Morgunblaðið - 11.08.1960, Blaðsíða 3

Fimmtudagur 11. ágúst 1960
OK cris Ttl. 4Ð1Ð
3
Reynum að láta gott
af okkur leiða
Rætt við íjórar Norðurlandakonur á
Zontamótinu í Reykjavík
Flóttamannahjálp-
in okkur hugleikin
ANNA-STINA Hals er for-
maðður Zonta-klúbbsins í
Ósló en að atvinnu er hún
safnvörður við Byggðasafn
Ósló-borgar og eiginmaður
hennar er yfirvörður safnsins.
Áður en hún giftist starfaði
hún sem vörður við Þjóð-
minjasafnið í Ósló.
— Og hvað
gerið þið
helzt J ykkar
Zonta-klúbb
spyrjum við
Önnu-Stinu.
— Við reyn-
um að láta
ýmislegt gott
af okkur leiða
í kringum
okkur. Styrkjum til dæmis
til mennta ungar fátækar
stúlkur, sem ella hefðu ekki
tök að afla sér framhalds-
menntunar. Svo hefir flótta-
mannahjálpin verið okkur
mjög hugleikin, sérstaklega nú
síðari árin er flóttamönnum
hefir fjölgað svo mjög hjá okk
ur. A hverju ári tökum við á
móti vissum fjölda flótta-
manna og í klúbbnum okkar.
er ein tékknesk flóttakona.
Hún var alllengi í fangabúð-
um í Þýzkalandi og hefir
þolað ýmislegt misjafnt,
að ekki sér meira sagt. Svo
komst hún með hjálp norskr-
ar vinkonu sinnar tii Noregs
og nú starfar hún hjá norsk-
tékknesku nefndinni í Ósló til
hjálpar tékkneskum flótta-
mönnum. Hún átti hugmýnd-
ina að stofnun sérstaks heim-
ilis fyrir tékkneska flóttamenn
sem nú hefir verið reist í Ósló.
Það er oft erfitt fyrir þetta
fólk, sem rifið er upp úr sín-
um jarðvegi að festa rætur í
framandi landi og kannski sýn
um við því ekki alltaf þann
skilning sem skyldi. En tilgang
ur þessa tékkneska heimilis er
áð stuðla að því að fólkið
finni síður til einangrunar í
hinu nýja umhverfi. Þar búa
bæði fjölskyldur saman og ein
staklingar sem svo stunda auð
vitað sína vinnu víðs vegar
um borgina. Yfirleitt aðlagar
þetta fólk sig vel með hinum
nýju aðstæðum.
— Er ísland eitthvað svipað
því sem þú hafðir ímyndað
þér?
— Ég vissi fyriríram ad ís-
iand var fagurt land og hér
finnst mér bæði að sjá og finna
að hér er vaxandi þjóð í vax-
andi landi.
Kennum þeim að
vinna með hönd-
unum
Þátttakendur í norræna
Zonta-mótinu frá Sviþjóð voru
mjög margir, rúmlega 30 tals-
ins. Við hittum að máli eina
þeirra, Gretu Frederiksen, sem
er rektor Betaniahemmel
Asken við Gautaborg, sem er
skóli og hæli fyrir vangefin
b ö r n . A ð-
spurð sagði
hún, að í Sví-
þjóð v æ r u
starfandi 12
Zontaklúbb-
ar. Klúbbur
sá, er hún
starfaði í
Gautaborg,
hefði starfað
í 37 ár og hefði hún verið með
limur hans í um það bil 10 ár.
Aðalverkefni hans á síðustu
árum hefði verið að aðstoða
flóttamenn.
— Hvað vilduð þér segja
okkur um skóla þann, er þér
veitið forstöðu?
— Betaniahemmet við Gauta
borg er eitt stærsta einka-
hæli sinna tegundar í Svíþjóð,
en í heimalandi mínu eru bæði
rekin einka- og ríkishæli fyrir
vangefin börn. Þar er skóla-
skylda fyrir vangefin börn og
á hælinu læra þau að lesa
skrifa, reikna o.s.frv. til 16
ára aldurs. Þá byrjum við að
kenna þeim að nota hendurnar
til einhvers gagns, þau læra
einhverja handiðn og geta
margir hverjir unnið fyrir sér
að ein'hverju leyti, að námi
loknu.
