Alþýðublaðið - 17.08.1929, Blaðsíða 2

2
alþýðue^aðið
Síldareinkasalan
og soguverksmtðjaii í Austurstrætí
„Mgbl.“ staðið að ósannfndum.
ALÞÝBUBLABIB
jcemur út á hverjum virkum degi.
%%reI0sla í Alþý&uhúsinu við
Hverfisgötu 8 opin fr'i ki. 9 árd.
dl kl. 7 síöd.
SkriíöíGÍa á sama staö opin kl.
9‘/s—10V. árd. og kl. 8-9 síöd.
Eimar: 988 (afgreiðslan) og 2394
(skrifstofan),
¥erðlag: Áskriftarverö kr. 1,50 á
mðnuöl. Auglýsingarverðkr.0,15
hver mm. eíndálka.
Prentsmiðja’ ö öuprentsmi&jan
(í sama húsi -.m 1294).
Ijðriagsfærslai.
Margsinnds hefir verið sýnt
fram á pað með óhrekjandi rök-
um, að með núverandi kjördæma-
skipun er mikill porri kjósenda
i landinu beittur gífurlegu rang-
]æti, einkum pó verkalýður kaup-
staðanna, sem Alpýðuflokkiinn
fyllir. Einn Austfirðingur ræður
jafnmiklu um skipun alpingis og
5 Reykvíkingar, og prjá Alpýðu-
flokkskjósendur parf til pess að
jafnast á við eiran „Framsóknar"-
kjósanda.
Slíkri ósvinnu getur enginn rétt-
sýnn maður mælt bót.
En síðasta alpingi. Hvað gerði
pað? Reyndi1 pað ekkd að lag-
færa penna ójöfnuð?-
Nei! Þvert á móti. Það bættii
igráu ofan á svart. Það sampykti
að færa kjördaginn á pann tíma
árs, að fjöida verkafólks í kaup-
stöðum og kauptúnum landsiras
vfcs vegar er gert ómögúlegt að
neyta atkvæðisréttar sins.
Er óparft að ]ýsa pví, hversu
mikiil hluti verkalýðsins er dreifð-
lur út um alt larad í atviranu og at-
vinnuleit :um máraaðaimótin júní
og júlí, hversu hugir allrar aT-
pýðu eru pá, um há-bjargræðis-
tímanu, buradndr við pað fyrst og
frenxst að draga björgíbú, hversu
sjómenn dögum og viikMm saman
hafa' eragin mök við iarad. Ált er
petta á hvers marans vitorði.
En hdrair pröragsýnustu og aftur-
haidssömustu piragmenn íhalds og
„Framsóknar" hirtu lítt um petta.
Öttinn við jafraaðarstiefnuma, við
vaxandd samtök og ’stjómniálaá-
huga alpýðu, varð öllu öðrusterk-
ari í hugum peirra. „Framsókn"
og íhald bundu ira&ð sér bræðra-
lag til að koma fram pví fólsku-
verki að svifta eininitt iraarga pá,
sem kjördæmaskipunin afskiftir
feriegast, ölLum atkvæ&isrétti.
Það var látið í veðri vaka, að
fyrsti vetrardagur veeri ó'heratug-
ur sem kjördaguir fyrár sveita-
•fólkið yfirleitt. Með pessu var
reynt að breiða yfir hinn raun-
verulega tdlgarag kjördagsfærsl-
uranar.
Skýrslur Hagstofunniar um al-
I>iragiskosningar 1926—1927, sem
nú eru nýlmnmar út, sýna, hversu
afskaplega saninleikanum hiefir
verið snúið við í pe&su efni.
Kjörd æmakosnéugar fóru fram
ánin 1923 og 1927. Hið fyrra siran-
ið var kosið fyrsta vetrardag, eins
og lög starada til, en hið síðara
9. júlí.
Skýrslur Hagstofunnar sýna, að
í pe'im kjördæmum, sem kosið
var í. kusu um 5°/o fleiri við
haustkosninguna en sumarkosn-
inguna, 75,6 af hundraði haustið
1923, en ekki raema 71,5 af bund-
raði sumarið 1927. Var pó miklu
meiira kapp og áhugi við kiosn-
ingamar 1927, pegar ihaidsstjónn-
inni var steypt af stóii eftir hálfs
fjórða árs setu.
