Morgunblaðið - 01.09.1954, Blaðsíða 11

[ Miðvikudagur 1. sept. 1954
MORGVNBLAÐIÐ
II

Islenzkir noutgripir
Fjórða grein W. L Stewart dýralæknis
MEÐ því að hey — aðallega taða
— er svo mikill hluti vetrarfóð-
urs kúnna, er það að vonum að
yið lögðum áherzlu á að rann-
saka íslenzkt hey. Voru hvað
eftir annað tekin mörg sýni af
heyi frá 1952 og sömuleiðis frá
1953 og þetta gert á mörgum
bæjum í öllum fimm mjólkurbúa
héruðunum, því að við vildum
gera allt það sem unnt var til
þess að girða fyrir að þessu vali
yrði á nokkurn hátt áfátt, og þar
með niðurstöðunum. Ekki leyfði
tíminn að álhliða rannsóknir
væru gerðar, svo að eftir að hafa
gert yfirlit yfir grastegundirnar,
ákváðum við að beina efnagrein-
ingunni að kalki og fosfór. Nið-
urstöðutölurnar gera það mögu-
legt að ákvarða hlutfallið á
milli kalks og fosfórs, en það
hlutfall er talið mikilvægt að því
er varðar meltingu og nýtingu.
En áður en lengra er haldið og
rætt um niðurstöðurnar, langar
mig til að minnast stuttlega á
gæði íslenzks heys almennt.
ÍSLENZKA TAÐAN
Augljósasti munurinn á ís-
lenzku heyi og útlendu er sá, að
í hinu fyrrgreinda er nálega eng-
inn smári, og af þeirri ástæðu
mætti fyrirfram ætla, að íslenzkt
hey væri fátækara að kalki og
fosfór. Á hinn bóginn er það, að
íslendingar kunna miklu betur
til heyskapar en Bretar. Er grasið
iðulega slegið snemma (þ.e. áður
en það er fullsprottið), og ef
heyið hrekst ekki, verður það
óvenjulega fagurgrænt, laufmik-
ið og ilmandi, enda er megin-
magn þess þá fíngerð strá og
næringarmikil. Þegar það er
bezt, er ég sannfærður um að í
engu landi er betra hey fram-
leitt, og að öðru leyti en því, hve
snautt það er að steinefnum, hef-
ur það mikið fóðurgildi. Þetta á
sérstaklega við um töðu af göml-
um túnum. Ég hef veitt því at-
hygli, að úthey og hey af þeirri
jörð, sem skemur er búin að
vera í rækt, er grófara, inni-
heldur færri grastgundir, og er
yfir höfuð lakara að gæðum. —
Mikið fannst mér til um gagn-
semi súgþur*kunartækja, eftir
amerískri fyrirmynd, sem eru til
mikillar nytsemdar á íslandi.
Það væri meir en ástæða til að
taka upp þessa nýjung á Skot-
landi, þar sem heyið er venju-
lega lélegt að gæðum.
Þegar rætt er um efnagrein-
ingu á heyi, má vel vera að hent-
ugast sé að líta á kalkmagn og
fosfórmagn þess í sambandi við,
í fyrsta lagi það, hve mikið þarf
af hvoru að meðaltali handáTkú
til þess að hún haldi holdum og
heilbrigði, og í öðru lagi það,
hvað hún þarf til slíks og til þess
að framleiða jafnframt svona um
það bil 10 kíló af hjólk á dag.
STEINEFNIN í FÓÐRINU
Til þess eins, að kýr haldist í
holdum og ekkert þar fram yfir,
þarf hún daglega um 42 grömm
af kalki og að minnsta kosti 10
grömm af fosfór. Almennt talað
má segja að hér um bil helm-
ingur þeirra sýna, sem efna-
greind voru, væru fyrir neðan
markið til þess að fullnægja
þessari kröfu, og í lægri tölu
sýna var fosfórmagnið of lítið.
Með öðrum orðum sagt verður
niðurstaðan sú, að ef víð gerum
ráð fyrir að til viðhaldsfóðurs
þurfi að meðaltali 13 kíló af
heyi á dag, þá var of lítið af
kalki í helmingi þess heys, sem
rannsakað var, en skortur á. fos-
fór kom heldur sjaldnar fyrir.
