Morgunblaðið - 03.07.1954, Blaðsíða 7

Laugardagur 3. júlí 1954
MORGUNBLAÐIÐ
7
SKA LANDBÚNABARINS
JÚNÍ er mesti „mótamánuður"
Noregs. í*að yrði löng runa
ef telja aetti upp öll mótin, sem
haldin eru í Osló í þeim mánuði
—* bæði innlend, samnorræn og
aiþjóðleg, hvort heldur eru stétta
mót, stjórnmálafundir eða list-
ræn mót, svo sem söngvaramót.
Enda eru vikur hins lengsta dags
háifgerð plága þeim, sem þurfa
að koma í höfuðstaðinn á þeim
tíma, því að gistihúsin eru al-
skipuð útlendu skemmtiferða-
fólki, sem vitanlega verður að
sitja íyrir dýrustu verustöðunum
til að bæta greiðslujöfnuðinn við
útlönd. Og þegar gistihúsin eru
fullskipuð er leitað á náðir ein-
staklinga, sem hafa herbergi föl
handa gestum yfir sumartimann.
En margt þeirra herbergja full-
jnægir ekki venjulegum kröfum
að neinu leyti nema að verðinu.
f>að er venjulega „fyrsta flokks“.
Það er eins og dropi í hafinu þó
að Hotel Viking, með sínum 600
rúmum bættist við fyrir tveimur
árum, eða að herbergjunum í
stúdentagörðunum á Sogni, fyrir
utan borgina, fjölgi um hundruð
á hverju ári. Því að alltaf aukast
ferðalögin og alltaf fjölgar út-
lendingunum sem vilja skoða
Noreg. I fyrra urðu útlendu gest-
irnir yfir 700.000 og það er talið
vist að þeim fjölgi um að minnsta
kosti 10% á þessu árL
MÓTUM FJÖLGAR UTAN
HÖFUÐBORGARINNAR
Þessvegna færist það æ meira
í vöxt, að ýmsar stéttir og sam-
bönd haldi mót sín einhversstaðar
úti á landi og flýi örtroðina í
Osló. Hinir stærri bæir, Þránd-
heimur, Bergen og Stavanger
hafa lengi verið miklir mótastað-
ir, sömuleiðis Lillehammer og
Hamar. Á þessum stöðum þykir
'gott að vera, því að gestrisnin
þykir öllu meiri þar en í Osló,
á sama hátt og hún þykir meiri
á Akureyri en í Reykjavík. Þessir
bæir vilja hafa gestagang, sum-
part vegna þess að „maður er
manns gaman“ og sumpart til að
græða á því eða auglýsa bæinn
sinn. Þá eru gestir dregnir að með
mótum eða sýningum. f sumar
hefur Drammen vörusýningu eft-
ir 24 ára hvíld, Haugasund og
Kongsvinger halda upp á aldar-
afmæli sitt og Álasund hefur fisk-
veiðasýningu, sem kvað vera sú
merkilegasta sem haldin hefur
verið í Noregi.
Og í Molde — bæ rósanna, sem
kallaður er — hefur undanfarið
staðið yfir ársfundur og stefna
bændasambandsins norska —
Norsk Bondelag. Þessi samkoma
hófst 17. júní með ársfundi sam-
bandsins, en síðar voru „sælu-
Og skemmtidagar“ 19.—20. júní
að viðstöddu miklu fjölmenni úr
öllum fylkjum Noregs og mý-
mörgum gestum úr nágrenninu á
Mæri nyðra og syðra og úr
Raumsdal.
F orseti sambandsins er Ole
Romer Sandberg og var hann
endurkosinn á fundinum. í setn-
ingarræðu sinni lýsti hann hag
bænda og horfum og var alls
ekki bjartsýnn. Hann taldi að
landbúnaðurinn væri hornreka
stjórnarvaldanna.
LANDBÚNAÐURINN
OLNBOGABARNIÐ
Römer Sandberg sýndi fram á,
að þrátt fyrir minni mannafla
en áður hefðu afköst landbúnað-
arins aukist. Þau væru 40% meiri
irú en árið 1939, en þrátt fyrir
allar fjárfestingar til iðnaðar-
fyrirtækja þá gæti hann þó ekki
stært sig af svo góðum árangri.
