Morgunblaðið - 02.04.1959, Qupperneq 8

8
MORGVNBLAÐIÐ
Fimmtudagur 2. apríl 1959
Sr. Friðrik Rafnar vígslubiskup
Minningarorð
f DAG fer fram á Akureyri útför
Friðriks J. Rafnar, vígslubiskups,
og munu Akureyringar þá kveðja
einn sinn merkasta og vinsælasta
borgara, og kirkja íslands, einn
af sínum glæsilegustu forustu.
mönnum á síðari árum.
Séra Friðrik var fæddur að
Hrafnagili í Eyjafirði, 14. febr.
1891 og var hann sonur hinna
merku hjóna séra Jónasar Jónas-
sonar, prófasts og Þórunnar Stef-
ánsdóttur. Var föðurætt hans úr
Eyjafirði, en móðurættin úr Borg-
arfjarðarsýslu.
Munu foreldrar hans hafa ætl-
að honum að ganga skólaveginn
og settist hann því í fyrsta bekk
Gagnfræðaskólans á Akureyri. En
er hann var á fermingaraldri
varð sú breyting á, að hann
hætti skólanámi í bili. og fór til
Leith í Skotlandi á vegum Garð-
ars Gíslasonar, stórkaupmanns,
er þá rak umboðsverzlun og hafði
skrifstofu í Leith. Vann Friðrik
þá um 3 ára skeið á skrifstofu
hans, en stundaði jafnframt verzl-
unarnám við Leith Academy og
lauk þaðan prófi. Taldi séra Frið-
rik síðar, að dvölin í Skotlandi
hefði verið sér góður skóli og bar
jafnan rikan þakklætishug til
Garðars Gíslasonar og konu hans
fyrir dvölina á heimili þeirra '
Leith.
Eftir heimkomuna hóf hann
skólanám sitt að nýju og settist
í 3. bekk Gagnfræðaskólans á Ak-
ureyri og lauk þaðan gagnfræða-
prófi næsta vor, en stúdentsprófi
frá Menntaskólanum í Reykiavík
1912, og hafði þá að mestu stund-
að nám lærdómsdeildarinnar ut-
an skóla.
Frá þvi fyrsta að séra Friðrik
hóf skólanám sitt, mun hann
hafa ætlað sér að stunda guð-
fræðinám og gerast prestur að
því loknu. Þau áhrif, sem hann
varð fyrir í foreldrahúsum
studdu þá ákvörðun. Honum var
snemma innrætt ást og virðing
fyrir kirkju og kristindómi og
auk þess var faðir hans, séra Jón-
as, einn af merkisprestum sinnar
samtíðar.
Áhrifin frá Skotlandi munu síð -
ur en svo hafa dregið úr áhuga
hans í þeim efnum, því að al-
kunna er, að Skotar eru bæði
kirkjuræknir og áhugarrrenn mikl
ir um kristindómsmál.
Séra Friðrik byrjaði prestskap
sinn í Útskálaprestakalli, eftir
séra Kristin Daníelsson. Var
faann fyrst settur prestur þar og
vígður til prestakallsins 1. júní
1916, en veitingu fyrir brauðinu
fékk hann 3. jan. 1917. Var hann
síðan prestur þar syðra, þangað
til hann fluttist til Akureyrar
1927 og hafði þá verið kosinn
prestur þar.
Vígslubiskup var hann kjörinn
af prestum Hólastiftis 1937 og
vígður til biskups á Hólum 29. ág.
sama ár.''Prófastur í Eyjafjarðar-
prófastsdæmi var hann frá 1941,
Gísli Einarsson
h éraðsdómslög tna Jur.
Má!f f utningsskrifstof a.
Laugavegi 20B. — Sími 19631.
Sigurgeir Sigurjónsson
hæslarcttarlögmaður.
Aðalstræti 8. — Símj 11043.
þangað til hann fékk lausn frá
embætti 1954.
Sr. Friðrik kvæntist 1916, Ás-
dísi Guðlaugsdóttur. sýslumanns,
Guðmundssonar, er lifir mann
sinn. Ólu þau hjón upp þrjú fóst-
urbörn. Frú Ásdís er hin mikil-
hæfasta kona, sem studdi mann
sinn með ráðum og dáð í bliðu og
stríðu.