Áiíð 1926 fóru fram tvennar
landskiosraingar. Hin fyrri 1. júlí,
en hiin síðari 23. oktöber.
Vdð kiosnáragarnar 1. júlí voru
greldd alls á landirau 14113 at-
kvæði, en um haiustið, fyrsta vetr-
ardag, 15 698 atkvæði eða h. u. b.
1600 atkvæðum ffeira. Er pó pess
að gæ.ta, að um sumarið voru 5
iistar og pjóðkunrair nieran og
koraur í varaarsætum peirra allia.
furadahöld alltíð og uradirbúraingur
miiikíll. En urn haiustið vorii list-
arnir að eiras 2, báðir skijjaöir
lítt pektom mönnum, undirbúniinig-
ur lítáill og pátttakq í kaiupstöð-
unium y&rieitt dauf af hálfu jafn-
aðarmatma, sem engan Bsta
höfðu. Samt urðu atkvæðin um
liaustið h. u. b. 1600 eða 11—
12 % fleiri en um sumarið.
Þessar femar kosraingar, sem
hér hiefiir verið skýrt frá, sý.na
svo Ijóslega, að ekki verðu'r móti
mæit, að 1. júlí er lanigtum ó-
hientugrii tími til kosninga en
íyrstii vetrardagur, að af fær.sl-
uraÉid hlýtor að leiða minni kosn-
ingapát’ttaka. — Og pað ekki að
eins í kaupstöðuinum, heidur og
í sveitunum, eins og sýnt skál
verða.
í 16 kjördæmum, pár af 13
sveitakjördæmum, var kosninga-
pátttakan roiíklum roun meiri um
haustið era ram sumarið, í 6
sveiitakjördæmum vair hún örlítið
íminrai :era í 4 kjördæmuim, 2 kau'p-
stöðum, AkUTeyri og ísafirði, og
2 sveitakjördæmum, til muna
nrinnL Mestor var munurÍFm á
Isafirði, en par tóku jafraaðar-
menn lítinn pátt í kosningunni
vegna pess, að eragimn Alpýðu-
flLokksmaður var í kjöri. Sama
gilti og að U'Okkru um Akur-
•eyringa. I hreiraum sveitakjör-
dæmum kusu 700 fleiri um haust-
ið en um sumarið. Af koraum.
kusu 600 ffeiri við haustkosniing-
una, par af á 2. humdrað í sveéta-
kjördæmum. Var pó engrn kona
í kjöri við harastkoiSninguraa, en
sérstakur kvenraa'Listi um surnar-
ið og konur á flestum hinna list-
anina.
Auðvitað geta koiraið fyrir hrið-
arveður að haustirau, er hiamli
kjörfundarsókn í edrastöku héruð-
um. Svo var í raokk.ruim héruð-
um haustíið 1926, en prátt fyrir
pað varð pátttakan í sveitum
yflrleitt 10—15% m^iri um
haustið en um sumarið.
Með pví að hafa kjördeáldirnar
ffedri og smærri og hdmiild tii
að hafa fleiri kjördaga en eiran ef
„Mgbl. preytist ekki á að búa
til og útbreiða tilhæfulausar
rógsögur um Síldareinkasöluna.
Meöul ihaidsins eru ekki sérlega
»
vönduð, pegar pað pykist purfa
að Idekkja á stofnunum, sem pví
eru ekki að ska.pi. Hins vegar
verður Marðar-athæfið pví að
litlu gagrai, pví að sögusagnir
pess eru ósannaðar jafnóðum.
í gær flytor „Mgbl.“ pá ,,frétt“
með stórri tvídálka fyrirsögra og
feitu letri, að sænski heildsalinn
Anieln hafi sýnt skilríki fyrir pví,
„að hann hefði einkaumboð frá
íslenzku síldareinkasölurani tii
pess að selja íslenzka síld í Finn-
Landi."
„Frétt“ pess er með öJLu tife
hæfulaus, hvort sem hún hefir
béinlínis verið „digtoð upp“ í
skrifstofu „Mgbl.“ eða einhver ut-
an benraar hefir búið ti'l söguna og
látið blaðið svio hlaupa með hana.
I gær náði Alpýöublaði'ð tali
af ftormanrai SíldareinkasöUistjóm-
arinnar, Erlingi Friðjónssyni al-
pingismanmi, og fékk hjá honum
pær upplýsingar, að frásögpim um
Amelra sé uppspuni frá rótom.
