Morgunblaðið - 20.10.1959, Qupperneq 12

12
MORCV1VBL4Ð1Ð
Þriðjudagur 20. okt. 1959
Utg.: H.l. Arvakur Reykjavllt.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.)
Bjarni Benediktsson.
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Lesbók: Arni Óla, sími 33045.
Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Ask.riftargald kr 35,00 á mánuði innaniands.
1 lausasölu kr. 2.00 éintakið.
HOFMÓÐURINN DUGAR EKKI
Varnarskrif Egils Thoraren-
sen, sem hann birti í
Tímanum sl. laugardag
og að var vikið í Morgunblaðinu
á sunnudag, mótast fremur af
hofmóði en hyggindum. Þannig
töluðu lénsherrar áður fyrr við
umkomunlausa undirmenn sína.
Nú á dögum tjáir ekki fyrir
þann, sem misnotað hefur traust
almennings, að reyna að villa um
fyrir mönnum með þvílíkum
herramanns látum.
Oft hefur verið undan bví
kvartað að neytendur nytu ekki
þeirrar þjónustu hjá Mjólkursam
sölunni, sem æskilegt væri. Eink-
um hafa margir óskað þess að fá
mjólk senda heim til sín. Sá hátt-
ur var áður á hafður en er nú
fyrir löngu afnuminn.
Þarf ekki að eyða orðum að
því, hversu óþægilegt það er fyr-
ir húsmæður, einkum með smá-
böm, að þurfa að sækja mjólk,
oft alllanga leið, í misjöfnu veðri
og bíða svo í þrengslum eftir af-
greiðslu. Vafalaust mundu endur-
bætur á þessu kosta eitthvað. En
af hverju má ekki gefa neytend-
um kost á að velja á milli?
í stað þess er sagt, að fenginn
hafi verið sérfræðingur trá
Ameríku og eftir honum haft, að
heimsending mjólkur yrði ekki
komið hér við vegna kostnaðar.
Hvað eru margar borgir í Banda-
rikjunum, sambærilegar við
Reykjavík, þar sem þvílík þjon-
usta á sér ekki stað?
★
Út yfir tekur, þegar Egill Thor-
arensen telur það til sérstakrar
þjónustusemi við neytendur, að
Osta- og smjörsalan skyldi sett á
laggirnar. Sú stofnun er einkum
fræg fyrir að hafa innleitt hið
alræmda gæðasmjör. Nú er kom-
ið upp, að það er óvíða eitt
á markaði nema í Reykjavík og
á Reykjanesskaganum yfirleitt.
Fáar ráðstafanir hafa orðið eins
óvinsælar um langt skeið og
þessi. Flestir Reykvíkingar tel:a
hana dæmi um ágengni, sem
hættuleg er fyrir hollt samstarf
neytenda og bænda. En Egill
Thorarensen segir að þetta hati
verið gert til þess „að veita við-
skiftavinum sem bezta þjónustu
í hvívetna". Með þessum orðum
er háðung bætt ofan á þá réttar-
sviptingu, sem flestir neytendur
telja sig hafa orðið fyrir við að
mega ekki lengur sjálfir velja á
milli smjörtegunda.
Með réttu eða röngu er bað
almenn skoðun, að á þennan veg
sé verið að koma út lélegri vöru,
sem ella mundi ekki seljast. Von-
andi stendur þetta til bóta með
batnandi framleiðslu. Sennilega
telja forystumenn mjólkurmai-
anna það sér til afsökunar, að ef
þessi vara seljist ekki, þá mundu
bændur fá minna í sinn hlut fyrir
vinnsluvöru og verðið á sjálfri
mjólkinni þar með hækka. Að-
ferðin við að halda kostnaði
niðri, má ekki vera sú að neita
mönnum um þá þjónustu, sem
þeir óska eftir og neyða þá til
þess að kaupa laka vöru í stað
góðrar.
★
Fyrst og fremst verður
að kanna til hlítar, hvort ekki
megi bæta um þjónustu með því
að draga úr öðrum kostnaði.
Það er til að hindra, að slík
athugun verði gerð, að Egill
Thorarensen brynjar sig nú með
hofmóðinum. Hann veit upp á sig
skömmina. Hann er staðinn að
því að hafa misnotað aðstöðu
sína svo freklega, að jafnvel ráða-
menn SÍS héldu, að Kaupfélag
Árnesinga væri eigandi allra bíia
Mjólkurbús Flóamanna. Mjólkur-
búið á þó 54 en Kaupfélag Arnes-
inga einungis 16. En Kaupfélag
Arnesinga hefur að sögn SÍS
byggt upp „stórveldi“ á landi í
samgöngum. Engum blandast
hugur um, að það er einkum gert
fyrir hagnaðinn af rekstri mjólk-
urbílanna.
