Morgunblaðið - 08.02.1957, Blaðsíða 6

8
MORCUNBLAÐ1Ð
Föstudagur 8. febrúar 1957
HLUSTAÐ Á ÚTVARP
MORGUNÚT V ARPIÐ
Klukkan átta á morgnana hefst
dagskrá Ríkisútvarpsins, eins og
flestum mun kunnugt. Þá er
eins konar bænaþáttur, sem oft
hefur verið þess verður, að á hann
væri hlýtt. Reyndar veit ég ekki,
hvað kalla ber þátt þennan. Þó
undarlegt megi virðast, er hans
ekki getið í hinum „föstu liðum'*
útvarpsdagskrár, hvað þá, að þul-
ur kynni hann eða geti nafns
flutningsmanns. En væntanlega
hafa kennimenn tekið að sér
þennan „leynilega" þátt, og ef til
vill mætti segja, að sama sé,
hvaðan gott kemur, þegav það er
gott. En stundum finnst þeim,
sem við hljóðnemann sitja árla
dags, hroðvirknin nokkuð mikil
og höndum til kastað við flutning
þessa efnis.
Útvarpshlustendur verða víst
að sætta sig við, að það sé flutt
af stálþræði eða plötum, eins og
svo margt annað efni útvarps-
dagskrárinnar, en þegar um efni
eins og þetta er að ræða, er óvið-
felldið, að of mikið beri á því, að
hér sé um plötuspil að ræða.
Ekki alls fyrir löngu opnaði ég
tækið mitt rétt fyrir kl. 8, að
morgni. Brátt heyrist þrusk, og
klukkan slær. Síðan aftur þrusk,
áður en „platan“ kemst í gang,
og leikið er sálmalag og rödd
mælir bæn úr Faðir vor (í þetta
sinn, — fyrirgef oss vorar skuld-
ir), skilgreinir þessi orð og flyt-
ur nokkur bænarorð frá eigin
brjósti. Eftir það, brot úr sálma-
laginu, og þá hið eiginlega morg-
unútvarp, eins og venjulega, sam-
kvæmt dagskrá. Látum nú allt
þetta gott heita. En það, sem
ég átti við með „plötuspili", var
þetta: Meðan þulurinn tilkynn-
ir, að þetta sé Útvarp Reykjavík,
býður góðan dag o. s. frv., heyr-
ist í fjarska framhald plötunnar,
sem fyrr var „leikin“, og nú segir
röddin: Fyrirgef oss vorar skuldir
— og áfram: svo sem vér og fyrir-
gefum vorum skuldunautum —.
Þetta kunni ég ekki vel við. Mér
fannst eins og hróflað óþægilega
við sjálfsblekkingunni, og ég
hugsaði sem svo, þá veit maður
hverju von er á í fyrramálið.
Hitt er svo annað mál, að hver
og einn sem þennan þátt annast,
verður að gera það upp við sjálf-
an sig hvernig honum hentar það
bezt, og sjálfsagt eru skiptar skoð
anir á því eins og öðru. Faðir vor
er að sjálfsögðu sú bæn sem oft-
ast er beðin í kristnum söfnuði
af ungum og gömlum frá upp-
hafi til enda, daglega. En þegar
ein og ein bæn er tekin úr sam-
hengi og skilgreind dag eftir dag,
kannski í sama anda, en á mis-
munandi hátt, fer ekki hjá því
að manni finnst lopinn full langt
teygður.
