Alþýðublaðið - 07.11.1929, Blaðsíða 2

2
AfeÞÝÐUSiíAÐIB
7. nóvember.
GsEðffæHikentixaFfioiiE.
í dag fyrir 12 árum barst
gnýr úr austri. Þá var hatramm-
asta au'ðvaldsríki velt í rústir af
samhuga verksmiðjulýð og ör-
yrkja bændum, sem í aldaraðir
höfðu verið hnepptir í áþján og
kúgun. Þá tóku vinnuþrælarnir
valdið í sínar hendur, en yfir-
stéttin var svíft auði, völd-
um og sérréttindum. Menn,
sem hertir höfðu verið í þraut-
um margra ára frelsisbaráttu,
stigu upp á opinbera ræðupalla
og kunngerðu fjöldanum komu
hins nýja. Þeir snéru öllu um.
Mólok auðborgaranna var kastað
á bál byltingarinnar og
jafnaðarstefnan sett í önd-
vegið. Engin alþýða. hefir
fyr né siðar sýnt jafnmikið þrek
og þor og rússnesk alþýða hefir
sýnt á undanförnum árum. Hún
hefir barist sleitulaust og hlífðar-
laust í 12 ár fyrir því að gera
ríki sitt að sterkviða samfélagi
öreiganna. — Skoðanir eru skift-
ar víða um starfsaðferðir hinna
leiðandi krafta Sovét-Rússlands,
en þrátt fyrir það verður aldrei
hægt að segja annað en að al-
þýðan rússneska hafi dugað vel
í átökunum.
Öldur frá rússnesku bylting-
unni hafa flætt um öll lönd
jarðar. V ■
Bretar taka upp síiórmaála-
sambanð víð Mssland.
" FB., 6. nóv.
Frá Lundúnum er símað: Hen-
derson lagði í gær fyrir neðri
málstofuna tillögu um að endur-
nýja stjórnmálasambandið við
Rússland. Tillagan var studd af
frjálslynda . flokknum. Var tii-
lagan samþykt með 324 atkvæð-
um gegn 199 atkvæðum. Um-
ræðurnar um tillöguna voru hóg-
værar.
Fylgi jafnaðarmanna vex hrðð-
um skrefum í New Yorb.
FB., 7. növ.
Frá New-York-borg er símað:
Sérveldismenn („Demokratar")
hafa unnið mikinn sigur við
bæjarstjórnarkosningarnar hér í
borg. Walker var endurkosinn
borgarstjóri með 865 þúsund at-
kvæíhxm, en frambjóðandi Sam-
veldismanna (,,republicana“) fékk
368 þúsund atkvæði. Frambjóð-
andi jafnaðarmanna, Norman
Thomas, fékk 175 þúsund at-
kvæði. Hefir það vakið mikla
eftirtekt, að atkvæðatala jafnað-
armanna hefir ferfaldast síðan
við síðustu kosningar.
Esperantonámskeiö
fyrir þá, sem eitthvað hafa les-
ið í málinu áður, hefur ólafur
Þ. Kristjánsson esperantokennari
innan skamms.
í „Verði“ 12. október s. 1. er
birtur útdráttur úr fagnaðarboð-
skap þeim, er Magnús guðfræði-
kennari Jónsson flutti á fundi í
„Varðar“-félaginu þá fyrir
skömmu. Þar er þetta haft eftir
Magnúsi:
„Ég er f>ess fulltrúa, að ef
saga útgerðarinuar yrðí rann-
sðkuð ýtarle'ga, þá myndi sann-
ast, að verkamenn hafa farið
of geist.“
Magnús hefir orðið að kannast
kdð, að rétt sé eftir honum haft.
iHann hefir meira að segja árétt-
að þessi ummæli í „Mgbl.“ 19.
október. Þar segir hann svo:
„Ef togaraútgerdin á undan-
förnum 20 árum vœri rannsökud
'med petta fgrir augum, lujgg ég,
a'(5 ég gœti stadid vid pad,
að verkamenn hafi tekið of
inikið af ágóða fyrirtækjanna í
kaupgjaid jafnóðum. .
; Enginn íslenzkur maður, sem
kann að lesa, getur misskilið
þetta. Magnús er þarna óvenju-
lega skýrmæltur: „Verkamenn
hafa farið of geist“, þeir hafa
„tekið of mikið af ágóða fyrir-
tækjanna í kaupgjald jafnóðum,“
segir hann afdráttarlaust.
