Morgunblaðið - 21.09.1954, Blaðsíða 7

| Þriðjudagur 21. sept. 1954
MORGVNBLAÐIB
7
Hér gefst mönnum kostur á að kynna sér sýnishorn af RITHÆTTI
og EFNISVALI tímaritsins SATT. — Neðantaldar frásagnir birtust
allar í septenberhefti ritsins.
íslandsráðherra
í tugthúsið
Það var uppi fótur og fit á
Tollbúðinni í Kaupmannahöfn
hinn 8. dag septembermánað-
ar 1908. Tvær drottningar,
Dagmar keisaraekkja af Rúss-
landi og Alexandra Englands-
drottning, voru að stíga á
land. Slíkt þykir jafnan við-
burður i landi svo konung-
hollu og Danmörku, enda voru
allir ráðherrar viðstaddir,
klæddir embættisskrúða með
þrístrenda hatta á höfði.
Réttri klukukstund áður en
hinar tignu drottningar stigu
á flosdreglana og gengu á
land á Tollbúðinni, sást mað-
ur einn, tröll að vexti, herði-
breiður og bolmikill, en höfuð
lítill, ganga sem leið liggur
eftir Lavendelstræti og Slutt-
erigötu inn á Nýjatorg. Hann
hafði nefklemmur og gekk við
digran staf, keikur og hnar-
reistur á velli, og vegfarendur
sneru sér ósjálfrátt við þegar
þeir mættu honum, margir
tóku ofan, því að þetta var
Alberti, fyrrum dómsmálaráð-
herra Dana, nú leyndarríkis-
ráð, nafntogaðasti stjórnmála-
maður ríkisins.
Öðru megin Nýjatorgs er
hús eitt mikið með gildum
súlum í grískum stíl. Yfir and-
dyrinu standa þessi orð: Með
lögum skal land byggja. Þetta
er Dómhús Kaupmannahafn-
ar. Alberti gekk upp granít-
þrepin og inn í varðstofu
rannsókarlögreglunnar. Lög-
regluþjónarnir stóðu. upp og
heilsuðu fyrrv. dómsmála-
ráðherra Dana með mikilii
virðingu. Alberti spurði, hvort
hann gæti fengið að tala við
Hendrik Madsen, lögreglu-
stjóra. Þegar honum var sagt,
að lögreglustjórinn væri ekki
viðstaddur, bað hann um á-
heyrn hjá Jacobsen, undir-
manni hans.
Jacobsen var hinn stima-
mýksti og bauð leyndarríkis-
ráðinu að setjast. — Alberti
horfði kuldalega á hann gegn-
um nefklemmurnar og sagði
síðan stuttaralega: Ég er til
þess kominn að tilkynna yð-
ur, að ég játa mig sekan um
fjársvik og skjalafals!
Lögregluforinginn hvítnaði
upp og trúði ekki sínum eigin
eyrum. En Alberti endurtók
þá orð sín með sömu ummæl--
um og fyrr og virtist í engu
brugðið. Þá var Madsen, lög-
reglustjóri, kvaddur til að
hlusta á játningu Albertis og
var hún þegar bókuð, en dóms
málaráðherrann fyrrverandi
settur í varðhald. Og nú var
hulunni svipt ofan af stórkost-
legasta fjárglæframáli í sögu
Danmerkur, Albertihneyksl-
inu.
Hinn 13. sept. skrifar blaðið
Ingólfur þessi orð um fyrrver-
andi íslandsráðherra: „Nú er
hann oltinn úr sessinum, olt-
inn úr öndvegi viðhafnar og
virðingar og niður í koldimm-
an fangelsisklefann, mann-
gjörfingur dönsku réttvísinn-
ar, frelsisfalsarinn og íslands-
fjandinn, illvirkinn Alberti“.
Afbrotamaður, sem______
Svo langt getur
ástin leitt
Það var á köldum og fögr-
um janúarmorgni, að William
Bernays, mikilsvirtur og vel-
megandi málfærslumaður í
Antwerpen, kyssti ungan son
sinn skilnaðarkossi, varpaði
iauslegri kveðju á konu sína
— því þau voru hætt að hafa
meira við — og tók sér far
með lestinni til Brússel.
Hvorki kona hans né sonur
sáu hann framar.
William Bernays hafði ráð-
gert að koma aftur sama
kvöld, en engin orðsending
barst frá honum, er gæfi til
kynna, hvað orðið hefði hon-
um til tafar. Liðu svo tveir
dagar, og þótti þá konu hans
ekki mega lengur dragast að
tilkynna lögreglunni hvarfið.
