Morgunblaðið - 27.09.1952, Blaðsíða 2

ihORGVUBLAÐlÐ
Laugardagur 27. sept. 1952 1
Landhelgi Islands, nýút-
komin doktorsritgerð,
eftir Gunnlaug Þórðarson
Pravda atyrðir
NÝLEGA er komið út riiið
„Landhelgi íslands með tilliti tíl
fiskveíða", eftir dr. juris. Gunn-
laug Þórðarson, en fyrir efni
þessa rits hlaut höfundur doktors
nafnbót við Sorbonne-haskóla í
París.
KÉTTUR CSLENDINGA
Eins og nafn bókarinnar ber
með sér fjallar hún um það mikils
verða þjóðmál, rétt íslendinga til
að ráða sjálfir stærð landhelgi
sinnar. Er geysimikill "róðleikur
í bókinni um þessi mál almennt,
söguleg og landfræðileg, rök og
nútíma sjónarmið í þjóðarrétti,
nauðsyn verndunar 'iskimiðanna
við ísland og efnahagslega nauð- '
syn þjóðarinnar til að ráða yfir
fiskimiðunum.
MIIÍIÐ UNDIRBUNINGSSTARF
Dr. Einar Arnórsson ritar for-
”mála bókarmnar og segir þar m.
a.: Dr. Gunnlaugur Þórðarson .
lauk lagaprófi hér í háskólanum
vorið 1945. Síðan hefur hann
gegnt starfi forsetaritara og í fé-
lagsmalaráðuneytinu. Að riti
þessu hefur hann því orðið að,
vinna í hjáverkum. Hver sá, sem
ritið les og gerir sér þess grein,!
hversu mikið undirbúningsverk |
hefur til þess þurft, mun sjá, að
höfundur hefur varið vel tóm-
itundum sínum.
Þá bendir dr. Einar Arnórsson
sérstaklega á greinargerð höf-
undar um 16 sjómílna landhelg-
Di . Gun: iaugur Þórðarson.
ina, sem höfundur telur enn
gilda, umhverfis íslands, eftir
brottfall samnihgsins frá 1901,
greinargerð hans um samnings-
gerð þá alla og athugasemdir
varðandi landgrunnið og friðun
þess.
ÞRIÐJA ÚTKCJMNA
OOKTORSRITGERDIN
Doktorsritgerð dr. Gunnlaugs
mun vera þriðja íslenzka dokt-
orsritgerðin í lögfræði, sem út
kemur. Hinar eru: Um lögveð,
eftir dr. Þórð Eyjólfsson og Refsi-
vist á íslandi 1761—1925, eftir dr.
Björn Þórðarson.
WASHINGTON 26. sept. — Blað-
ið Pravda í Moskvu veittist i dag
í ritstjórnargrein með illyrðum
að Kennan sendiherra Bandaríkj-
anna í Moskvu og lýsti hann róg-
bera, sem hefði sýnt Sovétríkjun-
unt fullan fjandskap. Tilefni þess
ara árása Prövdu á sendiherrann
voru ummæli hans við blaða-
menn í Berlín, þar sem hann lét
illa yfir ófrelsi erlendra sendi-
manna í Moskvu.
Acheson tók upp hanzkann
íyrir Kennan á fréttamannafundi
í Washington í dag og sagði að
hann hefði aðeins sagt sannleik-
ann umbúoalaust, um það hverj-
um kostum erlendir sendimenn
yrðu að sæta i Moskvu austur.
Kennan hefUr undanfarna daga
sstið ráðstefnu bandarískra sendi
herra i Lundúnum.
— Reuter-NTB.
ms sas
Kjarni safnsins eign
hafði ánafnað ieikhúsinu effir sinn
AUsher|armannftal
[tíma, og eftir það er ætlu.nin, að
allar hreyfingar mannfjöldans
(fæðíngar, giftingar, mannslát,
búferlaskipti o. f 1.) verði teknar
inn í hana, þannig að hún a. m. k.
