Morgunblaðið - 21.03.1953, Síða 5

Laugardagur 21. marz 1953
MORCVISBLAÐIÐ
5
^J^uenjjjóéin o<^ ^JJ-eimiliá

Flosteppi úr islenzkri
Í>AÐ er sannarlega ánægjuefni,
jafnt konum sem körlum, þegar
nýjar iðngreinar eru teknar upp
hér á landi, og þá ekki sízt, þegar
efnivaran, sem þarf til iðnaðarins
er alíslenzk eða svo að segja, eða
Unnið er úr vöru, sem hefur verið
yerðlaus og talin vera einskisnýt.
Gólfteppagerðin við Skúla-
götu mun nú vera orðin kunn
flestum húsmæðrum borgarinnar,
enda starfað frá 1945. Þar eru
gólfteppi hreinsuð með nýtízku
tækjum, gólfrenningar saumaðir
saman, svo úr þeim verða teppi,
og síðast en ekki sízt, eru þar
búnir til dreglar úr notuðum
fiskilínum, en áður fyrr var þeim
fleygt í sjóinn eða þær brenndar,
þegar þær þóttu ekki nothæfar
lengur.
Fyrir nokkru hitti ég að máli
Kristján Hansson, forstjóra Gólf-
teppagerðarinnar, og spurði hann
Um þessa gólfdreglagerð.
— Henni kom faðir minn H. K.
í framkvæmd og var stjórnandi
|Dg eigandi hennar á meðan hans
naut við, segir Kristján. —
Það var miklum erfiðleikum
bundið að koma gólfteppagerð-
inni í framkvæmd því til þess að
fiskilínan yrði nothæf, þurfti að
Srekja hana í fínni þræði. Engar
vélar til þess voru fyrir hendi.
Leitað var til margra fyrirtækja
erlendis, um útvegun á slíkri vél,
en allt kom fyrir ekki. Hún var
hvergi til. Loks var gripið til þess
ráðs að láta smíða svonefnda af-
snúningsvél hér. Daníel Vest-
mann á Akranesi gerði hana í
samráði við föður minn, og má
hún því heita alíslenzk uppfinn-
íng. Vélin hefur reynzt okkur
ágætlega.
Nú eru í verksmiðjunni 2 af-
Snúningsvélar, sem geta rakið úr
40 lóðum á 8 klukkustunda vakt.
— Hvað tekúr svo við, þegar
þúið er að rekja sundur línuna?
— Þá er hún lituð, en það ger-
Um við líka hér, og loks er hún
gett í vefstólana.
Við komum inn í herbergi, þar
Sem eru tveir stórir vefstólar og
fyrir framan hvorn spólur með
alla vega litum þráðum. Tveir
Sterklegir karlmenn hamast við
að vefa.
— Hérna er ofið upp á gamla
mátann, segir Kristján. — Það er
erfitt verk að vefa úr svona
grófu efni, en þó ljúka vefararnir
40 metrum á dag hvor. Dreglarn-
Sr geta verið allt að því meter á
breidd.
í öðrum vefstólnum eru ofnir
ifeókósdreglar, en efnið í þá er
feeyptnýtt frá útlöndum. í hinum
vefstólnum eru ofnir dreglar úr
línu.
— Hvor tegundin er endingar-
betri?
•— Ég held að óhætt sé að segja
að dreglarnir úr línunni séu allt
að því fimmfalt sterkari en kókos
dreglarnir. Við framleiðsluna á
línu-dreglunum er engin erlend
efnivara notuð, nema tvinninn,
földunarborðar og liturinn, en
það er eins og gefur að skilja
mjög óverulegur hluti af fram-
leiðsluverðinu.
Línuna fáum við hjá útgerðar-
mönnum og borgum kr. 1.50 fyrir
kílóið af línunni, þegar hún er
ekki nothæf lengur til veiða.
Verðið á dreglunum fullgerðum
yerður svo frá 47.00—67.00 krón-
Ur meterinn.
Keimsókn í Tep
Þarna verða flosteppin til
Þarna eru gólfteppin sanmuð saman
— Hvað er mikið af línu á
i
hvern mótorbát á ári og hvað
kaupir þú mikið af henni?
