Morgunblaðið - 05.07.1952, Page 2

MORGUNBLAÐIÐ
Laugardagur 5. júlí 1952
áðs Isiands lil SIS
] Á AFMÆLISFUIsDI SÍS í frelsi var aflgjafi hennar til dáða.
'Tjarnarbíói i gær, flutti Eggert Torfærurnar , sem á veginum
t Kristjánsson stórkaupmaður og voru og yfirstíga þurfti, gætu
i- íormaður Verzlunarráðs íslands, sýnzt okkur seinni tíma mönn-
w-stiveðjur verzlunarmannasíéttar- um allt að því óyfirstíganlegar.
tnnar til Sambandsir.s. Hann Ekkert fjármagn var til í land-
j-fcomst að orði á þessa ieið: | inu og engin iánsstofnun, en hin-
j ..Fyrir hönd Verzlunsrráðs ís- ir erler.du keppinautar, sem
I Jands . vil ég á þessum tímamót- höfðu verzlun landsins í sínum
j tim flytja Sambandi ísi. sam- höndum, höfðu mikið fjármagn
vinnufélaga kveðjur og árnaðar- ’ og' sátu í verzlunaraðstöðu, sem
. $ <5 :kir.
í
I-íT'VKIR X00 ÁRUiU £R
| VJERZLUNIN VARö FRJÁLS
f islenzk verzlunarstétt, hvort
:em um er að ræða kaupmenn
erlent ríkisvald hafði skapað í
öndverðu og við haldið um lang-
ar tíma.
En innlenda verzlunarstéttin
sigraði. Þar unnu kaupmenn og
kaupfélög að hinu sameiginlega
marki, sem var að gera verzlun-
ina innlenda. Það var einn þátt-
urinn í sjálfstæðisbaráttu íslend-
inga og ekki sá ónierkasti. .
VERZLUNARFRELSI3
ER LÍFGJAFI
Á sama hátt og kaupfélög og
kaupmenn unnu að því sameig-
inlega að gera verzlunina frjálsa
og innlenda, ættu þessir aðilar
einnig að geta verið samhentir
um að standa vörð um það, sem
unnizt hefur með langri baráttu.
Verzlunarfrelsjð, sem rfékkst fyr-
ir tæpum 100 árum, skapaði inn-'
HATIÐAFUNDUR. Sambands ísl.
samvinnufélaga, í tilefni af hálfr-
líggert Kristjánsson,
*eð'a kaupfélög, er sprottin upp
Vj sima jarðveginum og varð að hlið við hlið til varnar og til efl-
; .sigrast á sömu erfiðleikunum. ingar frjálsri verzlun í landinu
. J’ :gar verzlunin var gexin frjáis ítreka ég afmæliskveðjur Verzl-
" Jyrir tæpum 100 árum, var eng- unarráðs íslands og óskir til
í~*m íslenzk verzlunarstétt til. Hún Sambands ísl. samvinnufélaga
' þó fljótlega upp, því fengið um farsæla framtíð.
lenda verzlunarstétt. Þetta frelsi ax aldar afmæli samtakanna, fó.r
var, er og verður lífgjafi henn- j fram í Tjarnarbíói í gærdag, að
ar, en sé verzlunin ófrjáls og! viðstöddum fjölda erlendra og
lömuð af óeðlilegri ihlutan ríkis- j innlendra gestá.
valdsins, geta hvorki kaupmenn | Eysteinn Jónsson setti fundinn
né kaupfélög gegnt hlutverki með stuttu ávarpi og bauð gesti
sjnu_ og fulltrúa velkomna og þá sér-
Með þeirri ósk, að samvinnu-, staklega þá Steingrím Jónsson,
félög og kaupmenn á íslandi sem nú er einn lifandi af stofn-
megi ætíð bera gæfu til að standa endum SIS, svo og Jón Árnason
bankastjóra, sem verið hefur
einn af helztu forvígismönnum
I
Coronla m tiér einn da
i
wíóikið iékk heliiripinp
@n trarð hó @kki fyrir vonbrqiðum.
