Morgunblaðið - 23.12.1954, Blaðsíða 1

%
Fimmtudagur 23. des. 1954
Miklar byggingaframkvæmdir
í Rauðasandshreppi
Fréffabréf frá Rauðasandshreppi
Fyrrihluta rióvember mánaðar
var hér versta ótíð, hlóð þá nið-
ur snjó svo allir akvegir teppt-
ust, og fé fennti á nokkrum bæj-
um, er það óvenjulegt hér. Mikið
var leitað að fénu, en fannst
ekki, en er rigna tók nokkrum
dögum seinna, leysti ofan af
fénu, og kom sumt sjálft til
byggða. Eitt lamb :"órst á þann
hátt, að það "enti í fönn með
nokkrum fullorðnum kindum, er
íönnin hlóðst að þeim, tróðu þær
það niður meðan þær gátu, en
'lambið sem var kjarKminna hafði
fljótlega lagst, fannst það dautt
í harðsporanum er kindurnar
höfðu myndað, þær sakaði ekki.
Seinnihluta nóvember og það
sem af er desember hefir verið
bezta veður, snjólaust í byggð og
akvegir færir.
AFKOMA
Afkoman eftir sumarið var góð,
sauðfé var vænt til frálags, eftir
hið hagstæða vor og sumar. Hey-
fengur var bæði mikill og góður,
uppskera garðávaxta með betra
móti. Aflabrögð frá sjó voru rýr
nema fyrst framan af vori, enda
er nú sá atvinnuvegur orðirin
lítið stundaður héðan úr sveitinni
síðustu árin, nema þá helst frá
Látrum. Þaðan ganga 3—4 bátar
að vorinu. Með bættu vegasam-
bandi og aukinni ræktun hafa
búin smástækkað og menn snúa
sér frekar að þeim atvinnuvegi.
Vegasambandið hefir gjört mönn
um fært að fá til sín stórvirk
jarðvinnslutæki og á allan hátt
létt undir lífsbaráttu þessarar
• strjálbyggðu sveitar.
BYGGINGAR
A síðustu árum hefir allmikið
verið byggt hér í sveitinni, þó
mest af skepnuhúsum og hey-
geymslum. Eru nú á mörgum
býlum komin góð og varanleg
skepnuhús, einnig hafa verið
gerðar endurbætur á íbúðarhús-
um, en fá byggð að nýju, 2—3
munu þó í ráði að byggja á næsta
ári.
Félagsheimili sveitarinnar er
nú komið undir málningu, mun
þá kostnaður við það vera orðinn
sem næst 400 þús. kr. Vonir
standa til, að hægt verði áð taka
það í notkun á næsta ári.
RAFORKUMÁL
Tvær einkarafstöðvar (vatns-
virkjanir) hafa verið teknar í
notkun í haust, 10 kw. stöð í
Hænuvík og er fyrir þrjú býli,
og 32 kw. stöð í Vestur-Botnsá,
mun það vera ein af stærstu
einkarafstöðvum á landinu. Aður
var þar raflýst með dieselstöð.
Þá er hafin viðbótar virkjun í
Kvígindisdal en þar er fyrir 3
kw. stöð, verða stöðvarnar báð-
ar í sömu ánni, en vegna stað-
hátta er ekki hægt að fá eina
nægilega stóra stöð.
RÆKTUN
Skurðgrafa starfaði í hreppn-
um síðastliðið sumar og gróf
44000 m3. Vann hún það á 12
býlum. Þá var einnig unnið með
jarðýtu á nokkrum bæjum.
VEGAMÁL
Mikið hefir verið unnið hér að
vegagerð á þessu ári. Vegur var
lagður frá Hafnarmúla um Hnjót
og Gil að Breiðavík. Þá var
einnig vegur lagður um Rauða-
sandinn. Ekki eru þetta þó full-
gerðir vegir, en akfærir, þó sér-
staklega vegurinn að Breiðavík.
Ennfremur var bættur vegurinn
að Kollsvík, og verið er að breita
veginum í Bjarngötudal á Rauða-
sandi, gamli vegurinn þar var tal
inn snjóþungur og hættulegur.
