Morgunblaðið - 21.02.1958, Page 18

IC
MORGIJTSBLAÐIÐ
Föstudagur 21. febrúar 1958
— Landhelgismálib
Framh. af bls. 13
1 þeim umræðum og verða
þannig sjálfum sér til lítils sóma
og málinu til einskis gagns, svo
ég orði það nú ekki sterkara.
Málið á umræðustigi
Benedikt Gröndal: Síðasti ræðu
maður sagði, að það hefði verið
á: tilefnis, að ég hef rætt um
viðhorf Sjálfstæðisflokksins til
iandhelgismála í grein í Alþýðu-
blaðinu. Ég hef sjaldan heyrt gert
jafnlítið úr Morgunblaðinu, því
að grein mín var saniin að gefnu
tilefni í rammagrein á forsíðu
þess.
í ræðu Ólafs Thors kom fram
ein reginvitleysa, — sú, að ríkis-
stjórnin hafi verið búin að taka
ákvörðun, áður en talað var við
Sjálfstæðismenn í október sl.
Sjálfstæðismönnum var boðið að
kynnast málinu á umræðustigi og
leyft að kynnast nokkrum skoð-
unum, sem fram höfðu verið sett-
ar. Hann brást við með því að
hrópa í Morgunblaðinu um ósam-
lyndi í ríkisstjórninni.
Sjálfstæðisflokkurinn tók aldrei
því boði að láta í ljós skoðun
sína. Hann hafði enga aðra stefnu
en þá að fá tækifæri til að rægja
ríkisstjórnina. Og nú telur hann
ráðherrum það til lasts, að vilja
slá af til að ná einingu í mikil-
vægu utanríkismáli. Um þetta mál
eru aðrir e.t.v. betur upplýstír en
ég, en ég tel mig hafa nægar upp-
dýsingar til að standa við það, sem
ég hef áður um það sagt.
Sjálfstæðisflokknum var boðið
samstarf. Hann setti 2 skilyrði:
Að hann fengi skýrslu um land-
helgismálið. Hann fékk hana. Að
Hans Andersen kæmi hingað til
lands ‘til viðræðna. Hann gerði
það, en þá vildu Sjálfstæðismenn
ekki við hann tala. Beðið var um
tillögur Sjálfstæðismanna í mál-
inu. Þær hafa ekki komið fram.
Þannig er allt hans atferli við
það miðað að fá tilefni til árása.
Þjóðviljinn ber sakir
á utanríkisráðlierra
Bjarni Benediktsson: Það er
staðreynd, að búið var að ákveða
að gera ekkert, fyrr en eftir Genf-
arfundinn, þegar rikisstjórnin
þóttist vera að leita eftir sam-
starfi. Við áttum að taka ábyrgð
á þessu aðgerðaleysi með Lúðvík
Jósefssyni.
Við bentum á þetta og buðum
samstarf, þó að við teldum ekki
ástæðu til að blanda okkur í
ákvarðanir, sem búið var að taka.
Bcnedikt Gröndal sugði Iicr áð-
an, að Morgunblaðið befði verið
nolað til að ráðast íT” stjórniua
vegna landhelgisinálsins. Sannleik
urinn er þó sá, að Sjálfslæðis-
inenn liafa aldrei vikið einu orði
opinberlcga að brcfuskriftununi í
liaust, fyrr en stjórnarliðar taka
það mál upp nú og þcir liafa
aldrci ásakað ríkisstjórnina fyrir
aðgerðaleysi í landhelgismálunum.
Það hefur aðcins vcrið spurt, við
livað væri ált, er Þjóðviljinn lier
sakir á Guðmund t. Guðinundsson
utanríkisráðlierra. Hcr fer Bene-
dikt Gröndal því með ósannindi.
Tvisvar rætt við
Sjálfstæðisflokkinn
Það er rétt, að um þetta mál
•iga ekki að fara fram átök inn-
anlands. En hér hefur stjórnar-
blað hafið leikinn og Morgunblað-
ið getur, þegar svo er komið, ekki
tekið þátt í þagnarsamsæri um
framferði stjórnarinnar.
Benedikt Gröndal hefði verið
maður að meiri, ef hann hefði
vítt Þjóðviljann og Lúðvík Jósefs-
son. Þess í stað reynir hann að
hressa upp á Alþýðuflokkinn, sem
nú er á hröðu undanhaldi og nið-
urieið, ef marka má orð fram-
sóknarblaðsins Dags á Akureyri,
með árásum á Sjálfstæðisflokk-
inn. Ef það á að bera árangur,
þarf hann að halda sér við stað-
reyndir, og beinri ætti hann ásök-
unum sínum gegn þeim, sem það
eiga skilið.