Við skulum halda okkur við
niðurstöðurnar af rannsókn þess-
ara sömu sýna af heyi, og þá er
fróðlegt að sjá hvernig ástatt er
um kú, sem mjólkar 10 kíló á dag.
Hún þarf að fá daglega 52 gr
af kalki og 28 gr af fosfór, svo
að fullnægt sé bæði viðhaldsþörf
hennar sjálfrar og þessari mjólk-
urframleiðslu. En miðað við tölu
sýna af heyi, er rannsökuð voru,
reyndust 44% hafa of lítið af
kalki og fosfór til þess að full-
nægja þessu, með því að gefa
kúnni 13 kg af heyi á dag.
Hér er þannig um að ræða stað
reynd, sem bendir til alvarlegs
efnaskorts í aðalvetrarfóðri kúa.
Að sjálfsögðu ber að hafa það í
huga, að þessi efnagreining á
heyinu segir ekki til um það,
hvert var hið raunverulega i\ær-
ingargildi þess fóðurs, sem kýrn-
ar voru aldar á þar sem sýnin
voru tekin, því að á mörgum bæj-
Tveir velvildarmenn íþrótta heiðr-
aðir í gærdag
^ Sæmdir æðsia heiðursmerki Í.B.R.
[ GÆR átti íþróttabandalag Reykjavíkur tíu ára afmæli. í til-
hverju því máli, sem mætti verða
íþróttalífi borgarinnar til fram-
dráttar.
Stjórn íþróttabandalagsins vildi
því á þessum tímamótum í sögu
þess færa borgarstjóra þakkir
íþróttahreyfingarinnar fyrir ó-
metanlegan stuðning með þyí að
sæma borgarstjóra æðsta heið-
.. ^ „ , , ursmerki bandalagsins — gull-
efni af þeim timamotum, akvað framkvæmdastjorn bandalags- 1 stjörnu í B R
_____ ins að sæma þá Bjarna Benediktsson dóms-og menntamálaráðherra! Borgarstjóri þakkaði þennan
um er mjólkurkúm gefið hentugt ! Gunnar Thoroddsen borgarstjóra gullstjörnu bandalagsins, sem heiður og óskaði íþróttabanda-
kjarnfóður með heyinu, og er æðsta hoiðursmerki þess, fyrir stuðning þeirra og velvild í laginu allra heilla á þessum
kjarnfóðrið gerir sitt til þéss að ' Sarð bandalagsins, sem hefur orðrð íþróttafélögunum í Reykjavík merkisdegi þess. Hann kvaðst í.
bæta úr vöntuninni. Eigi að síð-
ur er það alvörumál, að í svona
mörgum sýnum af heyi skuli
steinefnamagnið reynast of lítið.
Og rannsóknirnar leiddu það í
ljós, að í útheyi og nýræktar-
heyi var jafnvel ennþá minna af
kalki og fosfór. Enn er það eitt,
að sökum þess, hve dýrt kjarn-
fóðrið er, hafa bændur tilhneig-
ingu til að gefa það sparlega, og
til eru þeir, sem alls ekki nota
það, en gefa eingöngu þurrhey
og vothey. Þó að hins sé líka að \
I geta, að margir bændur nota
meiri aðkeyptan fóðurbæti, held-
ur en góðu hófi gegnir.
BEININ RANNSÖKUÐ
í árslok 1953 var ég búinn að
safna beinum úr fjórtán kúm,
sem slátrað hafði verið sökum
beinaveiki. Bein þessi voru
hreinsuð og svo með þau farið
sem vera bar, þau röntgenskoð-
uð og vandlega borin saman við
bein úr ungri kú og hraustari.
Beinin úr sjúku kúnum voru á
margan hátt í ólagi og má í stuttu
máli telja gallana þannig:
1. Vottur um brot í nánd við
mjaðmarliðinn.
2. Mergurinn miklu dekkri
sökum bólgu.
3. í mörgum sýktu beinunum
var mergholið lengra og víðara
en vera ber, sökum þess að beina
þræðina vantaði innan í þau.