— Vangefnir verða að vinna
með vangefnum, hélt Greta
Frederiksen áfram. í skólan-
um kennum við þeim að vinna
með höndunum og reynum að
gera þá að nytsömum þjóðfé-
lagsþegnum og jafnframt að
gera þeim lífið eins auðvelt og
ánægjulegt og mögulegt er.
— Við Islendingar erum
af því að við höldum fundi
okkar á fimmtudögum. Meðal
þeirra mörgu verkefna, sem
hann hefur beitt sér fyrir, er
að hjálpa krypplingum og
bækluðu fólki, einnig höfum
við aðstoðað einstæðar, eldri,
konur og eftir stríðið höfum
við rétt foreldralausum börn-
um hjálparhönd, veitt þeim
styrk til skólanáms o. fl. •
— Og þér hafið stigið á ís-
lenzka grund áður?
— Já, rétt sem snöggvast
Það var í vor, þegar ég kom
með flugvél frá New York, eft
ir að hafa verið á móti í Argen
tínu. Veður var bjart, og ég
ætlaði að rjúka til og hringja
í vini mína og kunningja í
Reykjavík, en uppgötvaði þá
að klukkan var nær þrjú að
nóttu. Ég ætlaði varla að trúa
mínum eigin augum.
— Nú hafið þér dvalið hér i
nokkra daga, hvernig lízt yður
á iandið?
— Það sem undrar mig
mest, er hve íandslagið er fjöl-
breytt. Þar skiptast á fjöll,
hraun, sléttlendi, ár og vötn.
Við höfum skoðað Sogsvirkj-
un, Þingvelli og Krýusik og
var sú ferð ævintýri ííkust. —
Finnland og ísland eiga margt
sameiginlegt hélt frúin áfram.
þau hafa bæði verið einangruð
langa lengi, hnattstaða þeirra
er svipuð o.s.frv. Ég dáist að
menningú ykkar, hve hún er
auðug og ristir djúpt Það er
mér mikið ánægjuefni, hve
samstarfið milli landanna hef-
ur aukizt. Ég man hvað við í
Zontaklúbbnum voru glaðar
fyrir tveimur árum, þegar ’rú
Auður Auðuns, borgarstjóri,
tók þátt í norræna Zontamót
inu, sem þá var haldið i Hels-
ingsfors, sagði frú Sipilá að
jokum.
Frú Sipilá mun dveljast hér
á landi nokkra daga eftir að
Zontamótinu lýkur, ásamt eig
inmanni sínum, sem tekur þátt
í norræna lögfræðingamótinu
i næstu viku.
alltaf forvitnir að heyra um ^
álit útlendinga á landi voru. C^rf wi'A dlbÍÓðleQ
viðfangsefni
Karen Ahlmann-Ohlsen frá
Kaupmannahöfn var á Zonta-
Hvað viljið þér segja um það?
— Fegurð íslands er alls
staðar meiri en ég hafði gert
ráð fyrir. Alls staðar er eitt-
hvað nýtt að sjá, og hvarvetna
hef ég mætt innilegri gest-
risni fólksins, sem landið bygg
ir.
Verkefnin mörg
Helve Sipilá er löfræðingur
og héraðshöfðingi í heimalandi
sinu. Hún var um skeið for-
maður allþjóðlegu kvenlög-
fræðingasamtakanna (1954—
56), einnig er hún í alþjóða-
stjórn kvgnskáta og erindreki
fyrir þau lönd, sem hafa ekki
full réttindi,
Frú Sipilá hef
ur ferðazt
víða og komið
fram sem fulli
trúi lands sins
og þeirra fé-
laga, sem hún
er meðlimur
í. M e ð a 1
þeirra fjar
Isegu landa, sem hún hefur
heimsótt er Panama, Peru,
Chile, og löndin kringum Kara
biskahafið. í desember s.l.
dvaldist hún á Kýpur og í
Líbanon í apríl í Argentínu og
í mai sat hún skátamót í
landi.
— Hvað vjiauð þér segja
okkur um Zontafélagsskapinn
í Finnlandi?
— í Finnlandi eru starfandil
10 Zontaklúbbar, þar af tveirj
í Helsinki. Zonta-klúbburinnj
sem ég starfa í, hefur hlotiðl
heitið Fimmtudagsklúbburinn,
mótinu hér í Reykjavík kjörin
fulltrúi Danmerkur i Zonta-
ráði Norðurlanda. Hún er skrif
stofustjóri hjá Rauða krossin-
um danska og fæst aðallega
við hin alþjóðlegu viðfangs-
efm.
