Morgunblaðið - 01.11.1958, Qupperneq 14

14
MORGVNBLAÐIÐ
Laugardagur 1. nóv. 1958
— Dalvik
Framh. af hls. 9
Sjaldan eða aldrei hefir verið
Jafnmikil atvinna á Dalvík og í
sumar, og ber þar margt til.
Fyrst og fremst er það síldar-
söltunin sem varð meiri að þessu
sinni en nokkurn tíma áður, eða
samtals um 18 þús. tunnur. Hef-
ur verið unnið við flokkun og
ápökkun síldar fram á þennan
dag, en búið er þó að afskipa um
4/5 hlutum heildarmagnsins. Þá
hafa húsbyggingar og skolp-,
vatns- og raflagnir ! sambandi
við þær, tekið upp mikið vinnu-
afl. 18 íbúðarhús munu vera í
smíðum, auk þess stór verbúð
og fiskverkunarhús fyrir Aðal-
stein Loftsson og bræður. Er
vinna við þessar byggingar enn
í íullum gangi og munu flest
húsin senn komin undir þak. Þá
hefur og verið mikið að gera allt
frá áramótum á verkstæði h.f.
Netjamanna. Megnið af þessum
framkvæmdum hefur verið unn-
ið á vegum einstaklinga og fé-
laga. Við fyrstu umræðu fjárlag-
anna, sem útvarpað var, lét fjár-
málaráðherra og þó einkum 8.
landkj. í það skína, að hin mikla
atvinna, sem skapazt hefði víðs
vegar um land við nýtingu sjáv-
arafla og fl. væri eingöngu að
þakka viturlegum ráðstöfunum
V-stjórnarinnar. Vissulega hefur
hlutur Dalvíkur orðið lítill í
þeirri skipulagningu, því aðeins
einn maður á lítilli trillu hefur
stundað hér línuveiðar í haust og
orðið að fara með aflann (sem
að mestu leyti er smáýsa og ekki
söltunarhæf) til Hríseyjar í
frystihús þar.
Um atvinnuhorfurnar á vetri
komanda verður engu spáð, velt-
ur þar á aflabrögðum eins og
jafnan áður. Veiðiflotinn hefur
heldur gengið saman á þessu ári.
M.s. Baldur og 2 litlir þilfars-
bátar hafa verið seldir og sá
þriðji nýlega auglýstur til sölu,
en svo er gert ráð fyrir að einn
af hinum austur-þýzku bátum
komi hingað í næsta mánuði. Þá
hefur á almennum borgarafundi
hinn 3ja þ.m. verið samþykkt
„að fela hreppsnefndinni að gera
nú þegar nauðsynlegar ráðstafan-
ir til kaupa á allt að 250 tonna
fiskiskipi, sem hreppsfélagið eða
fleiri aðilar geri út frá Dalvík“.
Þá var á sama fundi samþykkt,
að fela hreppsn. að hafa forustu
um byggingu nýs frystihúss með
þátttöku útgerðarmanna og ann-
arra, sem kynnu að vilja stuðla
að framgangi þess máls, fáist ekki
loforð stjórnar KEA um nauð-
synlega aukningu og endurbætur
á húsi því, sem fyrir er. Eitthvað
munu forráðamenn hreppsins
hafa rætt við ríkisstjórnina og
einnig við stjórn KEA um þessi
mál, en um árangur af þeim við-
ræðum er mér ekki kunnugt,
vonandi verður hann einhver, að
minnsta kosti hvað snertir frysti
húsið, sem mikið veltur á fyrir
atvinnulíf þorpsbúa. — S.P.J.
Einar 4smundsson
hæstarétlarlögmafur.
Hafsteinn Sigurðsson
h íraðsdómslö »maí.ur
Sími 15407, 19813.
Skrifstofa Hafnarstrati 5.
EGGERT CLAESSEN og
GÚSTAV A. SVEINSSON
hæstaréttarlögmenn.