4. Mörg hinna sýktu beina
voru aflöguð að utan, vegna þess
að myndast höfðu meirar beina-
stoðir (buttresses) hinu sýkta
beini til styrktar, enda þótt slíkt
komi ekki að haldi.
Flestum hafði kúm þessum ver
ið slátrað að hausti til, eftir að
þær voru búnar að vera allt sum-
arið á grasi; allar voru þær geld-
ar, eða sama sem geldar, og eng-
in þeirra var kálffull. En jafn-
vel þó að allt þetta hefði stutt að
því, að þær fengu bata, voru þess
órækar sannanir, að eðlilegir
beinvefir voru mjög eyddir og
horfnir, en slíkt kemur því að-
eins fyrir, að skortur sé á stein-
efnum í fóðrinu, sérílagi kalki og
fosfór. Tilfelli nr. 6 var mjög
athyglisvert. Kýrin hafði verið
afbragðs-mjólkurkýr og fyrstu
einkenni beinaveiki í henni komu
fram í marzmánuði. Ef dregið !
hefði úr nythæð hennar, má
vera að bati hefði verið mögu-
legur, en þó að hún væri sjúk,
hélt hún áfram að mjólka vel, og
henni batnaði ekki hvað sem
reynt var, ekki heldur af því, að
ganga í sumarhögum. — Þegar
henni var slátrað, voru beinin
ákaflega eydd; lærleggurinn var
ekki orðinn nema hreint hismi,
ekki annað en skuggi af því, sem
svo gagnlegt.
H
GENGIÐ A FUND
BORGARSTJÓRA
Stjórn bandalagsins gekk á
fund borgarsstjóra laust fyrir
hádegið í gær, Gísli Halldórsson
ávarpaði borgarstjóra og færði
honum þakkir íþróttamanna höf-
uðstaðarins fyrir störf í þágu
þeirra sem formaður stjórnar
íþróttavallarins og fyrir velviM
og skilning á þörfum íþrótta-
víkur til heilla.
u .... _ við árásargrein Sigurðar Hali
hann hafði aður verið og atti að dórssonar
embætti sínu hafa mesta ánægju,
af samstarfi sínu við stjórn banda
hreyfingarinnar. I borgarstjóra- lagsins, og færði bandalaginuV
tíð Gunnars Thoroddsen, sagði þakkir bæjarstjórnar fyrir marg-
Gísli, hefðu íþróttasvæðin verið vísleg störf þess æsku Reykja-
endurskipulögð og félagssvæðin
staðsett eftir bæjarhverfum, sem
nú væru hvert af öðru að eign-
ast sitt æfingasvæði. Áhugi §] BJARNI BENEDIKSSON ^
borgarstjóra fyrir málefnum ogj HEIÐRAÐUR
þörfum reykvískrar æsku hefðu' stjórn bandalagsins kom á
gert þessa þróun mögulega, og tunct Bjarna Benediktssonar
hann hefði ætíð verið reiðubúinn dóms- og menntamálaráðherra
til þess að veita brautargengi ilitlu síðar ávarpaði Gísli Hall-
' dórsson, formaður bandalagsins,
ráðherrann. Kvað hann fram-
kvæmdastjórnina hafa ákveðið að
sæma ráðherrann æðsta heiðurs-
merki bandalagsins fyrir það að
hann hefði sem borgarstjóri í
Reykjavík verið einn af hvata-
mönnunum að stofnun þess. —
Hefði hann og veitt því gott
brautargengi í upphafi, enda
hefði verið nauðsynlegt að byrj-
unin tækist vel. Bjarni Bene-
diktsson hefði sem borgarstjórl
lagt til fljótlega eftir stofnun
bandalagsins að Reykjavíkurbær
veitti ÍBR 30 þús. kr. til kaupa
á íþróttahúsi, svo starfsemin gæti
hafizt af fulíum krafti. Æ síðan
hefði ráðherrann sýnt skilning og
velvild til íþróttabandalagsins og
íþróttafólks. Ekkert væri íþrótta-
hreyfingunni meira virði en að
slíkur stuðningsmaður íþrótta
ætti sæti í ríkisstjórninni.
