Morgunblaðið - 04.02.1958, Side 9

Þriðjudagur 4. febrúar 1958
MORCVNBLAÐIÐ
9
Nokkur orð um línufiski
Þessi mynd er tekin af brúarvæng á Islenzku kaupfari á siglingu í Eystrasalti fyrir skemmstu.
Sjór er ekki úfinn, en undiralda er töluverð — a. m. k. mætti ætla svo, ef dæma skyldi eftir
myndinni. Landkröbbum þykir sennilega nóg um sjóganginn, en sjómenn láta sér vart bregða.
Þeir kalla þetta smáskvettur. (L.jósm.: Boði Björnsson).
Hlustað á útvarp
ÉG HEFI flygzt vel með öllu,
sem skrifað hefir verið um tap-
rekstur bátaflotans hin síðari ár,
en hvergi séð neitt orð um það
að nokkuð væri hægt að spara í
rekstri útgerðarinnar.
Ég hefi stundað lóðafiski í tæp
40 ár og þykist því hafa nokkra
reynslu á þeirri veiði, en þar sem
ég hefi ekki stundað þessar veið-
ar hin síðustu ár, hefi ég rætt
um þessi mál við skipstjóra og
útgerðarmenn á Suðurnesjum og
fengið upplýsingar um hvernig
veiðarnar eru reknar nú.
Beitukostnaðurinn einn hefir
komizt upp í 130 þús. krónur á
bát á síðustu vertíð og í sumum
tilfellum meira. í sjóferð notar
báturinn 600 kg af beitu eða jafn-
vel meira. Nú eru allir hættir að
nota öngla no. 7, en nota nú no.6,
en það þýðir stærri beitu, sem
aftur eykur beitukostnaðinn, en
gefur ekki aukna veiði, nema
síður sé, eins og nú skal sýnt
fram á.
Það er verið að beita allan
daginn í verbúðunum svo beitan
þiðnar upp. Þegar á miðin er
komið, eru lóðirnar lagðar á fullri
ferð, allt upp í 9 mílna ferð, eftir
ganghraða skipsins. Henn, sem
eru á þessum veiðum, hafa sagt
mér, að þeir verði að hafa skóflu
til að moka þeirri beitu í sjóinn,
sem fer af krókunum og dettur
niður með lagningstækinu, auk
þess kastast beitan út um allan
sjó. Það verða þvi margir krók-
arnir, sem þanmg koma berir í
botninn með þessari aðferð og er
orsökin sú, að beitan er of stór
og hraðinn á skipinu of mikill
á meðan lóðirnar eru lagðar. Ég
var 19 vetrarvertíðir á línuveið-
aranum Fróða. Lögðum við í öll-
um sæmilegum veðrum 180 lóðir
og á þær lóðir notuðum við til
jafnaðar 250 kg af freðsíld. Fyrir
og eftir 1930 voru í landinu 33
línuveiðarar af ^mismunandi
stærð, frá 60—200 tonn. Þessi
skip lágu úti við ijósboju í öllum
sæmilegum veðrum. Héldu þau
sig á svæðinu frá Snæfellsjökli
og alla leið austur á móts við
Selvog eftir hvar fiskur stóð. Þeg
ar fiskur var á takmörkuðu svæði
lögðu skipin lóðirnar mjög ná-
lægt hvort öðru, og hafði ég oft
áhyggjur af því að við mundum
fiska minna á okkar smáu beitu,
en ýmsir aðrir, sem skáru stærri
beitu, en reynslan sýndi að við
fiskuðum sízt minna á okkar
smærri beitu en hinir með þá
stærri. Þess vegna er ég viss um
að þessi stóri beituskurður gefur
enga aukna veiði, en hækkar stór
lega útgerðarkostnaðinn.
Nú nota menn 600 kg eða meira,
eins og áður segir, á svipaðan
lóðafjölda og við notuðum 250 kg.
Þegar fiskur er tregur, sem oft
er, étur hann beituna af krókn-
um án þess að festa sig, þegar
beitan er stór, og sést þetta, þegar
rist er á magann á fisknum og
kemur þá í ljós, að maginn ev
fullur af beitu.
Fyrir nokkrum árum þótti það
hæfilegur lóðardráttur, að dreg-
in væru 3—4 bjóð á klst., til þess
að halda þeim fiski, sem á ióð-
inni var. Nú eru dregin 6 bjóð á
klst. eða meira og geta allir skil-
ið, að ógerningur er fyrir þann,
sem stendur við lóðahjólið, að
gogga í hausinn á hverjum fiski
með svona hröðum drætti.
Það liggur í augum uppi, að
þessi hraði dráttur spillir mikið
veiði, sérstaklega þegar lagt er
á miklu dýpi, enda fer margur
fiskurinn af í drættinum.