Hvenær hefur ráðhetrumtm ver
ið svarað með rógi, þegar þeir
hafa leitað til Sjálistæðisflokks-
ins vegna utanríkismála? Ég
minnist þess ekki, að utanríkisráð
herra hafi borið neitt mál undii'
flokkinn, en menntamálaráðherra
hefur rætt við mig um handrita-
málið. Hef ég notað það til árása
á hann? Ef svo er ekki, hver er
þá heimildarmaður Benedikts um
framkomu Sjálfstæðisflokksins í
sambandi við viðræður við ríkis-
stjórnina?
Misniunuudi skoðanir
Lúðvik Jósefsson: 1 bréfaskipt-
um mínum við Sjálfstæðisflokk-
inn svo og á fundi Ólafs Thors
og Bjarna Benediktssonar með
ríkisstjórninni í október kom
glöggt fram, að ekki var búið að
taka ák -örðun um að bíða eftir
Genfarfundinum. Á fundinum var
spurt, hvort þeir vildu standa
með stjórninni í að ákveða tím-
ann, er landhelgin yrði stækkuð.
Lýst var mismunandi skoðunum,
sem komið hefðu fram í stjórninni
og hjá þeim, er um málið höfðu
fjallað. Ég sagði, að ég teldi ekki
nauðsynlegt að bíða og liefði helzt
kosið, að strax væri slækkað. En
Hans G. Andersen taldi langæski-
legast að bíða eftir Genfarfundin-
um og utanríkisráðlicrra sagði það
líka. Við utanrikisráðherra lögð-
um liöfuðáhcrzlu á, að samkomu-
lag yrði, en Sjálf stæðismenn
reyndu að trufla eðlilega sam-
stöðu og vildu fá tækifæri til að
skamma mig fyrir að hafa ekkert
aðhafzt.
Ég tel svo mikilvægt, að sam-
staða sé um málið, að hrein fjar-
stæða sé að tala um, að atvinnu-
málaráðherra geti einn ákveðið
stækkun landhelginnar. Þó að
stjórnskipulegt vald sé til þess, er
það óhyggilegt, ef hætta er á, að
heilir þingflokkar rísi upp til and-
mæla. Þó að ég hafi talið þýð-
ingarmikið að stækka landhelg-
ina þegar snemma árs 1957, gat
ég fallizt á að draga það 1—IV2
ár, ef það skapaði öryggi og fast
ari samstöðu.
Þá er það misskilningur hjá
Bjarna Benediktssyni, að Sjálf-
stæðismenn hafi ekki veizt að mér
fyrir aðgerðaleysi. Það hafa m.a.
nokki-ir þingr-enn Sjálfstæðis-
flokksins gert. —
Fyrir nokkru var Sjálfstæðis-
flokknum skrifað og hann beðinn
að tilnefna mann í nefnd til að
samræma sjónarmið flokkanna um
landhelgislínuna. Leitað hefur
verið álits manna í ýmsum lands-
hlutum um það mál og ýmsar
tillögur lagðar fram. En það er
eðlilegt og heilbrigt, að deilt sé
um framkvæmdatímann og hann
geri ég ekki að úrslitaatriði.
Beuedikt svarað
Ólafur Thors: Þó að Benedikt
Gröndal sé enginn auli, kom fram
hér áðan, að í viðbót við barna-
skapinn í greinum hans er hann
fullkomlega forhertur. Bjarni
Benediktsson benti .á það, að
Morgunblaðið hefur ekki annað
gert en að prenta upp úr Þjóðvilj
anum, stærsta stjói'narblaðinu,
ummæli um Guðmund 1. Guð-
mundsson og óska skýringa.
Ég veit ekki um skoðanir Bene
dikts Gröndal á landhelgismálun-
um, fremur en um það, hvort
hann er fremur Alþýðuflokks- eða
Framsóknarmaður, en staðreynd
er, að ágreiningur er um þau inn-
an stjórnarinnar.
Benedikt talaði um, að við hefð-
um ekki talað við Hans Ander-
sen, er hann kom hingað. Við
höfðum boðið samstarf með viss-
um skilyrðiim, sem ómögulegt er
að telja ósanngjörn. Við höfðum
hins vegar ekki verið virtir svars
og töldum því ekki rétt að fara að
yfirheyra þennan vin okkar og
fyrrverandi samstarfsmann. Við
töldum það okkur ekki samboðið
og að það gæti orðið honum til
óþæginda. Þrátt fyrir allt þetta
og þrátt fyrir orðrétt ummæli úr
skýrslu Lúðvíks, sem ég las upp
og sanna ótvírætt jafnt ágrein-
inginn innan ríkisstjórnarinnar,
sem samstarfsvilja Sjálfstæðis-
manna, „egist Benedikt standa við
öll sín skrif. Honum er ekki klígju
gjarnt.