Séra Friðrik var hið mesta
glæsimenni og vakti jafnan virð-
ingu og traust, bæði utan kirkju
og innan. Meðan hann var prestur
á Útskálum naut hann strax mik-
illa vinsælda og vann hjörtu allra
Suðurnesjamanna. Var þeirra
hjóna mjög saknað ér þau hurfu
þaðan til Akureyrar. Sjálfur
minntist hann veru sinnar á Út-
skálum með hlýjum hug, enda
mun flestum prestum svo fara, að
þeim verður dvölin hjá sínum
fyrstu söínuðum jafnan minnis-
stæð, þegar vel tekst til um sam-
starfið.
Á Akureyri naut hann sömu
vinsælda, enda fór honum allt vel
úr hendi, sem að prestsstörfum
laut og var alltaf jafn lipur og
ljúfur við háa sem lága.
Embættisverk sín í kirkju fram
kvæmdi hann af miklum virðu-
leik, hvort heldur var fyrir altari
eða af predikunarstóli, og sama
má segja um alla aðra embættis-
færslu hans. Munu kirkjubækur
Akureyrarprestakalls og Eyja-
fjarðarprófastsdæmis, um hans
daga, lengi bera þess merki, að
þar var mikill smekkmaður, sem
hélt á penna. Eftir að hann varð
vígslubiskup og prófastur Eyja-
fjarðarprófastsdæmis varð hann
sjálfkjörinn forustumaður presta
í Hólastifti og var þeim öllum
ljúft að starfa með honum og
hlíta leiðsögu hans.
Innan síns eigin prestakalis á
Akureyri voru honum falin öll
þau trúnaðarstörf, sem venja er
að fela prestum. Hann var og
lengst af formaður prestafélags
Hólastiftis, og tók virkan þátt í
starfsemi Prestafélags íslands og
var í stjórn hinna almennu kirkju
funda.
í hans tíð var byggð hin glæsi-
lega kirkja á Akureyri og minn-
ist ég þess, að vígsludagur kirkj-
unnar 17. nóv. 1940, var mikill
■hátíðisdagur í lífi hans og frú
Ásdísar, því að bæði unnu þau
hjónin af miklum dugnaði og á-
huga að því máli.
Séra Friðrik tók mikinn þátt í
félagslifi samborgara sinna, enda
var hann hrókur alls fagnaðar,
hvar sem var á mannamótum.
Hann var mikill starfsmaður,
prýðilega ritfær og smekkmaður
á íslenzka tungu. Liggja eftir
hann nokkrar bækur, frumsamd-
ar og þýddar og fjöldi greina í
blöðum og tímaritum.
Séra Friðrik var fremur dulur
maður að eðlisfari, en óvenjulega
glaðlyndur og bjartsýnn. Hann
kunni flestum mönnum betur að
stjórna skapi sínu og sanngjarn- I
ari og ljúfari yfirboðari, hygg ég, j
að hafi verið vandfundinn. Hann ]
var einlægur alvörumaður, þó að
oft bæri meira á gleðinni í skap-
lyndi hans. Langvarandi og þung- j
bær veikindi, siðustu árin, bar
hann með þolinmæði og stillingu,
sem aðeins fáum er gefið.
Um leið og ég kveð hér kæran
vin, og sendi ástvinum hans inni-
legustu samúðarkveðjur, vil ég
ljúka þessum fáu minningarorð-
um með því að tilfæra niðurlags.
orðin, er hann ritaði í æviágripi
sínu, er lesið var við vígslutöku
hans á Hólum í Hjaltadal 1937 og
þá féll í minn hluta að lesa. Hann
segir: „En síðast þakka ég Guði
mínum, sem í einu og öitu hefur
verið mér trúfastur verndari og
styrkur og umborið bresti mína
og veikleika af föðurlegri náð
sinni. Hver líðandi dagur hefur
verið mér opinberun miskunnar
hans og kærleiksríkrar forsjónar
og hans handleiðsla æ áþíeifan-
legri. Honum sé dýrðin bæði nú
og til eilífðardags."
Óskar J. Þorláksson.
f
íbúð óskast
vantar 2—3 herbergi og eldhús 1. maí. —
Upplýsingar í
*
Bókaverzlun Isafoldar
Símar 14527 og 18544.
í DAG er til moldar borinn frá
Akureyrarkirkju séra Friðrik J.
Rafnar vígslubiskup, hinn kunni
kirkjuhöfðingi Norðlendinga og
sóknarprestur Akureyringa um
hartnær 30 ára skeið. Séra
Friðrik hafði átt að undanförnu
við vanheilsu að búa og andaðist
í Fjórðungssjúkrahúsinu á Akur
eyri laugardaginn 21. marz s.l.
réttra 68 ára að aldri.
