Morgunblaðið - 31.03.1957, Blaðsíða 6

6
MORCVNBt'AÐIÐ
Sunnud. 31. marz 1957
Austræna stúdentasumtökin ern
aðeins deild úr komm
únistaflokknum
Mflcið gíappaskof oð ganga nokkru
sinni í I.U.S. segir Bjarni Beinteinsson
sfud. jur. form. Stúdentaráðs
J FRETTUM blaða og út-
varps í fyrradag var þess
getið, að Stúdentaráð hafi
ákveðið með samhljóða at-
kvæðum að segja sig úr al-
þjóðasambandi stúdenta í
Prag (I. U. S.), en því hefur
alllengi verið stýrt af komm-
únistum. Fregn þessi hefur
vakið mikla athygli og vegna
hennar sneri ég mér til
Bjarna Beinteinssonar stud.
jur., sem nú er formaður
Stúdentaráðs og spurði hann
nánar um málið og hvernig
úrsögnin hefði borið að. —
Bjarni er nýkominn heim frá
Prag, þar sem hann sat fund
framkvæmdanefndar alþjóða-
sambandsins, og flutti mál ís-
lenzkra stúdenta. Vakti ræða
hans þar hneykslun og
reiði fulltrúa kommúnísku
landanna, og vildu þeir hvergi
viðurkenna sjónarmið ís-
lenzkra stúdenta í þeim mál-
um, sem um ræðir.
★
UPPHAF þessa máls er það, að
íslenzkum stúdentum hefur
lengi þótt alþjóðasambandi
kommúnista (IUS), segir Bjarni,
stjórnað á gjörræðisfullan hátt af
kommúnistum. Má segja að um
árabil hafi það verið eins konar
áróðurstæki í höndum stjórna
kommúnísku ríkjanna í Austur-
Evrópu og málpípa þeirra í stúd-
entamálum á alþjóðavettvangi.
Hefur þessi afstaða stjórnar sam-
bandsins orðið til þess að öll vest-
ræn ríki hafa sagt sig úr INS og
var _hið síðasta þeirra Finnland,
að íslandi undanskildu, en það
sagði sig úr sambandinu nú um
áramótin. Stúdentasamtökin í
vestrænum ríkjum hafa stofnað
með sér annað alþjóðasamband
stúdenta sem hefur aðsetur í Hol-
landi og nefnist á ensku COSEC
í skammstöfun. Erum við islenzk-
ir stúdentar meðlimir í því.
Þar kom í vetur, er Ungverja-
landsmálin voru á döfinni, að
stúdentar um allan hinn frjálsa
heim fordæmdu framferði Rússa
í landinu og þá skoðanakúgun og
ofbeldi, sem ungverskir stúdent-
TIL LEIGU
nýtízku stór 3ja herbergja íbúð í nýju húsi. — Tilboð er
greini fyrirfram greiðslu sendist Mbl. fyrir þriðjudag
merkt: Sólrík — 2488.
ATVIIVIMA
Vantar stúlku til afgreiðslustarfa í sælgætisverzlun
á vaktarvinnu og einnig mann eða stúlku í vinnu-
fataverzlun í ca. mánaðartíma. Uppl. í sælgætis-
verzluninni Lækjargötu 8 milli kl. 5—6 í dag.
Önnumst sölu
húsa, jarðeigna, skipa, bifreiða og annarra
verðmæta. — Snúið viðskiptunum til okkar.
Málflutningsstofa Guðlaugur og
Einar Gunnar Einarssynir,
Fasteignasala Andrés Valberg,
Aðalstræti 18, — Sími 82740.
Nauðungaruppboð
verður að Súðarvogi 6—8, hér í bænum, mánudag-
inn 8. apríl n.k. kl. 11 f.h. Seld verða ca. 4 tonn af
eldföstum leir, ca. 3 tonn af eldföstum steini, brota-
járn, vatnsdæla, rafmagnsboc o.fl. tilheyrandi þrota
búi Glersteypunnar h.f. Ennfremur verða seldar
bifreiðarnar R-4084, R-4649, R-4240, R-5407 og
R-4892.