— Hver bátur getur haft upp
undir tonn eftir vertiðina. Hndan-
farin ár höfum við framleitt
dregla úr 100 tonnum á ári og
ofið 20 þúsund metra ár hvert.
★
í SÖMU braggabyggingu við
Skúlagötu er til húsa annað og
yngra fyrirtæki, sem engu að
síður er athyglisvert. Það er
,.,Vefarinn“, sem framleiðir flos-
dregla úr íslenzkri ull, og mun
það vera fyrsta fyrirtækið þeirr-
ar tegundar hér á landi.
,,Vefarinn“ og „Gólfteppagerð-
in“ vinna saman að því leyti, að
,:Gólftéppagerðin“ sér um saum,
sölu og dreifingu á framleiðslu
„V_efarans“.
Ég sný mér til Björns Svein-
björnssonar til að spyrja hann
frétta af þessari merku nýung í
íslenzkum iðnaði.
-— Fyrirtækið „Vefarinn" var
stofnað seint á síðastliðnu ári,
segir Björn. — Sveinbjörn Jóns-
son, faðir minn, átti upptökin að
stofnun þess og á mestan heiður-
inn skilinn af því hve vel hefur
tekizt með allar framkvæmdir.
Undirbúningurinn að stofnuninni
hófst fyrir rúmu ári.
Tveir frændur í Noregi, Otto
Hoven og Bjarne Hoven, sem
reka fyrirmyndar teppaverk-
smiðju í Mandal, hafa stutt okk
ur með ráðum og dáð.
Við erum komin inn í allstór-
an braggasal, þar sem stendur
griðarmikill vefstóll, sem nær al-
veg upp í hvelfinguna.
Þar er ekki ofið „upp á
gamla mátann“. Þessi vefstóll
gengur fyrir rafmagni, og ég sé
ekki betur en maðurinn, sem
stendur við hann eigi nokkuð ró-
lega aaga, að minnsta kosti þessa
stund, sem ég staldraði þarna við.
En auðvitað verður hann að hafa
vakandi auga með öllu, sem fram
fer í vefstólnum og skipta um
skyttu þegar þess gerist þörf.
— Vefstólinn fengum við frá
Þýzkalandi, segir Björn. —Norsk
ur sérfræðingur kom hin^að til
að setja hann saman og koma
honum í lag. Samtímis var ís-
lenzkur maður, Ármann Rögn-
valdsson, sendur til Noregs til að
læra meðferð stólsins og annað
sem lýtur að framleiðslu renn-
inganna. Sá norski er nú farinn,
en Ármann hefur tekið við. Við
höldum sambandinu við verk-
smiðjuna í Mandal — nokkurs
konar móðurverksmiðja — og
hafa þeir þar verið okkur hjálp-
legir um margt.
— Efný/aran. . ..?
—.. .. er mest íslenzk ull, sem
er unnin fyrir okkur á Álafossi.
í grunninum er svokallað juta-
Framh. á bls. 12
ÞÆR eru ótaldar, ánægjustund-
irnar, sem bækur Pearl S. Buck
hafa veitt íslenzkum lesendum,
ekki hvað sízt meðal kvenþjóð-
arinnar. Þessi ameríska skáld-
kona virðist búa yfir ótæmandi
skáldsagnalind til að ausa af.
Næstum árlega kemur frá henni
ný bók, heillandi, áhrifamikil —
og gerólík þeirri næstu á undan.
Pearl Buck hefir niu börn til
að ganga í móður stað. Með fyrri
manni sínum eignaðist. hún eina
litla stúlku, sem var andlega
vanheil og sem hún skrifaði um
indæla litlu bókina: „Barnið, sem
aldrei verður stórt“, í næsta
hjónabandi eignaðist hún þrjú
börn og önnur fimm hefir hún
ættleitt!
Pearl Buck er fædd í Suður-
ríkjum Ameriku en öll bernsku-
ár sín átti hún heima í Kína,
þar sem faðir henhar var trú-
boði. Allt fram til 15 ára aldurs
fannst henni hún vera miklu
,meiri Kínverji en Ameríkumað-
ur. Á heimavistarskólanum í
Shangliai varð henni fyrst ljóst,
að til voru aðrir Kinverjar en
hið fátæka bændafólk og verka-
menn, sém faðir hennar hafði
helgað líf sitt. Síðar fór Pearl í
Virginíu-háskólann og segir hún
sjálf, að það hafi verið hinir
ömurlegustu dagar ævi sinnar,
því að hinir amerísku landar
hennar hafi starað á hana eins
og eitthvað viðundur og breytt
út orðróm um', að hún væri í
raun og veru Kínverji.