I .úðvík bafði gefizt upp
Mér þótti ráðherrann kjark-
mikill hér áðan að staðhæfa, að
engar ákvarðanir hefðu verið
teknar, þegar við okkur var rætt
í október. Hann skrifaði þó sjálf-
ur í skýrsluna frá 15. október,
að sjálfur hefði hann viljað hefj-
ast handa 1. október, áður en við
okkur var talað. Við það hætti
hann vegna andstöðu utanríkis-
ráðherra. Hann hafði með öðr-
um orðuiu gefizt upp, og við átt-
um að skrifa á uppgjafarvixilinn.
Þá sagði ráðberrann, að utan-
ríkisráðherra liefði látið liggja að
því á fundinuni með okkur, að
Iiann vildi slaka til til málamiðl-
unar. En utanrikisráðberrann var
alls ekki á fundinum og sagði því
ekkert. En Lúðvik Jósefsson læt-
ur Iiggja að því, að hann liafi
verið alvcg kominn að þvi að
bogna en Sjálfstæðismcnn liafi
berl bann upp I
Ég sé, að Lúðvík roðnar aldrei
þessu vant og nú eru þeir sam-
ráðherrar hans orðnir þrír, sem
gengið hafa til hans og hvíslað
ráð í eyra. Sárt ertu leikinn, Sám-
ur fóstri, verður manni á að
hugsa, er jafnvel félagsmálaráð-
herra er farinn að koma Lúðvík
til hjálpar!
Við Sjálfstæðismenn bö""im
viljað samvinnu um þctta mál.
Við settum skilyrði, sem enginn
getur talið ósanngjörn, en feng-
uni ekkert svar.
Þá taldi ráðherrann upp afrek
ríkisstjórnarinnar í landhelgis-
málunum. Það er þó staðreynd, að
hann þóttist hafa öll ráð á reið-
um höndum, áður en hann varð
ráðherra. Ráðalaus kallaði hann
síðan saman ráðstefnu, og gleymdi
síðan ráðunum, sem hann fékk.
Gylfi utanríkisráðhcrra
Lúðvík Jósefsson: Ég hef ekki
sagt, að Guðmundur 1. Guðmund-
son hafi verið á fundinum með
Sjálfstæðismönnum. En Gylfi Þ.
Gíslason, sem fór þá með utan-
ríkismál, var á fundinum og lýsti
skoðunum utanríkisráðherra.
Ég vil nú spyrja. Hver er af-
staða Sjálfstæðisflokksins í þessu
máli? Mín afstaða hefur ekki
breytzt, og það hefur reyndar jafn
an verið ljóst, að Sjálfstæðisflokk
urinn vildi bíða eftir Genfar-
fundinum.
Trúnaður ekki misnotaður
Bjarni Benediktsson: Mennta-
málaráðherra hefur eklci svarað
þeirri fyrirspurn minni, hvort ég
hafi notað viðræður okkar um
handritamálið til að ráðast á rík-
isstjórnina. Ég tel það sama og
neitandi svar. Það hefur líka ver-
ið sýnt fram á, að það var Þjóð-
viljinn sem réðst á utanrikisráð-
herra út af landhelgismálinu og
Morgur.blaðið bað aðeins um skýr
ingar. Um önnur utanríkismál
hefur ekki verið rætt við Sjálf-
stæðisflokkinn rg dylgjur Bene-
dikts Gröndal um, að við misnot-
um trúnað til að ráðast á ríkis-
stjórnina eru þar með afsannað-
ar. —
Ég verð annars að segja, að
ég hef fengið aukið álit á her-
kænsku Benedikts Gröndals í sam
bandi við þetta mál. Hann ræðst
ekki beint á Lúðvík Jósefsson
vegna skrifa málgagns hans um
utanríkisráðherra, en heldur.þann
ig á málinu, að óhjákvæmilegt
var fyrir okkur Sjálfstæðismenn
að taka það upp. á Alþingi. Og
hér hefur Lúðvík Jósefsson enn
einu sinni verið afhjúpaður.
Ummæli Þjóðviljans
Umræður um þetta mál voru
hafnar í Þjóðviljanum, sem ráð-
izt hefur á ríkisstjórnina og Guð-
mund 1. Guðmundsson í þ. í sam-
bandi.