Greiðsla fari fram við hamarshögg.
Borgarfógetinn í Reykjavik
ar hafa orðið að sæta af hálfu
hinna kommúnísku yfirvalda
landsins. Samþykktu stúdenta-
samböndin í öllum vestrænum
löndum yfirlýsingar, þar sem
lýst var yfir samúð með frelsis-
baráttu ungverskra stúdenta og
hinir rússnesku böðiar þeirra
víttir. — Samþykktu íslenzkir
stúdentar ályktun þessa efnis, svo
sem kunnugt er orðið.
Aftur á móti heyrðist ekki orð
um þessi efni frá IUS þótt sam-
bandið hins vegar samþykkti
mjög harðorða yfirlýsingu þar
sem Bretar og Frakkar voru vítt-
ir fyrir framf. þeirra á Súezeiði.
Var því ljóst að í Ungverjalands-
málunum var IUS á máli Rússa.
★
ÞAÐ gerðist næst í málinu, að
stúdentaráð Háskóla íslands
samþykkti á fundi yfirlýsingu um
Ungverjalandsmálin, þar sem lýst
var samúð með ungverskum stúd-
entum og sendi hana til IUS á-
samt þeim skilaboðum, að það
væri vilji íslenzkra stúdenta að
sambandið gerði ályktunina
að sinni. Fór Bjarni síðan
utan til þess að túlka sjónarmið
íslenzkra stúdenta í málinu. —
Fundur — Framkvæmdanefndar
IUS hófst í Prag 19. marz sl. Sátu
hann fulltrúar frá rúml. 20 stúd-
entasamböndum.
Eru það Rússland og öll lepp-
rikin, 'flest Arabaríki, Afríkuný-
lendur, Japan, Indland og Equa-
dor. Fyrstu 3 daga fundarins var
rætt um ástandið í alþjóðamálum
og var þá íslenzka tillagan
um Ungverjaland tekin á dag-
skrá. Fylgdi Bjarni henni úr hlaði
í framsöguræðu.
Þessi ræða Bjama á þinginu
olli mikilli hneykslan fulltrúanna
og reiði þeirra. Gegn henni mæltu
fulltrúar Austur-Evrópuríkjanna
og Arabaríkjanna. Kváðu þeir
frásagnir ungverskra flóttamanna
af atburðunum í Ungverjalandi
sem vestræn blöð og útvörp hefðu
birt að mestu uppspuna, og væri
ekki rétt að stúdentar í landinu
hefðu sætt neinni kúgun eða
harðýðgi. Moðreykurinn út af
Ungverjalandi væri aðeins liður
í áróðri Vesturveldanna og það
hefðu verið fasistar, sem að bylt-
ingunni þar stóðu. Tillaga ís-
lenzku stúdentanna væri aðeins
fram komin til þess að auka á
ágreininginn innan IUS, og til
þess að sundra því. Fóru ræðu-
menn fram á að íslenzku stúd-
entarnir tækju þessa tillögu sína
til baka, en því var að sjálfsögðu
neitað.
Eina ríkið sem veitti íslenzkum
stúdentum atfylgi við þessar um-
ræður var Equador. Loks var ís-
lenzka tillagan borin undir at-
kvæði og felld með 16 atkvæðum
gegn 2.
IRÆÐU sinni gagnrýndi Bjarni
ekki aðeins þá afstöðu IUS að
þegja með öllu mn atferli Rússa
í Ungverjalandi, þegar námsmenn
og æska landsins var felld unn-
vörpum af hersveitum innrásar-
hersins, í baráttu sinni fyrir
frjálsum kosningum og lýðræðis-
legri stjórnarháttum.
Hann vék einnig að því, að það
væri skoðun íslenzkra stúdenta
að þau stúdentasamtök sem væru
meðlimir IUS frá löndum austan
járntjaldsins, gætu alls ekki tal-
izt sannir fulltrúar stúdenta land
anna, þar sem í raun og veru
væru samtök þeirra ekki frjáls,
heldur stjórnað af kommúnista-
flokkunum.