’einu sinni á ári segi rétt til uffi
sérhvern íbúa lahdsitts.
| Spjalflski'áin er starfrækt með
vélum, serh ekki aðeins láta í té
margvíslegar tölulegar upplýsing
ar og útreikninga, heldur prenta
vélarnar líka, á sjálfvirkan hátt
og með rr.ikhim hraða, nöfn og
heimilisfang manna á þann hátt,
sem þörf er fyrir hverju sinni. ‘
enn
arlaus í gærkveldi
SÍMON JÖNSSON verkamaður,
Ásvallagötu 11, sem slasaðist í
fyrradag suður á Keflavíkurflug-
velli, var ekki enn kominn til
meðvítundar seint í gærkvöldi,
er Mbl. spurðist fyrir um hann,
en Síffion liggur í Landakots-
spítala.
Símon féll af vörubíl og kom
á höfuðið niður ós steinsteypta
flugbraut.
Framh. aí Hs. 1
tryggja það, að allir séu skfáðif.
Skv. 4. gr. lagacna ber hverjum
manni skylda til að sjá um, að
hann sé skráður á manntal.
HVAÐ Á AÐ UPPLÝSA
Á MANNTALSSKÝSLUNNI?
Útfylling manntalsskýrslunnar
er ákaflega auðveld, enda er við
þetta manntal krafizt miklu færri
og einfaldari uppilýsinga en við
allsherjarffianntölin, sem haldin
eru á 10 ára fresti, siðast 1. des.
1950. Hver og einn á að geta út-
fyllt manntalsskýrsluna fyrir-
hafnarlaust. Atriðin, sem á að
uppiýsa fyrir hvorn einstakling,
eru þessi: Fullt nafn, atvinna eða
staðá á héimili, hjúskaparstétt,
fæðingardagur og -ár, fæðingar-
staður, hvaða ár flutt í viðkom-
andi hrepp eða kaupstað, trúar-
félag, bústaður við manntalið 1.
des. 1950, logheimili aðkomui-
manna, og loks skal upplýsa um
-fatlaða o. fl. Þá skal og gefa upp
eiganda (eigendur) hvers húss. Á
eyðublaðinu eru ýtarlegar leið-
beiningar um útfyllingu þess.
Þó að auðvelt sé að gera mann-
talsskýrsluna, þarf að fylla hana
út með alúð og samvizkusemi.
Nákvæmni við útfyllingu skýrsln
antia er skilyrðí þess, að þær
komi að notum við spjaldskrár-
gferðina. Ef slegið er slöku við
útfyllíngu skýrslhanna, þá er
hætt við að vinnan við spjald-
skrana torveldist, og jafnvel gæti
svo farið, að sú mikla vinna, sem
þegar er búið að leggja í spjald-
skrárgerðina, fari að meira eða
minna leytl til ónýtis.
SPJALÐSKRÁ
YFIR ALLA LANDSMENN
Verkinu við að koma á fót
spjaldskrá yfír alla landsmenn er
hagað þannig, að fyrst er aðal-
manntalið 1. des. 1950 tekið upp
á hin þar til gerðu vélspjöld. Er
það verk nú iangt'komið, og þeg-
ar því lýk-ur, liggur fyrir full-
komin spjaldskrá yfir alla lands-
menn eins og þeir voru 1. des.
1950, með nöfnum, heimilisfangi
og öllum þeim upplýsingum öðr-
um, sem safnað var víð það mann
tal. Sú spjaldskrá verður síðan,
samkvæmt manntalinu 16. októ-
ber í haust, færð fram til þess
MHÍIL OC
MARGHÁTTUD NOT
1 Þegar búið verður að koma
spjaldskrá þessari á fót og
tryggja áframhaldandi viðhald
hennar, eiga að geta orðið mikil
og margháttuð hot af henni í
opinberri starfsemi og hún mundi
hafa í för með sér geysimikinn
vinnusparnað og stórbætt vinnu-
brögð á mörgum sviðúm. Auk
þess má búast við því, að vél-
arnar mundu, þegar frá líður,
| verða látnar vinna ýmis ný störf,
'sem hingað til hefur ekki þótt
fært að ráðast i vegna kostnaðar.
