Morgunblaðið - 01.09.1954, Qupperneq 9

Miðvikudagur 1. sept. 1954
MORGVWBLAÐIÐ
9
A
NORSKA LISTSÝIMINGIIM í REYKJAVÍKl
'&' Fyrsta grein: MÆLfEEE
ÞAU menningarverðmæti, sem
þjóðirnar skapa og síðan berast
þeirra á milli, hafa jafnan stuðl-
að að auknum skilningi og betri
viðkynningu einstaklinganna. —
Listmenning hvers lands er and-
legur spegill þjóðarhugsjónar-
ánnar í heild, og eftir henni eru
þjóðirnar iðulega metnar og
vegnar.
Það er því gleðiefni fyrir okk-
ur íslendinga, að frændur okkar,
Norðmenn, eru hingað komnir í
boði íslenzka ríkisins með list-
sýningu, sem er það umfangs-
mikil, að glögglega má gera sér
Ijóst, hvar norsk myndlist er á
vegi stödd. Norska listsýningin
er merkur viðburður í listalífi
hérlendis og gefin- okkur ein-
stakt tækifæri til að kynnast
norskri list. Mjög hefur verið til
sýningarinnar vandað, og er
ekki að efa, að margir íslending-
ar hafa fullan hug á að kynnast
verkum norskra myndlistar-
manna.
Ánægjulegt er það einnig, að
sú þjóð, sem okkur er skildust og
við erum tengd svo sterkum
böndum frændsemi og sögu,
skuli vera sú fyrsta, sem sækir
okkur heim með listsýningu eftir
endurreisn lýðveldis á fslandi.
Að síðustu heimsstyrjöld lok-
ínni, voru það frændur okkar,
Norðmenn, sem fyrstir manna
buðu íslendingum heim með
myndlist sína. Norðmenn sýndu
okkur hinn mesta sóma með
heimboði þessu, og viðtökur
þeirra á íslenzku listsýningunni
í Osló 1951 voru þannig, að eng-
inn sá myndlistarmaður, sem þar
átti í hlut, mun nokkru sinni
gleyma þeim vinarhug og skiln-
ingi, sem sú sýning mætti. ís-
lenzka þjóðin hefur nú tækifæri
til að endurgjalda gestrisni Norð-
manna á þann hátt, að f jölmenna
á norsku sýninguna.
Margt mætti um norska mynd-
list fyrri tíma skrifa, en það yrði
of langt mál hér, verða því
nokkur orð látin nægja til skýr-
ingar fyrir almenning.
Engin af Norðurlandaþjóðun-
um hefur lagt heimslistinni eins
stóran skerf og Norðmenn, þar
sem málarinn Edvard Munch er.
Hann er sá maður á Norðurlönd-
um, sem náð hefur heimsfrægð
fyrir stórbrotna og merkilega
myndlist sína. Hann er látinn
fyrir nokkrum árum, og þar sem
norska sýningin hefur aðeins að
geyma verk núlifandi manna, eru
engin verk þessa meistara á sýn-
ingunni, og verður að harma það.
Sama máli gegnir um nokkra
aðra eldri málara Norðmanna,
t.d. Christian Krogh, Torvald
Eriksen og Karsten, en allir þess-
ir menn hafa haft nokkur áhrif
á íslenzka list. Meðal myndlistar-
manna hérlendis eru allir þessir
menn dáðir og virtir, og liggur
nærri að kalla þau ár, er þeirra
Eftir Valtý Pétursson
naut við, blómaskeið norskrar
myncflistar.
Norska sýningin, er nú stend-
ur yfir í húsakynnum Listasafns
ríkisins, er byggð upp á nokkuð
breiðum grundvelli og sýnir
flestar hliðar norskrar myndlist-
ar, þ.e.a.s. —málverk, vatnslita-
myndir, höggmyndir og svartlist.
Norðmenn standa mjög framar-
lega í svartlist og virðast leggja
á hana mikið kapp, og er sú deild
sýningarinnar einna eftirtektar-
verðust. Kemur þar vel fram sá
tæknilegi árangur á því sviði,
sem náð hefur verið í Noregi á
síðustu árum. Málverkin ná yfir
langt tímabil, og má geta þess, að
Henrik Sörensen, elzti málarinn,
sem þátt tekur í sýningunni, er
72 ára að aldri, en sá yngsti, sem
þarna á myndir, mun vera 27 ára
gamall. Höggmyndadeild sýning-
arinnar hefur færri verkum á að
skipa en aðrar deildir hennar, og
er þar fyrst og fremst um að
kenna ónógu húsrúmi, en val
höggmynda á sýninguna hefur
tekizt það vel, að þessi fáu verk
gefi nokkuð gott yfirlit yfir
þessa grein norskrar myndlistar.