En einmitt þetta mátti Magnús
ekki segja opinberlega. Hann fær
því ákúrur frá þeim, sem láta
hann skrifa, fyrir að hafa verið
svona óskynsamlega opinskár. Og
guðfræðikennarinn lætur ekki á
sér s’tanda. Hann snýr óðara
blaðinu við, étur ofan í sig það,
sem hann hefir áður sagt, og
skrifar aftur grein í „Mgbl.“ 2.
þ. m. segjandi:
„Of hátt kaup.“
Alpbl. skrökvar pví hvad eftir
annaö, ad ég telji kaup verka-
manna hafa verid of hátt. —
En sannleikurinn er sá, að ég
hefi haláið því fram, að kaupið
þyrfti að vera hærra, og gæti
verið það. . .“
Þessi þjónn háskólans og þjóð-
kirkjunnar er sannarlega ekki
feiminn. Eftir að hafa fullyrt í
fyrirlestri og blaðagrein undir-
rltaðri af honum sjálfum, að
verkamenn hafi „farið of geist",
„tekið of mikið af ágóða fyrir-
/tækjanna í kaupgjald jafnóðum",
gerir hann sér lítið fyrir og segir
hálfum mánuði síðar: „Sannleik-
urinn er sá, að ég hefi haldið
því fram, að kaupið þyrfti að
vera hærra", það er bara ólukku
Alþýðublaðið, sem „skrökvar" því
„að ég telji að kaup verkamanna
hafi verið of hátt“.
Jafnvel í íhaldsflokknum mun
leit á manni, sem gæti leikið
þetta eftir þessum kennara í
guðfræði við Háskóla Islands.
Það mun sjaldgæft, jafnvel þar,
að menn beri svo takmarkalausa
fyrirlitningu fyrir sjálfum sér og
sínum eigin orðum, að þeir vís-
vitandi auglýsi sig í blöðunum
sem ósannindamenn. En Magnúsi
verður ekki óglatt af slíkum smá-
munum. Hann heldur áfram og
segir:
„... Allar pœr umbœtur, sem
Alpbl. er alt af ad hampa, hefir
verkamannaflokkurinn fengid
jneð atkvœdum pessara manna
...“ (þ. e. Ólafs Thors, Magnúsar
Guðmundssonar, Jóns Þorláks-
sonar, Jóns Ólafssonar og Sig-
urðar Eggerz).
Fátt lofsvert er nú hægt að
tína til, þegar Ólafi Thors og
'Jóni ólafssyni er hælt fyrir, að
þeir hafi verið með t. d. togara-
vökulögunum og Magnúsi Guð-
mundssyni og Ólafi fyrir stuðn-
ing þeirra við lögin um verka-
mannabústaði.
Örðugt er að gizka á það,
hvernig óbrjáluðum manni getur
tíottið í hug að gefa slilct í skyn.
Hver einasti kjósandi veit, að
einmitt þessir menn börðust heift-
úðlegast gegn þessum umbótum,
eins og yfirleitt öllum umbótum
í hag verkalýðsins. Ólafur Thors
hefir t. d. farið víða um sveitir
landsins og hælt sér af þvi í á-
heyrn bænda, að hann vilji „ein-
beina getu rikissjódsins í sveit-
irnar,“ og hafi því ekki viljað
verja einum eyri úr ríkissjóði til
verkamannabústaÖa í kaupstöð-
um. En einmitt þar á heima fólk-
ið, sem með erfiði sínu á sjó og
landi hefir skapað auð hans og
félaga hans. Það verður að haf-
ast við í rándýrum, oft heilsu-
spillandi, köldum, rökum og
dimmum íbúðum, eins og segir í
skýrslum húsnæðisnefndarinnar.
Og svo spígsporar Ólafur Thors
og skoðanabræður hans um sveit-
ir landsins og hæla sér af því
við bændur, að þeir hafi barist
gegn því, að ríkissjóður legði
fram örlítinn styrk til þess að
bæta úr sárasta húsnæðisleysinu
í kaupstöðum og kauptúnum. —
Og svo kemur guðfræðikennarinn
og hælir þessum sömu mönnum
fyrir, að „með atkvæðum“ þeirra
hafi fengist „allar þær umbætur",
sem verkamannaflokkurinn hefir
komið fram. —
Er Magnús viljandi að spotta
flokksmenn sína? Eða skrökvar
hann alveg ósjálfrátt?