Sem dæmi um verksvið, þar
sem spjaldskráin kemur til að
haía þýðingu, má nefna launa-
bókhald og launagreiðslur hjá
hinu opinbera, útreikning opin-
berra gjalda og tílsvarandi ritun
reikninga, kjörskrárgerð, al-
mannatryggingargreiðslur og
ýmis rannsóknarstörf, svo sem
berklarannsóknir þær, sem
Berklavarnir ríkisins ætla að
í framkvæma í samráði við Al-
þjóðaheilbrigðisstofnunina. Mörg
i önnur verkefni koma og hér til
' greina.
i
AÐIUAR AD
SPJALDSKRÁRGERÐINNI
| Aðilar að spjaldskrárgerðinni
eru þessir: Berklavarhir ríkisins,
Bæjarsjóður Reykjavíkur, Fjár-
málaráðuneytið, Hagstofa íslands
og Tryggingasto-fnun ríkisins. —
Eins og tilkynnt hefur verið áð-
ui', leggur Alþjóðaheilbrigðis-
stofhunin fram fé til spjaldskrár-
gerðarinnar, vegna fyrirhugaðra
nota Berklavarna ríkisins af
spjaldskráfnni 1 við' berklaifann-
sóknir.
Hólakirkju berst
böfðíitgleg gjöf
, úr Reykjavík
SAUÐÁRKRÓKI, 24. sept. — Ný-
lega barst dómkirkjunni á Hól-
um í Hjaltadal falleg gjof, gott
eintak af Steinbiblíu, bundið í
alskinn. Er gjöf þessi frá hjón-
unum Jens heitnum Bjarnasyni
' og Guðrúnu Helgadóttur, Máva-
hlíð 38, Reykjavík. — Flytja for-
ráðamenn kirkjunnar frú Guð-
rúnu innilegar þakkir fyrir þessa
höfðinglegu gjöf og fagna því, að
Hóladómkirkju hefur enn borizt
höfðingleg gjöf. — jón.
í GÆR barst Lárusi Sigur-
björnssyni, bókaver'ði Þióð-
lcikhússins, bréí, bar sem hon
um er sagt upp starfinu frá
áramótum. Stofn bókasafns
Þjéðleikhússins er í cigu
Lárusar sjálfs, en safn hans
var flutt í Þjóðleikhúsið í þann
mund, er starfsemi þess hófst,
en áður hafði hann í gjafa-
bréfi ánafnað leikhúsinu bóka
safnið eftir sinn dag.
BRÉF ÞJÓÐLEIKHÚSSTJÓRA
Bréf þjóðleikhússtjóra íil bóka
varðarins fer hér á eftir:
„Þjóðleikhúsráð samþykkti á
fundi sínum mánudaginn 22. sept.
eftirfarandi:
„Samþykkt var að segja Lárusi
Sigurbjörnssyni upp starfi hans
sem bókavörður leikhússins frá
og með 1. jan. Jafnframt var
ákveðið, að hefja athugun á
nýrri skipan bókasafnsins og
bókavörzlu í húsinu og nýjum
samningum við Lárus, ef það
þætti henta hinni nýju skipan.
Þá var óskað eftir því, að Lárus
leggi fram skrá yfir safnið þar
sem sundurliðað væri, hvað gef-
ið er af honum. hvað af öðrum
gefendum og hvað keypt hefir
verið síðan húsið tók til starfa.
Þessi skýrsla þarf að vera tíl
fyrir I. des.“
Þetta tjáist yður hér með.
Vírðingarfyllst,
Guðl. Rósinkranz".
