Morgunblaðið - 06.09.1952, Qupperneq 6

MORGVNBLAÐÍÐ
l
Laugardagur 6. sept. 1952
» *
áá
rT/g'
MU»Ue Ul nlBSVAIIVIIlÍ
é ¥@mim n| söi'ti iriiiiiMia'
örsliíargerð fré Síidarúfvegsnefnd
VEGNA skrifa hr. Haraldar
Böðvarssonar, Akranesi, í Morg-
unblaðið hinn 3. og 4. þ. m., um
,,ofstjórn Síidarútvegs;iefndar“ í
sambandi við söltun og söiu Faxa
síldar, finnst oss eigi verða hjá
kemizt að skýra þessi mál nokk-
uð.
Síldarútvegsnefnd hefur allt
frá því hún var stofnuð árið
1934 einungis leyft söltun síldar
urp í fyrirframgerða samninga.
Mun flestum, sem nálægt þess-
um málum hafa komið, i fersku
minni hvers konar ófremdar-
ástand ríkti með sölu saltsíldar
meðan ekkert skipulag var á
þessum málum, og þá eigi síður
hjá Síidareinkasöiu íslands, en
hún lét salta mikið af síld, án
þess að fyrirframsamningar
væru fyrir hendi, og varð það
henni að falli og kom síldarút-
gerðarmönnum og síldarsaltend-
um næstum á vonarvöl.
Auk þess, sem fyrirframsala
tryggir saltendum fastákveðið
verð fyrir framleiðslu sína kem-
ur einnig, að með því að síldar-
kaupendur hafa getað treyst
þvi, að Síldarútvegsnefnd léti
aldrei salta síld, sem hætta væri
á að yrði boðin á 'ægra verði
síðar, og aðrir gætu bá e.í.v.
kevpt og valdið þeim þar með
tjóni með undirboðum, bá hefur
tekist að ná mun haekvæmari
samningum fyrir síldina hvað
magn og verð snertir en ella og
stundum næstum ótrúlega háu,
miðað við síldarverð annarra
þjóða og almennt verð matvæla.
Enda er saltsíldin nú orðin næst-
um eina varan, sem við fullvinn-
um til útflutnings, sem ekki hef
ir ennþá verið verðbætt á einn
eða annan hátt.
Síldarútvegsnefnd hefur und-
anfarin ár , unnið ötullega að
sölu Faxasíldar, jafnframt Norð-
urlandssíldar, en kaupendur
ýmist verið mjög tregir eða alls-
endis ófáanlegir til þess að
semja um kaup á Faxasíld, fyrr
en útséð væri um veiði Norður-
landssíldar og þá einnie veiði
Svía og Norðmanna á íslands-
miðum oe hafinu austur og norð-
austur af Islandi. I sumum tilfell-
um hefur þó tekizt ið 'á við-
semjendur til þess að fallast á að
taka Faxasíld upp i það. sem til
bvnni að vanta af Norðurlands-
síld upp í gerða samninga og þá
oftast á svipuðu verði, sem ó-
ferningur hefði verið að ná með
því að selia Faxasíidina út af
f'uhr sig, áður en séð er fyrir
síidveiði norðanlands.
í ár gekk mjög erfjðlega að fá
viiyrði eriendra síldarkaupenda
f”ri kaunum á F^-vasílö. Sænsk
innflutningsyfirvöld voru ófáan-
Jeg til þess að veita leyfi íyrir
Faxasíld til Svíþjóðár og sögðust
rigi mvndu taka afstiiðu til
Jeyfisbeiðna fyrir þá síld fvrr en
fvrir læsi endanlega. hversu
mikla „Norðurlandssíld" Svíar
fengju samtals frá eiein skipum,
Morðmönnum og íslendingum.
S 1. ár fékkst innflutningslevfi í
Svíþjóð fyrir aðeins um 14 þús-
und tunnum af Faxasí’d, þrátt
fvrr að Síldarútvegsr.efnd hafði
kaupendur þar fvrir allverules'a
meiru magni. JsTaut nefrdin þó
ágætrar aðstoðar ís’enzkra
stjórnarvalda og sendiráðs ís-
Jands í Stokkhólmi.
