Morgunblaðið - 21.05.1952, Qupperneq 6

6
MORGVNBLAÐIB
Miðvikudagur 21. maí 1952.
JPcrrgimMaMfr
Útg.: H.f, Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 20.00 á mánuði, innanlands.
í lausasölu 1 krónu eintakið.
Að lokinni vetrarvertíð
VETRARVERTÉÐINNI er fyrir
fyrir nokkru lokið. Vélbátaflot-
inn, sem í vetur sótti á miðin er
nú að mestu hættur veiðum, a.
m. k. hér sunnan lands. Á Vest-
fjörðum er þó róðrum haldið
áfram ennþá frá flestum ver-
stöðvum.
Talið er að yfir 500 vélskip hafi
gengið til veiða á þesSari vetrar-
vertíð. Á þeim hafa verið rúm-
lega 5 þús, skipverjar. En miklu
fleira fólk vinnur að hagnýtingu
afians i landi.
Þegar á þessar tölur er litið og
það ennfremur athugað, að bak
við þetta fólk standa fjölskyldur
þess, verður auðsætt, hversu snar
þáttur vélbátaútgerðin er í bjarg-
ræðisvegum þessarar þjóðar.
Tugir þúsunda manna eiga af-
komu sína undir því komna,
hvemig þessari útgerð vegnar,
hvernig fiskast á vélbátana hér
við Faxaflóa, fyrir vestan, norð-
an, austan og sunnan. Verð sjáv-
arafurðanna ræður því, hverju
sjómannaheimiiin í kaupstöðum
og sjávarþorpum landsins hafa úr
að spila.
En það er ekki nóg með það,
að afurðaverðið og aflinn ráði
afkomu þess fólks, sem vinnur
við bátaflotann, hraðfrystihúsm,
síldarverksmiðiurnar og fiski-
mjölsverksmiðjurnar. Oll þjóðin
er háð árangri þess starfs, sem
unnið er við þessi framleiðslu-
tæki. Ef illa aflast eða verðt'all
verður á afurðunum skortir þjóð-
ina erlendan gjaldeyri til kaupa
á margvíslegum nauðsynjum til
fæðis og klæðis. Það er þess
vegna svo fjarri því, að hún geti
látið sér hagsmuni vélbátaútvegs-
ins í léttu rúmi liggja.
Það er öllum kunnugt að hinn
svonefndi bátagjaldeyrir var upp
tekinn til þess að koma í veg fvr-
ir algera stöðvun og hrun báta-
útvegsins. Gengislækkunin hafði
ekki nægt til þess að tryggia út-
gerðinni.nægilega hátt verð fyrir
afurðir sínar. Þessvegna var óum-
flýjanlegt að finna einhverjar
nýjar leiðir til þess að létta henni
róðurinn.
Kratar og kommúnistar, sem
tóku afstöðu gegn þessari leið,
gátu ekki bent á neitt annað ár-
ræði. Þeir völdu sér hin nei-
kvæðu afstöðu, að rífa niður án
þess að geta byggt nokkuð upp.
Síðan hefur Alþýðuflokkurinn
gengið jafnvel ennþá lengra en
kommúnistar í áróðrinum gegn
hinum lífsnauðsynlegu ráðstöf-
unum.
Ef AB-liðið hefði mátt ráða,
hefði vélbátaútgerðin stöðv-
ast algerlega. Af því hefði svo
lextt stöðvun hraðfrystihús-
anna, sem eru aðal atvinnu-
tækin í svo að segja hverju
einasta sjávarþorpi um land
allt.
Ef Alþýðuflokkurinn hefði
getað komið í veg fyrir ráð-
stafanirnar til stuðnings vél-
bátaútgerðinni hefðu ekki 500
vélskip gengið á s.l. vetrarver-
tíð. Þá hefði orðið alger rekstr
arstöðvun hjá þessari þýðing-
armestu atvinnugrein þjóðar-
innar.
Hver einasti sjómaður og út-
gerðarmaður um land allt veit að
þetta er satt og rétt.
Samkvæmt þeim skýrslum,
sem voru fyrir hendi í lok marz-
mánaðar, var aflamagnið á ver-
tíðinni orðið um 80 þús. smálest-
in Á sama tíma árin 1950 og 1951
var það um 70 þús. lestir. Má því
segja að vel hafi ræst úr þessari
vetrarvertíð, sem var mjög rys-
jótt og aflarýr framan af.
Athyglisverðasta nýungin í
veiðiaðferðum á þessari vertíð
var notkun hinnar nýju flotvörpu
sem hefur revnst stórvirkt og
hentugt veiðarfæri. En nú eru
sjómenn þegar farnir að bolla-
leggja um, hvort ekki muni líkur
til þess, að hún geti orðið fiski-
stofninum hættuleg, þar sem auð-
velt er að nota hana til þess að
!sópa fiskinum af hraununum þar
sem hann hrygnir, en ekki hefur
áður verið unnt að ná honum í
botnvörpu.