Hið dularfulla hvarf Berna-
ys gerðist nú helzta umræðu-
og undrunarefni almennings í
Antwerpen. Sumir höfðu það
á orði, að þessi gáfaði og
glæsilegi maður hefði ekki
allur verið þar sem hann var
séður í siðferðislegum efnum,
en auðvitað fóru slíkar orð-
ræður fram í fullum trúnaði
— vegna eiginkonu hans,
sem bæði naut virðingar og
aðdáunar. Öllum kom nefni-
lega saman um það, að frú
Bernays væri hreinasti engill,
en ef til vill hefur fólki láðst
að gera sér þess grein, að frá
sjónarmiði syndugs manns
getur sambúðin við slíkan
„engil“ haft sína vankanta.
— Margur maðurinn hefur
freistast til að bæta sér þá
upp, og orðið hált á því.
Hvað var líklegra en að
Bernays hefði brugðið sér í
stutt ferðalag til að njóta „ó-
leyfilegra hveitibrauðsdaga?“
Sjálfur hafði Bernays eitt sinn
sagt um konu sína, að hún
ætti sér allan yndisþokka
kaldrar marmarastyttu. Það
voru....
Skelfingarnótt
Gibbons, bandarískur blaða-
maður og útvarpsfyrirlesari,
er löngu heimsfrægur fyrir
þúsundir af sönnum sögum, er
hann hefur safnað, og telur
Hemingway, hinn frægi fit-
höfundur, Skelfingarnótt vera
þeirra áhrifamesta.
Hugvit og hetju-
dáðir
617. flugdeild, sem upphaf-
lega var stofnuð til að inna af
hendi aðeins eitt, en óhemju
mikilvægt og hættulegt hlut-
verk, er talin hafa afrekað
mest og lagt fram drýgstan
skerf hlutfallslega, af öllum
herafla Breta, til sigurs Banda
manna í styrjöldinni. Saga
þessi greinir frá viðfangsefni
— og afreki þessarar fágætu
flugsveitar, sem öðlaðist
heimsfrægð á saniri stundu.
Næturheimsókn á
þefaraöldinni
Lengi hefur það viðgengizt,
að þjóðir heimsins skiptu sögu
sinni í tímabil, eða aldir, eins
og það lika hefur verið orðað.
Þannig veit hvert mannsbarn
á íslandi við hvað er átt, þeg-
ar rætt er um söguöld, sturl-
ungaöld o. s. frv. Hins vegar
gegnir allt öðru máli um
tímabil það, er á sínum tima
var nefnt þefaraöld. — Mun
yngri kynslóðinni harla þekk-
ingar vant á því hugtaki, þó
að það hafi verið feðrum
hennar næsta munntamt.
Ekki verður nú með fullum
heimildum sagt, hvað hin
sagnfræga þefaraöld stóð
lengi, en telja má að blóma-
skeið hennar hafi staðið í
kringum 1930 og næstu árin
þar á eftir. Var þá á mörgum
sviðum hart í ári hér á ís-
landi, en þó tók út yfir,
hversu illa var séð fyrir þörf-
um þeirra manna, sem töldu
sér, heilsunnar vegna, nauð-
synlegt að neyta sterkari
drykkja en þeirra, er þá voru
opinberlega á boðstólum. —
Var jafnvel mjög í óefni
komið um almennan drykkju-
skap, og horfðu margir kvíð-
andi fram í tímann. En þegar
neyðin er stærst er hjálpin
næst, segir gamall málsháttur,
og svo reyndist einnig að
þessu sinni. Ýmsir góðviljað-
ir og framtakssamir áhuga-
menn, víðs vegar á landinu,
tóku sig þá til og hófu, af litl-
um efnurri og misjafnri þekk-
ingu, áfengisframleiðslu á
heimilum sínum og seldu nauð
líðandi mönnum gegn vægu
gjaldi. Eins og að líkum lætur
var áfengi þetta, sem bruggað
var við hin erfiðustu skilyrði,
í útihúsum, fjósum og hraun-
grjótum, mjög mismunandi að
styrkleika og gæðum, en ein-
stöku „vörumerki" þessarar
landaframleiðslu fengu þó
snemma gott orð á sig og urðu
mjög eftirspurð. Var hinn
nafntogaði „Höskuldur“
þeirra frægast, og kemur hann
hér síðar við sögu.
Nú skyldu menn halda, að
opinber stjórnarvöld hefðu
tekið þessari nýju iðnþróun
tveim höndum, en svo var þó
ekki. Eins og margir aðrir
hugsjónamenn, sem eru á
undan sínum tíma, voru þess-
ir framleiðendur hundeltir af
allskonar máttarvöldum, beitt
ir fésektum og fangelsi og
sviptir atvinnutækjum sínum.