Þórshamrí við Templarasund
— Frá Alþingi
Framh. af bls. 2
tækjum, væru ekki einu tekjur
þess. Hér væri ræðumaður því
að gera tilraun til að blekkja og
hann vissi vel af því sjálfur.
70% af ríkistekjunum
Um 70% af ríkistekjunum
koma frá Reykjavík, en hvert er
þeim ráðstafað? spurði Jóhann.
Fara þær til hafnarframkvæmda
í Reykjavík eða Vestmannaeyj-
um? Fara þær til gatnagerðar í
Reykjavík eða í vegi og brýr úti
um land? Það er unnið mark-
visst að því, að flytja fjórmagn-
ið úr Reykjavík út um byggðir
landsins og það hefur aldrei
staðið á þingmönnum Reykvík-
inga þegar gerðar hafa verið ráð-
stafanir til að stuðla að heil-
brigðu jafnvægi í byggð lands-
ins.
Kvaðst Jóhann vilja taka
þetta fram til að sýna, að það
dæmi, sem Karl stillti upp, sýndi
í sjálfu sér ekki neitt, fyrr en bú-
ið væri að gera dæmið upp í
heild og taka allar tekjur ríkis-
sjóðs með og ráðstöfun þeirra.
Þá varpaði Jóhann þeirri fyrir-
spurn til flm. að lokum, hvort
hann vildi láta fella úr lögum,
að ríkissjóður greiddi helming í
byggingasjóð, á móti bæjar-
og sveitarfélögum?
Vissi ekki hvað hann vildi
Karl svaraði því til, að hann
vildi standa að lagabreytingum
þess efnis, að fjárframlög til
byggingasjóðs nýttust sem bezt.
Hins vegar vissi hann ekki hverj
ar breytingar hann vildi á lög-
unum.
Tekjuöflun bæjar- og
sveitarfélaga
Magnús Jónsson tók næstur til
máls. Kvaðst hann ekki ætla að
blanda sér í þessar deilur, en þó
vilja ræða 2 atriði, sem umræður
hefðu komið inn á. Jóhann Haf-
stein hefði bent á, að fjáröflun
til bœjar- og sveitarfélaga væri
mikið vandamál. Hefði verið
gerð ályktun um það mál á síð-
asta þingi, að tilhlutan borgar-
stjórans í Reykjavík, sem mjög
hefði beitt sér fyrir tekjuöflun
bæjar- og sveitarfélaga. Hefði
komið til mála, að afla bæjar-
og sveitarfélögum tekna með því
að leggja lándsútsvar á ýmsar
stofnanir.
Frá Reykjavíkurbæ til ríkissjóðs
Kvaðst Magnús fyrst er hann
leit á frumvarp það er til um-
ræðu var, hafá ímyndað sér, að
hér væri verið að ganga til móts
við bæjar- og sveitarfélögin. Með
frumvarpi þessu væri hins vegar
verið, með lögum frá Alþingi, að
ráðstafa fé eins bæjarfélags, þ. e.
Reykjavíkur, til framkvæmda,
sem ríkissjóður ætti að standa
undir. Yrði þannig sá hluti, sem
að ríkinu snýr, greiddur með fé
bæjarins. I þessu frumvarpi
væri ekki um annað að ræða, en
taka ákveðinn tekjustofn af
Reykjavík og afhenda hann ríkis
sjóði. Yæri því hér farið öfugt að
miðað við þarfir sveitarfélag-
anna og mundi mál þetta vekja
litla hrifningu hjá forvígismönn-
um sveitarfélaganna.
Magnús kvað mega deila um
hvort landsútsvar væri réttmætt
eða ekki, en ef taka ætti mál-
ið upp á þeim grundvelli að
leysa þörf sveitarfélaganna, yrði
að gera það' á annan hátt en hér
væri gerff Þá beindi hann því til
nefndar þeirrar, er fengi málið
til meðferðar, að hún bæri það
undir forráðamenn sveitarfélag-
anna.