— Og i hverju er það starf
fólgið — nánar tiltekið?
— Það hefir sínar ýmsu
hliðar, bæði venjulegt skipu-
iagningarstarf heima við skrif
borðið — ferðalög innanlands
og utan og sífelld úmhugsun.
Fióttamannahjálpin hefir ver-
ið eitt aðalverkefnið frá því
stríðinu lauk
o g á r i ð
1 9 5 6 þegar
fluttamenn
streymdu inn
í Austurríki
úr öllum átt-
um var ég i
sex vikur í
Vín, í alþjóð-
legri nefnd
frá Rauða krossinum til aðstoð
ar Austurrikismönnum sem
áttu þarna við alvarlegan
vanda að stríða.
Á stríðsárunum hafði ég
með höndum eftirlits- og hjálp
arstarfsemi fyrir danskt fólk
búsett erlerdis. Þar var ekki
alltaf hægt um vik.
— En hvað um starf Rauða
krossins í Danmörku sjálfri?
— Hann heldur uppi ýmis
konar fræðslustarfsemi fyrir
almenning. Á hverju ári eru
skipulögð námskeið um allt
landið — í hjálp i viðlögum og
yíirleitt til að kenna fólki i
hinu daglega lífi að vera sem
bezt viðbúið hverskonar óhöpp
um eða vanda, sem að hönd-
um kann að bera. Einnig eru
starfrækt á vegum Rauða
krossins allmörg barnaheim-
ili. í eðli sínu er starf Rauða
krossins brautryðjendastarf
Það hefir verið svo og á að
vera áfram. Við verðum alltaf
að vera viðbúin að beita okk-
ur þar sem þörfin er mest fyrir
hendi.
— Hvað finnst þér um „hina
norrænu samvinnu“?
— Ég held, að hún geti á
vissum sviðum verið mjög þýð
ingarmikil fyrir okkur. Við
höfum t.d. alltaf öðru hvoru
norræn Rauðakross mót, sem
eru mjög gagnleg. Stundum
hefir verið íslenzkur fulltrúi
á þessum mótum — en ekki
alJtaf. Ég vona, að í framtíð-
inni verði hann þar alltaf —-
en tkki bara stundum.
Sjúkravél Bjöms
á Grænlandsjökli
BJÖRN PÁLSSON er búinn
að leigja Cessna-sjúkravélina
til Grænlands. Danskur flug-
maður, Alfred Asniussen,
flaug vélinni til Meistaravik-
ur í gærmorgun og þar verð-
ur hún nwstu sex vikurnar.
Námufélagið hefur lent í hin-
um mestu óhöppum með flug-
vélakost sinn. Ef allt hefði geng-
ið slysalaust hefði félagið átt
tvær flugvélar í Meistaravík
núna, en það á enga. Báðar fór-
ust fyrir nokkrum dögum. önn-
ur í Skotlandi, hin í Grænlandi.
Tómur benzingeymir
Hinn danski Asmussen flaug í
fyrravor eins hreyfils Dornier-
flugvél til Meistaravíkur og var
með hana þar um sumarið. Námu
félagið keypti síðan tveggja
hreyfla Dornier-vél, einkum með
það fyrir augum að hafa gát á
ísnum á siglingaleiðum þar
nyrðra í sumar meðan málm-
grýtinu er skipað út i Meistara-
vik.
. ★
Asmussen ætlaði að fljúga vél-
inni til Grænlands, en var ekki
kominn lengra en til Skotlands,
þegar ógæfan dundi yfir og ó-
nýttist flugvélin þar. Nokkrum
dögum síðar var annar danskur
flugmaður að fara á loft með
gömlu vélina í Meistaravik. Tal-
ið er, að hann hafi skrúfað frá
vitlausum benzíngeymi, sem hafi
verið tómur. Vélin var varla
komin á loft, þegar hreyfillinn
stöðvaðist. Reyndi maðurinn að
lenda á vegi þar skammt frá, en
tókst ekki betur en svo að flug-
vélin ónýttist.