Það er alvarlegt fyrirbæri, sem
við blasir, að fiskgengdin er að
minnka á miðunum, er það ekki
óeðlilegt, þar sem ein saman-
hangandi lóðabreiða bátaflotans
er allt frá Snæfellsnesi og austur
að Portlandi, en þar fyrir utan
girðing af togurum. Er það því
lífsnauðsyn fyrir útgerð bátafiot-
ans, að allrar hagsýni sé gætt og
dregið úr öllum kostnaðarliðum
eins og mögulegt er. Á síðustu
árum hefir alltaf verið að stækka
vélakostur bátanna, án tillits til
þess, hvernig báturinn er byggð-
ur. Útkoman hefir orðið sú, að
allir gamlir bátar liðast í sundur
löngu fyrir tímann, án þess að
ganghraðinn aukist, en olíueyðsl
an og viðgerðarkostnaður hækk-
ar stórum. Það vilja allir vera
fyrstir á miðin, en reynslan sann
ar oft, að þeir sem fyrstir leggja,
fiska ekki mest, því það kemur
svo margt annað til greina, sér-
stklega þegar menn eru fjarri
heimamiðum.
Það voru ísfirðingar, sem íyrst
ir létu byggja í Noregi mótorbáta
25—30 tonn. Á þessum litlu fleyt-
um byrjuðu þeir útilegu djúpt
út af ísafjarðardjúpi fyrstu dag-
ana í nóvember og tiskuðu oftast
vel.
í janúarmánuði fóru þeir suður
að Jökli og þaðan af lengra, eftir
því sem fiskur stóð, en lögðu
aflann upp á ísafirði, og voru
það erfið ferðalög. Þegar vetrar-
vertíð lauk við Suðurland, fóru
bátarnir til veiða á Hornbanka
og Húnaflóa og stunduðu þar
veiðar þar til farið var á síld-
veiðar. Hér í Reykjavík eru 100—
180 tonna bátar bundnir við
bryggju í apríllok og látnir liggja
unz farið er á síldveiðar.
Með tilkomu hinna stærri vél-
báta, yfir 100 tonn, var það áreið
anlega meining manna. að þeir
stunduðu veiðar hvar sem væii
í kringum landið, þar sem fisk
var að fá. Norðanbátar og bátar
frá Austfjörðum byrjuðu veiðar
fyrir Norðurlandi þegar þeir
hættu Suðurlandsveiði, og fisk-
uðu mjög vel.
Þetta sýnir, að hægt er að halda
bátunum úti lengur en gert er.
Það er mikil bjartsýni, að láta
allan bátaflotann, þrettán ár í
röð, fará á síldveiðar, án þess
að nokkur veruleg breyting hafi
orðið á síldargöngum hér við
land öll þessi ár, enda er það
farið að segja til sín með fjár-
hagsafkomuna. Við verðum að
breyta eitthvað til með veiði-
aðferðir, ef svona heldur áfram
með síldarleysið, enda ekki lengi
verið að breyta til fi'á þorskveið-
um og fara á sild, ef sild'argöng-
urnar breytast til batnaðar.
Man ég þá ömurlegu daga, þeg-
ar verkalýðsfélögin voru að
stöðva bátaflotann, þegar veiðar
áttu að byrja, með kaupkröfum,
sem útgerðarmenn gátu ekki geng
ið að. Þótti það oft súrt í brotið,
sem vonlegt var.
Nú er skipt um sköp. Nú gera
útgerðarmennirnir nákvæmlega
það sama, sem þeir fordæmdu
verkalýðinn fyrir áður fyrr. Nú
stendur ekki deilan við sjómenn
eða verkalýðinn, heldur við
sjálfa ríkisstjórnina.
1955—56 fyrirskipuðu útgerðar
menn gegn hörðum viðurlögum,
að enginn bátur skyldi á sjó fara,
fyrr en ríkisstjórnin samþykkti
kröfur þeirra.
_ Nú í ár endurtekur sagan sig.
Á síðasta fundi L. í. Ú. var sam-
þykkt, að enginn bátur skyídi
fara á sjó, ef ríkisstjórnin hefði
ekki samþykkt kröfur útgerðar-
manna fyrir miðjan þennan mán
uð, desember.
Mér er óskiljanlegur sá mikli
áhugi meðal útgerðarmanna með
kaup á nýjum bátum, meðan eng
inn rekstrargrundvöllur er fyrir
hendi, og útgerðin sýnir stórtap
á hverjum báti árlega, eftir því
sem skýrslur þeirra herma.
Eigendum bátaflotans hlýtur
að vera ljóst, að almenningur í
landinu stynur undan öllum þess
um meðgjöfum þegar ofan á það
bætast útsvör og önnur gjöld.