ílla viðrar, eáras og jafnaðarmeran
margsinmis hafa bent á, má eán-
miitt gera fólki í sveitum miiklu
auðvieldara að sækja kjörfund og
pá pyrfti aldrei að koma fyrir, að
óveður hamlaðl pví, að komist
yrði á kjörstað, sem ait af getur
komið fyrir ef kjördeildin er stór
og kjiördagiurinn að eins einn, pótt
á sumri sé. Mætti og flytja kjör-
dag í sveLtahérúÖum nokkuð
fram á haustiÖ ef betur pætti
henta og hafa fyrsta vetrardag1
fyrir kjördag kaupstaðabúa.
Fyrir burgeisa og efraamenn til
sjiávar 0g sveita skiftir pað engu
máli á hvaðia tíma kosið er. Þeir
hafa alt af tírna til oð sækja
kjörfund. En fyrilr alla alpýðu,
Jiwort heldur er í kaupstöðum eða
sveitum, ríður á pví, að kosning-
ar fari fram á peiin tlma áirs.
pegar fólkið er við hieimili sín.
getor sótt kjörfund án pess að
missa af atviinmiu og befír tóm tij
að íhuga stefnu flokkanma og
málin, sem deilt er urn.
Maður kastar sér út-
byrðis og drukknar,
Frá Isafirði var FB. símað í
gær:
MaÖur kastaði sér út af vélar-
bátraum „Snarfara“ í gærdag og
raáðist ekki. Hann hét Gunmar
Bjarnasom, unglingsmaður, ö-
kvæntur.
Nú hafa um langa hríð næstum
í hverju tbl. „Mgbl.“ verið árásir
á Einkasöluraa fyrir síldartumru-
skort. Samkvæmt upplýsingum,
sem Alpýðubla'ðið fékk í gær hjá
Erlingi Fri&jónssyni, viar pá búið
að salta og krydda í samtaLs rapp
undir 100 púsund tunnur alls
staðar á landirau, en samkvæmt
skýrslu Péturs A. Ólafssoraar
framkvæmdastjóra, sem birt var
hér í hlaðiniu á miðvikudaginn
var, voru 12. p. m. komraar tili
iandsins 152 819 tunnur, og tunrau-
skip kom til Akuneyrar i fyrra
dag.
Alt ber að sama brunni. „Mgbl.“
og fylgiblöÖ pess skamma Einka-
söluna án tillits til pess, hvort
hún hefír raokfcuð unnið til saka
eða ekfci. Jafnvel flutn,ingstafír
vegna hafíssiras gefa pau henni að
sök. Meiniragin er auðsæ. Þau
ætla einföldum sálum að bíta á
agraið. „Tilgaragurinn hielgar méð-
alið“, hvað svo sem sannleikan-
um líðux!
Saga
frá Sandhólabygðinni.
Svo heitir nýútkomin saga. í
æfintýrastíl eftir H. C. Andersen.
Er pýðingin eftir Steingrím Thior-
steinssora, era Axel, sonur hans,
hefir gefið bókina út
Kjami söguranar' er boðskapuir-
iran: „Ekkert líf skal glatast.“ Sá,
sem efcki á pá sanrafær.ingu, er
rótlaus í tilverunrai, pótt hann
ibaði í rósum, en sannfæriingin um
framhaldslíf er geisli í einstæð-
ingssorta h rakhólamannsins.
í öðru lagi bendir skáldið á,
að dauðinn fer ekfci að mann-
virðingum. — En mennirnir gem
pað. Og pað kom fram á skips-
diengnum, sem hallaði sér upp
að múrveggnum á skrauthýsi, til
pess að hvíla sig uradir 'byrðii
sinrai. Haran var rekinn burtu með
reiddum staf. En raunaæ var hann
dóttursonur húsráðandans, pótt
hviorugum peirra væri pað kunn-
ugt
Það kemur stundum peim sjálf-
um í kioll, sem eru svo heima-
ríkir, að engum er frjálst að njóta
gæða lifsins, nema sjálfum peini,
— ef peir fá að ráða.
Gudin. R. Ókijsson
úr Grihdavik.
Skipafréttir.
„Gullfoss" kom i gær frá út-
íöndumi. „Suðurlarad" fó.r í gær
fil Borgarness og kom aftur í
gærkveldi.