Morgunblaðið - 25.10.1952, Qupperneq 10

MORGUNBLAÐIÐ
Laugardagur 25. okt. 1952
\ 10
Þáttur Alþýðuflokksins í um
ÞAÐ VAR af einskærri tilviljun,
að ég rakst á grein í Alþýðublað-
inu, þar sem mér er bosið á
brýn, að hafa breitt blæju þagn-
arinnar yfir gamlan fjandskap
Sjálfstæðisflokksins við umbget-
ur á félagsmálalöggjöf þjóðar-
innar, þar á meðal löggjöfinni
um almennar tryggingar, í af-
mælisgrein er ég ritaði nýlega
um konur vestur í Barðastrand-
arsýslu. f>að sé Alþýðuflokkur-
inn einn, sem ’eigi allan heiður-
inn af þessari löggjöf og ölium
öðrum umbótum á þessu sviði, og
að enn hafi Sjálfstæðisflokkur-
inn, mjög takmarkaðan áhuga
íyrir almannatryggingunum.
Út af þessu þykir mér rétt að
rifja hér upp nokkur atriði í
sambandi við þessi mál, sem Al-
þýðuflokkurinn sýnist alveg
hafa gleymt, en vel eru þess
virði að hann og raunar þjóðin
öll mættu muna.
MILLIÞIN G ANEFN D
SKIPUD
Árið 1942 tók hr. prófessor
Jóhann Sæmundsson sæti sem
heilbrigðis- og félagsmálaróð-
herra í rikisstjórn þeirri, sem
dr. jur. Björn Þórðarson mynd-
aði þá, samltv. beiðni þáverandi
forseta. Það var almanna rómur,
að prófessorinn væri þar flokks-
bundinn Alþýðuflokksmaður.
Þann stutta tíma, sem hann sat
í ríkisstjórninni, skipaði hann
milliþinganefnd tíl þess að und-
irbúa lögin um almannatrygg-
ingar, og skipaði hr. alþm. Har-
ald Guðmundsson, form. þeirrar
neíndar. Lagði Sjálfstæðisflokk-
urinn til í nefndina einn hinn
ágætastá tryggingarfræðing
landsíns, hr. forstj. Brynjólf
Stefánsson, og hefur flokkurinn
jafnan síðan lagt hann til sem
sinn fulltrúa í Tryggingarráð. Ég
hygg að það verði afar erfitt fyr-
ir Alþýðuflokkinn, að fá nokk-
urn mann til þess að trúa því,
að þetta hafi verið gert af fjand-
skap við málið, eða að tillögur
þessa ágæta fulltrúa flokksins
hafi á einn eða annan hátt, iyrr
eða síðar, torveldað að koma á
þeim umbótum, sem fengizt hafa
með þessari löggjöf, sem hann
átti ríkan þátt í að undarbúa frá
upphafi og endurbæta svo að
segja árlega. Hitt er aftur á móti
vitað, að sýnilegt er ekki, að
áhugi próf. Jóhanns Sæmunds-
sonar fyrir umbótunum hafi ver-
ið svo ríkur, að önnur hugðar-
efni hafi ekki átt sterkari ítök
í huga hans, því eins og kunnugt
er kaus hann að láta af ráð-
herradómi, áður en hann hafði
stýrt þessu máli í örugga höfn.
Er þetta ekki sagt þeim ágæta
manni til lasts, heldur aðeins til
þess að benda á, að við það var
ábyrgðin á framgangi málsins
flutt yfir á herðar annarra'
manna. Og ég held að það hafi
enginn orðið þess var, að þótt
Alþýðuflokkurinn kunni að hafa
stutt prófessorinn í laumi í ríkis-
stjórn á þeim tíma, að þá hafi
hann unnað svo heitt félagsmóla-
umbótunum, að hann beitti sér
fyrir því opinberlega, að prófess-
orinn sæti kyrr í stjórninni, a.
m. k. þar til það mál væri til
lykta leitt.