Gróðafyrirtæki frá upphafi
Bjarni Benediktsson kvaddi
sér næstur hljóðs og vék að því,
að flm. hefði í síðustu ræðu sinni
lagt meginóherzlu á, að viðhorf
hefðu breytzt frá því að gildandi
lög voru sett. Hann hefði spurt,
hvort nokkur gæti neitað því, að
Tóbakseinkasalan og Áfengis-
verzlunin væru nú orðin gróða-
fyrirtæki ríkisins. Þetta kvað
Bjarni rétt hjá flm., en þannig
hefði þetta verið frá upphafi.
Lögin um útsvarsgreiðslur þess-
ara fyrrtækja til Reykjavíkur-
bæjar væru einmitt sett með
þessar staðreyndir fyrir augum.
Hugsanagangur flutningsmanns
væri hins vegar sá, að nú væri
ríkið farið að taka svo mikinn
gróða af þessum fyrirtækjum, að
það kæmi ekki til mála að leyfa
Reykjavíkurbæ að hagnast á
þeim líka og því yrði að láta rík-
ið taka þann gróða af Reykjavík
aftur.
Skattlögð eins og fyrirtæki
einstaklinga?
Flm. teldi óeðlilegt, að Reykja
vík fengi hluta af þeim óvenju-
lega gróða, sem ríkið skammtaði
sér af þessum fyrirtækjum. Hins
vegar fyndist honum ekki óeðli-
legt, að ríkið fengi útsvar miðað
við venjulega verzlunarumsetn-
ingu. Varpaði Bjarni fram þeirri
fyrirspurn til flutningsmanns,
hvort hann vildi fallast á, að
Reykjavík fengi að leggja á þessi
fyrirtæki eftir sömu reglum og
lagt er á fyrirtæki einstaklinga,
miðað við það; að áfengisverzl-
unin og tóbaksverzlunin legðu
ekki meira á vöru sína, en tíðk-
ast í venjulegum viðskiptum.
Sérstaðan ljós í upphafi
Þá benti Bjarni á, að ríkið
hefði á sínum tíma tekið í sínar
hendur atvinnurekstur, sem
hefði staðið undir miklum skött-
um. Hefði strax verið litið á það
sem sjálfsagðan hlut, að það
væri óhæft, að þessi fyrirtæki
greiddu útsvör eftir sömu regl-
um og önnur fyrirtæki. Hins veg-
ar hefði ríkið játað í upphafi, að
það væri eðlilegt, að fyrirtækin
bæru eitthvert útsvar og því
hefði verið sett þessi stórkost-
lega takmörkun á útsvarsálagn-
ingu, sem væri aðeins 5%. Málið
horði öðru vísi við, ef Reykjavík
mætti leggja á þessi fyrirtæki eft
ir almennum útsvarslögum.
Engin lausn að ráðast á
Reykjavík
Þau lög, sem nú gilda, eru sett
samkvæmt þeim sjónarmiðum,
sem flm. hefur verið að tala um
að séu ný. Tóbak og áfengi er
ekki tiltölulega dýrara nú, en
þegar lögin tóku gildi og því hvíl
ir hugsun flm. hér á gersamlega
röngum forsendum. Með breyt-
ingum þeim, er frumvarpið fel-
ur í sér, er gengið mjög á rétt
sveitarfélaganna og þó verður
Reykjavík verst leikin af ríkinu.
Enn eru mikil verkefni óleyst
varðandi tekjuöflun til bæjar-
og sveitarfélaga, en það er alveg
öfugt að farið og stuðlar ekki að
því að leysa þau, ef aðeins er
ráðizt á Reykjavík.
Fleiri tóku e"kki til máls. Var
frumvarpið samþykkt til 2. umr.
með 21 samhlj. atkv. og til fjár-
hagsnefndar með 22 samhlj. at-
kvæðum.
