Morgunblaðið - 25.06.1953, Blaðsíða 1

40. árgangur
139. tbl. — Fimmtudagur 25. júní 1953
Prentsmiðja Morgunblaðsins
jr _
Utvarpsræða Olals Th&rs:
JALF8TÆÐI8FLOKKI1RIIMIM
AÐ TIL HAFT FORYSTUIMA í FRAIH-
FARABARÁTTU ÞJÖÐARIIMIMAR OG
Á ÞEIM fáu mínútum, sem ég
hefi til umráða mun ég freista
Jjess að gera grein fyrir stefnu
og starfi Sjálfstæðisflokksins á
s'ðasta kjöríímabili, svara þeirri
gagnrýni, sem að floknum hef-
ir verið stefnt, varpa kastljósinu
á andstæðingana en lýsa síðan
fram á veginn til þess að menn
geti betur gert sér grein fyrir
hvert Sjálfstæðisflokkurinn stefn
Minnihlutasí jórn
S jálf stœðisf lokksi ns
raarkaði stefnuna
út úr ógongunum
Fyrir síðustu kosningar skýrði
Sjálfstæðisflokkurinn þjóðinni
frá því, að á árunum 1947—1950
hefðu verið á lagðir nýir árlegir
skattar, er námu 100 millj. kr.
Samt sem áður hefði greiðslu-
halli ríkissjóðs orðið nær 60
inillj. kréna árlega, eða alls um
175 millj. króna á þrem árum.
Þennan greiðsluhalla yrði að
jafna. Auk þess yrði óumflýjan-
légt að leggja á óbærilega nýja
skatta útgerðinni til aðstoðar, ef
enn ætti að fara troðnar slóðir
útflutningsuppbóta og niður-
greiðslna. Aætluðum við þessa
skatta árlega 150 millj. króna til
viðbótar áðurgreindum 100 millj.
krónum. Reynslan hefur nú sýnt
að réttara hefði verið að nefna
250 milljónir og raunar heldur
ekki nægt. j
Sjálfstæðisflokkurinn vissi,
að með öllu var ókleift að
bæta slíkum þunga ofan á
drápsklyf jar þeirra skatta, sem
á þjóðinni hvíldu. Hann boð-
rði því algjöra stefnubreyt-
ingu í fjármála- og atvinnu-
lifi þjóðarinnar og bað um
meirihlutavald á Alþingi til
að framkvæma þá stefnu. ^
Þetta vald fékk flokkurinn
sem kunrtugt er ekki. Samt sem
áður tók hann á sig að mynda
minni hluta stjórn, þegar Alþingi
reyndist þess ómegnugt að koma
á laggirnar meiri hluta stjórn,
svo sem Sjálfstæðisflokkurinn þó
vildi. |
Þessi minni hluta stjórn Sjálf-
stæðisflokksins sat aðeins að
völdum í 3 eða 4 mánuði. Hún
gerði þó meðal annars þrennt
sér til ágætis. I
í fyrsta lagi tókst henni að
koma í veg fyrir þá stöðvun i
bátaflotans, sem við blasti í árs-
lok 1949. |
í öðru lagi, samdi hún í sam-
ráði við hæfustu sérfræðinga og
lagði fyrir Alhingi tillögur til
gagngerðar breytingar í fjármál-
um og atvinnumálum þjóðar-
innar, og
í þriðja lagi átti þessi stjórn,
þegar búið var að fella hana,
sjálf höfuð þáttinn í því að koma
á sterkari stjórn til þess að fram-
kvæma þessar umbótatillögur
Sjálfstæðismanna. I
HfUÍM HALDA ÞVÍ ÁF
Flokkurinn, sem bar fram
vanntraustið féllst á að
framfylgja stefnu stjórnar-
innar, sem hann felldi
Ég minni hér aðeins á þann
eindæma stjórnmálaviðburð, að
þegar Sjálfstæðisflokkurinn hafði
lagt fram viðreisnartillögur sín-
ar, bar Framsóknarflokkurinn
fram vantraust á okkur, sem
samþykkt var af öllum andstæð-
ingum okkar. Skömmu síðar
myndaði svo Framsóknarílokk-
urinn, sem vantraustið flutti,
stjórn með Sjálfstæðisflokknum,
sem vantraustið fékk, til þess að
framkvæma viðreiðsnartillögurn
ar, sem Sjálfstæðisflokkurinn
hafði borið fram.
