan sjúkdóm
minn og skylda sjúkdóma. Og til-
fellið er, að ef ég hefði haft að-
gang að þeim bókum, áður en ég
var orðinn svona veikur, þá hefði
ég sjálfur fengið svo sterkan
grun á að hér væri um mænu-
sjúkdóm að ræða, að ég hefði;
ekki dregið það eins lengi að
ganga undir gagngera rannsókn.
AÐ LESA
LÆKNINGABÆKUR
En það er einkennileg hjátrú
margra, að fólk geti haft illt af
því að lesa um sjúkdóma. Ég veit
að þetta er til. En það er undan-
tekning, að siík áhrif geti orðið
áberandi.
Það eru ekki allir eins og aust-
íirzka kennslukonan, sem kunn-
ingi minn sagði mér frá, er rúm-
lega fimmtug að aldri fékk %
hendur læknabókina „Heil^urækt
og mannamein“. Af þvi að lesa
um líðan þungaðra kverina, fékk
hún nákvæmlega öll einkenni
þess eftir því sem hún sagði
sjálf, að hún væri barnshafandi.
Ég veit að þetta er satt, því
sögumaður minu hafði heyrt það
frá henni sjálfri.
— Hvernig varð þér við þegar
þú fékkst að vita hver sjúkdómur
þinn var?
— Og blessaður vertu. Það var
miklu betra heldur en helvítis
óvissan. Og ég skal segja þér
eitt.
MÖNNUM VEX KJARKUR
ÞEGAR A ÞARF A j) HALDA
Flest fólk er miklu hugaðra
en menn almennt álíta, þegar um
alvarlega sjúkdóma er að ræða.
Hér j spítalanum hef ég
kynnst mörgu fólki og fengið að
vita hvernig það brást við þegar
það vissi að_ um enga batavon var
að ræða. Ég hef aldrei fundið
æðru á nbkkrum manni, hvort
heldur sem þeir hafa getað búizt
við bráðum dauða eða iöngum
lífdögum ósjálfbjarga. Karinski
geta menn ekki gert sér grein fyrir
þessu til fulls fyrr en þeir reyna
IIJÚKRUNARHEIMILI FYEIR
ÓSJÁLFBJARGA FÓI K
Síðan ræddum við stundarkorn
um eitt af vandamálum þjóðí'élags
ins, sem kemur öllum. við, en
Bjarni Jósefsson þekkir mörgura
öðrum fremur. Hvernig lcysa skal
vandræði ósjálfbjarga manna eins
og hans. Koma þeim fyrir á
hjúkrunai-heimili þar sem þeir
geta notið þeirra þæginda er þeim
kemur að haldi svo þeir taki ekki
að staðaldri rúm á sjúkiahúsum
þar sem fólk þarf að komast að,
er þarf á skjóíri læknisaðgerð að
halda.
—Ég má beiniínis ekki hugsa til
þess, segir B.jami, hvernig ég og
mínir líkar fylla rúm fyrir fár-
sjúkum mönnum er þurfa að kom-
ast að hér í Landsspítalanum.
— Ef þú kæmist á hjúkrunar-
heimili og gætir fengið aðstöðu
þar til að sinna þínum hugðar-
efnum, myndi það að sjálfsögðu
vera mikill léttir fyrir þig.
— Biddu fyrir þér. Það yrði
allt annað. Ég gæti til dæmis
unnið við skriftii', fengist við
kennslu og þ. u. 1. En þú mátt
ekki taka það svo að ég sé að
kvarta yfir aðbúðinni hérna, því
Iiér er allt ’starfsfólkið eins og
teztu vinir ynínir.
Við töiuðum síðan um það mál
stundarkorn og hvcrnig lixlegast
væri að þetta mál yrði leyst á við-
unandi hátt.
En siðan vík ég að öðru og spyr:
— Hvað hefurðu lesið helzt á
þessum árum?
— Fyrst í stað tók ég að lesa
skáldsögur mér til afþreyingar,
en hætti því fljótlega. Mér reynd
ist ómögulegt að festa hugann
við Oskar Wilde eða Maxim
Gorki og aðra stórlaxa í bók-
menntunum. Síðan hef ég hallað
mér að fornsögunum og öðrum
þjóðlegum fræðum, auk þess sem
ég gríp í stærðfræði- og náttúru-
fræðirit, einkum eðlisfræði.
■if
Við Bjarni vorum ekki lengi
búnir að skrafa saman þarna í
spítalaganginum, fyrr en ég hvað
eftir annað gleymdi þvi, að þessi
fornkunningi minn hafði ekki
þessa stundina neina möguleika
á að spretta upp úr hjólastóln-
um sínum. Því í orðræðum er
hann sami æringinn og Bjárni á
Melum var, þegar við vorum
sarnan í skóla.
Geri aðrir betur.
V. Sí.
Hæstaréftardómur í húsakaupamáli.
