Morgunblaðið - 10.04.1954, Qupperneq 2

2
MORGZJISBLAÐIÐ
Laugardagur 10. apríl 1954
lurðuieg óskammfeilni Framsóknarmatma
Beifa brögðum við kaupstaðarbúa, sem þeir
myndu tryllast yfiref beitt væri gegn bændum
MIKLAR og heitar umræður
hafa eins og lesendum er
kunnugt orðið um frumvarp
það tii húsaleiguiaga er tveir
Framsóknarmenn, þeir Páll
Þorsteinsson þingm. A.-Skaft-
fellinga og Björn Björnsson
annar þingm. Rangæinga
flytja. Þetta mái hefur legið
. fyrir þinginu mikinn hluta
þingtimans án þess að sérstök
1 áherzla hafi verið lögð á fram
gang þess af flutningsmönn-
um. Nú hefur hins vegar svo
við brugðið síðustu dagana,
að Framsóknarflokkurinn
krefst þess að þingi verði ekki
slitið fyrr en mál þetta hefur
verið afgreitt.
Frumvarpið er mikill laga-
Itálkur — alls í 77 greinum. —
f upphafi eru almenn ákvæði um
•viðskipti leigusala og leigutaka.
Æiíðan (í 10 kafla) koma heimild-
arákvæði fyrir sveitarstjórnir að
■skipa húsaleigunefndir er fari
jneð yfirstjórn mála er varða
lcigutaka og leigusala húsnæðis.
Koma þá í gildi ákvæði um há-
markshúsaleigu, sem hæst má
vrera 11 kr. fyrir fermeter hús-
næðis í nýtízku íbúð og lægri
cltir því sem skortir á gæði hús-
jiæðisins — og ákveður húsaleigu
nefnd leiguna.
Þyki húsaleigunefndin ekki
Itoma að tilætluðum notum þá
petur sveitarstjórn samkv. lögum
|>essum samþykkt að koma á fót
fc úsaleigumiðstöð. Hún á að ann-
Ast Ieigu alls húsnæðis er til
jfellur. Hún MÁ hafa sainráð við
leigusala um hverjir verði leigj-
«ndur, en HÚN GETUR LÍKA
KEIGT ÞAÐ GEGN VILJA HÚS-
3EÍGANDANS OG HANN GET-
UR EKKI SAGT ÞESSUM ÓVEL
KOMNU LEIGJENDUM SÍNUM
UPP HÚSNÆÐINU FYRR EN
A@ SEX MÁNUÐUM LIDNUM.
Þannig eru í stórum dráttum
þassi lög sem Framsóknarflokk-
xirinn vill knýja í gegri. Einir
iomust þeir ekki langt með frum
~varpið, en þeir hafa með ein-
hverjum ráðurn vélað Alþýðu-
■flokkinn til samstarfs við sig, og
auðvitað eru kommúnistar alltaf
xeiðubúnir til stuðnings við öll
höft og allt ófrelsi. Þannig komst
xnáiið í gegnum neðri deild.
-* UMMÆLI RÁÐHERRA
Heitar umræður hafa orðið
í eíri deild. Hafa þær orðið
lengri en um nokkurt annað mál
■á þessu þingi. Við aðra umræðu
jnálsins ræddi Bjarni Beriedikts-
son dómsmálaráðherra almennt
um frumvarpið. Hann kvað hér
Dtn tvö ólík atriði að ræða. í
fyrsta lagi alrnenn ákvæði um
Kúsaleigu og í öðru lagi neyðar-
xáðstafanir. Óheppilegt væri að
Ulanda þessu tvennu saman. Ef
fcúsaleigulög væru samin af skiln
ingi og á skilmerkilegan hátt
•væru þau til góðs. En t þessu
irumvarpi, sagði ráðherrann, virð
ist sumt vera sett af fljótfærni,
<önnur ákvæði virðast sett af
ákveðnum hug og það væri öllu
áskyggilegra.