•SLUKKAN 7 ádegis í gærmorgun lagðist hið glæsiiega 23 þús.
*wn,álesta skemmtiferðaskip Gunard skinafélagsins fyrir akkerum , .
á ytri höfninni í Heykjavík. rétt fyrir utan hafnarmynnið. Það er fl'amfaratimabil SIS hafi byrjað veita henni brautargengi, yrði
- , .... , , ... - , ... D a annu 1946, e^skipadeildm var storum dregxð ur stríðsóttanum
►* annað skipti. sem þetta skip kemur til Reykjavikur. Með þvi stofnuði oiíuféiagið og miklar'og stríðshættunni.
varu 530 farþegar. Margir þeirra fóru í land til að skoða sig um byggingar reistar, iðnaður efldur
■o'g 'sett’u mjög svip sinn á bæjarlífið þennan eina dag, því að hvar- 1 0g fleira.
vetna var ferðafólkið að skima í kringum sig, taka Ijósmyndir og j Hermann Jónasson landbún-
Tindrast yfir því, að á íslandi væri raunar til ýmsilegt fleira en aðarmálaráðherra, færði SÍS og
að Yzja.folli veturinn
Það voru þrjú kaupfé-
SIS.
1902—1952.
Þessu næst flutti Sigurður
Kristinsson, formaður stjórnar
SÍS, stutt ávarp. Drap hann á
sögu SÍS, frá því að það var
stqfnað
1902, -
lög, með samtals 60Ö meðlimum,
sem að stofnun SÍS stóðu, Kaup-
félag Þingeyrar, Svalbarðseyrar
og N-Þingeyjarsýslu.
Urii síðustu áramót, sagði Sig-
urður Kristinsson, voru innan
vébanda SÍS, 95 kaupfélög,. er
alls telja 31.300 félagsmenn, en
áætluð tala heimilismanna þess-
ara félagá er -í>3-i'þús. manns.
Sigurður gat þess að mesta
i
Fjöldi erlendra fuHSrúa flylli þvá kveSpr
in var út á samvinnudaginn 1950,1 Helgi Hannesson flutti kveðjur
var stefna okkar gre'inilega | Alþýðusambands íslands, PálL
kynnt. Þar er því lýst yfir, að, Hermannsson flutti ávarp, en að
allir menn eigi rétt til frelsis og; lokum talaði Vilhjálmur Þór for-
lýðræðis, og áherzla lögð á, að stjóri. Rakti hann í stórum drátt-
lífskjör almennings verði bætt, jum starfssögu SÍS fram á þenn-
einkum þó kjör almennings í an dag.
þeim ríkjum, sem skemmst erul Hátíðafundinum lauk með því
á veg komin í efnahagslegu til-jað fundarstjórinn Eysteinn Jóns-
liti; ber sérstaka nauðsyn til að son sleit aðalfundinum.
bætt verði úr núverandi kjörum j --------------------
þessa fólks, sem eru mjög bág.
Ennfremur er talið, að auðveld-
ast og áhrifaríkast sé að leysa
þennan vanda á samvinnug'rund-
velli.
Einnig lögðum við ríka áherzlu
á, að aðildarríki SÞ yrðu viðþeim
tilmælum að starfa ötullega að
framgangi þeirra háu hugsjóna,
sem í öndverðu skópu sam-
tök SÞ.
Þá var ennfremur lagt til, að
öflugu alþjóðlegu eftirliti yrði
komið á'með hvers kyns vopna-
og hergagnaframleiðslu í öllum
löndum veraldar.
Ef þeir 100 millj. samvinnu-
menn, sem ICA telur innan sinna
vébanda, gerðu sér grein fyrir
réttmæti þesarar stefnu, og vildu
Nýlf (rysliiæki ti
éh og kúldi.