ÞRJÚ NÝRU í EINNI KIND
Kind var slátrað hér fyrir
skömmu, sem hafði 3 nýru. Eitt
var af venjulegri stærð en hin
nokkuð minni, eitt þó minnst, lá
það mitt á milli hinna tveggja,
eða undir miðjum hrygg. „Kýr-
mör“ var um hvert nýra. Oll
virtust nýrun virk. Kindin var
10 vetra gömul, hraust, harðgerð
og óvenjulega stygg, sérstaklega
í húsi.
PRESTASKIPTI
Prestaskipti urðu í Sauðlauks-
dal í sumar. Séra Gísli Kolbeins
fluttizt burt, að Melstað í Húna-
vatnssýslu, en að Sauðlauksdal
kom séra Grímur Grímsson.
JÓLIN
Jólin fara að nálgast, svo menn
fara að hugsa um „Jólaferðina“,
en svo er sú kaupstaðarferð köll-
uð hér, sem farin er til að sækja
jólavarninginn, og var og er enn
ein af þessum nauðsynlegu ferð-
um, sem verður að fara, hvernig
sem viðrar og hvernig sem er að
komast, því börnin og jólin bíða
heima. •—Þórður.
132 flugvellir á vegum
A-bandalags í Evrópu
PARÍS, 20. des.
* i TLANTSHAFSBANDALAGIÐ hefir nú skýrt frá áform-
í\ um um að koma á laggirnar flugvöllum, samgönguleið-
um og birgðaleiðslum fyrir kveikiefni á næsta ári. Mun banda-
lagið verja því, sem nemur 3,6 milljörðum ísl. kr. til ýmsra liða
í varnarkerfi vestrænná þjóða. Er þetta sjötta áætlunin í varnar-
kerfi bandalagsins og var samþykkt í s. 1. viku.
* NÝJAR FLOTASTÖÐVAR I
40% af upphæðinni verður notað
til að reisa nýjar flotastöðvar og
koma nýtízku sniði á þær eldri,
25% verður notað til skipulagn-
ingar fleiri flotastöðva, 20% til
aukningar á birgðaleiðslukerfi
kveikiefna, 10% til aukningar
samgöngukerfisins, 5% til rat-
sjárstöðva og stækkunar á aðal-
stöðvum A.-bandalagsins.
VF 6000 KM LEIÐSLUR
í lok þessa árs mun banda-
lagið hafa yfir að ráða 132
flugvöllum í Evrópu, 12 hafa
verið byggðir frá grunni og
lokið hefir verið við 120.
Fyrsti hluti hins áætlaða
birgðaleiðslukerfis kveikiefna
var byggður í ár. Leiðslukerfið
verður alls 6000 km á lengd. —
Um leiðslur þessar verða flutt
kveikiefni frá höfnum við Súez-
skurðinn og Miðjarðarhafið til
stöðva bandalagsins í Austur-
löndum.
Schweitzer keypti bárujárn
fyrir Nóbelsverðlaunin
og reisti sjúkrahús fyrir
holdsveika svertingja
Khöfn í oóv. 1954.
LBERT SCHWEITZER kom
við í Kaupmannahöfn, þeg-
ar hann fór til Osló til að halda
fyrirlestur við háskólann þar og
þakka fyrir íriðarverðlaun
Nobels. Hann fékk þau, sem
kunnugt er, í fyrra en hefur ekki
haft tíma til þessarar ferðar fyrr
en riú. Viðstaðan í Kaupmanna-
höfn var stutt Schweitzer borð-
aði kvöldverð með nokkrum vin-
um í veitingasal Nimbs og ræddi
svo stutta stund við blaðamenn.
SPARSAMUR MAÐUR
Þessi heimsfrægi og fjölhæfi
maður, sem er bæði guðfræðing-
ur, heimspekingur, læknir og
framúrskarandi organleikari, er
mjög yfirlætislaus og lítilþægur.
Hann var vanur að ferðast á 3.
farrými, en kcm þó í þetta sinn
í 1. farrýmis vagni, af því að
ríkisbrautirnar dönsku létu vísa
honum þar til sætis. Hann bar
sjálfur ferðatöskuna sína frá
járnbrautarstöðinni til Nimb.