Ráðherrann kvað þetta laga-
irumvarp eiga að gilda fyrir þétt-
fcýlið, en þó væri það sniðið eftir
aðstæðum í dreifbýlinu, og lög-
Tim, sem þar giltu.
Hann kvað æskilegt að bændur
þyggju á eigin jörðum. Sjálf-
tiíæðismenn hefðu átt langa hríð
■um það við Framsóknarflokkinn
tera hefði talið að rikið ætti að
æignast jarðirnar Æskilegt væri
«g að fólk í þéttbýlinu byggi í
æiginiíbúðum. Að því hafa Sjálf-
stæðjsmenn keppt, með marg-
2iáttaðri fyrirgreiðslu við al-
mehniing hvað snertir byggingu
smáíbúða, byggingu sambygg-
inga, þar sem íbúðir hefðu verið
seidar á kostnaðarverði með
góðum lánskjörum og með því
að gera skattfrjálsa þá vinnu,
sem menn legðu í byggingu eig-
in íbúða.
Enn eru þó þúsundir manna,
hélt ráðherrann áfram, sem
ekki hafa tök á að eignast
íbúðir og búa í ófuilnægjandi
húsnæði. Þetta lagafrumvarp
Framsóknarmanna er beint
tilræði við þetta fólk sem
verst er sett, því það gerir
mönnum ómögulegt að byggja
hús til að leigja út.
Sjálfur aðalkafli frumvarps-
ins, um hin almennu ákvæði,
um viðskipti leigusala og
Ieigutaka, þarfnast endurskoð
unar. í gegnum hann gengur,
sem rauður þráður tilræðið
við þá, sem verst eru settir
og geta ekki eignast eigin
íbúðir. Frumvarpið er því
ákaflega misráðið og fullkom-
ið spor aftur á bak. Það er
staðreynd að þúsundir manna
geta ekki byggt og verða að
fá leigt. Ástæða væri því til
að ýta undir bað að f jársterk-
ir menn byggi og leigi en ekki
að koma í veg fyrir að þeir
geri • það.
★ HVER ÆSKIR
HEIMILDANNA?
Síðan ræddi ráðherrann nokk-
uð um stærstu agnúa á frum-
varpinu. Hann kvað það furðu-
legt að lögleiða ætti heimild til
handa sveitarfélögunum án þess
að leitað hefði verið álits einnar
einustu sveitarstjórnar um mál-
ið. Enginn skaði yrði að því, að
fresta afgreiðslu málsins til
haustsins, en þá gætu legið fyrir
álit sveitarfélaganna á frumvarp-
inu. Eftirtektarverðast væri að
Framsóknarmenn vildu koma
þessum ófrelsisákvæðum á, þar
sem þéttbýli væri mest — ein-
mitt á þeim svæðum, þar sem
fólkið vantreysti Framsóknar-
mönnum mest.
★ MEÐFERÐ MÁLSINS
Gísli Jónsson var framsögu-
maður minnihiuta félagsmála-
nefndar efri deildar og fékk mál-
ið til meðferðar. Hann gerði ítar-
lega grein fyrir skoðunum sín-
um og Sjálfstæðismanna á þessu
máli og rakti hina furðulegu af-
greiðslu er málið fékk i nefnd-
inni undir forystu Vilhjálms
Hjálmarssonar, annars þing-
manns Norðmýlinga.
Gísli sagði að málið hefði að-
eins verið rætt á tveimur fund-
um nefndarinnar. Hann kvaðst
hafa beðið um að málið fengi
þinglega meðferð og óskaði eftir
að formaður nefndarinnar sendi
það til umsagnar fasteignaeig-
endafélagsins, svo og leigjenda-
félagsins. Því neitaði formaður.