Sannleikurinn er sá, að ef
Sjálfstæðisflokkurinn hefði ekki
í ársbyrjun 1950, eins og æfin-
lega áður, metið efnið meira en
formið — látið þörf þjóðarinnar
ráða — myndi utanþingsstjórn
hafa verið sett á laggirnar í marz-
mánuði það ár, og þurft að fram-
kvæma gengislækkunina, án
þess að hafa að baki sér ábyrgan
þingmeirihluta til þess að tryggja
greiðsluhallalaus fjárlög og það
annað, sem úr skar um það, hvort
gengislækkunin reyndist til bless
unar eða bölvunar. Slíkt hefði
án alls efa orðið þjóðarógæfa,
sem Sj álf stæðisf lokkurinn er
þakklátur fyrir að hafa borið
gæfu til að afstýra.
Það er svo enn til fróðleiks,
að nú, eftir að reynslan hefir
sýnt, að úrræðin, sem Sjálfstæðis
flokkurinn bar fram, hafa reynst
gagnleg, samþykkir landsfundur
Framsóknarmanna nýverið álykt
un um, að þessi úrræði hafi
bjargað íslandi úr heljargreip-
um, enda séu þau öll kynborin
afkvæmi Framsóknar. Vissu þó
væntanlega allir viðstaddir að á
síðasta þinginu fyrir kosningarn-
ar 1949, hafði Framsóknarflokk-
urinn markað stefnu sína í verzl-
unarmálunum, með því að krefj-
ast þess, að skömmtunarseðlarnir
yrðu gerðir að innflutningsleyf-
um, þ. e. a. s. að herða banna-
og haftafarganið í stað þess að
gefa verzlunina fi?álsa, svo sem
nú hefir að verulegu leyti verið
gert, samkv. tillögu Sjálfstæðis-
manna.
Og ætla verður einnig, að þéssi
fulltrúasamkunda Framsóknar
hafi vitað, að í árslok 1949, þ. e.
a. s. eftir síðustu kosningar, bið-
ur Framsóknarflokkurinn Sjálf-
stæðisflokkinn um að hjálpa sér,
— ekki til að taka upp hina
nýju stefnu, sem við Sjálfstæðis-
menn höfum boðað. Nei, heldur
til þess að viðhalda höftum,
bönnum, falskri vísitclu og svarta
markaðsbraski og leggja á hundr
uð milljóna nýrra skatta, sem
með þurfti, ef halda átti áfram
niðurgreiðslum og uppbótum.
Segir um þetta í bréfi Framsókn-
arflokksins til Sjálfstæðisflokks-
ins, dags. í nóvember 1949 svo:
Vill Sjálfstæðisflokkurinn, ef
Frarnsóknarflokkurinn myndar
stjórn með þátttöku Alþýðu-
flokksins fyrir sitt leyti tryggja
greiðsluhallalaus fjárlög og nauð
synlega nýja tekjuöflun til áfram
haldandi niðurgreiðslna og upp-
bóta, ef svo færi að Alþýðuflokk-
urinn vildi ekki ganga inn á aðra
lausn málsins.
Já, mikið skal til mikils vinna.
En svona mikið vildi þó ekki
Sjálfstæðisflokkurinn borga til
þess að eyðileggja Framsóknar-
flokkinn og Alþýðuflokkinn með
því að ginna þá til að taka að
sér að fara einir með völdin í
landinu. Það gaman var of dýru
verði keypt, ef Sjálfstæðisflokk-
urinn til þess þurfti að ganga
af skoðun sinni og leggja þar
með þjóðarhag og heill á högg-
stokkinn.
Ég hirði ekki að rekja fleiri
þætti þessarar sögu, en hverf nú
aftur að úrbóta tillögum Sjálf-
stæðisflokksins, sem urðu grund-
völlur að samstarfi núverandi
st j órnarf lokka.