KIRKJURÆKNI
OG TRÚRÆKNI
„Þér, sem við hljóðnemann
sitjið“, segja prestarnir oft af
stólnum, og útvarpshlustendur
kunna því sjálfsagt vel, að eftir
þeim er munað. f sambandi við
það má geta þess, að útvarps-
hlustendur voru sérstaklega á-
varpaðir í stólræðu ekki alls fyrir
löngu, og óánægja látin í ljós yfir
lélegri kirkjusókn, eins og um
væri að ræða hættulegt þjóðfé-
lagsmein, að fólk flykktist ekki
til messu í kirkjunum á hverjum
sunnudegi. Þá datt mér í hug,
hvort ekki væri einmitt ástæða
til þess fyrir prestana, að þakka
það, hve þeir geta nú, á tímum
tækninnar, náð til margra í ræð-
um sínum, og margir tekið þátt í
kirkjunnar athöfnum, þó að þeir
eigi ekki heimangengt. Kirkju-
rækni og trúrækni þarf heldur
ekki alltaf að fylgjast að.
GÖFUGUR GESTUR
Af öllum þeim afmælum, sem
getið hefur verið undanfarið í
aldarafmæli Kvenréttindafélags
íslands. Enda minntust konurnar
myndarlega þessara merku tíma-
móta í sögu kvenréttinda á fs-
landi. Auk margs annars í sam-
bandi við afmælið höfðu þær á-
gæta dagskrá í útvarpinu. Var
sögulegt að heyra frá alþingis
umræðum í þá daga, er rætt var
um jafnrétti kvenna á borð við
karla til styrkja og skólanáms.
Höfðu nokkrar konur tekið sam-
an og séð um flutning á sam-
felldri dagskrá um það efni. —
Nokkrir mætir alþingismenn
þeirra tíma, tóku þar rækilega
málstað kvenna, eins og úrslit
mála sanna. En aðrir sýndu hlægi
lega skammsýni. Hræddastir voru
þeir um það, að konur myndu
fjölmenna í stétt sýslumanna, og
síðan myndi allt fara í ólestur,
er þær færu svo líka að finna upp
á því, sjálfir sýslumennirnir, að
leggjast á sæng! Vonandi verða
núverandi háttvirtir alþingis-
menn fljótari til að samþykkja
lagafrumvarp um launa-jafnrétt-
indi kvenna, sem nú er, fyrir
allt of margra ára baráttu kvenna
komið svo langt á veg, að loks
hillir undir að rætist sú lang-
þráða ósk, að kvenþjóðin verði
ekki lengur rangindum beitt á
athafnasviði hins íslenzka þjóð-
félags. Frú Dóra Þórhallsdóttir,
forsetafrú, flutti í útvarpið ávarp
við opnun hinnar merku listsýn-
ingar, sem Kvenréttindafélag fs-
lands gekkst fyrir í sambandi við
afmælið. Var ánægjulegt á þess-
um tyllidegi kvenna, að hafa
göfugan gest við hljóðnemann úr
þeirra hópi.
ÞEGAR HNÍGUR HÚM
AÐ ÞORRA —
Útvarpshlustendur voru farnir
að furða sig á því, hvað orðið
væri af öllum fallegu vetrarlög-
unum í plötusafni Ríkisútvarps-
ins, því að aldrei heyrðust þau
í útvarpinu, heldur alls konar
samsafn mismunandi vor- ogo
sumarlaga, þó komið væri fram á
þorra. Þangað til á kvöldvökunni
um daginn, þá bárust til okkar
þessir hressandi og hrífandi
hljómar viðeigandi vetrarlaga,
eins og, Þegar hnígur húm að
þorra, Nú er frost á fróni, Álfa-
fell, og sum þó ömurlegri, eins
og Betlikerlingin, Hún hokin sat.