ALÞÝÐUFLOKKURINN
ÖNNUM KAFINN VIÐ AÐ
TORVELDA LÝÐVELÐIS-
STOFNUN
Allan tímann, sem utanþings-
stjórnin sat, átti Alþýðuflokkur-
inn þess kost, að leita fyrir sér^
um möguleika til stjórnarmynd-
unar, með það m. a. fyrir aug-
bótamálunum
Hann hljóp Iré aliri ábyrgS
j sjórnarsamstarf, þar sem tryggt' örugg trygging fyrir greiðslum
var með samningum, að umbæt- bóta, þegar harðnaði í ári, og
urnar á félagsmálalöggjöfinni fólk þyrfti þeirra hvað mest
j skyldu vera eitt af þeim verk-1 með, því dæmi eru þess og eigi
j eínum, sem ríkisstjórnin tæki, fá, að frestað hafi verið fram-
upp á stefnuskrá sína.
Eins og kunnugt er var frv.
milliþinganefndarinnar borið
fram af heilbrigðis- og félags-
^ málanefnd E. D. á þinginu 1945,
samkvæmt ósk þáverandi ríkis-
j stjórnar, sem bæði Alþýðuflokk-
I urinn og öósíalistaflokkurinn
áttu sæti í. Báðir þessir flokkar
marglýstu því yfir, að þetta mál
kvæmd laga um óákveðinn tíma
þótt minna fé kosti ríkissjóðinn
en tryggingarnar. Alþýðuflokk-
urinn svaraði því þá, að það yrði
jafnan að vera verkefni hvers
þings, að meta það og vega, hvort
tekjum ríkissjóðs skyldi varið til
þessa eða hins, ef nægilegt fé
væri eigi fyrir hendi til aö mæta
lögbundnum greiðslum. Þótti
væri eitt af aðaláhugamálum honum þá engin forsjá í þessum
þeirra. Nú væri margra ára bar- tillögum mínum í sambandi við
áttumál loksins að komast í afgreiðslu málsins
höfn fyrir ötula sókn þeirra, eins
og þeir margoft orðuðu það.
Strax við 1. umr. málsins í
| E. D., lýsti ég yfir fullum stuðn-
i ingi við framgang þess á því
I þingi, um leið og ég benti á ýms
atriði, í frv., sem nauðsynlegt
HENTISTEFNA
ALÞÝDUFLOKKSINS
En einmitt þessi hentistefna,
sem Alþýðuflokknum þótti þá
aðgengilegust, heíur enn verið
látin ráða í þessu mikla vel
sjóðs sé þannig, að hann geti
innt af hendi hin lögbundnu
gjöld. Það er því engu minna
um vert að tryggja jaínan
greiðslugetu rikissjóðs, á lög-
bundnum bótum, en að eiga upp-
haf að umræðum um bæturnar.
En þetta megin atriði málsins
1 væri að endurbæta, m. a. til þess, * ferSarmáli_ Allt það fólk, sem
I að tryggja, að lögin yrðu annað nýtur bóta úr tryggingunum, á
l og meira en pappírsgagn, sem því al]t undir þvi> að hagur ríkis-
engum kæmi að gagni.
i Ég átti þá ekki sæti í heil-
í brigðis- og félagsmálanefndinni,
l sem flutti frv. fyrir ríkisstjórn-
i ina. Strax á næsta flokksfundí
I var það einróma ósk hr. alþm.
| Bjarna Benediktssonar, sem þá
, átti sæti í nefndinni af hálfu
i Sjálfstæðisflokksins, ósamt hr. hafa'báðir flokkarnir, Sósíalista-
alþm. Lárusi Jóhannessyr.i, að fiokkurinn og Alþýðuflokkurinn,
ég tæki þar sæti hans, á meðan algerlega svikið og eftirlátið
þetta sérstaka mál væri þar til Sjálfstæðisflokknum það hlut-
meðferðar. Ég hafði einn allra Verk, treystandi því, að hann
þingmanna Sjálfstæðisflokksins í myndi ekki bregðast þar skyld-
E. D. mælt fast með því, að urn sinum, frekar en á öðrum
málið yrði afgreitt á þann veg, 'sviðum. Áður en tryggingarlögin
að umbæturnar, sem fólust í fyr- homu til framkvæmda þurfti
irmælum frv. yrðu tryggðar fólk Socialistaflokkurinn að gera það
inu, eftir að frv. væri orðið að upp við sig, hvort hann ætti
lögum, og hafði um leið bent ó, heldur að þjóna hagsmunum
hvernig það mætti takast. Sjalf- ráðstjórnarríkjanna eða að
stæðisflokkurinn gæti á engan sfanda við gerða samninga, um
hatt látið betur í Ijósi samúð umbætur á félagsmálum þjóðar-
sína meclmálinu, eða sýnt á ann- jnnar. Hann valdi fyrri kostinn.