En sá atburður, sem mestar
vonir eru tengdar við af sjó-
mönnum og útvegsmönnum,
er hin aukna vernd fiskimið-
anna fyrir veiðarfærum rán-
yrkjunnar. Hin nýja reglu-
gerð, sem sett var hinn 19.
marz s.l. lokar ýmsum þýð-
ingarmiklum fiskimiðum fyrir
allri botnvörpu og dragnóta-
veiði, þar á meðal öllum Faxa-
flóa, Breiðafirði og verulegum
hluta Húnaflóa.
Vonir standa til þess að
þessi friðun muni hafa stór-
fellda þýðingu fvrir fiskigöng-
ur á grunnmið vélbátaflotans
á næstu árum. Þessvegna eru
útvegsmenn og sjómenn bjart-
sýnni við lok þessarar vetrar-
vertíðar en oft áður.
Sjátfsfæðismenn
munu standa saman
FUNDUR Sjálfstæðisfélaganna
og stuðningsmanna séra Bjarna
Jónssonar vígslubiskups við for-
setrkjörið í fyrrakvóld, bar þess
greinilegan vott að Sjálfstæðis-
menri í Reykjavík ætla ekki að
látr. sundra röðum sínum í bar-
áttunni um forsetakjörið. Þar
ríkti svo mikill einhugur að auð-
sætt er að þegar er risin voldug
aida til fylgis við hínn sameigin-
lega frambjóðanda tveggja
stærstu lýðræðisflokkanna.
Á þessu þarf raunar enginn að
fuvða sig. Sjálfstæðismenn missa
yfirleitt ekki sjónar á aðalatrið-
unum í hinni pólitísku baráttu.
Eitt hinna mikilvægustu þeirra
er að byggja afstöðu sína á mál-
efnalegum grundvelli.
Hver er svo hin málefnalega
afstaða stjórnmálaflokkanna við
þessar forsetakosningar?
I Afstaða Sjálfstæðisflokksins
hefur verið sú, að vinna að sem
víðtækustu samstarfi iýðræðis-
fiokkanna um framboð. Flokkur-
inn hefur ekki viljað stuðla að
flokkspólitísku kjöri æðsta em-
bættismanns lýðveldisins. — Af-
staða Framsóknarflokksins hefur
verið svipuð.
En minnsti flokkur þjóðarinn-
rr, Alþýðuflokkurinn, hefur haft
allt aðra afstöðu. Hann hefur
viljað stefna að flokkskjöri Al-
þýðuflokksmanns. Vitanlega er
honum ljóst að fylgi kratanna
dugir ekki til þess. Þess vegna
krtfst hann fylgis úr öðrum flokk
um, og þá fyrst og fremst Sjálf-
stæðisflokknum. Svo krefst þessi
flokkur „þjóðareiningar" um einn
af þingmönnum sínum og segir
að frambóð hans sé „ópólitískt“!!!
Fundurinn í Sjálfstæðishús-
íru í fyrrakvöld sýndi á ótvi-
ræðan hátt, að það eru ekki
margir Sjálfstæðismenn, sem
gleypa slíka flugu.
UngverjaEand:
Prentarar sviptir kaupi
og refsað fyrir villur
VÍNARBORG. — Prentarar
eiga ekki sjö dagana sæla í
Ungverjalandi síðan kommún-
istar byltust til valda þar í
landi, hermir ungverskur prent
ari, sem tók um langt skeið
virkan þátt í stéttarsamtökum
prentara í heimalandi sínu og
nýlega komst á flótta til Aust-
urríkis. Hin vel skipulögðu
samtök ungverskra prentara,
sem jafnaðarmenn byggðu upp
á síðustu 30—40 árum, hafa nú
verið rúin inn að skyrtunni og
gerð óvirk sem stéttarfélög,
lífeyrissjóðir, atvinnuleysis-
sjóðir og aðrar eignir þeirra
gerðar upptækar og þeim
sóhmdað í áróðursbrölt komm-
únistaflokksins.
