Morgunblaðið - 18.12.1960, Qupperneq 19

Sunnudagur 18. des. 1960
MORCVNBLAÐIÐ
19
Agnar Þórðarson:
The Conneciion
ÞEGAR leikritið The Conn-
ection var fyrst sýnt í The
Living Theah-e í Greenwich
Village, New York fyrir rúmu
ári fékk það mjög slæmar
viðtökur hjá flestum leikdóm-
urum, fólk gekk út af !eik-
sýningum í stríðum straum-
um, og dómar manna voru
yfirleitt á þá lund að það
væri algjörlega misheppnað,
soralegt að innihaldi og frum-
leikinn fælist í því einu sam-
an að ekkert gerðist alla sýn-
inguna, leikendurnir töluðu
ekki einu sinni saman, hvað
þá meira.
Samt sem áður var haldið
áfram sýningum á því, og nú
er svo komið að helztu leik-
dómarar Bandaríkjanna eru á
einu máli, að The Conneetion
sé frumlegast ameriskra
leikrita um langt árabil.
Fyrstur til að kveða upp úr
með það var Donald Ma’colm
sem skrifar í The New York-
er. Af öðrum má nefna
Henry Hewes við The Satur-
day Review, og Robert Bru-
stein við New Repubíic. Ný-
lega er leikritið komið út á
prent, og þar skrifar inn-
gangsorð Kenneth Tynan,
einn kunnasti leikgagnrýn-
andi Breta, og fer hann mikl-
um viðurkenningarorðum um
það.
Höfundurinn Jack Geiber
er 27 ára gamall, fjórum ár-
um yngri en John Osborne,
og Robert Brustein segir að
hann sé sá fyrsti af hinni
svokölluðu „Beat Generati-
on“ sem hafi tekizt að skapa
heiðarlegt og velsamið verk.
„Beat Generation'* eða
„Beatniks“ er slang sem
fyrst var farið að nota á
vesturströndinni um ekki óá-
þekkt fyrirbæri og „atóm-
skáld“ heima, svo að frekari
útlistana gerist varla þörf.
The Living Theatre er lítið
leikhús, varla stærra en Iðnó,
svartmálað að innan og lítið
um ytra skraut.
Leikritið byrjar í rauninni
strax og maður kemur inn í
salinn, því það er ekkert
tjald fyrir sviðinu, heldur
blasir við manni óhrjáleg vist
arvera með fáum húsgögnum,
sem er eins og hluti af saln-
um.
Á sviðinu ráfa nokkrir
menn fram og aftur, muldra
eitthvað hver við annan eða
bara sitja og stara út í dimm-
an salinn.
En von bráðar koma tveir
men gangandi niður á milli
áhorfendabekkjanna og fara
upp á sviðið.
Þeir segjast vera höfundur
0g leikstjóri. Leikstjórinn
hefur orð fyrir þeim og hann
fræðir okkur á því að þetta
sé herbergi Leach nokkurs,
sem fáist við eituriyfjavið-
skipti, og nú sé meinmgin að
sýna okkur lekrit um eitur-
lyfjanautn þar sem raunveru-
legir eiturlyfjaneytendur taka
þátt í. Leach hafi fengið pen-
inga hjá félögunum og hafi
gert út mann að nafni Cow-
boy til að ná í eitrið, en það
sé heróín.
En lítið verður úr leiknum,
því að „leikendurnir" hafa
sýnilega engan áhuga á öðru
en þvi að fá sinn skammt
sem allra fyrst. Leach situr
út í horni og borar upp í nef
sér, það eru greinilega marg-
ir sólarhringar síðan hann
hefur farið úr fötunum og
hann er með kýli á hálsinum;
allir eru þeir eirðarlausir og
geta ekki einu sinni ræðzt
við, enda skeyta þeir engu
hvað leikstjórinn ætlar sér
fyrir með þá.
Áhorfendur fara að ókyrr-
ast í sætunum.
— Hvað ætlar þetta að
verða, heyri ég að kona segir
við mann sinn fyrir aftan
mig. Og það er voa að konan
spyrji.
Maður kemur inn á sviðið
með grammofón og setur
hann í gang.
Fólk hlustar *g bíður eftix
því að einhver stöðvi fóninn,
eins og venja er undir slíkum
kringumstæðum á sviði, en
ekkert gerist, grammofónn-
inn heldur áfram að spila.
Ég heyri að konan fyrir
aftan mig ókyrrist á ný og
kvartar við mann sinn.
Heima hjá sér hefði hún get-
að hlustað á grammofón án
þess að ætlast til nokkurs
annars, en ekki í leikhúsi,
þar sem hún hefur borgað
hálfan fjórða dollar fyrir
sætið.
En þetta er ekki leikhús,
þetta er veruleikinn eins nak
inn og umbúðalaus og hægt
er.
Ef konan fyrir aftan mig
hefði ekki verið í leikhúsi, en
séð þetta gerast innum
glugga í næsta húsi, þá hefði
hún ekki kvartað eða stunið
við. Nei hún myndi hafa
gleymt húsverkunum og iátið
sjóða yfir heldur en að missa
af þessu, og henni myndi
þykja það frásagnarvert að
geta sagt vinkonum sínum
frá þvi að hún hafi séð eit-
PILTAR =
EFÞlÐ EIGIÐ UNMUSTUNA
ÞÁ Á ÉG HRIN&ANA /