an hátt betur samstarfsvilja í Vitað er einnig að nokkur hluti,
sambandi við framgang þess, en 'að visu lakari hluti þingmanna
meö því, að fela þeim manni at- 'AIþýðuflokksins vildi ólmur
hugun frv. í nefr.dinni, sem mest fylgja dæmi socialistanna, enda
an áhuga hafði á sjálfum um- þntt þeir að lokum væri kúgaðir
bótunum. Var þessum ráðum til hlýðni af skárri hlutanum til
flokksíorustunnar fylgt, og það , hins gagnstæða, a. m. k. ó vfir-
verður ákaflega erfitt fyrir Al- borðinu. Við hitt varð aldrei'ráð-
þýðuflokkinn að fá menn til að lð, að hugurinn reikaði ekki á
trúa því, að þetta hafi verið gert mörgum alvörustundum til föður
af fjandskap við málið. Tillög- stalins, eins og svo oft hefur ber-
ur mínar og áhrif i sambandi við lega komið í ljós.
þessa löggjöf, frá því fyrst hún j Eftir að Socialistaflokkurinn
kom til umræðu á Alþingi, geta hafði fórnað þessu óhugamóli
því ekkí skoðast sem mínar til- sinUj svo sem að framan greinir,
lögur persónulega, þar sem flokk myndaði Alþýðuflokkurinn ríkis-
urinn hefur borið þær fram til stj0rn með formann sinn í for-
sigurs, stundum gegn þungri sæti Eór hann jafnframt með
andstöðu onnarra manna. félagsmálin og bar þá einnig
'ábyrgð á framkvæmd almanna-
TORVELDAÐI EKKI tryggingarlaganna. Sjálfstæðis-
TRYGGINGARLÖGGJÖF flokkurinn brást ekki í neinu í
Ég er ekki alveg viss um að sambandi við framkvæmd lag-
allir þingmenn Alþýðuflokksins
vilji viðurkenna það, að þessar
tillögur, eða þau áhrif, sem ég,
í umboði Sjálfstæiðsflokksins,
hefi haft á löggjöfina á þessu
tímabili, hafi torveldað umbæt-
ur á þessu sviði, eða að hægt
væri að líta á það, sem fjand-
skap við tryggingarlöggjöfina,
þótt Alþýðuflokkurinn vilji nú
helzt láta það líta þannig út.
En hitt er ekki úr vegi að at-
anna. Hann sýndi málinu hvergi
andvaraleysi hvað þá andúð eða
beinan fjandskap, heldur fullan
stuðning.
AÐRIR BRUGÐUST
TRYGGINGUNUM FYRIR
SKORT Á MANNDÓMI,
SUMIR VEGNA OFURÁSTAR
4 STALIN
Leið svo fram til haustsins
1949, að nýjar kosningar höfðu
70 millj. doilara varið !il þess
ENDURREISNARMÁLIN í Kóreu eru nú koinin á nýtt stig cftir
að varið var 70 milljónum dollara til notkunar í því skyni á fjár-
hagsárinu, sem lýkur 30. júní 1953. Sem stendur er verið að ganga
frá einstökum atriðum endurreisnaráætlunarinnar í samráði við
herstjórn S. Þ. og ríkisstjórn Suður-Kóreu, og framkvæmdir heíjast
strax og kleift verður.
huga þá jafnframt þann þátt, | farið fram og Alþýðuflokkurinn
sem Alþýðuflokkurinn og Sósía-!týnt allmiklu fylgi, þrótt fyrir
listaflokkurinn htifa átt í því, að afstöðu sina til félagslegra um-
, tryggja fólkinu'’í landinu þær^bóta. Varð það þyngra á meta-
um, að koma á þeim umbótum | umbætur, sem felast í lögun-' skálunum hjá kjósendum, að
um. fjárhagurinn hafði þrengzt þann-
í félagsmálalöggjöfinni, sem hér
um ræðir, en ó þeim árum var |
það ekki áhuginn fyrir þeim um-
bótum, sem tók hug hans allan, I
heldur hitt á hvern hátt hann’
gæti taíið og torveldað lýðveldis-
stofnunina á íslandi. Og það var |
ekki fyrr en hann hafði tapað
þeim leik, og það beinlinis vegna
vaxandi andúðar þjóðarinnar á
framkomu hans í því máli, að (
hann var viðmælanlegur um
ORUGGIR TEKJUSTOFNAR
Þegar á fyrsta fundi, sem frv.