Hinn 3. janúar segir blaðið í
rammagrein á forsíðu: „Eins og
Þjóðviljinn liefur áður skýrt frá
befur Lúðvík Jósefsson sjávarút-
vegsmáiaráðherra fyrir Iöngu
gengið frá ýtarlegum tlllögum
um stækkun landbelginnar, en
þær hafa allt til þessa ekki feng-
izl afgreiddar imtan ríkissljórnar-
innar . . ..“ Er ríkisstjórnin þá
svo slöpp, að mikilvæg mál fást
ekki afgreidd? Lúðvík segir nú
hér á þinginu, að hann hafi
völdin og að utanríkisráðherra
vilji samkomulag. Á hverju hefur
þá staðið?
Hinn 29. janúar segir Þjóð-
viljinn blað sjávarútvegsmála-
ráðherrans, að það sé engu lagi
líkt, að unnt skuli vera „að drótla
því að sljórninni að hún efni ekki
fyrirheil sín i landliclgismálinu“.
Og sl. sunndag segir svo í for-
ystugrein blaðsins, að það sé „ó-
afsakanlegt“ að aðstaða sé til
þess „að gagnrýna núverandi
sljórn fyrir það að of lengi drag-
ist að stækka landlielgina, vegna
andstöðu Guðmundar í. Guð-
mundssonar við málið innan ríkis-
stjórnarinnar“. Hver er það, sem
hér ber sakir á ríkisstjórnina og
flytur brigzl um Guðmund 1.
Guðmundsson? Það er málgagn
Lúðvíks Jósefssonar. Hann hag-
ar enn sem fyrr orðum sínum
eftir því, hvar hann er stadd-
ur, og ég öfunda ekki utanríkis-
ráðherrann af þessum fylgisveini
á Genfarfundinum.
Genfarfundurinn
Lúðvík Jósefsson spurði hér áð-
an, hver væri tillaga Sjálfstæð-
isfloksins. Ráðherrann hefur sjálf
ur staðið fyrir því að hindra, að
tillaga Péturs Ottesen kæmist á
dagskrá hér á Alþingi, því að
hann hefur viljað hindra almenn-
ar umræður um málið, en geta
haldið áfram að skjóta á félaga
sína úr skúmaskotum og dreifa
út um land að við Sjálfstæðis-
menn berum ábyrgð á aðgerða-
leysi hans.
Og ég vil spyrja ráðherrann:
Ætlar hann að haga ákvörðunum
í málinu að einhverju leyti eftir
því, sem fram kann að koma á
ráðstefnunni, eða hyggst hann
ráðast í framkvæmdir, hvað sem
þar gerist?
Þjóðviljinn siegir, að Lúðvík
Jósefsson hafi fyrir löngu gengið
frá ýtarlegum tillögum um stækk
un landhelginnar. En hann hefur
nú skipað nefnd til að fjalla um
efnishlið málsins og fulltrúi Sjálf-
stæðisflokksins þar gerir grein
fyrir skoðunum sínum og flokks-
ins á málinu.
Þá var það kattarþvottur, er
sjávarútvegsráðherrann reyndi
hér áðan að smeygja sér út úr
þeim vanda, er hann komst í
vegna fullyrðingar sinnar um nær
veru utanríkisráðherra á fundi
stjórnarinnar og Sjálfstæðis-
manna í október. Guðmund-
ur 1. Guðmundssoil var þá er-
lendis opinberra erinda og hvaða
ætlar Lúðvík honum, ef hann kall-
ar Gylfa Þ. Gíslason utanríkis-
í'áðherra á þessum tíma?
Þegar Sjálfstæðismeilr
voru kvaddir til
Hermunn Jónasson: Það undr-
aði mig, að mikið hefur verið
gert úr mismunandi skoðunum
innan stjórnarinnar á landhelgis-
málinu, meðan það var á umræðu-
stigi. Við Ólafur Thors vitum
báðir, að ekkert er algengara en
að ráðherrar lýsi á frumstigi
mála skoðunum sínum með fyrir-
vörum um breytingar í samræmi
við atriði, sem upp kunna að
koma í umræðum um þau. Menn
verða að reyna að samræma skoð
anir sínar og þannig hefur það
verið í hinum stærstu málum, en
hver er skoðun Sjálfstæðisflökks-
ins?