í árslok 1957.
Þorsteinn J. Eyfirðingur.
LUNDÚNUM, 29. jan. — Pineau,
utanríkisráðherra Frakka, sagði
á fundi utanríkisnefndar fransKa
þingsins í dag, að ekki kæmi
til mála, að Frakkar skiluðu aft-
ur vopnunum, sem þeir lögðu
hald á í júgóslavneska skipinu,
sem þeir hertóku fyrir utan
Alsírstrendur ekki alls fyrir
löngu.
BARNATÍMINN á sunnudaginn
26. jan. var talsvert athyglis-
verður. Ævar Kvaran lét nem-
endur sína fara með Friðþjófs
sögu, Esaias Tegniers (þýðing
Matthíasar Jochumssonar). Hafði
sagan og ljóðin verið búin undir
útvarp á listrænan hátt. Fólkið
fór laglega með þetta fagra
skáldrit, en áreiðanlega átti það
skilið betri meðferð í útvarpi og
heppilegri tíma en kosningadag-
inn. Ef til vill gæti komið að því,
að Friðþjófs saga þessi yrði flutt
í útvarpi af beztu leikurum á
heppilegum tíma, er eg viss um
að það mundi skemmta mörgúm
Kristín Anna Þórarinsdóttir,
leikkona, las kvæði eftir Sigfús
Daðason. Las hún vel, en það
verð eg að segja að hvorki fann
eg haus né hala á þessum svo-
nefndu kvæðum. Eg hjó í það, að
skáldið talaði um „hvítan“ morg-
un. Var það snjór eða birta? —
Annars tala skáldin nú um hvita
hesta, á að vera gráir hestar á
íslenzku og svarta hesta, á að
vera brúnir hestar á íslenzku.
Reyndar er þetta ekki alveg nýtt
í skálpskap, en í daglegu tali ættu
menn að nefna hestana gráa og
brúna.
í þættinum Um helgina var
merkilegust frásögnin um komu
ísl. hestanna til Hamborgar. —
Virðist vera nægur markaður
fyrir folöld og jafnvel fullorðna
hesta í Þýzkalandi og víðar er-
lendis. Eru það tvær frúr, sem
báðar heita Ursula, er standa
fyrir þessari verzlun erlendis,
og eftirspurn er mikil. —
Ekki fór nema hluti (helmingur)
af þeirri tölu hesta, sem pantaðir
höfðu verið, og er það slæmt, —
einkum ef lofað hefur verið að
senda fulla tölu hinna pöntuðu
hrossa. Öll svik í verzlun eru ill
og skaðleg og væri það bagaleet
að glata þessu tækifæri er gæti
orðið til hagsmuna og öflunar
gjaldeyris auk þess sem það er
ólíkt viðkunnanlegra að selja
folöldin góðu fólki til gagns og
gamans en að slátra þeim hér
heima. —
Þá var fróðlegt samtal við
menntaskólakennara einn um
plánetuna Venus og fleiri stjörn-
ur. Venus hefur nú lengi skartað
í vestri á kvöldin en verður nú
morgunstjarna frá 28. þ. m. skín
skærast 4. marz. Venus er allra
stjarna björtust enda oft nefnd
ástarstjarnan — heitir eftir ást-
argyðjunni. —
Á mánudaginn talaði Vilhjálm-
ur Þ. Gíslason útvarpsstjóri um
daginn og veginn. Mér fannst
l hann taka það efni nákvæmlega
jeins og á að gera, hann ræddi
’um þau mál, sem á dagskrá eru
nú, bæði hér á landi og erlendis.
Drap á sögulegar staðreyndir, t.d.
um kosningar. En mörgum hætt-
ir við því að nota tímann um
daginn og veginn til þess að
halda fyrirlestur um eitt ákveð-
ið efni, kannske hreina og beina
hreppapólitík. Slíkt á alls ekki
við í þeim þætti.
Sama dag hélt Ezra Pétursson
læknir langt erindi er hann
nefndi „Áfengisvandamálið og
heilastarfsemin.“ Taldi hann
ástandið í áfengismálum vorum
mjög alvarlegt og sagði að hér
væri fjöldi áfengissjúklinga, sem
litla eða enga von hefðu um
bata. Sagði læknirinn, að áfeng-
issjúklingur væri ver staddur en
krabbameinssjúklingur, og, skild-
ist mér, erfiðara að lækna haun
en hinn síðarnefnda, og er þá
mikið sagt. Ræðumaður kvað bá,
er áfengi notuðu verða fyrir var-
anlegu heilsutjóni, meðal annars
þverruðu gáfur manna af völdum
áfengiseitursins. Mér skildist að
hann teldi þá menn sjúklinga er
fengju sér í staupinu, svo að á
bæri, nokkrum sinnum á ári, og
væri vel, ef almenningsálitið við-
urkenndi þetta. Þá sagði hann að
deyfilyf væru ennþá hættulegri
en brennivín og að þau lyf væru
nú talsvert notuð hér. Gat hann
um ýmsar orsakir til þess að
menn neyta áfengis í óhófi, 'svo
sem taugaveiklun, nautnagræðgi
og mikilmennsku eða mont. Flest
ir viðurkenna, að áfengisnautr.
