Morgunblaðið - 21.01.1960, Qupperneq 11

Fimmtudacfur 21. jan. 1960
MOK CUlVRLAÐtÐ
11
Árið 7960 verður eitt örlagaríkasta ár
í sögu heimsins
Yfirbragð bjóðaþingsins dökknar með
bátttöku Afrikuþjóðarma
Samfal við Kristján Albertsson um störf
síðasta þings Sameinuðu þjóðanna
KRISTJAN Aibertsson er ný-
kominn til Reykjavíkur frá New
York þar sem hann í vetur enn á
ný sat Allsherjarþing Sameinuðu
þjóðanna sem einn af fulltrúum
íslands. Hann leit inn á ritstjórn
Morgunblaðsins í gaer og talið
barst auðvitað að þjóðaþinginu
mikla.
Þingið hefur dökknað
— Þingið hefur tekið allmikilli
svipbreytingu síðan ég sat þar
síðast fyrir þrem árum segir
Kristján Albertsson. Þá voru
þjóðirnar 60 nú eru þær 82. Þing-
ið er orðið mun dekkra á litinn
en áður fyrir tilkomu hinna
mörgu nýju Afríku — og Asíu-
landa, sem áður voru nýlendur.
Sérstaklega hafa hin nýju sjálf-
stæðu negraríki sig talsvert
frammi og er auðfundið að þeim
er kappsmál að sýna að þau séu
vel að frelsi sínu komin. Fulltrú.
ar þeirra sinna störfum af áhuga,
hafa menntazt í háskólum
Evrópu, eru flestir ágætlega máli
farnir á ensku eða frönsku. Þeir
játa fúslega, hve mjög bresti á
að þjóðir þeirra standi löndum
hvíta heimsins jafnfætis — en
Kristján Albertsson
virðast bjartsýnir og hugmiklir
eins og títt er um þjóðir með ný-
fengið frelsi. Það er athyglisvert
að ríki eins og Ghana heSur látið
það verða eitt sitt fyrsta verk
að stofna með mikilli viðhöfn
akademíu til eflingar menningu
og vísindum. Það er að minnsta
kosti meiri stórhugur en við Is-
lendingar enn höfum sýnt. Marg.
ir spá negraheimi Afríku mikill-
ar framtíðar.
•>
Fá þær stuðning?
Allar biðja þessar þjóðir um
fjárhagslegan stuðning til þess að
koma framleiðslu og efnahags-
lífi í nútíma horf.
— Og fá hann?
— Ameríka er örlát og stórtæk
— og eins sumar af fyrri hús-
bændaþjóðum í Evrópu, enda oft
vinátta með þeim og fyrri ný-
lenduþjóðum, þótt þær nú kjósi
frelsið. Margt er talað hér á landi
einhliða og öfgafullt um nýlendu-
kúgun, og jafnan hálfsögð sag-
an. Evrópa hefur átt mikinn þátt
í að skapa lög og rétt og margs-
konar framför í löndum Afríku
— en því er oft gleymt.
En hvernig fer nú fyrir þeim
þjóðum, sem eðlilega byrja full-
veldi sitt við lítinn þroska í stjórn
arfarslegum eSnum? Margir bera
kvíðboga fyrir miklum örðuleik-
um, ekki síst vegna djúpstæðrar,
oft hatrammrar óvildar milli ein
stakra negrakynflokka innan
sömu landamæra. En allt mann-
legt stendur til bóta. Og gott til
þess að vita að þjóðakúgun í
svarta heiminum er að hverfa. A
næstu árum bætast enn mörg
negraríki við í tölu fullvalda
þjóða, og hvíta kynið hjálpar
þeim með öllu móti yfir fyrstu
örðuleika — og bætir þannig fyr-
ir fyrri misgerðir.
Afvopnun og friður
— Hvernig voru undirtektir
hjá þingheimi undir friðarrséðu
Krúsjeffs — þar sem hann stakk
upp á alheims afvopnun, sem
iokið skyldi á næstu þrem árum?