— Fleygjum ekki
Framh af bls. 8
um virkjunarstað og staðurinn
jafnvel nefndur virkjun, en þegar
virkjun árinnar er lokið og orku-
verið er tekið til starfa, á að
nefna það sínu rétta nafni: orkuT
ver, en virkjunar-nafnið á að
hverfa í skuggann. Mér finnst
hér ekki til mikils mælzt, því
orkuver er fallegt, rammislenzkt
nafn, sem vorkunnarlaust er að
nota. Ég ber það traust til liins
góða málsmekks ráðandi manna
í rafmagnsmálum þjóðarinnar
að þeir taki þetta til velviljaðrar
ahugnar og leggi sitt þunga lóð
á vögarskálina til leiðréttingar,
áður en of seint verður.
Ég vil nota hér tækifærið til
að láta í ljós ánægju yfir hinu
ágæta nýyrði: „hverfill", sem
vonandi tekst að leysa af hólmi
erlenda orðið „Turbine" — með
velvilja þeirra, sem málinu unna.
Er hér ágætt samræmi milli heita
á þeim vélum, er oftast vinna
saman, þar sem ýmist hverfill eða
hreyfill knýr rafalinn.
Ég ætla svo að lokum að láta í
ljós þá ósk, að ekki verði látin
niður falla hin ágæta hugmynd
um vökumenn þjóðarinnar í mál-
vernd, hvort sem sú virðulega
stofnun verður látin heita: Aka-
demía, eða eitthvað annað. Ég
trúi ekki, að þingmenn felli slíkt
frumvarp af ótta við kostnað, því
hann ætti ekki að verða veruleg-
ur móti því gagni, sem af yrði,
ef réttir menn veljast „á vörð-
inn“. Það hlýtur að verða eftir-
sótt virðing, að eiga sæti í ís-
lenzku „Akademíunni", án tillits
til launa, enda vitanlega ekki
valdir nema okkar færustu mál-
vísindamenn, sem yfirleitt sitja í
embættum og verður ánægja að
því, að leiðbeina okkur ólærðum
á þeirra uppáhaldssviði.
Guðm. Ágústsson.
HAFNARFJÖRÐUR
Börn, unglinga, eða eldra fólk vantar nú
þegar til blaðburðar í:
SUÐURGÖTU (I hluti)
og BREKKUGÖTU
Talið stn-ax við afgreiðsluna, Álfaskeið 40.
Sími 50930.
,01d English” DRI-BRITE
(frb. dræ-bræt)
Fljótandi gljávax
Sparar dúkinn'. V m
in!
júgt: v„__
Léttir störfin
Er mjög drjúgt
Inniheldur undraefnið ..Silicones**,
sem bæði hreinsar, gljáir og sparar
— tíma, erfiði, dúk og gólf.
FÆST ALLS STAÐAR
HOTEL
HAFNIA
við Raadhuspladsen, Köbenh. V.
Herbergi með nýtízkuþægindum.
Niðursett verð að vetri til.
Bestaurant — Hijómleikar
Samkvæmissalir
Sjónvarp á barnum
Herbergja- og borðpöntun: Central 4046.
Góð bílastæði.
1. — 2. herbergi og eldhús
óskast til Ieigu nú þegar, heizt í Austurbænum.
Upplýsingar í síma 3-28-56 í dag og á morgun.
V iðskiptaferðalag
Duglegur og ábyggilegur maður hefir fyrirhugað
ferðalag til Bandaríkjanna um 20. nóv. n.k. Vill taka
að sér að annast ýmis konar viðskipti á austurströnd
Bandaríkjanna. Tilboð sendist til Mbl. merkt:
„Ábyggilegur — 7147“.
Stýrimann og háseta
vantar á reknetabátinn Fjarðarklett frá
Hafnatrfirði. Upplýsingar í síma 50165.
Röskur karlmaður
óskast nú þegar til stairfa í Bókaverzlun
vorri. Uppl. í búðinni.
Bókaverziun ísafoldar
Austurstræti 8 — Sími 14527.