Og svo heyrðist aldrei þessu
vant (fyrir utan þingfréttalestur)
í Helga Hjörvar, sem hefur lag
á því að gera flest, er hann flytur
áheyrilegt. Þetta hefur hún fund-
ið, telpuhnokkinn, sem kom inn í
stofu, þar sem ómaði frá tækinu
rödd Helga, því að telpaan sagði:
„Nei, er nú aftur kominn Októ-
berdagur. Má ég hlusta á útv^ps-
söguna hans Helga Hjörvar?“
ERFITT AÐ VERA FYNDINN
Snillingarnir, fylgdarmenn
Sveins Ásgeirssonar í „Brúðkaups
ferðinni", fá sínar sneiðar, af
vömmum og skömmum, þó snið-
ugir séu. Þeir hafa þó, ásamt
Sveini, tekizt á hendur allerfitt
hlutverk, sem ekki margir fást
til, því að það er ekki heiglum
hent að sjá um skemmti-þátt fyr-
ir íslenzka útvarpshlustendur;
eins og við öll vitum, er landan-
um margt betur gefið en kímni-
gáfan. Það er litið um skemmti-
þætti í útvarpinu, og líklega ekki
sízt fyrir þær sakir, að fáir hafa
fengizt til þess að taká þá að sér,
og færri fengið þakkir fyrir að
reyna það. En það mega þeir eiga,
Sveinn og „snillingarnir“, að þeir
hafa þó gert tilraun í þá átt að
koma fólki í gott skap og
skemmta, og þeim hefur tekizt
það vonum framar. Hlátur á-
horfenda og áheyrenda, er fylgj-
ast með þættinum, er fráleitt
múgsefjun, eins og einhver, sem
því fyrirbrigði þykist kunnur,
hefur haldið fram. Fólkið skemmt
ir sér bara og hlær. Enda líka
fyrirtak að vera einu sinni laus
við þann hvimleiða prédikunar-
og fræðslutón, sem er svo mjög
ríkjandi hjá mörgum, sem að
útvarpinu koma, hvert, sem er-
indi þeirra upphaflega var, að
hneykslast, fræða eða skemmta.
ENN UM „ROCK ’N’ ROLL“
Þegar Arnór Sigurjónsson í
„Daglegt mál“ talaði um „round
and round“ og „up and down“
tilfinningu og rétta þýðingu á því
ástandi, datt mér í hug, hvort
hann hefði ekki líka eitthvað í
pokahorninu yfir „rokkið“, „rock
’n’ roll“ fyrirbærið.
PÍANÓLEIKUR RÖGNVALDS
í öllu því flóði af margvíslegri
shriúar úr
daglega lifinu
ÞÁ ERU sígaretturnar og
brennivínið enn einu sinni
komin í hærri útgjaldaflokk en
verið hefir.
Vinsælasta efnahags-
breytingin hjá stjórnar-
völdunum
Það er segin saga, að í hvert
skipti, sem ríkisstjórnir í land-
inu lofa því að leysa okkur úr
efnahagsörðugleikunurn og koma
rneð nýskipan á einhverju sviði
í þeim efnum, þá er það víst,
að tvímælalausasta ráðstöfunin
er að hækka brennivín og íóbak.
Og löngu áður en til hækkun
blessun ríkisstjórnarinnar í við-
bót, hafi hugsað sér að fara að
ráðum góðra sveitamanna og
fjárbænda og birgja sig duglega
upp af þessu lífsmeðali, sem
flestir geta ekki lengi án verið.
oc
dögum höfðu menn í bænum
spjallað um það sín á milli að
örugglega myndi ekki langt að
bíða. — Fyrstu merki þess að
þessi orðrómur var á rökum
byggður sá ég fyrir um það bil
hálfum mánuði, alllöngu áður en
tóbakið hækkaði. Þá ætlaði ég
að kaupa sigarettur hér í Vest-
urveri, en því miður — Camel
og Chesterfield búnar og reynd-
ar flestar aðrar vinsælar teg-
undir. Og það var víðar en í
Vesturveri. Ég fór í allmargar
aðrar tóbaksbúðir og það var
ekki fyrr en eftir langa leit að
ég fékk sígaretturnar.
Nú er ekki þar með sagt að
verzlunin hafi í þessu tilfelli
verið svo óheiðarleg að stinga
birgðunum undan vegna þess að
hún vissi að hækkun var i nánd
og hugðist þannig hala inn
nokkrar fljótteknar krónur. Hitt
er miklu líklegra, að almenning-
útvarpi, var ekki sízt merkilegt ur, sem pata hafði af einni
Brennivínið enn á
10 krónur.