— Tillögu hans var auðvitað
tekið með mestu kurteisi, og til-
hlýðilegri varúð. Það er engin
ástæða til að eSa ótta hans, og
allra annarra manna á jörðinni,
við nýtt allsherjarstríð — alla þá
bölvun sem það myndi leiða yfir
gervallan hnöttinn. En mannkyn-
ið stendur nú á vegamótum og
veit ekki hvað gera skal. Þrátt
íyrir ræðu Krúsjeffs, vinsamleg-
ar viðræður hans og Eisenhowers,
ferðir og friðarræður Bandaríkja-
forsetans til þjóða, sem tóku hon-
um eins og engli af himnum of-
an, og treysta honum öllum mönn
um fremur til alls góðs — heldur
alger afvopnun áfram að vera
aðeins ósk og daumur sem eng-
inn hefur hugmynd um, hvernig
megi rætast. Engin þrætuefni
eru nær lausn sinni en fyrir einu
ári. Og það sem mestu skiptir —
engar nýjar raunhæfar hugmynd-
ir hafa komið um hvernig tryggja
beri það allsherjareftirlit með
vopnaframleiðslu, sem koma ætti
í veg fyrir árásir í afvopnuðum
heimi. Hvað gætu stórveldin kom
ið sér saman um, og hvert þeirra
sætt sig við í þeim efnum? Um
Frá Allsherjarþingi Sameinuðu þjóðanna.
það erum við enn jafn ófróðir
og áður. Er nú sett á laggirnar
nefnd tíu ríkja, fimm vestrænna
og fimm kommúnistískra, til þess
að reyna að semja um afvopnun-
armálin. Þegar sú nefnd lýkur
störfum vitum við hvort nokkurs
er að vænta í þessu meginmáli
mannkynsins eins og nú er kom-
ið. Arið 1960 verður eitt örlaga-
ríkasta ár í sögu heimsins.
Ungverjaland
— Ýmsir hafa kallað síðasta
þing Sameinuðu þjóðanna friðar-
þingið. Bar minna en áður á ill-
indum og úlfúð?
— Já, vissulega. Menn stilltu
orðum í hóf, og reyndu að forðast
allar útistöður, til þess að spilla
ekki að óþörfu alþjóðlegu and-
rúmslofti, ef verða mætti að sam-
lyndi á yfirborðinu auðveldaði
fyrirhugaðar viðræður um minn-
kandi vígbúnað og glæddi frið-
arhorfur eftir hin mörgu háska-
legu ár kalda stríðsins. En þó
fannst vestur-þþjóðunum ótækt
enn að ræða ekki tvö meiri hátt-
ar misklíðarefni — meðferðina á
Ungverjum og á Tíbetbúum.
Ungversku rithöfundarnir
— Urðu harðar umræður um
þau mál?
— Á köflum mjög harðar.
Meðal annars var rætt um lífláts-
dóma yfir ungverskum uppreisn-
armönnum, litt komnum af barns
aldri — og um ungversku rit-
Jól
á Mið-
jarðar
hafi
I VIÐTALI, sem ég átti við
blaðamann hjá Morgun-
blaðinu áður en ég lagði
upp í þessa ferð, lét ég orð
hníga að því, að ég vænti
þess að geta verið í Jerú-
salem um jólin og helzt af
öllu í Betlehem, fæðingar-
borg frelsarans, á jólanótt-
Pétur Ottesen For til landsins helga II.
Við höfðum óskað þess heitt
og innilega, að kyrrt yrði í
sjó á aðfangadagskvöldið og
jólanóttina. A aðfangadaginn
tók að hvessa og velta skips-
ins óx. En er á daginn leið
lygndi aftur og sjórinn kyrrð-
ist, svo að segja mátti að við
hefðum fengið þessa jólaósk
okkar uppfyllta.
0 Hitinn 17 gráður
í skugganum
Dagana fyrir jólin hafði
verið unnið að því af miklu
kappi að mála alla yfirbygg-
ingu skipsins ofan þilja og
voru skipverjar að því verki
berir ofan í beltisstað, því
hitinn þessa dagana var 17.
gr. á Celsíus í skugganum,
þótt jafnan væri nokkur móða
í lofti, og sólskin stopult. Aft-
ur á móti var oft heiðskírt um
nætur. Sýnist himinninn héð-
an að sjá allmiklu fjölstirnd-
ari en heima. Það var um
þessar mundir minnkandi
magnsperum í smákertastíl.
Á Þorláksmessu berst ilm-
sæt hangikjötslykt um allar
íbúðir skipsins, því hér er
hafður á því sami háttur og á
sveitabæjunum heima, að
sjóða hangikjöt til jólanna á
Þorláksmessu. Bryti og mat-
sveinn skipsins hafa nóg að
gera að undirbúa jólakræsing
arnar. Þeir eru miklir snill-
ingar í matargerð, glaðir og
háttprúðir í framgöngu og það
er auðséð á öllu, að þeir ætla
ekki að láta sitt eftir liggja,
til þess að jólin á Miðjarðar-
hafinu geti orðið okkur sem
ánægjulegust.
0 Þröngt mega
sáttir . . .
Klukkan sex á aðfangadags
kvöldið er setzt að snæðingi.