Flygsiys
SAN ANTÓNló, Texas, 12. marz
n-Risaflugvirki úr flugher Banda
ríkjanna hrapaði til jarðar við
flugvöllinn í San Antóníó í dag
og eyðilagðist gersamlega. Fregn-
jr herma að all margir menn
hafi látið lífið. —Reuter-NTB.
4000% hækkun
OSLÓARBORG — Finnar krefj-
ast, að norskir hreindýraeigend-
ur, serp,..beita á finnskri grund
Igreiði 4000% meira fyrir haga-
| gönguna en i fyrra. Þar sem héit
,er miklu betri Finna megin, þá
er þettá mjög bagalegt fyrir
norsku hreindýraeigendurna.
I HÆSTARÉTTI er genginn dóm-
ur í máli er reis út af sölu hús-
eignar í Grundarfirði. — Þorkell
Sigurðsson framkvæmdastjóri
að Grafarnesi í Grundarfirði,
stefndi Oddi Kristjánssyni, fram-
kvæmdastjóra, einnig til heimil-
is að Grafarnesi i Grundarfirði.
Forsaga málsins er í stuttu
máli á þá leið, að Þorkell ætlaði
að kaupa húseignina af Oddi. —
Létu þeir gera kaupsamning, þar
að lútandi. Vegna þess að Þor-
keli gekk erfiðlega að fá það fé
er hann skyldi greiða við undir-
ritun samningsins, taldi Oddur
sig hafa fulla ástæðu til að hætta
við að selja Þorkeli búseignina.
Þegar næsta dag seldi Oddur
liana tveim mönnum öðrum.
Þorkell Sigurðsson gerði þær
kröfur fyrir dómstólunum að því
yrði slegið föstu að með sam-
komulaginu hafi komizt á bind
andi kaupsamningur milli hans
og Odds um umrædda húseign.
Hann krafðist þesk og að ógild
væri sala Odds á húseigninni íil
mannanna tveggja er hana
keyptu.
í HÉRABI
í héraði urðu úrs’it málsins
þau, að Oddur Kristjánsson tap-
aði málinu fyrir Þorkeli. — Rétt-
urinn leit svo á, að Oddur hafi
ekki átt rétt á að rifta samningn-
um um kaupin. Hann hafi ekki
sýnt fram á að efnahag Þorkels
hafi verið svo háttað, að ástæða
jværi til að óttast að vanskil
'myndu verða á greiðslunum,
.samkv. kaupsamningnum.
| Héraðsdómur vildi ekki dærna
sölu Odds á húseigninni til
mannanna tveggja ógilda, enda
hafi kaupsamningi þeirra verið
þinglýst athugasemdalaust. — I
héraði var málskostnaður látinn
falla niður.
I.
I HÆSTARETTI
I í Hæstarétti, en þangað skaut
Oddur Kristjánsson dómsúrslit-
) um þessum, vann hann málið. —
I forsendum dóms Hæstaréttar
er viðskiptum málsaðila nákvæm
ilega lýst, en þar segir m. a.:
Oddur Kristjánsson, sem skotíð
j hefur máli þessu ti! Hæstaréttar
i með stefnu 19. apríi 1950, krefst
þess, að hann verði sýkn dæmdur
af kröfum gagnáfrýjanda og hon
um dæmdur málskostnaður í hér-
aði og fyrir Hæstarétti úr hendi
Þorkels eftir mati Hæstaréttar.
Þorkell Sigurðsson hefur áfrýj-
að málinu með stefnu 8. maí 1950.
Krefst hann þess, að hinn áfrýjaði
dómur verði staðfestur og Oddi
dæmt að greiða honum máls-
kostnað bæði í héraði og fyrir
Hæstarétti eftir mati Hæstarétt-
ar.
KAUFSAMNINGURINN
UM HÚSIÐ '
Um páskana 1948 auglýsti Odd-
ur Kristjánsson hús, er hann átti
í Grafarnesl, til sölu. Síðast í maí
, • , ,
s. a. sneri Þorkell ser til hans og
falaði af honum húsið. Urðu þeir
ásáttir um, að Þorkell Sigurðsson
keypti húsið á kr. 110.000,00, og
hinn 2. júní s. á. kl. 11 f.h., fóru
þeir saman til Guðlaugs Þorláks-
sonar í Reykjavík og þáðu hann
að rita kaupsammng um púsið,
þar sem greindir voru skilmáiar
kaupsins. Ritaði GuðMugur þeg
ar samdægurs kaupsamninginn
samkvæmt beiðni aðilja, enda
máttu aðiljar vitja hans kl. 3
þann dag. Greiðsluskilmálar voru
í stuttu máli þeir, að Þorkell
skyldi taka að sér lá,n,.er hvíldi
með í. veðrétti á eigninni, að ‘f jár
hæð kr. 6800,00, greiða kr. 5000,00
af áðurnéfndú kaupverði við und
irrituri sámnings, kr. 5000.00 og
kr. 2000,00 á tilteknum gjalddög-
um 1948 og kr. 15000,00 hinn 1.