Þá óskaði Gísli eftir að full-
trúum þessara félaga væn boðið
á fund nefndarinnar. Það var
samþykkt. Fulltrúi fasteignaeig-
endafélagsins mótmælti harð-
lega ýmsum ákvæðum frum-
varpsins, sérstaklega neiðarráð-
stöfunarköflunum, sem hann
taldi að torvelda mundu veru-
lega lausn húsnæðismálsins. Full-
trúinn bað mjög eindregið um
að afgreiðslu málsins yrði frest-
að og að nefndarformaður og
helzt nefndin öll kæmi á fund
félagsins þann sama dag. Því
hafnaði formaður einmg og
sýndi þessum margmenna félags-
skap áberandi ósanngirni.
En boðið v ir upp á hrossa-
kaup, sagði Gísli. Þeir buðu
að fresta þessu máli algerlega
ef annað mál, sem var óskilt
þessu máli væri látið kyrrt
liggja. Af því sézt að Fram-
sóknarmönnum er þetta ekk-
ert kappsmál. Iheldur á að
nota það til að stöðva önnur
mál. Siiku var auðvitað hafn-
að.
Fulltrúi leigjendafélagsins taldi
að breyta þyrfti ýmsum ákvæð-
um frumvarpsins, en tvímæla-
laust að samþykkja neiðarráð-
stöfunarkaflana. Helzt var á hon
um að heyra að jafnvel mætti
sleppa öl+um' öðrum köflum
frumvarpsins. Hann vildi ekk-
ert ræða um. hvort frurnvarpið
örvaði menn til þess að byggja
íbúðir og bætti þannig úr hús-
næðisvandræðum, sem er þó
mergur málsins. Hann leit meira
að segja svoleiðis á að búið væri
að byggja svo mikið af íbúðum í
Reykjavík að engin ástæða væri
til að ýta undir frekari bygg-
ingar.
í pessu liggur höfuðágreining-
urinn milii Sjálfstæðismanna og
Framsóknarmanna. Sjálfstæðis-
menn telja að til þess að bæta
úr húsnæðisvandræðunum þurfi
að örfa menn til þess að byggja,
bæði yfir sjálfa sig og aðra, sem
ekki hafa efnalega ástæðu til
þess.
Steingrímur Steinþórsson, fé-
lagsmálaráðherra, mætti ekki á
fundinum, en hafði bó verið boð-
aður. Ég bað um frest, sagði Gísli,
til að ræða málið við hann. Því
neitaði formaður. Eftir slíka með
ferð á máli af hálfu nefndarfor-
manns, hefði ekki verið vítavert
af mér sem forseta, að neita að
taka málið á dagskrá, en slíku
valdi vildi ég ekki beita.
★ HUGSJÓN FRAMSÓKNAR
Síðan rakti Gísli meðferð
Alþingis á húsaleigulögum á
undanförnum árum. Með slíkum
lögum hefði umráðarétturinn yf-
ir húseignum verið tekinn af hús
eigendum á meðan stríðið stóð.
Og það var gert meira, húseig-
endum var neitað um réttláta,
nauðsynlega og sanngjarna
hækkun á húsaleigu, allan stríðs-
tímann. Það var borgunin, sem
húseigendur fengu fyrir að
byggja yfir þá sem ekki gátu
byggt sjálfir. Þau lög sköpuðu sí-
fellt stríð á milli aðila og sum-
part beint hatur. Nokkuð rétt-
lætti þessi lög að þau voru sett
er neyðarástand ríkti, en mælir-
inn er sannarlega fullur, þegar á
að setja slíka löggjöf nú, þegar
venjulegir tímar eru í þessu
landi.
Þessi lög fengust afnumin í
stríðslok, þó gegn atkvæðum
Framsóknarflokksins, sem vildi
halda ranglætinu við. Þá kom
fram hugmyndin um stóríbúða-
skattinn og frumvarp Fram-
sóknarflokksins um hann, sem
mælti svo fyrir að enginn mátti
lengur búa í sæmilegu húsnæði,
nema að borga stórkostlegan
skatt í ríkissjóð. Þá sáu Fram-
sóknarmenn ofsjónir yfir því, ef
nokkur maður gat búið í stærri
íbúg heldur en svo, að hann gæti
rétt hringað sig inni í henni. —
Þetta var æðsta hugsjónamál
Framsóknarflokksins í mörg ár.