Gat hann þess til sönnunar
hvernig stúdentasamtökin í Ung-
verjalandi og Tekkóslóvakíu
eru byggð upp. Þar heyra
þau beint undir kommún-
istaflokkinn en hann ræður
stjórn landsins. í lögum æskulýðs
sambandsins, en stúdentasamtök-
in eru deild úr þeim, er þetta
tekið skýrt fram og einnig það að
samþykktir flokksins séu bind-
andi fyrir stúdentasambandið. Þá
er og sagt að stúdentasambandið
sé undir beinni stjórn miðstjórnar
flokksins.
Verkefni stúdentasambandsins
er og að undirbúa stúdenta til
þess að verða félagar í kommún-
istaflokknum. Þá er og sagt að
miðstjórn æskulýðssambandsins,
sem stúdentasamtökin eru deild
úr, hafi rétt til þese að gera
allar kosningar til embætta í sam
bandinu að engu ei nauðsyn er
talin krefja.
Vegna þess, sagði Bjarni í
ræðu sinn, er augljóst að í
Austur-Evrópu eru stúdentasam-
tökin sökum uppbyggingar sinn-
ar aðeins hluti af kommúnista-
flokknum, og undir stjórn hans,
en kommúnistaflokkurinn fer
með stjóm landanna. Því er úti-
lokað að stúdentasamtökin í
leppríkjunum deili nokkru sinni
á stjórnvöldin eða gagnrýni þau
opinberl. þótt akademiskt frelsi
og alm. mannréttindi séu fótum
troðin af þeim. Slíkter óhugsandi
eins og nú er í pottinn búið. Því
samrýmast þessi samtök ekki
vestrænum stúdentasamtökum,
sem byggð eru á óháðum og
frjálsum grundvelli.
Og um samstarf þeirra á milli
verður vart að ræða, fyrr en A-
Evrópusamtökunum hefur tekizt
að losa sig úr fjötrum kommún-
istaflokksins og stúdentar sjálfir
tekið við stjórn þeirra.
★
ÞÁ vikum við talinu að alþjóða-
skákmóti stúd., sem IUS hefur
skipulagt að jafnaði og er í ráði
að verði haldið hér í sumar. —
Spurði ég Bjarna hvort breyting
yrði á því máli, nú þegar íslenzk-
ir stúdentar hafa sagt sig úr sam-
bandinu.
— Nei, sagði Bjarni.
Skákmótið verður haldið, svo
sem ákveðið hefur verið. Stúd-
entaráð telur sjálfsagt að taka
þátt í íþróttamótum þótt skipu-
lögð séu af IUS. Því á þeim vett-
vangi koma engin stjórnmál til
greina.
Það er eftir sem áður stefna
islenzkra húskólastúdenta að
starfa að öllum þeim málum
á alþjóðavettvangi í samvinnu
við aðrar þjóðir sem þeim
mega verða til frama og hags-
bóta. En það er vel að við höf-
um nú gengið úr þessu fjötr-
aða sambandi, sem ekkert full-
trúagildi hefur út á við sem
stúdentasamband, og grann-
þjóðir okkar hafa þegar allar
sagt skilið við.
ggs.
sbrifar úr
daglega lifinu
SVEINN skrifar:
Margt hefur verið rætt og
ritað um klukkuna, dynti henn-
ar og duttlunga og á ég hér við
hið eilífa hringl sem um hana
gildir hér á landi.
Hringlið með klukkuna
MARGIR munu þeir vera sem
furða sig á þeim háttum sem
nú hafa gilt alllengi hér á landi
að breyta klukkunni tvisvar sinn-
um á ári, og sannast sagna
eru flestar þær ástæður, sem
taldar voru til þess í upphafi
fallnar og að engu orðnar. Mínar
röksemdir gegn þessu hringli með
klukkuna eru einfaldlega þær að
það er óþarft. Auk þess er nú svo
háttað að þegar klukkunni er
flýtt hefur það þau áhrif að við,
sem snemma vöknum, göngum út
í morgunkuldann, mun meiri en
hann er klukkustund seinna. Það
er illt t.d. fyrir mæður sem börn-
um sínum aka snemma á morgn-
ana, alla sem sundlaugarnar
sækja og vilja njóta góða veðurs-
ins áður en þeir fara í vinnuna
kl. 9. Fyrir þeim verður morgun-
inn mun kaldari en ella. Höfuð-
röksemdin til þess að klukkunni
var á sínum tíma fyrst flýtt var
sú að lengur yrði vinnubjart á
kvöldin.