Hverjar voru þessar tillögur?
1. Að viðurkenna það fall ís-
lenzku krónunnar, sem þegar
var orðið.
2. Að tryggja greiðsluhallalaus
fjárlög.
3. Að freista þess, að fjárfest-
inffin verði mið"ð við sparifjár-
aukningu að viðbættum erlend-
um lántökum eða aðstoð. Með
þessu var ætlunin að skapa jafn-
vægi í þjóðarbúskapnum í þeim
tilgangi að: Auðið yrði að af-
stýra því allsherjar ntvinnuleysi,
sem yfir vofði, og þess i stað að
bæta kjör alls almennings í land-
inu með því að gefa verzlunina
frjálsa og kveða þannig niður
hina fölsku vísitölu.
Verzlunin frjáls —
Blómlegt atvinnulíf
Það eru þessar tillögur, sem
ríkisstjórnin hefir verið að fram-
kvæma. Á leið okkar hafa orðið
mörg og mikil óhöpp. Nefni ég
þar til illt tíðarfar til lands og
sjávar, markaðsmissi, aflabrest
og svo illt verzlunarárferði, að
ef ísland hefði fengið sama verð
fyrir útflutningsvörur sinar árið
1952 sem árið 1946, miðað við
verðlag innfluttrar vöru, hefðum
við fengið á 4. hundrað milljónir
kr. meira fyrir síðasta árs út-
flutning en raun ber vitni um.
Stjórnin hefir átt við margt
annað að etja. Sem dæmi nefni
ég þá örðugleika, sem frjáls
verzlun hlaut að skapa íslenzk-
um iðnaði. F,n Björn Ólafsson
iðnaðarmálaráðherra hefir sýnt
mikla röggsemi í því að ráða
bót á þessum vandkvæðum og
þegar komist nokkuð áleiðis,
enda notið til þess atbeina for-
ystumanna iðnaðarins í landinu.
En þrátt fyrir hina miklu
örðugleika, sem við hefir verið
að etja hefur þó tekizt:
1. Að gefa um 70% af inn-
flutningsverzliminni frjálsa.
2. Að afgreiða greiðsluhalla-
laus fjárlög.
3. Að afstýra að mestu leyti
því allsherjar atvinnuleysi, sem
yfir grúfði.
Með samfelldum viturlegum
ráðstöfunum og röggsamlegri
stjórn á hlutunum hefir tekist að
leiða þjóðina út úr eyðimörk-
inni og hefir stjórninni þó auð-
vitað fatast í mörgu, svo sem
títt er.
Kjarni málsins er, að þjóðinni
hefir aldrei liðið betur en í dag.
Þetta er staðreynd, sem óbil-
gjarnar og oft illkvitnislegar
árásir og persónulegur óhróður
brotna á, vegna þess að um þetta
getur hver og einn fullvissað sig
af eigin raun.
Að sjálfsögðu getur núverandi
stjórn ekki mælst undan gagnrýn
inni fremur en aðrar stjórnir. En
það er eftirtektarvert, að mest
er á hana deilt út af gengislækk-
uninni og bátagjaldeyrinum.
Stjórnarandstæðingar
stefndu til ófarnaðar
En, ég spyr nú fólkið við
sjávarsíðuna: Hvernig hefði ver-
ið um að litast hjá, ykkur ef
kommúnistar og Alþýðuflokkur-.
, inn hefðu ráðið. Ekki hefði svo
mikið sem hvarflað að þeim, að •
leggja 250 millj. nýja skatta á
| þióðina. Hvih'k fjarstæða skatta-
leiðin er, sézt bezt á því, að eng-
inn þeirra sem deilir á stjórnar-
I flokkana vegna ffengislækkunar-
innar hefir þorað að nefna nýja
skatta, er næmn 1/10 hluta þeirr-
ar fjárfúlgu. En hvernig hefði
þróunin þá orðið?