Þannig átti að smækka alla
menn, sem vildu vera frjálsir og
hugsa eitthvað hærra heldur en
þrælar. Þessu máli var vísað frá
þinginu eftir margra ára þjark.
★ NÝ HERFERÐ
Nú taka sig til á ný tveir
sveitarfulltrúar úr sveitakjör-
dæmi og flytja frumvarp í fullri
óþökk við alla þá aðila sem við
málið eiga að búa og í fullri ó-
þökk við alla þá aðila sem nota
eiga heimildina. Þetta er gert ein
mitt þegar leyst hafa verið að
verulegu leyti ýmis höft, sem
haldið hafa niðri íbúðabygging-
um hér á landi. Hvað er eiginlega
hér á ferðinni? Hvað er það, sem
hæstvirtur ráðherra ætlar sér
með því að hafa slíkan málflutn-
ing í frammi hér á Alþingi? Hvað
myndu Framsóknarmenn s»'gja
ef þingmenn Reykjavíkurbæjar
tæku sig nú fram um að flytja
frumvarp um að taka umráða- og
eignarétt af bændum yfir jörð-
um þeirra? Hvað myndu þessir
aðilar segja, ef enginn bóndi
mætti sjálfur leigja sína jörð, það
yrði sett upp leigumiðstöð í
hverri sveit, þeir fengu engu um
það ráðið hver færi á jarðirnar,
það yrði tekinn af þeim umráða-
rétturinn á líkan hátt og verið er
að gera af húseigendum?
Og hvað myndu þeir segja, ef
þeim væri neitað um að senda
frumvarp eí fram kæmi um þetta
til umsagnar Búnaðarfélagsins?
Hvað myndu þeir segja, ef neitað
væri að fresta afgreiðslu máls-
ins, þar til landbúnaðarráðherra
hefði fengið tækifæri til að ræða
það við nefndina, neitað væri að
taka til greina mótmæli bænd-
anna, neitað yfirleitt að hlusta á
nokkurn aðila, sem málið snerti?
— Mér er sem ég sæi Tímann, ef
slík meðferð væri höfð á málum
bænda og ég er sannarlega ekkert
að lá þeim það. Slíkt væri það
gerræði, að engum þingmanni
Reykvíkinga dytti slíkt í hug. En
það væri nákvæmlega sama ger-
ræði eins og Framsóknarflokk-
urinn er að beita húseigendur í
Reykjavík og það verður aldrei
af félagsmálaráðherra, né flokki
hans, þvegin sú smán, sem flokk-
urinn er að gera sér, með þessu
frumvarpi. Það verður langsam-
lega svartasti bletturinn í póli-
tískri sö.gu Framsóknarflokksins
hér á Alþingi og á hann þó ýmsa
dökka bletti fyrr og síðar.
★ ÖNGÞVEITI
Allir sjá, að slíkt frumvarp,
ef fram væri borið myndi skapa
öngþveiti í sveitunum. Jarðir
kæmu til með að standa auðar
og grotna niður, framleiðsla
minnkandi, sveitirnar myndu
standa auðar eins og logi hefði
farið um akur. Þetta væri ekki til
blessunar fyrir sveitir landsins,
jafnvel þó einhverjir bændur
myndu hagnast á því í bili.
Sama öngþveiti hefur þetta
frumvarp í för með sér fyrir bæ-
ina og þetta er borið fram af
hálfu Framsóknarflokksins, sem
setið hefur í stjórn landsins um
all-langan tíma. Hann leyfir sér
að bera fram slíkt ranglæti gegn
tugþúsundum manna í kaupstöð-
um landsins. Hatur Framsóknar-
manna í garð Reykjavíkur hefur
aldrei verið neitt leyndarmál, en
aldrei hefur það komið betur í
ljós, og í flutningi og meðferð
þessa frumvarps. Félagsmálaráð-
herra lætur ekki svo lítið, að
flytja frumvarpið sjálfur, heldur
hefur hann fengið tvo af undir-
mönnum sínum í flokknum —
tvo þingmenn úr sveitakjördæm-
um austan af landi — til þess að
taka á sig flutninginn og alla þá
vömm, sem því er samfara. Slíkt
er ekki drengilegt af félagsmála-
ráðherra og undarlegt, að hann
skuli taka þátt í svo ljótum leik.