urlyfjaneytendur fá sprautu
af heróíni. Já, hún myndi
hafa sett allt nákvæmlega á
sig, hverja hreyfingu þeirra
og svipbrigði. Hvers vegna
getur hún þá ekki horft á
þetta af sama áhuga?
Á sviðinu eru fjórir hljóð-
færaleikarar og leika nokkur
lög til að drepa tímann þang-
sjálfum sér aukasprautu sem
næstum ríður honum að
fullu. Þó tekst einum félag-
anna að lifga hann við, en
hinir forða sér felmtraðir
burt ásamt hljóðfæraleikur-
unum, en leikritinu lýkur
með því að maðurinp með
grammofóninn kermir aftur
inn og setur söjjxu plötuna í
gang.
Ég stend upp, konan og
maðurinn fyrir aftan mig eru
fyrir löngu farin. — Einhverj
um gæti ef til vill dottið í
hug að þetta leikrit sé
nokkurskonar vöm fyrir eit-
urlyfjanautn, en svo er alls
ekki, en það sem Gelber á við
er að það sé í sjálfu sér eng-
inn munur á því með hveriu
frumlegast amerískra leikrlta
um laugt árabil
að til Cowboy kemur með
heróínið.
Og loks kemur Cowboy.
Einn af öðrum fá þeir
sprautu í handlegginn, sem
þó virðist ekki færa þeim
mikla sælu eða gleði.
Höfundurínn sjálfur lætur
tilleiðast að láta gefa sér
sprautu, en Leach sem er
orðinn eitrinu vanur segist
ekki hafa fengið nóg og gefur
menn deyfa sig. Sumir gera
það með trú á guð og himna-
ríki, aðrir með fíkn í lífs-
þægindi og lúxus, en skammt
urinn verði fljótlega of lítill,
og færi fólki í rauninni að-
eins skammvinna sælu, ef
nokkra. Það sé í rauninni að-
eins munur á því hvaða form
menn velja til að deyfa sig
í lífinu, en eðlislega sé það
eins.
Á það hefur verið bent
leikritið sé ekki d,’’4kylt
Gistiherbetginu, . ^ir ^axim
Gorky eð% ^egigj eftir Godot
eftir Pftckett, en þetta loik-
V*. byggir fyrst og fremst á
hreinum naturalisma, jafnvel
í hélinu komu leikendur fram
í anddyrið og blönduðust á-
horfendum og sníktu peninga
til að skapa sem sterkasta
veruleikatilfinningu hjá á-
horfendum. Og þeim sem
leiddist á leiksýningunni,
segja fyrirsvarsmennirnir*
geta ekki öðrum um kennt
en sjálfum ^ér, því það sanni
ekki annað en það að sá hafi
glatað hæfileikanum til að
horfa á og taka eftir öðru
fólki án leiðbeiningar og
túlkunnar frá þriðja aðila,
þ. e. a. s. frá höfundi. Próf-
steinninn sé hvort maður
hafi áhuga fyrir öðru fólki
en sjálfum sér eða nákomnu
sér. Áhorfandinn fær ekki
tækifæri til að lifa sig inn í
hlutverk þeirra á sviðinu,
hann er áhorfandi að raun-
verulegum atburði og verður
sjálfur að gefa því það inni-
hald sem hann er maður til.
Nú þessar vikumar er ver-
ið að kvikmynda The Conn-
ection í Grenwich Village.
New York 1. des.
Agnar Þórðarson.

Enid Blyton höfundur Dodda í Leikfangalandi, hefur helg-
að líf sitt til að auka ánægju bama um allan heim, sem
biðja „segðu mér sögu“. — Hennar ríka hugmyndaflug er
eitt af undrum aldarinnar. — Á móti segir hún að börn
hafi fært sér mikla hamingju og það má bezt sjá á sögunum
um Dodda.
Ný gíæsileg barnabók.
í dag kemur í bókaverzlanir
ný barnabók
DODDI í leikfangalandi
Bókin er með litmyndum á
hverri síðu og svo falleg að unun
er á að líta.
Doddi í Leikfanga-
landi verðiw jólabók
íslenzkra bama 1960
Verð kr. 48.00
Myndabókaútgáfan
SÍ-SLETT POPLIN
(NO-IRONi
MINERVA
STRAUNING
ÓÞÖRF