Hún var svo fornfáleg, að hún
gæti verið frá stúdentsárum hans.
Og fötin, sem hann var í voru
svo gamaldags, að þau virtust
vera frá byrjun aldarinnar. Hann
notar þau aldrei, þegar hann er
heima hjá sér í svertingjaþorpinu
Lambaréné í Afríku. Hann er
sparsamur maður, ver öllu, sem
honum áskotnast; til líknarstarfs-
ins meðal svertingjanna.
VARÐI VERÐLAUNUNUM TIL
BÁRUJÁRNSKAUPA
Schweitzer er áttræður að
aldri, en er furðanlega ern. And-
litið er þó orðið hrukkótt. Hörund
ið er brúnt af hitabeltissólinni.
Persónuleiki hans töfrar þá, sem
við hann tala.
— Ég er mjög þakklátur fyrir
Nobelsverðlaunin. Það var mikill
heiður fyrir mig að fá þau, og
þau hafa komið mér að miklu
gagni. Ég hef nefnilega keypt
bárujárn fyrir þessa peninga,
segir Schweitzer brosandi.
Ég hef lengi unnið að því að
byggja sjúkrahús handa 250
holdsveikum svertingjum í Lam-
baréné en ekki haft efni á að
ljúka við það fyrr en ég fékk
Nobelsverðlaunin. Bárujárnið er
hentugasta þakklæðningin þarna
suður í hitabeltinu. Svertingjarn-
ir hafa hjálpað mér til að byggja
sjúkrahúsið. Það var ekki auð-
velt að fá þá til þess. Hvers vegna
eigum við að byggja hús handa
öðrum? spurðu þeir. Mér tókst
þó að fá þá til að hjálpa :mér.
LANGUR VINNUDAGUR
— Iðkið þér stöðugt organ-
leik-?
— Já. En frístundir mínar eru
ekki margar. Við vinnum á
sjúkrahúsinu frá sólaruppkomu
til sólarlags, þ. e. a. s. allt árið
frá kl. 6 til 18. En þsgar dimmt
er orðið á kvöldin, þá fæst ég við
ritstörf og leik á organ.
Albert Schweitzer.
— Hlustið þér ekki á útvarp?
— Nei. Ég hef engin tæki til
þess. En ég hlusta á söng íugl-
anna.
— Hafið þér aldrei iðrast þess,
að þér settust að á þessum af-
skekkta stað í frumskógi Afríku?
— Nei, segir Schweitzer eftir
stutta umhugsun. Ég held, að eng
inn geti forlög flúið. Ef við reyn-
um það, þá líður okkur ekki vel.
Ég skildi ekki í upphafi, hvaða
lífsstarf mér var ætlað. Ég hef
fengizt við margt, lagt stund á
guðfræði, heimspeki, tónlist og
loks læknisfræði. En svo fann ég
köllun hjá mér til að vera lækn-
ir svertingjanna í Afríku. Og þeg-
ar köllunin kom, þá fylgdi ég
henni.
Það er oft erfitt að' umgang-
ast þessa frumstæðu svertingja.
Starf mitt þarna hefur mörgum
sinnum valdið mér miklum
áhyggjum og sorgum, en gleðin,
sem ég hef haft af því, er langt-
um þyngri á metunum.
— Hvernig atvikaðist það að
þér fenguð þessa köllun?
— Það var eiginlega tilviljun.
Ég las í litlu frönsku blaði, að
trúboðastöð í frönsku nýlendunni
Gabon í Mið-Afríku þyrfti á
nokkrum Evrópumönnum að
halda. Svertingjarnir á þessum
slóðum áttu þá við mikla sjúk-
dóma og eymd að búa. Margir
þeirra voru jafnvel þrælar. Ég
skrifaði forstöðumanni trúboða-
stöðvarinnar og bauð honum að-
stoð mína, ekki sem trúboði held-
ur sem læknir. Hann tók boðinu.
Ég flýtti mér að ljúka prófi í
læknisfræði, kvaddi Evrópu og
settist að í Afríku skammt sunn-
an við miðjarðarbauginn.