ig, að sýnilegt var að vá yrði
fyrir dyrum, éf ekki yrði skipt
um stefnu í fjárhags og atvinnu-
var til umræðu í nefndinni, málum þjóðarinnar, og Alþýðu-
hreyfði ég því grundvallaratriði,! flokkurinn átti enga leið út úr
á hvern hótt unnt væri að þeim vanda. Það var sýnilegt, að
tryggja stoinuninni örugga ef ekkert yroi að gért rnyndu
tekjustofna, sem ekki væru háð- erfiðleikarnir falla yfir þjóðina
ir afkomu ríkissjóðs á hverjum með fullum þunga, einnig yfir
tíma. Mér var það frá upphafi hina ungu tryggingarstarfscmi,
fyllilega ljóst, að það var engin
Framhald á bls. 11
Að meðtölóum þeim 70 millj-
ónum dollara frá endurreisnar-
stofnun S. Þ. sem að íraman getur
verða samtals 200 milljón dollar-'
ar til ráðstöfunar til hjálparstarfa
og endurreisnar atvinnulífsins í
landinu. |
Þegar ef hafin vinna við 14 mis
munandi úrlausnarefni, þ. á m.
endurbyggingu eyðilagðra skóla,
Þetta er þó einungis upphaf á
cndurreisnarstarfinu. Upphaflega
var það ætlunin, að endurreisnar-
störfin skyldu ekki hefjast af
kappi fyrr en vopnaviðskiptum
væri lokið, en ástandið á vígstöðv
unum og kyrrstaðan í vopnahlés-
samningunum hefur leitt til þess,
að hafizt hefur verið handa, nú
þegar, þar sem því verður við
komið.
Jafnframt því, sem undirbún
ingsframkvæmdir hafa staðið yfir
hafa yfir 100 sérfræðing'ar á veg-
um endurreisnarsíofnunarinnar
verið starfandi í Kóreu að hjálpar
störfum. Þannig hafa þeir aflað
sér persónulegrar þekkingar og
komizt í bein kynni við þau
vandamál, sem þeim verður nú
falið að leysa.
Af þcim 70 milljónum dollara,
sem endurreisnarstofnun S.Þ.
(UNRRA) hefur veitt, verður.
hæstu upphæðinni — 14 milljón-|
um dollara — varið til kaupa á
nauðsynlegum matvælum, eldi-
viði. og áburði, og verður varn-1
ingnum skipt milli fólksins, eða
hann seldur fyrir milligöngu
stjórnarvaldanna í Suður-Kóreu.
Næst hæstu upphæðinni — 11,5
milljónum dollara — verður var-
ið til kaupa á nauðsynlegum vél-
búnaði fyrir iðnað landsins.
Til endurreisnar fræðslukerfi (
landsins verður varið 8 milljón-
um dollara, — þ. e. a. s. til skóla- ^
mála, bókasafna, kennaramennt-1
unar og undirstöðufræðslu og
endurbyggingar á eyðilögðum,
skólum. Ætlunin er m. a. að reisa
sjómannaskóla, er auðveldi Kóreu
mönnum að auka kaupskipa- og
fiskiskipastól sinn.
Til orkuvera verður varið 7,1
milljón dollara, sem notaðir j
verða til smíði nýrra orkuvera, og
til endurnýjunar og viðgerða á
cldri orkuverum.
Til flutningsmála verður varið
7 milljónum, einkum til hafnar-
mannvirkja, kaupa á vöruþifreið-
um og efni til járnbrauta.
Til landbúnaðarmála verður
varið 7,1 milljón dollara, sem not
aðir verða til smíði nýrra orku-
vera, og til endurnýjunar og við-
gerða á eldri orkuverum.
Til flutningamála verður varið
7 milljónum, einkum til hafnar-
mannvirkja, kaupa á vÖrubifreið
um og efni til járnbrauta.