Finnar gengu Joks mn á að
taka að mestu Faxasíld upp í
UorðurJandssíldarsamninga, en
hafa nú fvrst fyí-ir fáum dögum
fengist til að ákveða á hvern veg
fyrir ítrekaðar tilraunir nefnar- ' Persónulegt nagg Haraldar
innar, og mun þar um valda Böðvarssonar í garð einstakra
miklu, að Færeyingar salta hú meðlima Síldarútvogsnefndar
töluvert af sild á hafinu milli hirðum vér eigi um að svara að
Færeyja og ísiands og í lándi í sinni, en viljum þó aðeins geta
Færeyjum, og munu danskir síld þess, að hvorki Síldarútvegs-
arkaupendur reikna með að nefnd né einstakir meðJimir henn
mikill hluti hennar komi á ar höfðu rok.kur afskipti á einn
danska markaðinn, en þar er nú eða annan máta af hvenær „þeir
frjáls innílutningur síldar. Um- feðgar“ kölluðu báta sína heim
boðsmaður nefndarinnar í USA af sí’dveiðum, það er að sjálf-
o» fjpm' h^fa 'eitazt við að sel.ia sögðu þeirra einkamál og skip-
Faxasíld til Ame-iku, en ennþá verjanna, og þá einnig að sjátf-
án árangurs. Ennfremur hefir sögðu það sem „hefir af göflun-
Síldarútve"snefnd o. fl. reynt um gengið“ við þær ráðstafanir,
sölu Faxasí'dar til Þýzkalands, en um það er oss ókunnugt. Hins
Israels og víðar, eij enVar sölur vegar viljum vér benda á, að
tekist ennþá, utan ssmninCTar við Síldarútvegsnefnd hefir skyldur
Pólverja um kaup á 1500 smál. gagnvart viðsemjendum sínum,
af Fpxasíld, sem tókust fyrir að pfgreiða eins mikið magn
millivö-’vu ríkisstjórnarinnar h. NorðurlandssíJdar upp í samn-
20. ámist s.J. Þann sama dag til- inga (\ ár eru samningar um 200
kvnnti nefndin síldansaltendum þús. tunnurj eins og unnt er og
sunnan’pncis^ að söltun væri hefir því eigi aðstæður tiJ hess
heimil frá oa með 22. á?úst. — bein’ín’s. að h’1'etja útgerðar-
Nokkrir saltendur böfðu áður menn til þess að hætta snemma
hafið söltun sunnanJandssíldar, síJdveiðum norðanlands og aust-
og tilkvnnti nefndin þeim þá þeg an. Varðandi flutning á tunnum
ar, er henni var það kunnugt, að miJli landshluta skal það fúslega
síld söltuð án heimildar hennar viðurkennt, að æskilegt væri að
myndi því aðeins verða tekin I geta beint tunnuflutningum er-
unp í samninga, að eigi yrði hæ"t lendis frá einmitt beint á þá
að verlra na?"ilegt masn á beim staði, þar sem síðar kann að koma
tíma, spm söJtun væri levfð. til í l.fts að þeirra var mest þörfin,
Minnisvarði Marteins Luthers i Worms.
nm |íús. Austur
verja ekki leyft að sækja
kirkjuj)ingið í Hannover
Aðsfoðin við flóffafók aðal-
verkefni þýzku kirkjunnar i dag.
Samfal við sr. Péfur Sigurgeirsson
að fvúa í væntanleva samninga.
Er það puglióst má'. bQear um
takmarkpða sölumögu’eika er að
en það ér oft hægara um að tala
en í pð komast.
Svíar leggja sjálfir til tunnur'
ALÞJOÐASAMBAND lúthersku
kirkjunnar hélt annað þing sitt
dagana 25. júlí til 2. ágúst s.l. í
Hannover í Vestur-Þýzkalandi.
Fjórir íslenzkir prestar sátu
ræða. að hið eina rétta sé að undir alla sína síld og má ekki
gera öllum saitendum jafnt und-
ir höfði að salta í þá samninga
sem nást, aJlt eftir þeirra eivin
aðstöðu og möguleikum, en ekki
hitt, að einstakir saltendur geti
hafið söltun og saltað það sem
beina þeim til losunar sunnan-
lands nema með samþykki eig- 11
enda. í ár höfðum vér samninga
við Svía um 116.000 tunnut af ca.