Nú er það hins vegar svo að
óvíða er lengur nokkur kvöld-
vinna undir beru lofti. Bændur
í sveitum vinna varla lengur en
til kvöldmatartíma eftir að hinn
mikli vélakostur kom í sveitirn-
ar. Og nú í marz er albjart til
kl. 8 á kvöldin. Legg ég þvi til að
klukkunni verði ekki breytt fram
vegis, og ég er sannfærður um að
margir eru mér sammála um
það.
Dýr var sá bitinn
GESTUR skrifar:
í gær kom ég inn í veitinga-
hús eitt við Lækjargötuna og
hugðist fá mér matarbita. Við-
skipti mín við framreiðslustúlk-
una voru slík, að í huga mér kom
hve mjög skorti á að íslenzkt af-
greiðslufólk, sumt hvert, kunni
það sem nefnt er undirstöðuatriði
kurteisinnar. Auðvitað eru þar
frá margar ágætar undantekning
ar en hinir ólipru og snakillu eru
þó sorglega margir þar í hópi.
Ég bað um máltíð eftir mat-
seðlinum, kótelettur og bauna-
súpu. Kostaði máltíðin kr. 27,00.
En þegar til kom þá sagði stúlkan
kr. 25.00, en þegar hér var komið
nennti ég ekki lengur að þrasa
við lipurtá og borgaði þegjandi
hið of háa verð, kr. 27.00, þar
sem hér var um mat fyrir fleiri
en einn að ræða. Skipti upphæð-
in nokkrum krónum.
Þannig getur það verið að
stundum kjósi maður að greiða
of hátt verð fyrir vöruna,
til þess að sleppa við leiðinlegt
málþóf um hvað varan raunveru-
lega kostar. En einhvern tímann
þrýtur þolinmæðin.
V asabækumar
NÚ í vikunni komu á markað-
inn tvær ágætar bækur frá
forlögum þeirra Ragnars í Smára
og Péturs í ísafold. Eru það Að-
venta Gunnars Gunnarssonar og
bók um Þorvald Skúlason með
myndum af nokkrum listaverk-
um hans. Báðar eru þessar bæk-
ur prýðilegar og ágætar. En það
er ekki þess vegna sem þeirra er
hér getið, því um það vissu allir
áður. Hitt er sérstakt að verð
þeirra er aðeins kr. 20.00. Fyrir
nokkrum árum hefðu einhverjir
sagt að slíkt væri ekki unnt að
vinna í bókaútgáfu á íslandi. —
Það væri að bjóða fógetanum
heim.
að súpan væri öll búin. — r En þeir góðu menningarstólp-
Ég spurði hvort ekkert væri J ar, Ragnar og Pétur, hafa ekki
að hafa í stað hennar, en stúlkan
svaraði: Hvað skyldi það sosum
vera? hin snúðugasta og gaf öll
afsvör. Þá bað ég um að verð mál-
tíðarinnar yrði lækkað lítils hátt-
ar þar sem helming hennar skorti.
Því þverneitaði stúlkan og kvað
eingöngu selda sérrétti eftir kl.
2.30. —
Á töflu fyrir ofan höfuð henn-
ar stóð verð sérrétta: kótelettur
látið erfiðleikana hræða sig; bæk
urnar eru þess ljósust vitni.
Þannig er listinni og bókinnl
komið í æ nánara samband við
fólkið í landinu, einkum unga
fólkið, sem lítil auraráð hefur til
kaupa. Þökk sé þeim tveimur
heiðursmönnum fyrir það; slíkt
er stórhugur og djarfhugur og ó-
venjuleg elska við okkur fátæka
bóklesendur.