Til landbúnaðarmála verður
varið 6,9 milljón dollurum og
verður einkum lögð áherzla á
meiri skógnytjar og skóggræðsiu,
fullkomnari áveitur, landbrot og
aukna kvikfjárrækt. Einnig verð-
ur nokkuð af þessu fé notað til að
auka fiskveiðarnar.
Til ibúðarhúsabvgginga veröur
varið 3 milljónum dollara og til
heilbrigðismála 2,5 milljónum.
Verður sú upphæð notuð til að
mennta hjúkrunarkonur og
lækna og tii að skipuleggja og'
koma upp umfetðahjúkrunar-
stöðvum og barnaheimilum.
2,8 milljónum dollara verður
varið til nýtingat' á auðlindum
landsins, m. a. til að styðja námu
rekstur, mótekju og svo til rekstr
ar tilrauna- og rannsóknarstöðva.
Endurreisnarstofnunin leggur
til að 2,8 milljónir dollara verði
lagðar til hliðar til tæknihjálpar
og tíl að kosta aðstoð tæknisér-
fræðinga, og að lokum að 150 þús
und dollurum verði varið til að-
stoðar samtökum sjálfboðaliða,
sem senda óbreyttum borgurum
Suður-Kóreu hjálp.
Vorboðinn heldur
hlufaveltu sunnud.
2. né
SUMARDVALARHEIMILIÐ Vor
boðinn heldur hlutaveltu til
ágóða fyrir starfsemi sína sunnu
daginn 2. nóv. að Röðli.
Starfræksla þessa barnaheim-
ilis er Reykvíkingum að góðu
kunn, enda næsta virðingarverð.
Vorboðinn hefur starfað í rúm
20 sumur, hin síðustu í Rauðhól-
um. Þar hefa verið um 80 börn á
hverju sumri, mánuðina júlí og
ágúst. Jafnan hefur veriS reynt
að láta illa sett börn sitja í fyrir-
fúmi.
15 konur úr þrem kvenfélög-
um, Verkakvennafélaginu Fram-
sókn, Þvottakvennafélaginu
Fi eyju og Mæðrafélaginu, mynda
stjórn Vorboðans. Inna þær af
hendi margþætt og óeigingjarnt
starf í þágu heimilisins og þá um
leið í þágu reykvískra barna.
Skyit er að geta þess með þakk
læti, að Vorboðinn nýtur nokk-
urs styrks frá því opinbera, en
eigi að síður verður framkvæmd-
arnefr.din að auka tekjur barna-
heimilisins með almennri fiár-
söfnun árlega, svo að hægt sé að
halda starfinu uppi. Þegar hafa
verið gerðar miklar endurbætur
á. húsakosti heimilisins í Rauð-
hólum, en nú er aðkallandi nauð-
syn og hreint skilyrði fyrir áfram
haldandi starl'rækslu að stækka
húsnæði heimilisins.
Reykvíkingar hafa jafnan sýnt
velvilja og skilning, er leitað hef-
ur verið til þeirra til styrktar
starfsemi Vorboðans. Nefndin
væntir þess í íullu trausti, að enn
á ný leggi margir fram einhvern
skerf að þessu sinni, svo að hluta-
velta Vorboðans 2. nóvember
megi koma að því gagni, sem til
er ætlast.
Hjálpumst öll að því, að gefa
fátækum börnum kost á að kom-
ast úr bænum og njóta raunveru-
legs sumars á hinu velþekkta
barnaheimili Vorboðans.
Þessar koriur veita gjöfum mót
töku: Jóhanna Egilsdóttir, Eiríks-
götu 33, sími 2046, Þuríður Frið-
riksdóttir, Bollagötu 6, sími 4892,
Gíslína Magnúsdóttir, Freyjugötu
27, Áslaug Jónsdóttir, Hrirígbraut
76, sími 3732.
Hotrfurnar ekki
sem bezfar
PARÍS, 24. okt. — Schuman ut-
anríkisráðherra Frakka og Jo-
hanncs Hoffmann íorsætisráð-
hcrra Saar, vísuðu i dag á bug
síðustu tillögum Þjóðverja varð-
andi lausn Saar-deilunnar.
Búizt er við áframhaldandí
samningaumleitunum milli
frönsku og þýzku stjórnarinnar
um málið cn fréttamenn fclja
horfur um lausn ekki góðar eins
og sakir standa. —Reuter-NTB.