Svo langt gengu ofsóknirnar,
að ríkisvaldið efldi sérstakan
flokk atvinnumanna gegn
þessum smáiðjuhöldum. Voru
hinir nýju embættismenn
einkum valdir eftir lyktnæmi
og nefstærð, og kölluðust þef-
arar. En hinn ....
Með Leibowitz í
réttarsalnum
Undir þessari fyrirsögn hef-
ur SATT birt frásagnir af
málum, sem Samuel Leibo-
witz, hinn frægi lögfræðingur,
hefur tekið að sér að verja og
vakið hafa heimsathygli. —
Kynnist lesandinn hinum dul-
arfuliu mælskutöfrum Leibo-
wizt, persónulegu áhrifavaldi
hans, rökvísi, hugvitssemi og
— djúpstæðri mannúð.
SAIT kosfar aðeins kr. 9,50
Útgefandi: Sigurðnr Arnalds ,
Afgr. Túngötu 5 — Sími 4950
Vestmannaeyinga; eg ÍB-ing-
nr keppa í frjálsíþróttnm
heimsóttu ÍR-ingar Vest- j
mannaeyjar og kepptu þar í ’
frjálsíþróttum við heima-
menn. Róma ÍR-ingar mjög
móttökur í Eyjum. Var keppt
í 8 greinum. Illaupabrautin
var erfið og slæm en keppnin
var annars skemmtileg og
tvísýn. Helztu úrslit urðu:
100 m — Þórður Magnússon,
Vestm., 12,0; Agnar Angantýs-
son, Vestm., 12,1; Karl Hólm, ÍR,
12,1; Trausti Ríkharðsson, ÍR,
12,2. —
800 m — Heiðar Georgsson,
ÍR, 2:15,3; Jóhannes Sölvason,
ÍR, 2:22,8.
Kúluvarp — Skúli Thoraren-
sen, ÍR, 14,99; Jóhannés Sölvason,
IR, 11,90; Guðmundur Magnús-
son, Vestm., 11,86.
Kringlukast — Skúli Thorar-
ensen, ÍR, 38,97; Jóhannes Sölva-
son, ÍR, 37,85; Guðm. Magnússon,
Vestm., 36,80; Haukur Clausen,
ÍR, 36,25.
Spjótkast — Jóel Sigurðsson,
ÍR, 59,48; Adolf Óskarsson, Vest-
m.eyjum, 57,05; Björgvin Hólm,
ÍR, 49,50; Heiðar Georgsson, ÍR,
43,69. —
Stangarstökk — Heiðar Georgs
son, ÍR, 3,41; Þórður Magnússon,
Vestm., 3,10.
Langstökk — Kristleifur Magrr
ússon, Vestm., 6,43; Þórður Magn.
ússon, Vestm., 6,27; Skúli Thor-
arensen, ÍR, 6,16; Adolf Óskars-
son, Vestm., 5,90.
Þrístökk — Kristleifur Magn-
ússon, Vestm., 13,35; Unnar Jóns-
son, ÍR, 12,79.
Leikmanni vísað úr !eik
fyrir sama afbrotið? Vissulega
virðist réttara að láta knöttinn.
falla til jarðar eins og dómarinrL
ALLIR þeir, sem ég hef talað gerði. Væri ekki réttara, að S. H.
við og þekkja Sigurð Halldórs- ásakaði félagsbróður sinn fyrir
son, þjálfara KR, urðu mjög ' óhlýðnina heldur en að ráðast á
undrandi, þegar þeir lásu fyrri dómarann fyrir að gera skyldu
grein hans um úrslitaleik íslands sína?
mótsins í knattspyrnu. En við ' í fyrri grein minni sagði ég, að
lestur síðari greinar hans urðu búið hefði verið að taka þrjár
þeir hinir sömu fyrir vonbrigð- aukaspyrnur og eina vítaspyrnu
um. Almennt var búizt við, að á Helga Helgason, en nú endur-
þegar búið var að sýna Sigurði tekur S. H. að „allan leikinn
fram á, að hann hefði farið með voru aðeins teknar ein víta-
staðlausa stafi í fyrri grein sinni, spyrna og ein aukaspyrna".
myndi hann sýna þann mann- Strangt tekið þýðir þetta, að ekki
dóm að biðja dómara leiksins, úafi verið telcnar aðrar auka-
Hannes Sigurðsson, afsökunar á spyrnur í leiknum og verður þá
framkomu sinni, en sú varð ekki lítið pláss fyrir þær sjö auka-
raunin. Að vísu rifar hann seglin spyrnur, sem S. H. segir að tekn-
verulega í síðari grein sinni, en ar hafi verið á einn leikmann
þá er þess að gæta, að skúta, sem Akurnesinga. En jafnvel þótt
strönduð er á þurru landi, þarf Sert sé ráð fyrir, að S. H. meini
ekki mörg segl.