STAKHANOVITA-KERFIÐ
I Ungverskir prentarar verða nú
að vinna samkvæmt Stakháno-
vita-aðferðum. Fyrir stríðið var
I vélsetjara að jafnaði ætlað að
skila 5,000 stöfum á klukkustund,
en Stakhanovita-kerfið krefst nú
! 16,000 stafa á sama tíma. Prent-
i arar eru gerðir ábyrgir fyr,r
J skemmdum á vélum, sem þeir
1 stjórna, og eiga það jafnan á
hættu, að verða sakaðir um
skemmdarverk, ef eitthvað ber út
af og varðar slíkt fangélsisrefs •
ingu.
j REFSAÐ FYRIR VILLUR
Hverjum þeim setjara, sem ger
ist sekur um yfirsjón eða villu í
| próförk er refsað fyrir það brot.
| í stað þess að fá greitt fyrir vinnu
sína, þegar slíkt kemur fyrir, eru
þeir að jafnaði krafðir um 50 til
100 forintur í vikulok. — Fyrir
prentvillur er prenturum en ekki
prófarkalesurum refsað. Einkan-
lega eru refsiviðurlög þung ef
villan orsakar hættulega póli-
tíska merkingu orðs eða orða-
sambands.
NIÐURRIFSHER —
FRELSISHER
Vélsetjari var t.d. fvrir
skömmu handtekinn og dæmdur
til 10 vikna fangeisisrefsingar
fyrir að setja „Sztalin ökre“
(naut Stalins) í stað „Sztalin,
ökle“ (hnefi Stalins). Annar var,
nýlega sendur i þrælabúðir um
óákveðinn tíma fyrir að setja
„Elszbiladito Hadsereg" (niður-
rifsher) í stað „Felszabadito Had-
sereg“ (frelsisher).
Þessi villa þóttí með ódæmum
og Sovéthernum með henni gerð
hin versta óvirðing. Skipti eng-
um toeum, hermir flóttamaður- !
inn, að sökudólgurinn var hand-
tekinn og dvelst nú vegna þess-
arar herfilegu ávirðingar við
heldur nauman kost i hinum al-
ræmdu Kistarrsa-þrælabúðum í
Ungverjalandi.
5 íslenzkir leikir ']
verða á geirauna-
seðlinum um hvíla-
sunnuna
ÍSLENZKAR getraunir hafa nú
staríað í 5 vikur og á þeim tíma
hefur þátttakan þrefaldazt. Um
hvítasunnuna fara fram 5 fs-
lenzkir leikir, sem verða á get-
raunaseðli þeirrar viku. — Fara
þeir fram víðsvegar um landið,
á Akureyri leika Þór og KA í
meistaraflokki, á Isafirði Vestri
og Hörður, í Vestmannaeyjum
Þór og Týr, í Hafnarfirði Haukar
og FH og í Reykjavík leika ís-
landsmeistararnir Akurnesingar
gegn enska atvinnuliðinu Brent-
ford. Auk þess verða norskir og
sænskir leikir á seðlinum.
Flestir munu fagna því að tek-
izt hefur að koma á svona mörg-
um.íslenzkum leikjum.
í síðustu viku jókst þátttakan
utan Reykjavíkur um 30%, en ó-
hætt er að fullyrða, að hún muni
aukast mjög við þetta.
I þessari viku verður tekið á
móti getraunaseðlum til næst-
komandi föstudagskvölds hjá öll-
um umboðsmönnum getraunanna
hvar sem er á landinu, vegna
lokunar umboðsstaða á fimmtu-
daginn (uppstigningardag).
Velvokandi skrifar:
ÚB DAGLEGA LÍFINV
Lisfamannakvöld
Norræna félagsins
SUNNUDAGINN 25. maí heldur
Norræna félagið Listamanna-
kvöld í Þjóðleikhúskjallaranum,
en þá gefst Reykvíkingum hið
eina tækifæri að þessu sinni að
. heyra og sjá hinn mikla danska
| listamann, Holger Gabrielsen,
, leikara og leikstjóra. Les hann
úr verkum Holbergs, H. C. And-
ersens og Kaj Munks. Hér mun
Gabrielsen stjórna leiksýningun-
um á Det lykkelige Skibbrud eft-
ir Holberg, eins og kunnugt er.
Gabrielsen hefur hér mjög
skamma viðdvöl og flýgur heim-
leiðis daginn eftir, 26. maí. Hann
hefur lengi verið einn af beztú
leikurum og leikstjórum Dana og'
lengst af starfað við Konunglega
leikhúsið í Kaupmannahófn.
Þá gefst Reykvíkingum einnig
kostur á að heyra hina víðkunnu
og vinsælu söngkonu, Elsu Sig-
fúss, syngja dægurlög, en hún
mun svo sem kunnugt er syngja
í óperettunni Leðurblökunni eftir.
Johan Strauss, sem flutt verð-j
ur í Þjóðleikhúsinu innan
skamms. Óþarft er að kynna Ein-
ar Kristjánsson, óperusöngvara,
en það er nú orðið alllangt síðan
hann söngíhér síðast.
Skanunarlegt
skeytingarleysi.
SL. mánudag fékk ég bréf frá
konu, sem hefur ljóta sögu að
segja. Fer það hér á eftir:
„Velvakandi vinur.