Fyrstu árin eftir stríðið hefðu
verið sæmilega góð ár fyrir bónd-
onn og gert honum kleift að
leggja i ýmiskonar kostnað til að
frvggja sér ódýrari og meiri fram
leiðslu. En nú væri ekki þessu að
fagna lengur.
Römer Sandberg fullyrti að
fjárfestingarnar heíðu lent á
skökkum stað og að hollara hefði
Aukin vélunetkun öruggustu hjúlpurhellun
Ríoregsbréf frá Skúla Skúlasyni
verið að leggja meira fé fram til
nýræktar og kaupa á stórvirkum
vélum, úr því að iðnaðurinn gæfi
ekki betri raun en þetta, þrátt
fyrir að hann bætti í sífellu við
sig fólki úr sveitunum. „Við höf-
um heyrt margt um nýskipan þá
og eflingu, sem orðið hafi i iðn-
málunum“, sagði Sandberg, „og
maður skyldi ætla að þetta hefði
orðið til þess að iðnvörur hefði
lækkað í verði. Þetta hefur ekki
orðið. Iðngreinar svo sem t. d.
vefnaðarvöruframleiðslu lifir í
skjóli tollmúra, sem veita meiri
stuðning en allur sá stuðningur
sem norski landbúnaðurinn fær
í dag. Þrátt fyrir þær ráðstafanir
sem gerðar hafa ver>ð bændun-
um til hagsbóta hefir hagsvon
þeirra rénað, í samanburði við
hagsvon iðnaðarins.“
„Hvernig á að lagfæra þetta?
Bóndinn getur sjálfur gert ýmis-
legt til að gera reksturin arð-
vænlegri. Og stofnanir okkar
verða jafnan að tryggja okkur
hæsta verð sem hægt er að fá
fyrir framleiðsluna Samtökin
verða að eflast, svo að bændur
standi á tryggari grundvelli, er
þeir þurfa að semja.
Þjóðfélagið hefur gerst af-
skiptasamara um þróunina en áð-
ur. En bóndinn ætti að mega
leggja orð í belg, og þessvegna
verður að treysta samtökin og
skipulagninguna."
Römer Sandberg minntist á
flóttann frá landbúnaðinum en
benti í því sambandi á annað, sem
eigi væri síður alvarlegt. Það
væri tiltölulega mikið af gömlu
fólki í sveitunum, og því minni
sem jörðin væri því eldra væri
heimilisfólkið. Mundi nokkur
vilja taka við þessum jörðum
þegar gamla fólkið félli frá?
NÝ VERÐLAGSSKRÁ
Annan dag ársfundarins var
endurskoðun verðlags á landbún-
aðarafurðum samþykkt, að und-
angengnum samningum milli
ríkisstjórnarinnar, Bændasam-
bandsins og Smábændasambands
ins.
Þar voru helztu nýmælin, að
verð á nýmjólk hækkar um 7
aura á lítra, upp í 50 aura, verð
á þeytirjóma um 50 aura og fitu-
minni rjóma um 20—30 aura. Til-
svarandi hækkun verður á sméri
og osti. Til uppbótar á ull má
greiða af ríkisfé 2 kr. á kíló, ef
söluverðið lækkar niður fyrir 9
krónur, og má verja 12 milljón-
um til þessarar uppbótar. Nið-
urgreiðsla á tilbúnum áburði
hækkar um 50% þegar smábýli
og fjallabýli eiga í hlut. — í
haust skal samið um verð á korn-
uppskeru næsta árs. Samningur-
inn gildir til eins árs, frá 1. júlí
í ár til 30. júní 1955.
Það var fyrirfram vitað, að
mjólkurverðið mundi hækka.
Verð á öðrum landbúnaðarafurð-
um en mjólkur er óbundið og
hlýtir frjálsu markaðslögmáli, en
ríkið greiðir enn niður mjólk og
smér og ost, og vill þessvegna
róða söluverðinu. En bændur í
flestum byggðum landist hafa
komizt að raun um að það borgi
sig ekki að framleiða mjólk, og
hafa því fargað nautpeningnum
og tekið upp kornrækt í staðinn.