Þá snýr guðfræðikennarinn sér
áð „hagfræðinni“. Ekki treystist
hann að neita því, að hluthafar
sumra útgerðarfélaganna hafi tek-
ið syo hundruðum þúsunda kfóna
skifti af ágóða fyrirtækjanna og
stungið í vasa sína, enda væri
gagnslaust fyrir hann að. neita
slíku. En honum finst þetta ekk-
ert tiltökumál, spyr að eins,
hvort ritstjóri Alþýðublaðsins sé
svo heimskur að halda, „ap hlut-
hafarnir gangi ált af med pessi
Imndrud púsunda í vasanum.“
Nei! Ekki heldur ritstjóri Al-
þýðublaðsins það. Sumt af;
þessu fé er komið út í veður
ogvindvegna heimskulegs brasks
og gróðabralls. Sumt hefir „farið
til húsbygginga", segir Magnwr.
sjálfur. Rétt er það. Sumir út-
gerðarmenn hafa bygt sér eðs
keypt „hallir", eins og Árni Páls-
son segir, með dýrum og glæsi-
legum búnaðy fyrir ágóðann, sem
þeir stungu í sína vasa. Ekkert
af þessu fé hefir farið til þess að
auka fyrirtækin eðla hækka Raup
fólksins, sem starfar að útgerð-
inni.
Af ágóða eins útgerðarfyrirtæk-
isins liér, „Kveldúlfs", hafa veriÖ
tekin mörg hundruð þúsunda,.
sennilega á aðra milljón króna,
til þess að koma upp stórbúi á
Korpúlfsstöðum. Víst er það
góðra gjalda vert, úr því ágóðinn
á annað borð er tekinn frá út-
gerðarfyrirtækjunum, að hann
sé notaður til gagnsamlegra
framkvæmda, en ekki eytt i ein-
tóman óþarfa eða brask, en ekk-
ert af þessum hundruðum þús-
unda hefir þó farið til þess að
auka eða tryggja útgerðarfyrir-
tækið eða bæta kjör verkafólks
þess á sjó og landi. Þvert á móti.
Mikið af þessu fé er einmití
tekið frá útgerðinni á sama tíma
sem útgerðarmenn fullyrða hver
í kapp við annan, að gjaldþoli
útgerðarinnai' sé ofboðið með
kaupgreiðslum til verkalýðsins.
Sjálfur játar Magnús, að „ein-
hver hluti“ ágóðans hafi „farid t
óparfa eg'ö\slu“. En honum finst
það ekkert tiltökumál. Að hans
dómi munar stórt atvinnufyrir-
tæki ekkert rnn það, þótt eigand-
inn eyði t. d. „20 púsund krónum
umfram parfir“, og jafnvel ó-
parfa eydsla „hleypir auknu fjörí
í atvinnureksturinn", segir hann.
Togarafélögin hér munu vera
milli 25 og 30 talsins. Ef eigend-
ur hvers þeirra eyða 20 þús.
krónum á ári umfram þarfir,
nemur það 500—600 þús. krón-
imi á ári. Væri þetta fé lagt í
varasjóði félaganna, en ekki í
„óþarfa eyðslu", rnyndu vara-
sjóðaaukningarnar nema 2i/a—3
milljónum auk vaxta og vaxta-
vaxta á hverjum 5 árum. Otgerð-
in er ekki svo illa stödd sem
útgerðarmenn halda fram, ef
hana munar ekkert um þetta.
Væri þessu fé hins vegar varið.
til þess að bæta kjör sjömann-
anna beinlinis og þessum 20 þús„
skift á milli sjómannanna á tog-
urunum gæti hver þeirra fengið
til uppjafnaðar um 800 krónur á
ári til uppbótar á kaupi sínu.
Sjómennina munar áreiðanlega
um minna en þetta.
Óþarfa eyðslan „hleypir auknu
fjöri í atvinnureksturinn", segir
guðfræðikennarinn. Rétt er það.
Erlendar þjóðir, sem hingað selja
vín, skartgripi og aðrar óhófs-
vörur, fá meira að starfa, en féð:,
sem eytt er í slík kaup, er bein-
linis tekið frá íslenzkum at-
vinnurekstri. Heldur M. J. áð það
„hleypi auknu fjöri“ í útgerð-
ina, að eigendurnir eyði „20 þús.
kr. á ári“ í erlendan óhófsvarning
og fánýtan hégóma. Og er ekki
sjálfur guðfræðikennarinn ásamt
flokksbræðrum sínum sífelt að