200 þús. Svíar áttu liggjandi norð
anlands tunnur undir 50—60% af
þeim sýnist, áður en almennj samningsmagni. Þeir sendu svo
söltun er leyfð, og síðast en ekki, UPP ' júní og júlí tunur, þannig
sízt, að salta síld áður en samn- a® Þe'r a^u Þa uorðanlands um
ingar eru fyrir hendi og gefa|80% undir samningasíld. Umtal-
hinum erlendu kaupendum með ad var bíða nieð um 20% þar
því kærkomið tækifæri íil þess! ^ ,noicitud sæisi um hvernig síld-
að skammta saltendum verð, að yrði norðanlands og taka þá
miklu eftir eigin geðþótta, eins iii uthugunar, að fá þær beint til
og í gamla daga.
sunnanlandshafna, ef möguleikar
_T yrðu fyrir Svía til kaupa á Faxa-
Haraldur Boðvarsson getur síld Þegar séð varð að síldveið_
þess, að hann hafi kaupendur í in nyrðra brást svo gjörsamlega
Svíþjóð að hinni snemmverkuðu sem raun varð á, hættu Svíar við
síld sinni fyrir sama verð og að flytja hingað meira af tunnum,
skilmála og Norðurlandssíld var en óskuðu eftir af flytja tunnur
seld fyrir. Því er til að svara, að að norðan suður, þegar samning-
ennþá hafa sænskir síldarkaup- ar (innfl.leyfi) kæmust í lag.
endur eigi fengið innflutnings- Ennþá hafa þeir því eigi sam-
leyfi fyrir Faxasíld, en nefndin þykkt flutninga til Suðurlands.
hefir sumpart þegár samið, eða Smíðaðar voru norðanlands lið-
hefir vilyrði fyrir samningum, lega 60 þús. tunnur, og fluttar
um meira magn af Faxasíld til Voru til Norður- og Austurlands-
Svíþjóðar en líkur eru, sem lns a tímabilinu byrjun júní—
stendur, fyrir að innflutnings- miðjan júlí milli 30 og 40 þús.
leyfi fáist fyrir til Svíþjóðar. tékkneskar tunnur, en engar aðr-
Mun nefndin að óbreyttu selja ar utan framangreindra tunna.
Svíum á Norðurlandsverði allt Svía. Eftir þann tíma voru eng-
það magn Faxasíldar, sem inn- ar tunnur fluttar til Norður-
flutningsleyfi fæst fyrir í Sví- landsins, ef undan eru skildar um
þjóð og láta þá samninga, sem 1800 tunnur frá Svíum, sem vér
aðra, koma öllum saltendum með öllu móti reyndum að fá
Séra Pétur Sigurgeirsson.
þingið, þeir sr. Benjamín Krist-
jánsson á Laugalandi, sr. Þor-
grímur Sigurðsson á Staðarstað,
sr. Sigurður Pálsson í Hraun-
gerði og sr. Pétur Sigurgeirsson
á Akureyri. Þá sat sr. Kristinn
Stefánsson þingið sem gestur, en
þessum stóra hópi trúbræðra
hefði verið meinað að sækja
þingið. Risu allir úr sætum og
minntust þeirra í sameiginlegri
bæn.
„HIÐ LIFANDI ORÐ. . .“
— Hverjir voru aðaileiðtogar
þingsins?
— Segja má að þeir hafi verið
þrír, sagði sr. Pétur. — Fyrst
skal nefndur Nygren, prófessor í
Lundi, fyrrverandi forseti Al-
þ j óðasambands Lútherstrúar-
manna. Hann flutti í þinghúsi
Hannover frábæra ræðu, sem
raunverulega markaði stefnu
þingsins. Lagði hann út af orð-
unum: „Hið lifandi orð í hinni
ábyrgu kirkju“. Fóru umræður
síðan fram á þeim grundvellz.
BERGRAV BISKUP
OG HANNS LILJE
Þá vakti Bergrav, Os’óarbisk-
up, sérstaka athvgli. Prédikaði
hann m.a. í stærstu kirkjunni í
Hannover. Var kirkjan svo þétt-
skipuð að fjöldi manns komst
ekki í sæti, og stóð í þétturrf
hnapp alveg inn að prédikunar-
stó!. Bergrav er mikill kirkju-
höfðingi og sérstæður maður.
Hann las t.d. ræðutextann síð-
ast, en slíkt er mjög sjaldgæft,
ef ekki einsdæmi, við messu-
hann hafði verið á a’þjóðaþingi gerð.
templara í Hamborg. | _ Þiiðji maðurinn í þessum
, ' hópi, sagði sr. Pétur, — var
5 ÞÚS. AUSTUR-ÞJOBVEIIJAR Hanns Lilje, biskup. Það var
FENGU EKKI FARARtEYFI | hann, sem vann mest að undir-
— Þingið sóttu fulltrúar :.yrir búningi þingsins og var kjörinn
um 60 millj. safnaðarmeðlima um brseti Alþjóðasambandsins.