í fyrri grein sinni heldur Sig-
urður því fram, að dómarinn
hafi ekki látið taka aukaspyrnu
fyrir brot Helga Helgasonar og
segir hann um þetta orðrétt:
„.... hann dæmir ekki auka-
spyrnu á KR, eins og honum ber
skylda til, ef um háskalegan leik
hefði verið að ræða“. Er þetta
atriði uppistaðan í árásarvef
Sigurðar á dómarann. í síðari
grein sinni reynir hann ekki að
halda þessari fullyrðingu sinni til
streytu, viðurkennir hinsvegar,
að rétt sé með farið með þetta
atriði í grein minni. Nú vendir
hann kvæði sínu i kross og kem-
ur með þá nýstárlegu kenningu,
að aukaspyrnan hafi verið
„ómark“, likt og þgear krakkar
eru í feluleik. Nú ber hann ekki
á móti því, að hún hafi verið
tekin, en heldur því fram, að
ekki sé hægt að reikna hana
með, af því að leikmaður sá,
sem brotlegur gerðist, hafi ekki
verið kominn út af leikvangin-
um. Eins og ég lýsti í fyrri grein
minni, skeði brotið mjög nærri
hliðaitlínu stúkumegin og var
hinum brotlega leikmanni vísað
þar út af. Hann gekk og lítillega
í þá átt, en rétt um það bil,
sem hann var að komast út af
vellinum snéri hann við og gekk
inn á vallarmiðjuna aftur, eftir
að dómarinn hafði snúið við hon-
um bakinu. Nú er mér spurn:
Hvað á dómari að gera, eftir að
leikur hefúr verið hafinn og
aukaspyrnan tekin, þegar hann
verður þess var, að leikmaður-
inn hefur þverskallast við fyrir-
mæli hans og snúið inn á leik-
vanginn aftur? Hann stöðvar að
sjálfsögðu leikinn, en á hann að
láta taka aftur aukaspyrnu og
tvlhfegna bannig leikmanninum
að þessi aukaspyrnufjöldi hafi
verið tekinn á Helga einan, sem
raunar hlýtur að vaka fyrir
Sigurði, gleymir hann samt síð-
ustu aukaspyrnunni á Helga,
þeirri sem hann telur „ómark".
Við það minnkar bilið á milli
fullyrðinga okkar um eina auka-
spyrnu. Hér stendur fullyrðing’
gegn fullyyrðingu, en hætt er við
því, að sumum, sem séð hafa
fyrri fullyrðir.gar Sigurðar af-
sannaðar, reynist erfitt að trúa
talnafræði hans hvað þessum
leik viðkemur Þegar Akurnes-
ingur á í hlut, er reiknivélin
undir eins komin upp í sjö auka-
spyrnur, en þegar „KR piltur"
á í hlut, stendur hún á sér, þeg-
ar komið er yfir tvö.
Sigurður roynir að láta líta
svo út, að Guðjón Einarsson hafi
orðið píslarvætti vegna greinar
minnar, en ég vísa aðeins til
þess sem ég sagði um hann, það
var þetta orðrétt: „Við höfum um
langt árabil aðeins átt einn reglu-
lega góðan knattspyrnudómara,
Guðjón Einarsson. Hjá honum
eru nú farin að sjást þreytumerki
og dæmir hann nú aðeins stærstu
leikina. Það er álit margra, að
Hannes Sigurðsson sé sá, sem
komi til með að taka sess Guðjóns
(á komandi árum“. Get ég ekki
séð, að Guðjóni sé gerður stór
, óleikur með þessum orðum. En
í þessu sambandi minnist ég
! þess, að í nkkrum dagblöðum
höfuðstaðarins, sem hafa „kunn-
' áttumenn til að rita um knatt-
[ spyrnu“, svo notuð séu orð Sig-
' urðar sjálfs, var þess getið í vor,
að vítaspyrnudómur Guðjóns
Akurnesihga i fyrri leik þeirn
við Hamborgara hafi verið nokk-
uð strangur, töldu blöðin líklegt,
að um óviijandi „hendi“ hefði
Framh. á bls. 12.