Séra Friðrik J. Rafnar var
fæddur að Hrafnagili í Eyja-
firði hinn 14. febrúar 1891, son-
ur hins kunna fræðimanns séra
Jónasar Jónassonar prófasts þar
og konu hans Þórunnar Stefáns-
dóttur. Séra Friðrik var ungúr
settur til mennta og lauk stúdents
prófi í Reykjavík 21 árs að aldri
árið 1912. Guðfræðiprófi frá Há-
skóla íslands lauk hann 1915.
Þá stundaði hann verziunarnám
í Leith árin 1905-8 og vann jafn-
framt að verzlunarstörfum þar
ytra. Að loknu guðfræðiprófi
stundaði séra Friðrik skrifstofu-
störf í Reykjavík árin 1915-16.
Árið 1916 var hann settur sókn-
arprestur að Útskálum og vígð-
ur sama ár. Árið 1927 var séra
Friðrik veitt Akureyrarpresta-
kall og gegndi hann því þar til
1954 að hann lét af störfum sök-
um vanheilsu. Hann var og
vígslubiskup í Hólastifti frá 1937
og síðan.
Séra Friðrik gegndi mörgum
trúnaðarstörfum utan kirkju og
innan. Hann var í stjórn Presta-
félags Hólastiftis frá 1928 og for-
maður þess frá 1937. Þá var hann
prófastur Eyjafjarðarprófasts-
dæmis frá 1941, í fræðsluráði Ak
ureyrarkaupstaðar, sáttanefnd
og barnaverndarnefnd staðarins.
Séra Friðrik var kvæntur Ás-
dísi Charlotte Guðlaugsdóttur
bæjarfógeta á Akureyri og lifir
hún mann sinn. Þeim hjónum
varð ekki barna auðið en ólu
hins vegar upp fósturbörn.
Ritstörf voru snar þáttur í lífi
séra Friðriks J. Rafnar og ritaði
hann m.a. bækur um Mahatma
Gandhi og heilagan Franz frá
Assisi og fjölda hugvekja, tíma-
rits- og blaðagreina.
Mér er séra Friðrik J. Rafnar
í barnsminni þar sem hann hár
og glæsilegur gekk um götur Ak-
ureyrar í prestsskrúða ýmist til
þjónustu við sóknarbörn sín víðs
vegar um bæinn eða til þess að
flytja þeim kjarnmiklar ræður
af stóli guðshúss þeirra. Fyrstu
kynni mín af honum eru þau að
hann jós mig vatni og gaf mér
nafn, síðar gekk ég til spurninga
til hans áður en hann tók mig
inn í kristinna manna tölu og
enn síðar nam ég hjá honum á
skólabekk. Þessi kynni mín af
séra Friðriki eru að vísu ekkert
sérstæðari en svo margra annarra
samborgara minna eldri og yngri,
sem sömu þjónustu nutu af hendi
hans í þau hartnær 30 ár er hann
þjónaði Akureyrarprestakalli, en
því langar mig til að minnast
þessa látna kirkjunnar þjóns og
hollvinar að ég met hann mest
allra klerka er ég hef kynnzt.
Þeir eiginleikar í fari séra
Friðriks, sem mér eru ríkastir i
huga, eru drenglund, skörungs-
skapur í ræðustól, hógværð í
framgöngu og góðlátleg gaman-
semi. Samfara þessu átti hann til
að bera miklar gáfur og einstæða
lipurmennsku.
Mér er í fersku minni saga, er
eitt sóknarbarna hans sagði mér
um hann fyrir allmörgum árum.
Hjón nokkur höfðu tekið dreng
í fóstur og hugðust ala upp.
Drengurinn var óvenju baldinn
og óþægur svo að fósturmóðirin
hafði miklar áhyggjur af. Var
að því komið að hún gæfist upp
og léti drenginn frá sér fara.
Dag nokkurn mætir hún mjög
heittrúuðum manni, er helgað
hafði líf sitt trúmálum. Ber hún
vanda sinn fyrir hann og spyr
ráða. Hann svarar: „Láttu strák-
inn fara, því annars eyðileggur
hann heimilislif þitt.“ Við svo
búið skildu þau.
Nokkru síðar hittir konan séra
Friðrik J. Rafnar og leggur fyrir
hann sömu spurninguna. Hann
þegir nokkra stund en spyr síð-
an: „Er hann ótugt að upplagi?“
Konan kveður nei við því. „Þá
lagast hann“, svaraði séra Friðrik
Við þennan dóm sat og drengur-
inn naut fóstru sinnar meðan við
þurfti.