Bjarni Benediktsson mennta-
málaráðherra þakkaði. Hann
kvað það vera sér ánægjuefni að
geta minnzt þess, að hann hefði
átt nokkurn þátt í stofnun banda-
lagsins og kvaðst vona að reynsl-
an hefði sýnt að það skref er stig-
ið var með stofnun bandalagsins
hefði orðið til gagns. Hifjaði
hann síðan upp, að oft hefði
það valdið nokkrum erfiðleikumí
í bæjarstjórn, að ekki hefði ver-
ið við einn aðilja að semja um
íþróttamál. Með stofnun banda-
lagsins hefði aðstaða íþrótta-
manna orðið sterkari og betri
möguleikar skápazt til að koma
málum fram.
Samtök eins og ÍBR, hélt ráð-
Á efri myndinni sést er Gísli Halldórsson, form. ÍBR, afhendir! h®rrann áfram, þuifa tíma til
Bjarna Benediktssyni heiðursmerkið, en á þeirri neðri er Gunnari ?.? vaxa og geta gel f Sa6n- . J1
Thoroddsen er afhent það. að *auðsyn bar til þess að stofn^
slíkt bandalag. Ráðherrann
kvaðst vona að aðstaða íþrótta-
manna í höfuðstaðnum batnaðL
Hann kvaðst hafa átt nokkura
þátt í því, að Laugardalssvæðið
var ákveðið fyrir íþróttasvæði.
Eðli málsins væri þannig, að tíroa
tæki að byggja þar upp mann-
virkin, en nú hyllti undir það,
að svæðið yrði tekið í notkun.
— Að lokum þakkaði ráðherr-
ann öllum bandalagsmönnum
þann heiður er þeir hefðu sýnt
honuih og óskaði bandalaginu og
íþróttafólki gæfu og gengis.
visao ur leix
oft sitt hverjum og fer skoðun
hvers og eins talsvert eftir því
hvoru félaginu, sem leikur í það
sinn, viðkomandi fylgir að mál-
um. Þetta er mannlegt og sú
, . .... , , . hefð, að dómarar knattspyrnu-
dagmn mjog omak ega grem kappleikia eru jafnan valdir þeir
u‘“ urslitaldkinn i Islandsmot- menn sem yitað gr gð f
inu i knattspyrnu og a ég: þar einhverju félagi að málum. ssm
Hr. ritstjóri.
rORGUNBLAÐIÐ
birti um
vera.
Athugun á þessum beinabreyt-
, TT ekki er beinn aðili að viðkom-
a Hannes Sigurðsson and. ]eik sýnir að ekki er að
*rZ£*5S- SrJSX"! wa wiw neins Þm, mm
svo mjög ólík dagfarsprúðum
mgum — og þær athugamr stað- höfundi hennar, að hún ber ekki
festi röntgenskoðun yfirleitt — nokkur merki ætternisins.
kom mer á þá skoðun, að gangur | Þegar leikmanni er vísað af
sjúkdómsins sé svipaður, eða leikvangi fyrir háskaleik, sem
máske alveg hinn sami, og í sjúk- ! áhorfendur hafa oft takmarkaða
dómi þeim, er nefndur er bein- j möguleika til að fylgjast með úr
kröm, eða í fullorðnum skepnum fjarlægð sinni, veldur slíkt oftast
„osteomalaeia“. deilum milli manna. Sýnist þá
dregur taum annars aðilans, vilj-
andi og óviljandi. Það verður því
enginn undrandi á sjónarmiði
Sigurðar Halldórssonar, sem er
einn af forustumönnum K.R. og
ein styrkasta stoð þess félags um
áratuga skeið. En hitt er óverj-
Framh. á bls. 12.
g] 10 ÞÚS. KRÓNA SJÓÐUR
ítilefni af afmælinu stofnuðu
nokkrir velunnarar bandalagsins
til sjóðs að upphæð 10000 kr., sem
ætlað er í framtíðinni að byggja
yfir starfsemi þess, en hún vex
með hverju ári.
Síðar verður hér í blaðinu
skýrt nánar frá sögu bandalags-
ins og starfsemi þess.