★ SKAMMGÓÐUR VERMIR
En sigur svo ósanngjarnra og
skilningslausra afia verður
skammvinnur og hefnir sín. Híð
hvassa vopn, sem felst í þessu
frumvarpi getur áður en varir
snúist í höndum flutningsmanna
og hitt þá sjálfa miklu fyrr og
miklu harðar heldur en þeir
gerðu ráð fyrir. Það yrði harm-
saga að innleiða hcr á Alþingi
slíka meðferð vandamála — það
yrði líka vitað, að þessu er beitt
af Framsóknarmönnum í allt öðr
um tilgangi, hcldur cn liemur
fram í frumvarpinu sjálfu. Því
cr bcitt til þess að þvinga l'ram
stöðvun á öðru máli. En Iiugsa
sér það ástand á Alþingi, ef á að
fara að nota slík vopn, eins og
hér er gert, til þess að þvinga
fram rangiáta og siðlausn lög-
gjöf, bara til þess að koma fram
öðru máii, þar sem ákvcðinn
flokkur eða flokksmenn ákveð-
ins flokk hafa einhvcrra hags-
muna að gæta.
★
Síðan gerði Gísli grein fyrir
þeim 23 breytingartillögum sem
minnihluti nefndarinnar (Sjálf-
stæðismenn) flytja við frumvarp
ið. Þær gengu m.a. í þá átt að
nema úr frumvarpinu heiia kafla
og lagfæra aðra, til hagsbóta
fyrir alla þá, sem búa eiga við
lögin, svo og að forða íikissjóðí
frá gífurlegum útgjöldum í sam-
bandi við framkvæmd þessara
ófrelsislaga, en það mun koma í
ljós að sú framkvæmd kostar
ekki tugþúsundir heldur hundruð
þúsunda króna.
Flesiar þessar breytingatillög-
ur voru fclldar af Framsóknar-
mönnum, með hjálp kommúnista
og krata, þannig fengu fulltrúai"
sumra afskekktustu sveitahéraða
landsins framkomið ákvæðum,
sem þýða ófrelsi og lélegri lífs-
skilyrði fyrir tugþúsundir kaup-
staðabúa landsins.
Ósk Satnúelsdéllir
Irá Bæ í Árneshreppi
-• kyeðja
• «4 «»- 1
F. 26. júlí 1902.
D. 27. marz 1954.
„FÓTMÁL dauðans fljótt ee
stigið“. -[
Mig setti hljóða, er mér barstl
andlátsfrétt þín svo óvænt, sem
varst talin úr allri hættu eftiu
uppskurð. Sazt uppi í hvílu þinni,
er hljóðlátur dauðinn laust þig,
Þú sveifst brosandi inn yfir hin
ósýnilegu landamæri lífs og
dauða. Ég veit að þú, svo þrosk-
uð sál og góð, hefur verið fljófe
að átta þig á umskiftunum.
En mér er hugsað heim í sveit-
ina okkar. Mér finnst hún drúpa
í sorg og þá fyrst og fremst þitS
heimili, eiginmaður og börnin,
sem hafa um sárast að binda.
Þau eiga að baki að sjá mikil-
hæfri aðstoð í baráttu lífsins,
sem var hin öruggi ráðgjafi %
hvívetna.
Ósk Samúelsdóttir fæddist í
Skjaldabjarnarvík, dóttir bónd-
ans þar, Samúelá Hallgrímssonar,
og konu hans, Jóhönnu Bjarna-
Framh. á bls. 8 :j