Það vill oft fara svo, að heild-
arsvip verði nokkuð ábótavant,
er sýna á þverskurð af list einn-
ar þjóðar, en Norðmönnum hef-
ur tekizt að ná góðum heildar-
svip á þessa sýningu, og ber*hún
sérstök einkenni norskrar nú-
tímalistar. Einnig er sýningunni
sérlega vel komið fyrir, og allur
er frágangur hennar með hinum
mesta myndarbrag.
★—•—★
Per Krohg er einn af þekktustu
málurum Norðmanna. Hann á hér
þrjár myndir, sem sýna vel þá
tækni, sem hann hefur yfir að
ráða. Myndir hans eru fastar í
byggingu, sannfærandi í lit og
formi.
Axel Kevold er einnig mjög
heill á þessari sýningu, yfirlætis-
laus og heilbrigður í litasam-
setningum. Af þeim listamönn-
um, sem hér sýna myndir sínar,
er hann sá, sem mest áhrif hefur
haft á íslenzka myndlist. Hann
hefur t. d. verið kennari þeirra
Jóns Engilberts, Snorra Arin-
bjarnar og Þorvalds Skúlasonar,
og má finna viss áhrif frá þessum
málara í eldri myndum allra
þessara manna.
Jean Heiberg er einn af elztu
og virðulegustu málurum Norð-
manna. Hann á þrjú málverk á
sýningunni, og ber þar af mynd-
in „Barnið í garðinum“. Heiberg
hefur pefsónulega litameðferð,
sem ekki er aðlaðandi við fyrstu
sýn, en vinnur á við kynningu.
Ilenrik Sörensen er elztur
þeirra málara, sem myndir eiga
á sýningunni, og einna þekktast-
ur af núlifandi málurum Norð-
manna. Mynd hans, „Hin syrgj-
andi eik“, er bezt þeirra verka,
sem hann sýnir hér, og gefur hug
mynd um, að hann ráði yfir víð-
tækum litastiga.
Kai Fjell tekst að vefa saman
gamalli norskri bændalist og nú-
tímahugmyndum. Hann er gædd I
ur miklum hæfileikum sem mál-
ari. Liturinn í myndum hans
nær stundum verulegu flugi, en
stundum virðist listamaðurinn
um of rómantískur. Hjá Thor-
bjþrn Lie-J0rgensen er að finna
mikla tilfinningu fyrir lit. Verk
hans eru látlaus og eðlileg. Hann
er sérstæður málari, sem virðist
vinna af alvöru og staðfestu.
Aage Storstein sýnir þrjár
frummyndir að veggslcreytingu í
ráðhúsið í Osló. Þær gefa ekki
fyllilega hugmynd um sjálfa
skreytinguna, sem er samræmd-
ari í litum og myndbyggingu.
„Vor á Eikabergi“ eftir Bjarne
Engebret er aðlaðandi mynd.
Erling Enger á verk, sem heitir
„Skógarland“ og er málað í ljóð-
rænum, þungum tónum, og
„Landslagsmynd“ hans er fín-
lega gerð og mótivið persónulega
séð. Myndir Karen Holts-
mark eru nokkuð lausar og verka
ekki sannfærandi, sama er að
segja^um Else Christie Kielland, !
en hún hefur litagleði, sem hljóm
ar stundum á hvellan hátt. Vetr-
armynd Sþren Steen-Johnsen
hefur létta litartóna.
Af yngri kynslóðinni má nefna
Egil Veiglin. Hann virðist vera á
góðum vegi með að ná föstum
Lie-Jörgensen: Úr Vesey.
Kai Fjell: Móðir og barn.
Jean Heiberg: Barnið í garðinum.
tökum bæði á litnum og mynd-
byggingunni. Myndir hans eru
persónulegar og bera vott um
mikla hæfileika. Kare Martinsen
notar sterka liti og heldur þeim
vel saman. Myndir hans eru
nokkuð frábrugðnar öðru, sem á
þessari sýningu er, bæði efnis-
meðferð og litaval. Bjarne Rise
er látlaus málari, sem hefur
næma litatilfinningu. Kare M.