Hið eina eðlilega hefði verið, að
Mjólkurbúið hefði annazt þennan
rekstur sjálft. Það er engin af-
sökun fyrir, að svo skyldi ekki
gert, að kostnaðurinn við mjólk-
urflutningana lendi að landslög-
um ekki á bændum heldur neyt-
endum. Sennilega er þannig búið
um að athæfi Egils Thorarensen
varði ekki beint við lög, þó að
litlu muni.
Hitt er alveg víst, að tortryggn-
in, sem af þessu athæfi hefur
skapazt, átti mjög ríkan þátt í því
að slitnaði upp úr samstarfi neyt-
enda og framleiðenda um verð-
lagningu landbúnaðarvara nú. Ef
ekki verður úr bætt, hljóta slíkar
aðfarir í framtíðinni að halda
áfram að eitra út frá sér og spilla
samkomulagi þeirra, sem san\an
þurfa að vinna. Til að bæta úr
því sem misfarið hefur, d'ugar
enginn hofmóður, heldur verður
að tryggja heiðarlega meðferð
þessara mála héðan í frá.
ANDLAT MARSHALLS
r
IDAG er borinn til grafar
George Marshall, hers-
höfðingi og fyrrverandi
utanríkisráðherra Bandaríkj-
anna. Marshall hafði meiri áhrif
á gang heimsviðburða um sína
ævi en flestir aðrir. Um ýmsar
gerðir hans hefur verið og verður
deilt. Einkum munu verða skípt-
ar skoðanir um för hans til Kína
eftir að ófriðnum lauk. Enginn
vafi er á því, að þá missýndist
honum og öðrum valdamiklum
Bandaríkjamönnum mjög um,
hver þróunin þar mundi verða.
Er þó ærið vafasamt, að peir
hefðu nokkuð getað að gert, þó að
þeir hefðu réttar séð.
Hins vegar er fullvíst, að
Marshall-hjálpin sem við hann er
kennd, mun ætíð verða taiin
Marshall til mikils heiðurs. Hun
varð að miklu gagni um alla
Vestur-Evrópu, m. a. á íslandi.
Vegna hennar munnafnMarshalls
komast inn í sögu lands okkar
fremur en flestra annarra er-
lendra stjórnmálamanna.
Löngum verður umdeilt, hver
sé mikill, hvað þá mestur. En
Truman, þáverandi Bandarík’a-
forseti, sagði um það bil sem
Marshall lét af störfum, að hann
væri mesti Bandaríkjamaður sem
þá væri uppi. Þau ummæli sýna
skoðun manns, sem flestum bet-
ur þekkti tiL l
UTAN UR HEIMI
Enda þott morg born dreymi eflaust enn um það, munu fá þeirra trúa því í alvöru, nú á þessum
tímum kjarnorku og eldflauga, að þau geti flogið af sjálfsdáðum — með hjálp tilbúinna vængja.
— Þessi Tékki, sem þið sjáið hér á myndinni, ste ndur aftur á móti á því fastar en fótunum, að
hann muni geta flogið á heimatilbúnum vængjum sínum — en börnin í Prag hlæja bara að slíkri
fjarstæðu og gera gys upp í opið geðið á honum. — Hann hefur við orð að reyna vængina tii
þrautar á næstunni — með því að varpa sér fra m af einhverri af hæstu byggingum Prag-borgar.
— Vonandi verður séð til þess, að manngarmuri nn fremji ekki slík heimskupör — eða að hann
hafi a. m. k. öfluga fallhlíf með í „Ieiðangurinn“.
Baráifan
við sjúk-
dómana
— Aukin framlög
til Barnahjálpar Sþ.
DAGANA 1.—11. september kom
stjórn Barnasjóðs Sameinuðu
þjóðanna (UNICEF) saman til
fundar í New York. Þar var sam-
þykkt ályktun um ný fjárfram-
lög til sjóðsins, sem alls nema
17.350.810 dollurum, og verður
þessari fjárhæð varið til fram-
kvæmda Barnasjóðsins í 53 lönd
um. Alls hafa 16 ríki þeirra á
meðal Finnland, ísland og Sví-
þjóð, tilkynnt sjóðsstjórninni, að
þau muni auka fjárframlög sín.
Barnasjóðurinn starfar eingöngu
fyrir fé, sem safnast með frjáls-
um framlögum — frá ríkisstjórn-
um, félögum og öðrum samtök-
um, og frá einstaklingum. Á
stjómarfundinum tilkyimti for-
stjóri sjóðsins, Maurice Jate, að
allmörg riki hefðu nú tekið fram
lög til Barnasjóðsins upp í reglu-
leg fjárlög sín.