G VÍST er um það að margir
hamstra. — Það versta er,
sögðu sumir, að við höfum svo
litið fé handbært, því annars
myndum við kaupa okkur heilu
pappakassana af sígarettum og
fylla geymslur okkar af áfengi.
arinnar kom nú fyrir nokkrum OB er sannarlega satt, að í
þessum nautnameðulum felst hin
prýðilegasta fjárfesting til varn-
ar krónufalli og peningarýrnun;
brennivínið stendur alltaf fyrir
sínu. Þeir eru fleiri en einn
mennirnir, sem ég kannast við,
og enn eiga brennivínið í kjöll-
urum sínum með 10 krónum á
verðmiðunum. En auövitað þarf
ekki að taka það fram, að slíkar
flöskur eru ekki drengar fram
og dustað af þeim rykið nema
sérleg hátiðarbrigði séu á ferð-
um!
Annars er það nokkurt umhugs
unarefni, og þá fyrst og fremst
foreldrum hér í Reykjavík, hve
reykingar meðal barna fara
ískyggilega í vöxt. í gær var ég
að spjalla við vinkonu mína, sem
er nýorðin 16 ára og stundar
nám i einum af gagnfræðaskólum
bæjarins. Hún sagði mér frá þvi,
að fjórar stúlkurnar í sínum
bekk reyktu, að meðtalinni sér,
en langflestir strákarnir. En það
er líka bezti bekkurinn, sagði
hún. f hinum reykir meira en
helmingurinn af stelpunum. Sjálf
er ég að hugsa um að fara að
hætta, þetta er orðið svo dýrt.
Sem gömul
reyktngakona
ÞAÐ MÁ með nokkrum sanni
segja að skörin sé farin að
færast upp í bekkinn þegar 16
ára stúlka talar um að fara að
hætta að reykja, rétt eins og
gömul reykingakona. En stað-
reyndin mun vera sú, að aldurs-
mark þeirra barna og unglinga
sem reykja sígarettur er sífellt
að færast niður á við og er það
ískyggilegt.
Ég er hjartanlega sammála
próf. Dungal um, að sígarettur
séu hinn mesti óþverri, óþarfur
óþverri og jafnv el enn skaðlegri
en áfengisnautn í hófi. Ekki er
auðvelt að gera sér grein ,’yrir
hvað þessari tóbaksnautn æsk-
unnar veldur, en vafalítið eru
það hinar gömlu ástæður, síauk-
inn vasapeningakostur ungling-
anna og síefld tök, sem tízkan
hefir náð á unglingunum. Það
er næstum þvi hrollvænlegt að
sjá hve tildur getur gripið um
sig hér í bæ með skólaæskunni
með miklum hraða og hver einn
apar þar eftir öðrum og enginn
vill lengur vera öðru vísi en sá,
sem við hliðina á honum situr.
É1
Hín samhæfðu vél-
menni.
G TEK sem dærni hinar brúnu
skinnúlpur með loðkraga,
sem hafa farið yfir reykvíska
skólaæsku sem engisprettur yfir
akur með þeim afleiðingum, að
nú er erfitt að koma auga á
nokkurn pilt á aldrinum 12—17
ára sem ekki klæðist einni slíkri.
Ég er sannarlega ekki að amast
við úlpum þessum, þær eru snotr-
ar og klæðilegar en hitt er um-
hugsunarvert rneð hve miklum
hraða þessi tizka hefir gripið um
sig. Ef unglingarnir eru orðnir
svona leiknir að apa hver eftir
öðrum og ef enginn þykir leng-
ur maður með mönnum, nema
hann eigi hluti alveg eins og
hinn næsti eða hegði sér og fram-
kvæmi eins, þá er hér orðin
meiri múgsál meðal æskunnar í
bænum en marga grunar.