Þessi litla saga lýsir séra
Friðrik allglöggt eins og mörg
sóknarbörn hans reyndu hann
sem ráðleggjandi, andlegan leið-
toga. Hann gerði sér far um að
hjálpa sóknarbörnum sínúm að
leysa vandann en ekki að varpa
honum frá sér.
Séra Friðrik tók þátt bæði i
gleði og sorg sóknarbarna sinna.
Hann var skilningsríkur á mann
legan breiskleika og dæmdi eng
an hart. Hann leitaði hins góða
í hverjum manni og umbar brest
ina. Þess vegna var öllum hugfró
til hans að leita í vandræðum
sínum og ræða við hann um
vandamál sín. Sterkur þáttur
í fari^hans var kímnin og hon-
um var gjarnt að draga bros
fram á varir þess er hann ræddi
við. Eigi að síður var séra
Friðrik mikill alvörumaður.
Hann var skörungur í ræðustóli,
flutti mál sitt af festu og krufði
vandamál daglegs lífs til mergjar
í ræðum sínum ekki síður en
trúarlegar kennisetningar. Minn
ingarræður hans voru viður-
kenndar. Þær voru aðstandend-
um huggunarríkar en lausar við
oflof og skrum. Öll prestsverk
vann hann með lotningu og virðu
leik.
Þótt séra Friðrik hefði jafnan
ákveðnar skoðanir á sviði verald
legra mála fór hann aldrei 1
manngreinarálit vegna skoð-
ana manna. Því var hann af öll
um virtur og elskaður.
Mig brestur orð til að færa í
letur þakkir mínar eins og verS
ugt væri á þessari hinztu kveðju
stund okkar góða sóknarprests
og mikilsvirta kirkjuhöfðingja,
en ég veit að ég mæli þar fyrir
hönd allra sóknarbarna hans er
ég bið Alföður að blessa honum
framtíðarlífið handan landamær
anna miklu.
Eftirlifandi eiginkonu og að-
standendum öllum flyt ég inni-
legar samúðarkveðjur og bið
þeim blessunar.
Vignir GuSmundsson-
Frú Jenny Sandholt
Fædd 12. sept. 1887.
Dáin 25. marz 1959.
f NOREGI var vagga hennar, á
íslandi var gröf hennar. Leiðin
er farin frá vöggu til grafar, en
minningin geymist hjá ástvin-
um hennar og þeim er kynntust
henni, og eiga því fagra sögu um
starf göfugrar konu. Frá Noregi
kom hún hingað. Aldrei gleymdi
hún ættlandi sínu. Slíkt gat henni
aldrei til hugar komið. Hvað
mundum vér segja um þann fs-
lending, sem gleymdi íslandi?
Hún elskaði sögu þjóðar sinnar
og vildi í öllu velgengni og heill
þéirra, er landið byggja
Þar átti hún sín bernsku- og
æskuár. Oft leitaði hugur hennar
héðan austur yfir hafið og ávallt
var sambandið tengt við kæra
vini. En vinirnir berast burt með
tímans straumi Á nokkrum mán-
uðum hafa þær dáið, systurnar
þrjár. Hafði hún fengið fregn um
lát systranna tveggja, og nú var
röðin að henni komin, og hún
kölluð burt af heimi þessum.
En aldrei gleymdist henni sú
stund, er hún var kölluð burt frá
Noregi. Þá var hátíð haldin, er
frú Jenny giftist manni sínum
Stefáni Sandholt bakarameistara.
f hátíðarbirtu kvaddi hún Noreg
og umvafin birtu kærleikans hélt
hún með manni sínum vestur yfir
hafið, sá hin íslenzku fjöll rísa úr
sæ, og steig nú fæti á það land,
þar sem veglegt ævistarf beið
hennar. Brúðkaupið var haldið
7. maí 1908, og rúmlega hálfa öld
hefir frú Jenny átt heimili sitt
hér. Ættjarðarástin bjó í hjarta
| hennar, svo að hin traustu bönd

tengdu hana við Noreg. En hér
festi hún yndi og gat sagt me8
orðum ritningarinnar: „Mér
féllu að erfðahlut indælir staðir".
Hér stjórnaði hún heimili með
prýði, vakti yfir börnum sínum
og ástvinum öllum, ávann sér
vináttu og hylli og stundaði störf
sín með grandvarleik. Með gleði
og þakklæti gat hún því sagt:
„Hér vil ég una ævi minnar daga
alla, sem Guð mér sendir.“
Það eru fjöldamargir, sem
muna heimili þeirra hjóna, því að
Framh. á bls. 18.