Eftir að hún giftist dr. Buck
var hún aftur í fleiri ár búsett í
Kína, þar sem maður hennar |
vann að trúboði. Þar lifði hún
kínversku byltinguna og hafði af
henni náin kynni.
Árið 1927 byrjaði Pearl Buck
að skrifa. Hún átti í miklum
erfiðleikum að finna útgefanda
að fyrstu bók sinni: „Austan-
vindar og Vestan“ og einnig
handritinu að „Gott land“ var
hvað eftir annað vísað í dyr.
Eftir langa og mikla hrakninga
hafnaði það loks hjá útgefanda
; einum, Richard Walsh, sem ákvað
i að hætta á útgáfu bókarinnar.
j Hún fékk glæsilegan sigur, öflaði
; höfundi sínum heimsfrægðar og
j bókmenntaverðlauna Nobels.
Pearl Buck segir, að hún eigi
það móður sinni að þakka, aff
hún varð rithöfundur. Faðir henn.
ar sagði hinsvegar alltaf, að kon-
ur ættu að halda sér við heimilis-
störfin.
Pearls S. Buck
„Einu sinni", segir Pearl Buck,
„eftir að ég var byrjuð að skrifa,
sagði hann við'mig: Kæra dóttir
mín, ég vona, að þú munir aldrei
skrifa neitt, sem ekki er satt“.
Nú býr Pearl Buck með fjöl-
skyldu sinni efst uppi í skýja-
kljúf einum í New York. IIún
fer á fætur kl. 7 á hverjum
morgni, dvelur eina klukkustund
með manni sínum, Richard
Walsh og börnum sínum og vinn-
ur síðan 3—4 klukkutíma við
gamla kínverska skrifborðið sitt.
Pearl S. Buck býr yfir mikl-
um og skapandi rithöfundarhæfi-
leikum. Hún lýsir sögupersónum
sínum af djúpum og hlýjum skiln
ingi, sem aldrei er fordæmandi
og af fínni kímni, sem aldrei
harðnar í skarpa ádeilu. Hún seg-
ir sjálf, að hver persóna í skáld-
sögum hennar sé fyrir hana sem
hver önnur lifandi manneskja,
sem hana tekur sárt að skilja
við, þegar hún hefir lokið við að
skrifa bókina.
Hattatízkan í vor er mjög fjöl-
breytilcg, segir í berzkum blöð-
um. Hattarnir eru bæði litlir og
stórir, og sitja ýmist framan á
enninu eða aftur á hnakka. Ný-
ung er það að nú eru allmikið
notuð lifandi blóm í hattana. Ætti
íslenzkum konum líka að vera
það kleift þegar líður á sumariff.
★ Til að hreinsa hárbursta: —
Heitt vatn og sápa linar burst-
ann og skemmir. Forðizt aff
nudda hann mikið. Notið i
stað sóda Ieystan upp í köldu
vatni. Sódinn leysir úr l'ituna
án þess, að nokkuð nudd þurfi
að koma til greina. Þurrkiff
burstann ekki við heitan ofn
eða á móti sólu, heldur látiff
hann á skuggsælan stað, reist-
an upp á endann, eftir að hafa
j hrist vandlega úr honum væt-
! una.
Rakt, hlýtt og kalt loft skiptist
á daglega í baðherberginu og veld
ur því, að móða sezt á baðherberg
isspegilinn. Ef þér farið öðru
hvoru yfir hann með dálitlu af
glyceríni sezt gufan síður á hann.
Gáfia
dagsins
Hvað er það um borg og bý,
sem bfúkast dag og nætur, !
hleypur víða húsum í, j l j.
hefur þó enga fætur. j ;
Róðning á bls.’ 12 . • .<
Tvær nýjungar í íslenzkum iðnuði
Dreglar úr notuðiÞin fiskiEínum
Skáldkonan Pearl S. Buck, sem
gengur níu börnum í móður stað