Morgunblaðið - 20.12.1959, Blaðsíða 8

8
MORCUNBLAÐ1Ð
Sunnudagur 20. des. 1959
Barnaverndar-
félag styrkí**
kennara
1 FRÉTT, sem blaðinu hefur bor-
izt frá Landssambandi íslenzkra
barnaverndarfélaga, segir, að á
hinum árlega fjársöfnunardegi
barnaverndarfélaganna 1. októ-
ber hafi safnazt 145 þúsund krón-
ur. 1 Reykjavík og Kópavogi
söfnuðust 75 þúsund krónur, á
Akureyri 25 þús. og 19 þús. á ísa-
firði, en minna hjá 7 öðrum fé-
lögum.
Barnaverndarfélag Akureyrar
he*" 'ú flutt leikskólastarfsemi
s sið glæsilega hús, sem fé-
la&— .et reisa og fullsmiðað var
í haust. Fleiri barnaverndarfélög
reka leikskóla eða dagheimili
fyrir börn mæðra, sem stunda
vinnu utan heimilisins, þó að
þau hafi ekki ennþá ketað komið
sér upp eigin húsnæði.
Bamaverndarfélag Reykjavík-
ur ver árlega allmiklu fé í náms.
styrki handa kennurum, sem
dvelja erlendis ,við sérnám í
kennslu og uppeldi erfiðra barna.
EFTIR nokkra daga verður
kveikt á kertum jólatrjánna.
í>á leita hugir okkar til Guðs-
barnsins í jötunni í Betlehem.
Hugsum við þá einnig til
þeirra milljóna af börnum,
sem í dag liggja í jötum? í
bröggum eða undir berum
■
Tvö þúsund á viku
himni? Sem svelta skjálfandi
af kulda daglega? Sem enn í
dag hafa ekki fundið sér heim
ili? Til þeirra 15 milljóna
manna af öllum kynþáttum,
sem hafa flúið undan ofsókn-
um, einræði og kynþáttahatri.
Hugsum við þá um hundruð-
in, sem daglega flýja yfir
landamærin frá einu þýzku
landi til annars? í dag, á morg
un og næsta dag. Berlín er mið
stöð flóttamanna frá Austur-
Þýzkalandi. Þangað leita enn
hælis um 2.000 manns á viku
hverri. Liggja leiðir þeirra í
flóttamanhabúðir, eða tekst
þeim að finna sér ný heimili?
Brezkt blað spyr:
Hvað Iiggur bok við tillögu
íslenzko utunríkisráðherrans ?
Manchester, 19. des. — Einka
skeyti til Mbl. frá Reuter.
BREZKA blaðið „Manchester
Guardian“ lét i ljós óánægju i
dag yfir þróun fiskveiðideilunn-
ar milli Breta og íslendinga. —
Sagði blaðið m. a., að íslending-
ar virtust hafa jafnrikan áhuga
á að halda fram rétti sinum til
að gera einhliða ráðstafanir og
á útfærslu fiskveiðitakmarkanna.
Blaðið segir, að tilboð islenzka
utanríkisráðherrans, um bráða-
birgðamálamiðlun í fiskveiðideil-
unni geti varla talizt grundvöll-
ur fyrir neinu samkomulagi í
bili. Minnist blaðið á fregnina
um að Guðmundur í. Guðmunds-
son hafi lagt til við brezka ut-
anríkisráðherrann, að brezkum
togurum yrði gefið leyfi til að
sigla inn að fjögurra mílna mörk-
unum gegn loforði um að þau
stunduðu ekki veiðar innan 12
mílna markanna.
Blaðið segir: „Þessi tillaga fel-
ur ekki einu sinni í sér viðleitni
til að virða hinn enska skilning
á málamiðlun“. í tillögunni sé í
rauninni gert ráð fyrir því að
Bretar virði í verki 12 mílna
mörkin, sem íslendingar ákváðu
upp á sitt eindæmi árið 1958.
Brezka tillagan enn í gildi.
Blaðið kveður það því ekki
vekja neina undrun, að Lloyd,
utanrikisráðherra Breta hafi
hafnað tillögunni. Það segir að
brezka tillagan sé enn í gildi, þar
sem boðið sé upp á þau kjör, að
brezku herskipin haldi sig utan
við 12 mílna mörkin, ef íslenzku
6 mílna mörkin. Þessi tillaga hafi
verið virt að vettugi af íslenzku
ríkisstjórninni, enda þótt í henni
felist viðurkenning á auknurn
einkaréttindum til fiskveiða
handa íslendingum. Síðan bætir
blaðið við, að íslendingar virðist
hafa jafnríkan áhuga á að halda
fram rétti sinum til einhliða ráð-
stafana og á útfærslu fiskveiði-
lögsögunnar. Sé það rétt, þá sé
mjög ósennilegt að nokkur lausn
fáist á fiskveiðideilunni áður en
alþjóðaráðstefnan um réttarregl-
ur á hafinu kemur saman í Genf
í apríl.
Blaðið segir hins vegar að
lokum, að ekki sé alveg útilokað
að með hinu óaðgengilega
tilboði sínu hafi Guðmundur t.
Guðmundsson verið að gefa í
skyn, að íslendihgar væru nú
reiðibúnir að ræða málin á nýj-
an leik. Ef þannig liggi í málinu,
muni Lloyd vafalaust reyna að
komast eftir því, hvort nokkur
von sé til að koma á aftur hinni
gömlu vináttu milli ríkjanna.
Kristmann Guðmundsscm skritar um
BÓKMENNTIR
Bókin um heimshöfin sjö.
Eftir Peter Freuchen.
Hersteinn Pálsson þýddi.
ísafoldarprentsmiðja.