Það er sjaldgæft að ég fái ekki
orða bundizt og hætti mér út á
ritvöllinn, en í þetta sinn verð ég
að láta skeika að sköpuðu og
gera það.
Hér um morguninn var ég á
leið um Suðurlandsbraut ásamt
ungum dreng, sem ég á. Þar við
vegbrúnina blasti við okkur svo
ömurleg sjón, að orð fá eigi lýst,
Guðjón M. Sigurðs-
son sigraði í einvíg-
inu við Prins
í GÆR tefldu þeir Guðjón M.
Sigurðsson og Prins biðskákir
sínar úr einvíginu. Vann Guðjón
fyrri skákina, en sú síðari varð
jafntefli. Bar Guðjón þannig sig-
ur úr býtum í einvíginu með IV2
vir.ning gegn V2.
Brotið var ofan af tólf fallegustu
reynitrjánum í garðinum
þar lá hræ af kattargreyi, sem
hafði verið aflífað með hengingu.
Snaran var enn föst um háls
vesalings dýrsins, sem beðið hafði
þennan hryllilega dauðdaga.
Drengnum mínum brá svo mjög
við þessa sjón, að hann var mið-
ur sín lengi á eftir.
Vildi ég nú biðja þig, Velvak-
andi vinur, að skjóta því að al-
menningi að láta sig ekki henda
slíkt miskunnarleysi við dýr.“
Tvennt, sem ber að
átelja.
FULL ástæða er til þess að taka
undir með þessum bréfritara.
Það er tvennt, sem ber að átelja
harðlega í þessu máli. í fyrsta
laei hengingaraðferðina, sem er
sóðáleg og ómannúðleg aðferð við
lógun dýra. Það er enginn vandi
fyrir þá, sem þurfa að aflífa dvr
sín að fá til þess skotvopn. Ég
veit meira að segja ekki betur en
að lögreglan veiti fólki slíka að-
stoð.
Drekkingar og hengingar
hunda og katta ættu fyrir löngu
að vera undir lok liðnar. Slíkar
aðfarir eru andstyggilegar og
alls ekki sæmandi fólki, sem vill
láta orða sig við siðmenningu og
mannúð.
Svo er hitt atriðið. Það er þver
brot á heilbrigðis- og þrifnaðar-
reglum að kasta hræjum af bús-
dýrum út á götur og gatnamót.
Snaran um hálsinn á kettinum
við Suðurlandsbraut er hinsvegar
aðeins auglýsing á þeim óþrifa-
lega verknaði, sem á þessu vesa-
lings dýri var framinn.
Ifl
Upplýsinga óskað
MARGAR óskir hafa borizt um
frekari upplýsingar um ferða
skrifstofur þær, sem minnzt var á
hér um daginn og skipuleggja
hópferðir frá Kaupmannahöfn
víðsvegar um meginland Evrópu.
Það er sjálfsagt að verða við þess-
um óskum. Hérna eru nokkur
heimilisföng:
Bennetts Rejsebureau, Raad-
huspladsen 47, Danske Stats-
baners Rejsebureau, Banegaards-
pladsen 2, American Express
Rejseafdeling,, Dagmarshus og
Dansk Rejsebureau, Östergade 3.
Þetta eru nöfn nokkurra helztu
ferðaskrifstofanna í Höfn. Annars
geri ég ráð fyrir að Orlof h.f.
geti gefið allar upplýsingar um
þessar ferðir.
Hermdarverk í trjáearði.
SVO er hér að lokum bréf, sem
lýsir ótuktarlegu hermdar-
verki, sem nýlega var unnið í ein-
um trjágarði hér í bænum. Bréf-
ið er frá konu, sem ekki óskar að
láta nafns síns getið, og er á þessa
leið:
„Kæri Velvakandi:
Allir, sem hafa yndi af bióma-
og trjárækt og vita hve ánægju-
legt er að fylsjast með hvernig
litlu trén stækka og fríkka ár frá
ári, munu skilja sorg konunnar,
sem kom nýlega að garði sínum
og sá að búið var að brjóta 12
fallegustu reynitrén hennar. Tré
þessi voru orðin í fyrra 2 m. há
en eftir standa nú 30—50 cm. háir
stofnarnir. Það sem brotið hefur
verið af hafa ódæðismennirnir
haft á burt með sér. Myndi sam-
vizka þeirra ekki vakna ef beir
hefðu (eins og ég) séð vesalings
konuna með tárvota vanga, ganga
á milli trjástubbanna og strjúka
um hvít sárin á litlu trjánum,
sem eftir stóðu.“
Þetta bréf lýsir alveg nægilega
vel, hverskonar verknað þar er
um að ræða. Þar er óþarfi a8
bæta nokkru við.