En við byrjurn hátíðina raun-
verulega tveimur tímum og
einum stundarfjórðungi fyrr
en heima. Síðan við komum
inn á Miðjarðarhafið, höfum
ina. En margt fer nú öðru-
vísi en ætlað er. Reynslan
hefur leitt í ljós, að ég var
þá harla ófróður um það,
hvað það mundi taka lang-
an tíma að láta Dranga-
jökul kljúfa öldur tveggja
heimshafa, sem leið vor lá
um. —
★
Niðurstaðan af þessu öllu
saman varð sú, að við héld-
um jólin austarlega á Mið-
jarðarhafinu, milli eyjanna
Möltu og Krítar.
tungl og snúa oddarnir beint
upp í stað þess að heimanað
að sjá rís tunglið upp og odd-
arnir snúa til hliðar.
0 Jólaundirbúningur
Neðan þilja er allt fágað og
prýtt. Allt, sem af málmi er
gert, er gljáfægt. Loftskrauti
er komið fyrir í íbúð skip-
stjóra, matstofum og víðar.
Á einum veggnum í skipstjóra
íbúðinni er einnig slöngvað
utan um fallegt málverk, sem
þar er af Drangajökli — en
skipið ber heiti hans — marg-
settu kerfi af mislitum raf-
við verið að smáflýta klukk-
unni, því þegar við komum
til Palestínu er hún orðin
þremur tímum á undan klukk
unni heima. Við borð skip-
stjórans er raðað svo mörgum
sem þar komast fyrir, en það
er rúmur helmingur skips-
hafnarinnar. Hinir borða í
matstofu yfirmanna. Allir
hafa farið í sparifötin og setj-
ast snöggklæddir í hvítum
skyrtum að borðhaldinu. Með-
al þeirra, sem eru við borð
skipstjóra, er ein kona. Það
er kona annars stýrimanns.
Hún er eins og ég á skemmti-
ferð til Landsins helga. Hún
höfundana, sem sitja í fangeltl
vegna þess að þeir voru á bandi
uppreisnarmanna, og eiga að
sitja þar ævilangt. Það er stund-
um erfitt að vita hvað góður
vilji geti bezt gert, þegar svo
stendur á. Ég sagði við einn ung-
verska fulltrúann: „Ég skil ekki
hvað er unnið við það fyrir stjórn
ykkar, að eiga yfir sér hneykslan
og reiði umheimsins fyrir með-
ferðina á þessum rithöfundum?
Hvers vegna ekki að náða þá,
hvaða hættu getur ykkur af þeim
stafað, eins og nú er komið?“
Hann svaraði: „Vera má að meiri
líkur væru á náðun ef útlandið
og Sam. þjóðirnar væru ekki með
Framh. á bls. 12
er hjúkrunarkona að mennt
og getúr það vissulega komið
sér vel í langferð að hafa slík
an farþega innanborðs, þótt
eigi hafi þurft til þess að
taka enn sem komið er. Við
höfum brotið upp á ýmsu okk
ur til skemmtunar og dægra-
styttingar á þessu ferðalagi,
og hefir það komið í ljós, að
kona þessi er mjög ljóðelsk
og hefir næmt brageyra.
Máltíðinni er lokið eftir
tæpan klukkutíma. En klukk-
an átta hefst hin eiginlega
jólahátíð vor. Þá safnast öll
skipshöfnin saman í íbúð
skipstjóra, nema tveir menn,
sem gæta þeirra tveggja
stöðva skipsins, sem aldrei
má yfirgefa á ferðalagi — það
er stjórnpallurinn og véla-
rúmið. Það er þröngt setið í
hinni litlu stofu skipstjóra af
átján manna áhöfn. En hér
sannast það í bókstaflegri
merkingu, að þröngt mega
sáttir sitja, því sambúð skips-
hafnarinnar er í hvívetna hin
ánægjulegasta og heimilis-
bragur allur á skipi þessu
með ágætum.
0 „Guð í hjarta,
guð í stafni . . .“
Þessi jólahátíð okkar hefst
með því, að skipstjóri rís úr
sæti sínu og býður öilum
gleðileg jól. Hann leiðir huga
vorn að innihaldi og kjarna
jólahátíðarinnar og lýkur
máli sínu með orðunum: „Guð
í hjarta og guð í stafni gef-
ur fararheill“.
A skáp í stofunni er stór
hlaði af jólagjöfum til skips-
hafnarinnar í skrautlegum
umbúðum. Eru gjafir þessar
frá útgerð skipsins og kven-
félaginu Hrönn í Reykjavík.
Framn. á bls. 18.