SKÖMMU áður en Peter Freuc-
hen andaðist, vann hann sextíu
og fjögur þúsund dollara í sjón-
varpskeppni einni vestan hafs
og varð heimsfrægur fyrir bragð
ið. Raunar hafði hann áður ver-
ið kunnur vel um heiminn fyrir
bækur sínar, einkum spennandi
og skemmtilegar frásagnir frá
Grænlandi. í keppni þessari var
hann spurður út um heimshöfin
sjö, og svaraði þar öllu svo rétt
og skýrlega að undrum þótti
sæta. Að lokinni þraut þessari
mun hann hafa séð í hendi sér, að
hann gæti gert allmiklu meira
úr efninu, en þegar var orðið, og
tók þá að rita bókina um heims-
höfin sjö. Skrifaði hann hana á
ensku, méð aðstoð annars manns,
er nefnist David Loth, og lauk
við handritið tveim dögum áður
en hann andaðist, í september
1957. Hann var þá sjötíu og eins
árs að aldri, og í þann veginn að
leggja af stað í rannsóknarleið-
angur til norðurhjarans. Að
þeim leiðangri loknum ætlaði
hann að hitta dóttur sína í Thule
á Grænlandi, en sá staður var
honum jafnan kær, því að þar
hafði hann dvalizt mörg af fyrstu
manndómsárum sínum. Þar ger-
ast og margar af skáldsögum
hans. Sjálfur segir hann svo frá,
að það hafi einmitt verið á þeim
tíma, er hann sat á strönd Græn-
lands og var að horfa á ísjakana,
er rak til suðurs, að áhugi hans
vaknaði fyrst fyrir hinum miklu
höfum heimsins. Hafði hann þá
nógan tíma til að hugsa, og láta
ímyndunaraflið skapa allt það,
er hann vildi, og framkalla í
minhingunni það, sem hann hafði
lesið og heyrt um sögu hafanna
sjö. Lesandinn finnur einnig
glögglega, að enda þótt hann
hafi tekið bók sxna saman á
furðulega stuttum tíma, jafn
stórt verk, er hún hvergi yfir-
borðskennd, heldur byggð á raun
hæfri, altækri þekkingu, og að |
verkefnið hefur verið höf. kært. I
Það er víst fátt sem fer framhjá
honum af því sem viðkemur höf-
unum; hann virðist vita allt um
þau, sem mönnum hefur tekizt að
fá vitneskju um, allt frá.því að
þau skópust í fyrstu á glóarxdi
Peter Framchen
jarðskorpunni og þar til á vorri
tíð. Auðvitað er víða farið fljótt
yfir sögu; en í tveim heimsálfum
hafa vísindamenn lagt blessun
sína yfir bókina og telja að hægt
sé að reiða sig á allt eða flest
það, sem þar er fram borið. Hún
hefur farið sigurför um heiminn,
bæði vestan og austan járntjalds,
og hvarvetna verið vel tekið,
bæði af gagnrýnendum blaðanna
og lesendahópnum ,sem fer vax-
andi.
Höf. byrjar á þvi að lýsa sköp
un hafanna og segja frá því lífi
er hrærist í þeim. Eins og flest-
um er kunnugt, eru hafdjúpin
hin mesta furðuveröld og hvar-
vetna morandi af lífverum, jafn-
vel í ystu myrkrum dýpisins á
Kyrrahafi, þar sem aldrei sér
ljósglætu. Kafli þessi er vel
gerður og ævintýralegur, svo
9«ui höf. var vo* og vísa, því að
hann var veiðimaður góður og
mikill náttúruskoðri. Svo held-
ur sagan áfram. Mennirnir birt-
ast á spjöldum hennar og menn-
ing þeirra. Þeir leggja út á höfin,
fyrst í eintrjáningum og síðar á
seglskipum, sigra hin miklu
djúp, fara landa á milli, og loks
koma gufuskipin. öll er þessi
ævintýralega kröníka sögð af list
og leikni, sem heldur lesandan-
um föstum frá byrjun til enda.
Kaflinn um skipin er skemmti
legur, ekki sízt þegar höf. kemur
að hinum miklu landkönnuðum,
er lögðu út í óvissuna og fundu
ókunn ævintýraríki. Baráttan um
pólana er einnig vel sögð. Þá er
fjallað um hinar meiri sjóorust-
ur; orustuna við Salamis, örlög
spánska flotans, síðan sjóorustur
á okkar tímum. — Það var svo
sem auðvitað að ævintýramað-
urinn Peter Freuchen kynni vel
að segja frá sjóræningjum og
vikingum hafsins, og engum mun
leiðast kaflinn um veiðar á sjó.
— Sagt er frá fjársjóðum, sem
fundizt hafa í djúpinu, og loks er
langur kafli um dularfull fyrir-
brigði, furður og undur á sjón-
um, draugasögur, og gátur ýms-
ar óleystar.
Frá þessu öllu er sagt með
þeirri glæsilegu frásagnargáfu, er
gerði Peter Freuchen heimskunn
an fyrir sögur sínar frá Græn-
landi, löngu áður en þessi bók
varð til. Það skal sagt gamla
manninum til verðugs hróss, að
honum hefur ekki farið aftur.
Það leiðist engum á meðan hann
á eitthvað eftir ólesið af þessari
bók. En auðvitað er þetta fyrst
og fremst bók handa karlmönn-
um; hún er skrifuð handa drengj-
um á aldrinum tíu til hundrað
ára.
Fjöldi góðra mynda prýðir bók
ina, sem er glæsilega útgefin og
virðist ekkert til hennar sparað.
Þýðingin hefur tekizt mjög vel,
og er sýnu betri en á dönsku út-
gáfunni, sem ég hef nýlega lok-
ið við. Þetta er stórmerkileg
bók og í alla staði eiguleg.