★
Af þeim 17.350.810 dollurum,
sem að framan getur, fer hlut-
fallslega langmest í baráttuna
við mýrraköldu. Er þar um að
ræða 5.757.500 dollara, sem var-
ið verður í 26 löndum, þar sem
baráttan fyrir útrýmingu mýr-
arköldu er þegar hafin. Næst-
hæsta upphæðin, 3.005.600 doll-
arar, fer í matgjafir handa börn-
um, upplýsingaherferðir til að
koma á heilbrigðari manneldis-
háttum, mjólkurbú og aðrar
stofnanir . sem stuðla að bættu
manneldi og betri heilbrigði.
★
2.930.000 dollurum er varið til
ýmissa stórframkvæmda, svo
sem bættra heilbrigðisskilyrða í
grennd við stórborgir, til hjálpar
Maurice Pate,
forstjóri Barnahjálparinnar
við bækluð og lömuð börn og við
börn sem fæðast fyrir tímann. —
874.600 dollurum er varið til
berklavarna og til baráttunnar
við ýmsa skæða sjúkdóma, t. d.
framboesia (yaws), trachoma
(skæður augnasjúkdómur), kyn-
ferðissjúkdóma, holdsveiki og
taugaveiki. — Afgangurinn af
fjárhæðinni, eða 643.000 dollar-
ar, er notaður til skyndihjálpar
víðs vegar um heiminn — teppi
handa flóttabörnum í Marokkó
og Túnis, fjöréfnatöflur og þurr
mjólk handa börnum á flóða-
svæðunum á Formósu og mat-
gjafir handa vanhöldnum börn-
um í landamærahéruðum
Jórdaníu.
LONDON, 16. okt. — Talið er
fullvíst, að Kínverjar hafi gert
þá kröfu, er Krúsjeff var í Pek-
ing að kínverskum kommúnist-
um yrði boðið að senda fulltrúa
til fundar leiðtoga austurs og
vesturs, ef áformað yrði að ræða
þar um eitthvað annað en Berlín-
ardeiluna.
Ekki hefur neitt samkomulag
náðst um dagskrána og fullvíst
er, að engar orðsendingar hafi
farið milli viðkomandi stjórna
Pnppírsnotkun
— og lífskjör
PAPPÍRSN OTKUN hefur tvö-
faldazt í heiminum síðan árið
1938, en hún er mjög misjöfn á
hinum ýmsu svæðum heimsins.
Þannig er pappírnotkun tiltölu-
lega lítil í ýmsum vanræktu land-
anna. Þessar uppl. er að finna
í nýútkominni skýrslu frá Mat-
væla- og landbúnaðarstofnun S.
Þ. (F.A.O.). Skýrslan sýnir að
pappírnotkun til blaða, bóka og
skrifta hefur aukizt úr 28 millj.
lestum árið 1938 í 36 milljón lest-
ir árið 1948 og 56 milljón lestir
árið 1955.
Árleg pappírsnotkun í dagblöð
á hvern íbúa er 24 grömm í Ug-
anda, en 34.310 grömm { Banda-
ríkjunum.
Séu niðurstöðurnar bornar
gaumgæfilega saman, kemur í
ljós, að beint samband er milli
lífskjara og pappírsnotkunar
(hér er átt við allar tegundir
sem meðalárstekjur árið 1956
pappírs). í Norður-Ameríku, þar
voru 2.146 dollarar, var pappírs-
notkun sama ár 182,34 kíló-
grömm. í Vestur-Evrópu, þar
sem meðalárstekjur árið 1956
voru 646 dollarar, var pappírs-
notkun 43.83 kílógrömm. í Mið-
og Suður-Ameríku voru þessar
tölur 237 dollarar og 9,44 kíló-
grömm, í Afríku 150 dollarar og
5,26 kílógrömm, og í Asíu 80
dollarar og 0,79 kílógramm.
um það síðan Eisenhower ræddi
við Krúsjeff.
Heyrzt hefur á rússneskum
sendimönnum á Vesturlöndum
að Ráðstjórnin sé ekki allt of
bjartsýn á að samkomulag ná-
ist um þennan fund — og það
mun skoðun brezkra leiðtoga, að
fundur leiðtoganna verði ekki á
þessu ári úr því að frekari urid-
irbúningur er ekki hafinn. Sel-
wyn Lloyd fer til Parísar á næst-
unni til skrafs og ráðagerða.
Kinverjar vilja vera með