Bátaflotinn hefði stöðvast, og
rekstur frystihúsanna þá að sjálf-
sögðu fallið niður. Sjómenn og
verkamenn hefðu fyrstir misst
atvinnuna en síðan hver af öðr- I
um. Þannig hefði þetta gengið
um skeið, og allt þar til þreng-
ingar fólksins hefðu neytt komm
únista og Alþýðuflokkinn til þess
að gera það, sem núverandi
stjórn gerði i marz 1950, einfald-
lega vegna þess að um enga aðra
leið í málinu var að ræða.
Harðfylgi SjálfstæðFmanna
bjargaði afurðasölunni
En alveg eins og völd komm-
únista og Albvðuflokksins hefðu
fært a. m. k. tímabundna örbirgð
yfir fólkið við sjávarsíðuna,
þannig mundi og hafa farið á
sama veg, ef tillögur Framsókn-
armanna um að brjóto niður þá
sltjólgarða, sem útvegsmenn
hafa reist sér með samsölu sjáv-
arafurðanna, hefðu náð fram að
ganga. En bæði kommúnistar og
sumir Alþýðuflokksmenn vilja í
þeim efnum styðja Framsóknar-
flokkinn að verki. Það er því ein-
göngu fyrir harðfylgi okkar
Sjálfstæðismanna að þessum
voða hefir verið bægt frá dyr-
um sjómanna og útvegsmanna.
Færði ég að þessu skýr og óyggj-
andi rök í ræðu, er ég nýverið
flutti á landsfundi Sjálfstæðis-
flokksins, en ræða þessi birtist
í víðlesnustu blöðum landsins,
og hirði ég því ekki að endur-
taka þessi rök hér, enda leyfir
takmarkaður tími minn það ekki.
Sjálfstæðisflokkurinn
afstýrði böli, grundvallar
með rýmkun landhelginnar
nýja velsæld
Sjálfstæðisflokkurinn á þannig
megin þáttinn í því að bægja
böli frá dyrum almennings við
sjávarsíðuna, fyrst með gengis-
lækkuninni en síðan með því að
forða því verðhruni sjávarafurða,
sem leiða myndi af breyttri
skipan afurðasölunnar. Þess í
stað hefir Sjálfstæðisflokkurinn
beitt sér fyrir því að skapa nýja
velsæld í þessum byggðarlögum
með útfærslu landhelginnar, en
það er hið stærsta og mikilvæg-
asta velferðarmál íslendingá á
síðari tímum. Hefir rikisstjórnin
staðið einhuga að því máli, bótt
nokkur skortur hafi verið á
þegnskap aðalblaðs Framsóknar-
manna í þeim efnum sem fleir-
um, og dettur mér ekki í hug
að leggja beina ábyrgð á þeim
sóðaskap á herðar ráðherra Fram
sóknarflokksins.
En stjórnarandstaðan hefir
margt gert til að veikja aðstöðu
íslands í málinu, og verður það
aldrei nógsamlega vítt. Nefni ég
þar til aðeins sem dæmi skrif
Alþýðublaðsins um landhelgis-
veiðar íslenzkra togara og þær
staðhæfingar kommúnista, að
ríkisstjórnin muni svíkja mál-
stað íslands í landhelgismálinu.
Myndu slíkar fullyrðingar aug-
Ijóslega vera erlendum ríkjum
hvöt til áframhaldandi mótþróa
ef mark er á þeim tekið.
Stjórnmálabarátta íslendinga
er hörð, óhlífin og ógeðþekk. En
í þeim efnum verður hver að
þjóna innræti sínu, og skal það
óátalið. En þegar íslendingar
deila við erlend stórveldi, — þeg-
ar íslandi ber að eiga eina sál,
— eru slík afbrot þjóðarskömm
og þjóðarsvik.
Þjóðin veit, að í landhelgismál-
inu stöndum við á réttinum og
víkjum aldrei.
Sameiginlegir hagsmunir
sjómanna og sveiía
Einhver kann að halda að
öll þessi mál, er ég nú hefi
nefnt varði eingöngu sjávar-
síðuna. Slíkt er mikill mis-
Framliald á bls. 2.