Jonsborg á eftirtektarverðar
frummyndir að vefmyndum í
ráðhúsið í Osló. Eyolf Naggell
Erichsen á fjögur málverk, og
sýnir mynd hans frá Róm hæfi-
leika hans sem málara.
Hér verður staðar numið að
sinni, en vegna umfangs norsku
sýningarinnar, verður skrifað
sérstaklega um hverja listgrein
fyrir sig.
Málstaður íslendinga
túlkaður í mikilvirt-
asta blaði Breta
Mr. Huniley Woodceck ræðfr
löndunarbannið í Tlmes
London 25. ágúst. — Einkaskeyti frá Balslev Jörgensen.
ARIÐ 1953 ijókst afli brezkra togara um 79 þúsund smálestir fyrir
verndunaraðgerðir íslendinga. Þrátt fyrir þetta beita brezku
togaramennirnir íslendinga enn ofbeldi til þess að fá afnumdar
þessar aðgerðir, sem hafa orðið þeim sjálfum í hag. Með þessu móti
túlkar Mr. F. Huntley Woodcock fiskveiðiráðunautur íslenzka sendi-
ráðsins í London málstað íslendinga í Times, hinu víðkunna enska
stórblaði.
í MIKILVIRTASTA BLAÐI
BRETA
Grein Mr. Woodcocks birtist í
sérstöku efnahagsmála-hefti af
Times, sem er lesið af öllum fjár-
málamönnum og verzlunarmönn-
um Bretaveldis.
Hann segir m. a.: — Eina út-
flutningsvara íslendinga er fisk-
ur. Allir íslendingar, af hvaða
stjórnmálaflokki, sem þeir eru,
styðja íslenzku ríkisstjórnina i
þessu máli og telja að verndun
fiskimiðanna sé lífsskilyrði fyrir
þjóðina.
HEFUR KOMIÐ BRETUM
AÐ GAGNI
Friðunaraðgerðir íslendinga
hafa auðgað brezka togaraeigend-
ur um 79 þúsundir smálesta fisks
árið 1953 og samt halda þeir
áfram hefndaraðgerðum gegn ís-
lendingum.
FREKJA
TOGARAEIGENDA
Mr. Woodcock heldur áfram
með því að benda á það, að þeir
sem þekkja til stjórnarfars í lýð-
ræðisríkjum ættu að vita það að
engri ríkisstjórn gæti haldizt
uppi að semja við erlenda að-
iljá gegn þjóðarviljanum. Furðar
hann á því að brezkir togaraeig-
endur skuli geta ætlazt til þess
að íslenzka stjórnin semji af sér
stækkun landhelginnar, fyrir ut-
an það að hér sé um ákveðna
stefnu og aðgerðir íslenzku stjórn
arinnar að ræða, sem sé öllum
aðilum til hagsbóta.
SÝNIR ÞEIRRA
RÉTTA ANDLIT
Þá minnist hann á það að Mr.
Vincent, formaður togaraeigenda-
félagsins hafi stundum talað fag-
urlega um nauðsyn á friðunum
fiskimiða. Nú þarf ekki lengur
vitnanna við, hvaða afstöðu
brezkir togaramenn hafa í raun-
inni til friðunaraðgerða, þegar
þeir snúast svo fjandsamlega
gegn þýðingarmestu og gagnleg-
ustu aðgerðum í þá átt.
Woodcock lýkur greininni
með því að lýsa því yfir að
brezkur almenningur muni
aldrei verða á sveif með of-
bcldismönnunum.
Knaffspymufélag
Akureyrar
fil Húsavíkur
HÚSAVÍK, 30. ágúst: — Knatt-
spyrnufélag Akureyrar kom til
Húsavíkur síðastliðinn laugardag
í heimsókn til íþróttafélagsins
Völsungar hér. Félögin háðu tvo
knattspyrnukappleiki. Var fyrri
kappleikurinn háður á sunnudag-
inn, sem lauk með sigri Völsunga
5:2 mörk. Síðari kappleikurinn
var háður í gær og sigraði þá
Knattspyrnufélag Akureyrar
með 3:2 mörkum. — Fréttaritari,