Vildi fá Bonanza
Námufélagið leitaði þá til
Björns Pálssonar og vildi leigja
nýju Bonanza-flugvélina haris til
eftirlitsflugs með isnum við
ströndina. Danska stjórnin brá
hins vegar við áður en samning-
Framh. á bís. 15
STAK81 EI!\IAR
Skuldinni skelh á fólkið
„Timinn hefur undanfarna daga
helgað sig því vonlausa verki, að
reyna að verja það umíangsmikla
og margsiungna gjaldeyrisbrask,
sem dómsrannsókn hefur leitt ■
Ijós, að Olíufélagið h.f. og SÍS eru
sek um. Einn þáttur í þeirri
,,vörn“ blaðsins eru brigzlyrði á
hendur öllum þeim, sem tekið
hafa trúanlegar þær niðurstöður,
sem rannsóknardómarnir í mál-
inu telja sannaðar til fulls og hafa
birt opinberlega. Það eitt, að gera
þær að umtalsefni segir veslings
„Tíminn“ vera hinn illgjarnasta
fjandskap við samvinnuhreyfing-
una og það fólk, sem til hénnar
telst. Þetta er vitanlega út í bláinn
sagt — og er því ekki svaravert.
En blaðið reynir einnig i skrifum
sinum á hinn ófyrirleitnasta hátt,
að velta bróðurpartinum af þeirri
réttmætu gagnrýni, sem fram
hefur komið á þá aðila, sem fyrir
gjaldeyrisbraskinu stóðu, yfir á
sjálft fólkið í samvinnuhreyfing-
unni — og draga það til meðsekt-
ar. Eftir að blaðið hefur þannig
tekið sig út úr um að stinipla
þetta fólk meðsekt, lætur „Tím-
inn“ svo í veðri vaka, að hann sé
að verja fólkið fyrir slikum
áburði frá öðrum aðilum.
Dæmi um þetta háttarlag ,,Tim
ans“ eru ummæli hans á dögun-
um:
„Það eru ekki mennirnir,, sem
hafa stjórnað samvinnuhreyfing-
unni, eða fólkið, sem er í sam-
vinnuhreyfingunni sem hefur
safnað hinum mikla gróða“.
Lög og réttur gildi
Það er í tilefni af þessum um-
mælum „Tímans" og öðrum slík
um vissulega ástæða til að benda
á, að það sem um hefur verið að
ræða, er einungis það, að lög og
réttur verði látin ná til brot-
legra forvígismanna Olíufélags-
ins h.f. og SÍS — en hvergi nema
í „Tímanum“ hefur það fólk, sem
samvinnuhrey finguna myndar
verið sakfellt — eða skipað á
bekk með hinum brotlegu forvíg-
ismönnum. Kjarni málsins er lika
einmitt sá, að „Tíminn" getur
ómögulega sætt sig við það, að
réttvísin skuli ná til forvigis-
manna SÍS eins og annarra lög-
brjóta. Það eru þeir, sem ,Timinn‘
ber fyrir brjósti og vílar jafnvel
ekki fyrir sér að skella skuld
þeirra á þá sem sizt skyldi.
Átakanleg: málsvörn
i
I sambandi við ofangreint mál,
er ekki ófróðlegt að virða fyrir
sér hvernig í odda hefur skorizt
með „Þjóðviljanum“ og „Timan-
um“ — sem um þessar mundir
eru annars i flestum málum jafn
nátengd hvort öðru og síamstvi-
burar.
„Þjóðviljinn" segir í gær m. a.:
,,Það hlýtur að hafa verið átak-
anlegt fyrir samvinnumenn um
land allt að fylgjast með máls-
vörn Timans i tilefni af hinu stór
fellda svikamáli Oliufélagsins
h.f. . . . Samvinnuhreyfingunni
var sérstaklega ætlað að vernda
almenning, bændur og neytendur,
fyrir féflettingu og svikum ein-
stakra gróðramanna; alger heiðar
leiki i viðskiptum og óbrigðul
þjónusta við almenning áttu að
vera einkenni hennar; sú siðferði
lega reisn sem einkenndi braut-
ryðjendurna þurfti að vera leið-
arljós i öllum athöfnum hennar
Það er hörmulegt að spilltir menn
skuli hafa notað slík samtök og
fjármagn þeirra til hinna verstu
óhæfuverka — en þó er hitt
kannski ennþá alvarlegra að
reynt skuli að réttlæta framferði
þeirra með þeim rökum að ekki
séu aðrir betri. Sú málsvörn ber
vott um alvarlegar siðferðilegar
veilur, sem óhjákvænvilegt er að
samvinnumenn uppræti að fullu
i samtökum sinum“.