ÁLt FLÉSTUM HLUTUM
♦3AND ARÍKJANNA
Skemmtiferðamennirnir voru
einkum og sér í lagi Bandaríkja-
-•♦nenn. Virtust þarna flest sam-
■•4>ands ríkin eiga sína fulltrúa, ailt
•/rá Louisiana og Florida norður
til Minnesota og Maine og frá
JVIaryland og Massachusetts vest-
til Kaliforníu. Þarna voru líka
—♦jirþegar frá Kanada og nokkrum
íluðu - - Ameríku-ríkj um.
“tMDRUÐUST MEST
4íl6maskrúðið
Þannig röbbuðu blaðarnenn ör-
♦ itið við Mr. og Mrs Korn frá
If.aljiorníu. Þau kváðust nú að
í ,vísu hafa vitað, að hér væru
S ckki eskimóar,- en bjuggust við
!• að það væri að minnsta kosti
h'-tnjög kalt á íslandi. Þess vegna
,'jrfannst þeim alira mest til þess
• J-oma, hvað það var mikið af
! » tJIegum ’ blómum í borginni,
I •IjojSí úti og í blómasölum,
I <C0 KOMU í LANÐ
: Fulltnj,h Cunard •skipaiéiagsins
j tiér á landi er Skricstofa Geirs
forvígismönnum þess þakkir.
TT „ „ _ , .. T , Hann ræddi aðallega um stefnu
H. Zoega, en Ferðaskrifstofa og takmark samvinnustefnunnar
nkisins annaðist ferðir farþeg- meða, þjóðanna.
anna hér. Um 460 munu hafa I
komið í land og voru brjár hóp
ferðir farnar, Tók Ferðaskrif-
stofan 150 bifreiðar á leigu. Sú

VIÐGANGUR SIS OÐRUM
HVATNING
SKYRINGAR SAGÐAR
OG ERINDI
Annar flokkurinn fór
KVEÐJA FULLTRUANNA
Næstur talaði formaður Nor-
rænna samvinnusambandsins,
Mogens Efhóltn, er flutti kveðj-
ur samtaka norrænna samvinnu-
manna. — Síðan fluttu þeir
kveðjur landa sinna: Dr. A.
Vukovich fró Austurríki. Kveðju
Danmerkur A. Axelsen Drejer og
Thor Pedersen. Frá Finnlandi
Jalmari Laakso og Lauri Hieta-
en. Frá ísrael Z. Onn. — Frá
Hollandi J. J. A. Chabro. Frá
Júgóslavíu Ljubomir Mijatovic.
Frá Noregi P. Söiland. Frá Skot-
landi J. S. Paterson og G. T.
Nicholson. Frá Bretlandi Harold
ræðu sinni ræddi forsetinn umjTaylor og A. Wild. Frá Svíþjóð
samstarf Alþjóðasambandsins við ’ Svend Apelqvist. Frá Sviss Ch.
Sameinuðu þjóðír’flar, einkum við, H. Barbier. Frá Þýzkalandi Gust-
, , o - j ' Þa tok til mals Sir Harry Gill,
fyrsta for ki. 8 ardegis austur , .. .
, r- , . TT _ forseti Alþjoða samvinnusam-
að Gullfossi og Geysi. Veður var • • ■ Á , . . *
, . , ... .& . J . bandsms. Hann gat þess í ræðu
siæm , hellirignmg allan timann sinnþ að vöxtur og viðgangur
og Geysir fekkst ekki til að gjósa, samvinnustefnunnar hér á landi
þótt beðið væri eftir honum í æftj að Vera samvinnumönnum
þrjá tíma. Þrátt fyrir þetta var annarra landa til hvatningar. I
fólkið ánægt með cerðina.