Þetta er ein eftirtektarverðasta
breytingin, sem orðið hefur sið-
ustu árin. En það er mjög vafa-
samt hvort þessi verðhækkun,
sem nú hefur verið samþykkt,
getur orðið til þess að auka mjólk
urframleiðsluna.
VÍÐTÆKARI ATÉLRÆKT
Síðan verðlag á sláturafurðum
var gefið frjálst fyrir tveimur
árum hefur það að vísú hækkað
mjög verulega, en jafnframt hef-
ur markaðurinn dregizt saman,
vegna þess að fólki þykir of dýrt
að borða ket. Hefur því orðið
ofíramleiðsla af því á sumum
tímum árs, og á næstunni er búizt
við miklu meira af svínaketi á
markaðinn en fólk getur torgað
eða hefur efni ó að kaupa. Verð-
hækkun á afurðunum getur ver-
ið góð í svipinn en verður oft
ekki nema stundargróði, þegar
verðið er svo hátt að útlendur
markaður fæst ekki fyrir það,
sem umfram er neyzlu þjóðar-
innar.
Meðal bænda er sú skoðun óð-
um að ryðja sér rúms, að eigi
sé einhlýtt að berjast fyrir hækk-
uðu verði. Framtíðinni sé því
aðeins borgið að hægt verði að
framleiða landbúnaðarafurðir ó-
dýrar en áður, en eina ráðið til
þess sé að auka vélræktina taka
upp vinnusparar aðferðir við öfl^
un heyja, korns og jarðarávaxtar.
En til þess að koma þessu fram,
svo um muni, þarf aðstoð ríkis-
ins. Það þarf að beina fjárfest-
ingunni til landbúnaðarins, veita
styrk til vélakaupa og verðlaun
fyrir nýrækt í stærra mæli en
hingað til. Norðmenn eiga að vísu
lítið af landi sem auðvelt er að
rækta, í samanburði við Islend-
inga, en þó er mikið af mýrum,
sem hægt er að þurrka og rækta.
Og með aukinni þekkingu er tal-
ið að hægt sé að auka stórlega af-
köst þess lands, sem nú telst vera
ræktað land.
STÓRÞINGIÐ
LÝKUR STÖRFUM
Stórþingið er þessa dagana að
ljúka störfum sínum fyrir sumar-
leyfið, og á Jónsmessudag af-
greiddi það endanlega fjárlögin,
sem koma til framkvæmda 1. júlí
Þau eru með 291 milljón króna
tekjuhalla og útgjöldin nema 4
milljard 438 milljón krónum.
Það gerðist nú sem sjaldan
skeður, að fjárlögin voru ekki
afgreidd með samhljóða atkvæð-
um. Hægriflokkurinn, 23 þing-
menn, greiddu atkvæði á móti og
Hambro þingforingi flokksins lét
þess getið að flokkurinn vildi
ekki taka neina ábyrgð á fjár-
málastefnu stjórnarinnar. Hægri-
menn höfðu gert breytingartil-
lögur um hækkanir sem námu
samtals 76.7 milljónum, þar af 30
milljónir aukin fjárveiting til
ellitrygginga, 12 milljónir til vega
15 milljóna aukning á fjárveit-
ingu til jórnbrauta og tvær
milljónir hækkun á framlagi til
skóggræðslu. Hinsvegar vildi
flokkurinn skera tíu útgjaldaliði
niður um samtals 222 milljónir,
og er stærsti liðurinn 185 millj.
lækkun á niðurgreiðslum og 30
milljónir, sem ætlaðar eru til af-
skriftar af járnbræðslunni í Mo
í Rana. Þcssar tillögur voru allar
felldar. Hinir andstöðuflokkarnir
höfðu líka gert sínar breytinga-
tillögur, og samkvæmt tillögum
vinstrimanna átti tekjuhallinn a5
verða 24 milljón minni, en hann
verður samkvæmt lögunum,
samkvæmt tillögum Kristilega
flokksins 12 milljónum lægri,
samkvæmt tillögum Bændaflokhs
ins 1 milljón meiri en samkvæmt
tillögum kommúnista 58 millj.
meiri. Fulltrúar þessara flokka
greiddu þó allir atkvæði með fjár
lögunum í þeirri mynd sem þau
eru nú.