Ólafur Tliors: Kjarninn í ræðu
Hermanns Jónassonar var sá, að
landhelgismálið hefði verið á um-
ræðustigi, þegar við vorum kvadd-
ir til í október. Ráðherrann er
hér eitthvað utanveltu og hefur
sjálfsagt ekki verið í þingsalnum,
er ég las upp áðan úr skýrslu
Lúðviks Jósefssonar frá 15. októ-
ber, þar sem glögglega kom fram,
að mismunandi skoðanir voru inn
an ríkisstjórnarinnar, og að hún
var búin að ákveða að fresta mál-
inu fram yfir Gefnarfundinn. En
forsætisráðherrann fylgist e.t.v.
ekki með því, sem ákveðið er í
hans eigin stjórn.
Stefna Sjálfstæðismai.na
Ráðherann lýsti eftir stefnu
Sjálfstæðisflokksins. Varðandi
það, hvenær hefjast beri handa,
er það að segja,að auðvitað er
of seint að gera það nú. Það var
hægt 1. október, en við myndum
gera okkur hlægilega og að við-
undrum, ef við hæfum aðgerðir
um leið og íslenzkir ráðherrar og
sendinefnd héðan fer á ráðstefnu,
sem á að fjalla um málið.
Varðandi efnishliðina — hvern
ig við viljum færa út landhelg-
ina, nægir að vitna til þess,
sem sjávarútvegsmálaráðherrann
sagði. Hann sagði: Á þessu
stigi, þegar ráðstefnan er að
hefjast, er óskynsamlegt og
skaðlegt að ræða þá hlið
málsins opinberlega, enda hefur
sjálf ríkisstjórnin algerlega
farið leynt með það, hvað
hún hyggst fyrir, ef hún þá veit
það sjálf.
Forysta Sjálfstæffismanna
Undir forystu SjálfstæSts.
manna og með ágætu sam-
starfi innan þáverandi ríkis.
stjórnar og einhuga fylgi allr.
ar þjóðarinnar var landhelg.
in færð út 1952.
íslendingar unnu þá stærrt
sigur í þessu mikla máli e*
menn hafa almennt gert sér
grein fyrir.
Okkur tókst þá að brjóta á
bak aftur fyrir fullt og allt
„óskeikulleik“ biblíu Breta og
margra annarra vinaþjóða um
helgi þriggja milna landhelg-
innar.
Okkur lánaðist að opna augu
allra fyrir því, að Iítil þjóð á
rétt á að lifa menningarlíft í
landi sínu. Og okkur heppnað.
ist að vekja skilning á þvi, að
örtröð erlendra skipa á ía.
lenzkum fiskimiðum færðt
beinan voða yfir efnahagsaf-
komu þjóðarinnar.
Á grundvelli þessara stað.
reynda tókst okkur að þagga
niður mótmæli og alvarlegar
aðgerðir gegn okkur og vekja
skilning og samúð með út-
færslu landhelginnar.
Af þessum stóra stgrl letðtr,
að gatan framundan verður
greiðari. Þegar búið er að
tryggja a.m.k. óbeina viður-
kenningu nefndra staðreynda,
virðist aðeins eftir að sanna
umheiminum, að nú er þörf
frekarl útfærslu Iandlielginn.
ar, eigi að verða lífvænlegt
fyrir íslendinga í landi þeirra.
Þær sannanir eru fyrir
hendi. Eftir að sýna umheim.
inum þær og öðlast svipaða
viðurkenningu og samúð eins
og tókst 1952. Að því óskum
við Sjálfstæðismenn að vinna
af alhug og einlægni, einnig
með mönnum, sem við að öðru
leyti treystum illa,
Réttur og afstaða til stækkunar
Lúðvík Jósefsson: Ólafur
Thors taldl, að við myndum gera
okkur að fíflum með því að færa
landhelgina .út nú. En hvers
vegna gerði hann það ekki, meðan
hann var ráðherra? Af því að
hann vildi bíða eftir alþjóðaráð-
stefnum á málið. Það hefur verið
hans stefna.
(Bjarni Bcnediktsson: En hver
er stefna ríkisstjórnarinnar?)
Hún er ákveðin eins og hér
hefur verið lýst og hún mun
framkvæmd. Mín skoðun er sú að
við höfum rétt og aðstöðu til að
stækka /riðunarsvæðið, en tel
ekki heppilegt að ræða um þessi
mál frekar á þessu stigi.
76 manns láta lifib
i flugslysi
NAPÓLÍ, 19. febr. — Flakið af
íandarísku herflutningaflugvél-
inni, sem hvarf milli Napólí og
Aþenu um miðnætti á laugardag
með 16 manns innan borðs, fannst
í dag í hlíðum eldfjallsins Vesu-
viusar, um 15 km frá Napólí. —
Allir sem í flugvélinni voru létu
lífið.