víða veröld, saffði sr. Pétur Sig-'
urgeirsson, er blaðið átti tal við HRÍFANDI LOKASAMKOMA
jafnt til góða í hlutfalli við sölt- sendendur til að losa í Faxaflóa,. hann eftir heimkomuna. — Þeirl Þingið náði hámarki sínu síð-
un þeirra frá því almenn söltun en án arangurs. 1 byrjun ágústjvoru fra 52 kirkjudeilum meðal ( asta daginn. Stærsti rsamkomu-
var leyfð og þar til söltun iíkur. losaði m.s. Lagarfoss tæpar 11 25 þjoða. Voru þarna komnir salur Hannover var þá yfirfull
Það hefir þvi miður, komið i þus. tekkneskar tunnur her j menn fi’a hinum fjarlægustu ur. ou þar komast fyi’ir rúmlega
ljós, að síld sú, sem nú veiðist, er Sunnanlands, sem komu beint löndum, eins og t.d. Indlandi, en', 70 þús. manna. Þar fluttu leið-
mjög blönduð smárri síld, og utanlands frá. Var öllum saltend-j 5 þús. þátttakendur, sem boðað togar þingsins ræður, en að lok-
veldur það erfiðleikum með um gefinn kostur á að fá af þeim j höfðu komu sína frá Austur- J um sameinaðist þetta mannhaf
í sálmi Lúthers „Vor guð er borg
á biargi traust“ í hans eigin
landi. Það var hrífandi augna-
blik.
söltun. Síðastliðið ár hefur þó farmi, en saltendur á Akranesi Þýzkalandi, fengu ekki fararleyfi
síld, sem veiddist í september óskuðu eigi eftir úthlutun úr sldp j til þess að sitja þingið. Fáum
og frameftir október verið íalin inu. Þess skal getið að verð á hafði komið til hugar að för
bezt til söltunar og t.d. hafa síldartunnum til saltenda Sunn- 1 þeirra yrði hindruð, og fram til
sænskir síldarkaupendur óskað, anlands s. 1. ár var kr. 7,50 hærra síðustu stundar var búist við því
að til þeirra væri eigi afgreidd en til saltenda Norðanlands, fyr- j ag leyfi fengist, en það kom fyr-
sild, sem veidd væri og verkuð ir tunnur fluttar að norðan, mið- j ir ekki. Aðeíns örfáir, sem kom-
fyrir mánaðamótin ágúst/sept. að við afhendingu á söltunar- ust yfir takmörkin í öðrum er-
Einn af stærstu síldarkaupend- stöðvum í báðum tilfellum.1 indum, gátu verið á þinginu.
unum í Svíþjóð, sem hér var á Haraldur Böðvarsson telur þenna Þess slcal getið að um 85% A,-
þeir vildu að sí!d þessi yrði verk. ferð í júJí og snemma í ágúst mun kr. 12,00 á tunnu.
uð, og var því ei?i unnt að hefja
f’iltun fyrir þá fyrr' en ákvörðun
þefrra lá fvrir. Vér höfum talið
r^'íeljum líkur fyrir því að Dan-
ir kaupi eitthvað af Faxasíld, en
Þjóðverja eru Lútherskrar trú-
(sennilega sá sami og H.B.. vitnar j Vér munum láta þessa grein- ar> en um 45% VéstUr-Þjóðverja.
í) og sá síld þá, sem um-það Jeyti argerð nægja við skrifúm Harald ,
veiddist í Faxaflóa og út af Jökli, ar Böðvarssonar, en vilium þó MINNZT í SAMEIGINLEGRI
tilkynnti nefndinni, að skoðun að lokum benda á, enda þótt vér BÆN
sín væri óbreytt í þessu efni; teljum nauðsynlegt að sala síld- Hanns Lilje, biskup í Hann-
ennþá hafa þeir eigi fengist tiljhann vildi fá eingöngu síld saJt- arinnar sé á einni hendi og að over> minntist þess sérstaklegz
að álíveða sig um kaup, þrátt aða eftir mánaðamót ágúst/sept.' Frh. á bls. 10. við setningarguðsþjónustuna, að
FERÐADIST UM ÞYSKALAND
Sr. Pétur ferðaðist nokkuð um
Þýzkaland að fundinum Joknum
í boði þýzku kirkjunnar til þess
að kynnast starfi hennar. — Ég
kom m. a. til Worms, sagði hann,
þar sem Lúther háði úrslitabar-
áttuna við vald páfa og keisara.
Það var þar sem hann sagði hin
frægu orð: „Hér stend ég — ég
get ekki annað. Guð hjálpi mér.
Amen.“
Frh. á bls. 12^ j