EFTIR SINN DAG
Mbl. hefír snúið sér til Lárus-
ar Sigurbjörnssonar og innt
hann frekar eftir þessu máli.
Með gjafabréfi þeirra hjóna
gáfu þau bókasafn sitt Þjóðleik-
húsinu eftir sinn dag með þeim
skiiyrðum, að það verði þá falið
sérstökum bókaverði.
Þjóðleikhúsráð óskaði, að safn-
ið allt eða verulegur hluti þess
yrðí geymdur í Þjóðleikhúsinu
frá opnun þess, og hafði Lárus
ekkert við það að athuga annað
en það, að hann hefði vörzlu
þess á hendi eða a, m. k. eftir-
lit, að það gengi ekki úr sér.
Varð þá að samkomulagi tíl að
tryggja Lárusi aðgang að safn-
inu, að hann tæki við gæzlu þess
Skóíahverfi yapMaskólanna
ÞÆR breytingar einar verða á Austurbæjarbarnaskólans þ.e.
' skólahverfum gagnfræðaskól- þeir, sem búsettir ,eru við Njáls-
\ anna, að 1. bekkjar nemendur götu og Flókagötu og sunnan
(þ. e. þeir, sem luku barnaprófi þeirra. Auk þess sækja þennan
Sil. vor), sem heima eiga uinnan skóla 1. bekkjar nemendur, sem
Suðnrlandsbrautar og vesían heima eiga sunnan SuðurCands-
Elliðaáa, skulu í vetur sækja brautar og vestan Elliðaáa.
| Gagnfræðaskóla Austurbæjar í Gagnfræðadeild Miðbæjarskól-
stað Laugarnesskóla áður. Nán- ans sækja nemendur búsettir í
. ari lýsing á skíptingu í skóla- hlutaðeigandi barnaskólahverfí
hverfi fer hér á eftir. 1 austan Fríkirkjuvegar og Lækjar
j Gagnfræðadeild Laugarnes- götu og sunnan Bankastrætis,
skóla sækja nemendur búsettir í Laugavegar og Grettisgötu.
barnaskólahverfi þess skóla með , Gagníræðaskóli Vesturbæjar.
þeim undantekningum, er hér Hann sækja allir þeir nemendur
greinir: a) Nemendur búsettir í búsettir í barnaskólahverfi Mið-
Höfðaborg, við Samtún, Miðtún bæjarskólans en þeir, sem taldir
og Hátún eiga skólasókn í Gagn- ’eru að framan, og enn fremur
, fræðaSkólann við Lindargötu. -b) jnemendur úr Melaskólahverfi,
! Þeir 1. bekkjar nemendur, sém sem heima eiga á svæðinu norð-
' heima eigá sunnan Suðurlands- ’ an Hringbrautár og austan
brautar og vestan Elliðaáa skulu Bræðraborgarstígs.
sækja Gagnfræðaskóla Austur- j Gagnfræðaskólinn við Hriiig-
bæjar. braut. Hann sækja allir aðrir
Gagnfræðáskólinn við Lindar- nemendur úr Melaskólahverfi eh
götu. Hann sækja nemendur úr þeir, sem að framan voru taldir.
hveríi Austyrbæjarbarnaskólans,
er heima éiga við Grettisgötu, ATH. Gert er ráð fyrir, að
Háteigsveg og norðan þessara annars bekkjar nemehdur sæki
gatna. Ennfremur nemendur úrjsama skóla og í fyrra (þá í 1.