VERÐUR ÞARNA
TIL ÆVILOKA
— Þér komið oft til Evrópu.
Er það vegna heilsunnar?
— Nei. Eg er heilsugóður þótt
loftslagið þarna í hitabeltinu sé
óheilnæmt. Ég fer við og við til
Evrópu til að tala við fólk og
kaupa ýmislegt handa okkur í
Lambaréné.
— Þér eruð nú orðnir áttræð-
ir. Hafið þér ekki hugsað yður
að hætta bráðlega starfi yðar ' í
Afríku og setjast aftur að í
Evrópu?
— Nei. Ég hef unnið í Afríku í
41 ár og fer þangað aftur í byrj-
un desember. Ég á þar mikið ó-
gert og vinn þar á meðan líf og
heilsa leyfir. Ef einhverjir vilja
fylgja mér til moldar, þá verða
þeir að koma til Lambaréné.
Páll Júnsson.
Sænsk-lsl. fél. í Gautsborg
iiélf 1. des. hálíllegan
Isienzk leikkona vekur afhygli
ÁGÆTT SAMSTARFSFÓLK
— Hafið þér marga Evrópu-
menn yður til aðstoðar?
— Ég hef 3 lækna og 10 hjúkr-
unarkonur frá Evrópu, allt sam-
an ágætt samverkafólk. Með nýj-
um amerískum læknislyfjum
tekst okkur að lækna holdsveikis
sjúklinga á tveimur til þremur
árum.
Sjúkrahúsið stendur við íljót,
sem er eina samgönguleiðin á
þessum slóðum. Margir, sem leita
til okkar, koma langt að. Sumir
þeirra eiga heima í hundruð
kílómetra fjarlægð. Þeir hafa
heyrt um sjúkrahúsið og koma,
þegar þeir þurfa á læknishjálp
að halda. Þeim finnst að þeir séu
komnir í aðra heimsálfu, þegar
þeir koma til okkar. En hlutverk
okkar er ekki aðeins að veita
sjúkum hjálp. Við vinnum líka
að því að koma svertingjunum á
hærra menningarstig. Það verð-
ur þó ekki gert á svipstundu.
SÆNSK-ÍSLENZKA félagið í Gautaborg hélt 1. desember s.l.
hátíðlegan þar í borg í húsakynnum „Kontoristföreningen“.
I Hófust hátíðahöldin með því að samkomugestir voru viðstaddir
kvikmyndasýninguna „Sölku Völku“ á Palladium.
FÉLAGIÐ EINS ÁRS
Sænsk-íslenzka félagið í Gauta
borg var stofnað fyrir ári síðan,
og var hátíð þessi einnig haldin
í því skyni. í félaginu er nú um
100 manns, þar af rúmlega helm-
ingur íslendingar. Hefur félagið
starfað með miklum blóma þetta
eina ár.
ÍSLENZK LEIKKONA
VEKUR ATHYGLI
Sænsku blöðin Göteborgs-
posten og Aftenposten, hafa mik-
ið skrifað um félag þetta og farið
j lofsamlegum orðum um það. Þá
er svo frá skýrt í fvrr nefndum
blöðum, að á 1. desember hátíð-
inni sem þau segja að hafi verið
haldin hátíðleg „á islenzka vísu“,
hafi íslenzka leikkonan Ragnhild
ur Steingrímsdóttir, lesið upp
kvæði eftir Jónas Hallgrímsson,
þar á meðal „Ég bið að heilsa",
sem leikkonan las upp bæði á
sænsku og íslenzku og einnig
kvæðið „Sálin hans Jóns míns“,
eftir Davíð Stefánsson, einnig á
báðum málunum. Virðist leikkon-
an hafa vakið mikla eftirtekt og
birta sænsku blöðin mvndir af
henni og fara lofsamlegum orð-
um um list hennar.
í Gautaborg eru allmargir ís-
lendingar bæði búsettir og við
nám. Á hátíð þessari, segir Göte-
borgs-posten, hafi mætt 26 „rik-
tiga“ íslendingar og 43 sænskir
íslandsvinir. Samkomunni, sem
var hin ánægjulegasta í alla staði,
lauk með kampavínsdrykkju;
pylsuáti og dansi.