ágúst 1949. Þann slðastnefnda
dag skyldi Oddur, að fullnægð-
um greiðslum af hendi Þorkels,
gefa út afsal til handa Þorkel*
fyrir eigninni. Þorkeil skyldi gefa
Oddi út skuldabréf fyrir eftir-
stöðvum kaupverðsins, kr. 58200,
00, er tryggðar sltyldu með 2.
veðrétti í húsinu.
ERFIÐLEGA GEKK AÐ
FÁ PENÍNGA
Oddur kveðst hafa tjáð Þorkeli
er þeir komu sér saman um skil-
mála kaupsins, að hann vild*
ganga frá kaupsamningi strax eða
í siðasta lagi fyrir 4. júní, en þanr»
dag að morgni ætlaði Oddur vest-
ur á land, og segir hann, að samrv
ingsritun hafi verið hraðað svo af
þeim sökum. Svo virðist af skýrsF
um aðilja sem Oddur hafi viljað
þegar undirrita samninginn 2. ;
júr.i kl. 3, en Þorkell taldi sér
ekki unnt að greiða fyrstu samn-
ingsgreiðslu, kr. 5000,00 þá, þar
| sem hann þyrfti að útvega þá.
fjárhæð. Kl. 5 þenna dag hringd*
Þorkeil til Odds og kvaðst cnn
ekki vera búinn að afla nefndrar
i flárhæðar. Aðiljar hittust siðart
,sð kvöldi sama dags, og lánaði
Oddur þá Þorkeii samningsupp-
kastið, er hann vildi hafa til sýnis
við útvegun lánsfjár. Oddur
kveðst hafa látið í ljós óáncegjut
yfir því, að ekki var gengið þeg-
ar frá samningum, þar sem nast*
dagur væri síðasti dvalardagim
sinn í Reykjavík að því sinni, eiv
segist þó hafa gefið Þorkeli frest
til næsta dags, 3. júní kl. 3. Á
þeim tilsetta tíma hringdi Þor-
kell, og urðu aðiljar þá ásáttir
um að hittast í tilgreindu húsi þá
um kvöldið til að gana frá fulln-
ÁVÍSUNIN, SEM EKKI
VAR TIL FYRIR
aðarsamningi um kaupin.
Er fundum þeirra bar saman Jb
húsi þessu vildi Þorkell irina hina
fyrstu greiðslu sína af hendi metf-
ávísun á sparisjóðsreikning siniv
í Útvegsbanka íslands h.f. Oddur
kveður Þorkel hafa æílað aít
greiða alla fjárhæðina þannig.
Þorkell segist hafa viljað greiða.
jkr. 1000,00 í peningum, en kr.
4000.00 með ávísun. Hann viður-
kennir, að innstæða þessarar fjár
hæðar hafi þá ekki verið í reikn-
ingi hans, en segir, að nafngreinA
ur bankastíóri Útveeshankans.
hafi ver:ð búinn að lofa honunt
láni til greiðslunnar og að láns-
fjárhæðin skyldi gpeidd inn á-
sparisj óðsreikning hans í bank-
anum. Oddur taldi þetta alls kost
ar ófuilr.ægjandi greiðslutilbo5
og kveost hafa tilkynnt Þorkeli,
að ekki yrði „meira úr undir-
skrift“ samningsins. Hið sama
kvöld, eftir kl. 11, kom Þorkell *
húsið nr. 35 við Holtsgötu, þar-
sem Oddur hafði herbergi, og
beið hans þar all lengi, enda kveíf
ur þann Qdd hgfa lofað að hitta.
sig þar, er þeir skildu fyrr sarav
kvöld, en fór áður en hann kæmi
heim. Kveðst Þorkell þá hafa haft
fyrstu samningsgreiðsluna
sér. Oddur mótmælir því, a5-
hann hafi lofað að vera viðstadcf-
ur í herbergi sínu að Holtsgötiv
um kvöldið, enda segist haniv
hafa verið önnum kafinn að Ijúfca.
ýmsum störfum, áður en hatnv
lagði af stað vestur, en upp í þá-
för lagði hann með m.s. Æaxfossv
að morgni þess 4. júní. Hinn 5.
júní gerði Oddur síðan samning
við tvo nafngreinda menn unv
sölu húss síns í Grafarnesi og
neitaði síðar að eiga kaup um hús
ið við Þorkel.
FORSENDUR DÓMSINS
í niðurstöðu dóms Hæstaréttar ,
í máli þessu segir svo: '*■
Tilætlun aðilja var sú, er þeir
sömdu um kaupin, að Þorkell.
greiddi krónur 5000.00 við samn-
ingsundirritun. Atvik málsins
styðja þá staðhæfingu Odds Krist
Framh. á bls. 8