IIAMBRO LÆTUR AF
FORMENNSKU
Hægriflokkurinn norski hélt
ársfund sinn í Osló í byrjun
mánaðarins að viðstöddum 360
kjörnum fulltrúum hægrimanna-
félaganna um land allt. Það marfc
verðasta sem þar gerðist var atk
C. J. Hambro, sem verið hefur
formaður flokksins í 17 ár allt.
baðst undan endurkosningu. En
hann situr áfram í miðstjóm
flokksins og á þingi mun hann.
sitja meðan honum endist líf og
heilsa. Hann er viðurkenndur
mesti mælskumaður Stórþingsins,
var lengi forseti þingsins og síðai-
óðalþingsins. Hefur hann tvi-
mælalaust borið höfuð og herðai
yfir flesta stjórnmálamenn Nor-
egs á síðustu óratugum, þó eigi
hafi hann gegnt ráðherrastörfum,
Síðustu árin hefur borið mest
á Sjur Lindebrække bankastjóra
mcðal hinna yngri manna flokks-
ins, og var almennt búist við aíf
hann mundi verða eftirmaður
Hambros. En hann baðst undan
því og hafði gildar ástæður frana
að færa, sem sé þær að hann.
hefði engan tíma til þess. Hinn.
nýi formaður flokksins er Alv
Kjös, ofursti og stórbóndi á Heið-
mörk. Hann er fæddur 2. júní
1894 og hefur setið á þingi fyrir
Heiðmerkurfylki siðan 1937 og"
notið almennra vinsælda and-
stæðinga sinna eigi síður en.
flokksmanna fyrir sanngirni og
samvinnulipurð. En þingskörung-
ur er hann ekki í samanburði viS
Hambro, enda hlédrægur að eðliii
fari. Það eru einkum hermálin og:
landbúnaður, sem hann hefur lát-
ið sig skipta á þingi. — Bernt
Ingvaldsen verkfræðingur, þing-
maður frá Buskerud og frú.
Claudia Olsen frá Vestfold voru.
kosin varaformenn flokksins.
Fiiip hoi.T.sækir hersföðvar
lega kom Filip hertogi, maður Bretadrottningar, í einkaflugvél, er hann. stýrði sjálfur, í heimsókn
tðalstöðvar hersveita Vesturveldanna í París. llér á myndinni sést hertoginn (í miðju) ásamt
mtgomery marskálki (t. d.) og Griinther yfirhershöfðingja (t. h.)
AIIYGGJUR NORSKRA
OLÍUSKIPAEIGENDA
Norskir olíuskipaeigendur
horfa með ugg og ótta á framtíð-
ina um þessar mundir. Tilefniðf
er það, að stjórn Saudi-Arabíu
hefur gert samning við skipa-
jöfurinn Onassis (skírnarnafn
hans eru ekki slorleg, því að
hann heitir Aristoteles Sókrates)
um flutninga á allri olíu frá.
Saudi-Arabíu. Er Norðmönnum.
þar með bægt frá olíuflutningum
sem þeim hafa verið mikilsverðir
undanfarin ár. Formaður skipa-
eigendafélagsins norska, Usterud-
Svendsen telur samninginn brot
á alþjóðavenju og að hann kippi
fótum undan þeirri frjálsu sam-
keppni, sem verið hefur í olíu-
flutningum til þessa. Onassis hef-
ur fengið sérleyfi á flutningi
mesta hlutans frá Árabíu gegn
því að hann láti verulegan hluta
skipastóls síns sigla undir fána
Saudi-Arabíu og stofni sjómanna
skóla þar. En búast má við að-
önnur stór olíuflutningafélög taki
upp sömu aðferð og Onassis, aðí
tryggja sér sérréttindi hjá stjórn-
um olíuútflutningslandanna. Og
slík samkeppni gæti gersamlega
raskað grundvelli þeim, seixt
tankskipaútgerð Norðmanna
I byggist á.
1 Framh. á bls. 11