Það er hlutur skólanna að ala
upp einstaklinga en ekki steypa
börnin öll í sama mótið, því
það er einmitt í slíkum eftir-
öpunarkenndum vélmennum og
tízkudildursdrósum, sem hættan
á forheimskun og andlegri stöðn-
un felst. Og skyldi það ekki
vera að hinar vaxandi reykingar
séu einmitt að mestu þessari
auknu eftiröpun dagfars am
arra að kenna?
islendingur formaður
lögfræðinga í Manifoba
G. S. Thorvaldsson.
VESTU-ÍSLENZKA blaðið Lög-
berg skýrir frá þvi, að Vestur-
íslendingurinn G. S. Thorvalds-
son hafi verið kjörinn formaður
lögfræðingafélagsins í Manitoba.
Telur blaðið að hann sé merkur
hæfileikamaður og vel að hverj-
um þeim sæmdarauka kominn,
sem fellur honum í skaut. Heims
kringla segir frá því skömmu
seinna, að hann hafi verið valinn
til að skipuleggja hjálparstarf og
fjársöfnun til ungverskra flótta-
manna.
músik, erlendri og innlendri, sem
yfir okkur dynur, er það þægilegt
að heyra, er einhver af okkar
íslenzku listamönnum á sviði tón-
listar, sezt niður við hljóðfærið
og leikur fyrir okkur nokkur lög.
Þannig var það um daginn, þegar
veðrið var sem verst, allar bjarg-
ir bannaðar fyrir ófærð og veður-
ofsinn æddi. Þá vorum við allt í
einu fyrirhafnarlaust komin á
konsert hjá okkar ágæta píanó-
leikara, Rögnvaldi Sigurjónssyni,
sem lék fyrir okkur um stund,
svo að enginn þurfti að harma
það að hafa setið heima það
kvöldið.
ENDURTEKIÐ EFNI
Ekki alls fyrir löngu flutti frú
Ragnhildur Hafstein, sem fyrir
nokkrum árum átti vinsældum að
fagna sem aðalþulur Ríkisútvarps
ins, erindi um Egyptaland, en
frúin var þar á ferðalagi síðast-
liðið sumar. Margir útvarpshlust-
endur, er misstu af því að heyra
þetta erindi, myndu fagna því,
ef það fengist flutt aftur í end-
urteknu efni, enda var þarna um
að ræða fallegan og fróðlegan
ferðaþátt sjónarvotts, með opin
augu og eyru fyrir minjum og
sögufrægð þessa forna menning-
arlands.
ÚTVARPIÐ, VEÐRIÐ
OG VEGIRNIR
Útvarpið hefur verið fremur
margort um veðrið og færðina á
vegum landsins undanfarið, og er
það að vonum, eins og ástandið
hefur verið í þeim efnum, a. m. k.
suðvestanlands undanfarnar vik-
ur og daga. Vel hefði þó mátt
fara austur fyrir landnám Ingólfs
við þær lýsingar á stundum. Væri
einnig æskilegt, að útvarpið í
samvinnu við Vegamálaskrifstof-
una hefði fasta tíma til lýsingar
færðar á þjóðvegum þann tíma
árs, sem hún er tvísýn, og mætti
þá gefa ýmsar leiðbeiningar um
leið, til dæmis benda á, hvort
heppilegt sé að hafa keðjur á
farartækjum, hvar helzt þurfi að
hafa sérstaka gát o. s. frv. Einn-
ig væri æskilegt, að í veðurlýs-
ingu Veðurstofunnar í útvarpinu
væri a. m. k. einu sinni á dag
skýrt frá loftþrýstingi á nokkrum
helztu stöðum á landinu. Myndi
það vera til fróðleiks mörgum,
sem með veðurfréttum fylgjast,
því að enda þótt loftvogir séu
víða á heimilum, vilja þær vera
skakkar og þurfa leiðréttingar við
öðru hverju.
— Þ.J.H.