Efnahags- og félagsmálastofnun-
austur \ ina í Gefn. Hann vék nokkuð
að Þingvöllum snemma dags og t a® styrjaldaróttanum með-
hreppti sömuleiðis rigningu. —
Þriðji flokkurinn fór eftir há-
degi til Þingvalla og fékk betra
veður. Meðan dvalizt var í
Reykjavík skoðaði ferðáfólkið
merkisstaði, s. s. Þjóðleikhúsið,
Háskólann og söfnin. Sigurður
Þórarinsson skýrði sögu Þing-
al þjóðanna. — Hann komst m. a.
svo að orði:
Allt frá fyrstu tíð hefur ICA,
(en það er skammstöfun fyrir Al-
þjóðasambandið), leitazt við að
glæða trú samvinnumannanna á
friðsamleg samskipti þjóðanna og
hvatt þá til að stuðla á allan hátt
að slíkurn samskiptum. Og aldrei
valla, Björn Th. Björnsson sýndi ^ hefur sú trú verið nauðsynlegri
Listasafn Einars Jonssonar, en einmitt í dag, þegar veröldin
Kristján Eldjárn flutti skýringar stynur af óróa og ótta við styrj-
Framh. á bls. 8 öld. í stefnuskrá okkar, sem gef-
av Dahrendorf. Eggert Kristjáns-
son flutti kveðjur Verzlunarróðs.
Lagði hann áherzlu ó að það
hafi verið sameiginlegt mark
kaupmanna og kaupfélaga að
koma allri verzlun i lanclinu a
hendur landsmanna sjálfra. Einn-
ig' hafi kaupmenn ásamt kaup-
félögunum unnið markvisst að
því að gera verzlunina frjálsa.
Þá flutti fulltrúi Rússlands
Alexander Klivnöv kveðjur.
Fulltrúar Norðurlandanna og
fleiri landa færðu SÍS veglegar
minningargjaíir, er forstjóri SÍS
þakkaði.
AKUREYRI, 30. júní: — Á laug-
ardagskvöldið var, hélt togarinn
„Jörundur“ úr höfn á síldveiðar.
Skömmu áður en skipið fór hitt-
um við skipstjórann, Guðmund
Jörundsson, að máli um borð í
skipi hans við Oddeyrartanga. —-
Sýndi hann okkur þar merkilega
nýjung, er miðav að fullkomnari
nýtingu aflans. Er þetta hrað-
frystitæki, er nota á til hraðfryst
ingar á síld, bæði fyrir innlend-
an og erlendan markað. Tækjun-
um er komið fyrir í keisnum und-
ir brúnni og er frystivélin knúin
rafmagrii frá rafkerfi skipsins.
en nýjan rafmótor þurfti til
þessa.
Áætluð frystingarafköst eru 3í>
tunnur af síld á sólarhring, en í
skipinu er gcymsla fyrir um 500
tunnur, eða sem svarar 1500 köss-
um af fiskflökum.
Guðmundur hyggst látu starf-
raekja taekin til frystingar á alls
konar fiskflökum, þegar skipið er
á togveiðum, ennfremur til heil-
frystingar á lúðu. Um verð tækj-
anna er ekki vitað núkvæmlega:
enn, en það mun vera talsvert í
annað hundrað þúsundir kr. Guð-
mundur kvaðst vænta rnikils af
þessari nýjung og er qskandi að
starfsrækslan gangi að vonum.
Eftir að hafa rahbað litiliegai
við hinn ötula skipstjóra um afla-
horfur og væntanlegar niðurstöð-
ui’ af ranneóknum norrænu síld-
arrannsóknarskipanna þriggja,
óskuðum við honum góðs farnaðac
og héldum á land upp. — Vignir,
Kirkjan hvetur íil verkfalia
Aþenu — íbúar Kípureyjar
óska margir hverjir að eyjaa
sameinist Grikklandi. — Nýlega
hvatti yfirstjórn grísk-kaþólsku
kirkjunnar á eynni til tveggja
stunda verkfalls til að styrkja
kröfur þessar.
Framh. á bis. 8 4