og tóbaksnotkun er hvort tveggja
hreinn óþarfi og óhollt flestum
og líklega öllum. — Erfitt er að
venja fólkið af þessu og hefur
svo verið allt frá dögum Nóa til
daga Krúsjevs að því er sögur
herma.
★ ★
Sigurjón Rist, vatnamælinga-
maður, talaði um Akstur í snjó.
Var erindið fróðlegt og fræði-
legt og gæti án efa orðið mörg-
um er þurfa að ferðast að vetrar-
lagi, til gagns og leiðbeiningar.
Virðist Rist hafa athugað eðli
snjóa og hvernig bezt verði kom-
izt leiðar sinnar í ófærð mjög
vel og hafa gert tilraunir í lagn-
ingu brauta í snjó. Enda ferða-
garpur mikill og þaulæfður í
ferðum um fjöll og jökla. Er
mikil þörf á því, að vegamála-
stjóri og aðrir er sjá um flutn-
inga að vetrarlagi noti sér kunn-
áttu og rannsóknir Sigurjóns Risí.
og má telja vafalaust að svo sé
gert.
★ ★
Miðvikudag 29. jan voru 30 ár
liðin frá því þeir Guðmundur
Björnsson landlæknir og Jon
Bergsveinsson stofnuðu ásamt
fleiri góðum mönnum Slysa-
varnafélag íslands, eitt hið þarf-
asta félag, sem hér hefir starfað.
— I tilefni af þessu afmæli var
í útvarpinu flutt samfelld dag-
skrá er Gils Guðmundsson tók
saman. Var dagskráin vel úr
garði gerð, en svo er jafnan það
er Gils Guðmundsson býr undir
útvarpsflutning. Flutningur var
og ágætur. Á þessari öld hefur
öryggi á sjó mjög aukizt og slys-
um fækkað. Á Slysavarnafélagið
mestan þátt í þessum stórkost-
legu framförum og ber ekki sízt
að þakka konum fyrir duglega
framgöngu og óþreytandi áhuga.
Eg held að mér sé óhætt að full-
yrða, að fyrsti hvatamaður til
stofnunar félagsins var Guð-
mundur Björnsson, landlæknir.
★ ★
Dagskrá Sambands bindindis-
félaga í skólum var á föstudags-
kvöld. Ræða Aðalbjörns Gunn-
laugssonar var einarðlega og eng-
in tæpitunga. Til dæmis veiíti
hann lögreglu og tollvörðum all-
hörð orð og ámæli og getur varla
hjá því farið að yfirmenn þess-
ara stétta svari þessum ásökun-
um og beri blak af vörðum laga
og réttar. Eg hafði alltaf haldið
að tollverðir og lögreglumenn
væru dugandi og vandaðir menn
er vildu vinna verk sitt vel og
samvizkusamlega. Sé svo, sem eg
vona, má ekki láta neinum líðast
að ámæla þessum embættismönn-
um svo harðlega, sem nú var
gert. Slíkt skapar óhollt viðhorí
og verður til skaða.
Laugardagsleikritið (1. febr.)
Hvíti sauðurinn i fjölskyldunnl,
var glæpaleikrit af lélegasta tæi
Enginn sæmilega greindur fuil-
orðinn maður gat skemmt sér við
að hlusta á það og fyrir börn
var það óhollt. Það var vaðall
um þjófahyski, peningafalsara og
fífl og hafði engan boðskap að
flytja, enda botnlaus vitleysa. —
Laugardagsleikritm eru alltof oft
léleg og fara óðum versnandi
Held eg að eitthvað þyrfti ur
því að bæta, því nóg er til af
ágætum útvarpsleikritum (hálf-
tíma til klukkutíma-leikritum)
ef sá er um þetta á að sjá væri
áhugasamur að kynna sér þau og
velja hið bezta.
Þorsteinn Jónsson.
KINÁR ÁSMVNOSSON
hæsiaréttarlögniabur.
HÁFSTVINN sigurðsson
héraðsdómslöginaður.
Sími 15407.
Skrifstofa, Hafnarstræti 6.
Málflutningsskrifstofa
Einar B. Cuðniundsson
Gubkugur Þorláksson
Gubiuundur Pétursson
Aðalstræti 6, III. hæS.
Siiuur 12002 — 13202 — 13602.