Höfðaborg, Samtúni, Miðtúni og bekk), nema þeir hafi flutzt
Hátúni, eins og áður getur. Ranga -leið frá þeim skólaí eða
Gagnfræðaskóia Austurbæjar 1 sérstaklega Hafi verið um annað
'sækja aðrír néméndúr ur* hverTí t táláði
ásamt öðrum störfum hjá leik-
húsinu rvo scm ritstjórn leik
skrár, yfirlsstur leikrita, of ósk-
að væri, skrásetning og söfnun
blaðaummæla o. þ. 1., er varðar
sögú leikhússins. En safnið; hefir
hann opið leikurum og öðrum
leikunnendum milli 5 og 7 dag
hvcrn. i
íí
MERKILEGT SAFN
í safni Lárusar eru um 3000
bindi, og er það fullkomnast í
sinni grein hér á landi. í því eru
leikendaskrá margra leikfélaga
frá upphafi vega, og ekki aðcins
leikrit heldur og fullkomið safn
í öðrum hjálpargreinum leiklist-
ar um leiktjö.ld, búninga og einki
um gagnrýni.
Þá eru í safninu 8000 blaðaúr-
klippúr í 20 bindum. Þar cr að
finna öll blaðaúmmæli, sem birzt
hafa um leiklist hér á landi frá
fyrstu tíð. Sumt af því er ljós-
prentað. Elzta úrkiippan er út
Reykjavíkurpóstinum frá 1848,
elztu blaðaummæli um leiklist
hér á landi.
í safninu er líka mikið safrí
handrita af óprentuðum íslcnzk-
um leikritum. Eitt hið stærsta
hérlendis. i
Lárus hefir sjálfur kostað við-
hald safns síns eftir að það var
flutt í Þjóðleikhúsið og haldið
hefir hann áfram að bæta við
það. Aftúr á móti hefir Þjóðleik-
húsið lagt fram nokkurt fé til
bókakaupa, *
fj
ÖNNUR MENNINGAR- *“i
STOFNUN
— Hvaffa áhrif hefir upp-
sogn Þjóðleikhússráðs á fyr-
irætlanir yðar?
— Ég mun nú mjög skoða
hug minn um, hvort safnið
sé í réttum höndum hjá Þjóð-
leikhúsinu eða það sé beim
vanda vaxið að varðveita það,
segir Lárus, Ef ég kemst aff
þeirri niðurstoðu, að svo sé
ekki, þá mun ég áreiðanJega
fá það í hendur annarri menn
ingarsíofnun.
*
UMSÖGN
ÞJÓÐLEIKHÚSSTJÓRA I
Mbl. snéri sér til Guðlaugs
Rósinkranz, þjóðleikhússtjóra, I
gærkvöldi og spurði hvað hann
vildi um málið segja. Þjóðleik-
hússtjpri svaraði á þessa leið:
Tilgangurinn með uppsögn Lár
usar Sigurbjörnssonar, sem bóka-
verði við bókasafn Þjóðleikhúss-
ins, er ekki sá að afþakka hið
merka bókasafn Lárusar, síðúr
en svo. En eins og Lárus tekur
fram, setti hann það .að skilyrði
fyrir géymslu safnsins í Þjóðleik-
húsinu, að hann gætti þess. Jafn-
framt krafðist hann 1500 króna
grunnlauna fyrir þessa gæzlu og
nemur sú upphæð nú með vísi-
^töluuppbót nokkuð á þriðja þús-
und krónum á mánuði. — Þótti
þjóðleikhúsráði þetta of há laun
fyrir 2 klst. starf á dag og óskaði
eftir breytingu þar á. En launa-
greiðslum verður ekki breytt
nema með uppsögn núgildandi
í samnings við Lárus eins og frarn
kemur í ofanritaðri samþykkt
þjóðleikhússráðs, sagði Guðlaug-
ur Rósinkranz, þjóðleikhússt’óri.
★ Hver er höfundur máltækisins
„Við erum allir í sama bó(/‘?
— Nói, vitaskuld.
99 STRÚTAR
höfðu allir stungið hausnum
í sandinn, þegar hundraðasti
strúturinn kom á vettvang. —
Drykklanga stund vappaði
hann fram og aftur og var
hinn vandræðalegasti. Loks
spurði har n: Hvað skyldi hafa
otðið af öllum himnn?