Alþýðublaðið - 09.07.1920, Blaðsíða 1

€refið út ai A.lþýðuflokknum
1920
Föstudagiras 9. júlí
154. tölubl.
€rlenð sítnskeytL
Khöfn 7. júlí.
Nýtt forsetaefni.
Sírnað er frá San-Francisco, að
demokratar hafi útnefnt Cox
landstjóra sem forsetaefni við
saæstu kosningar í Bandríkjunum.
Nýtt ráðnneyti í Fersíu.
Símað er frá London, að mynd-
að sé nýtt ráðuneyti í Persíu vin-
veitt Bretum.
Syíar fá Áland!
Símað er frá London, að Banda-
menn séu fáanlegir til þess að
viðurkenna rétt Svía til Álandseyja.
ésamkomnlag á Spaftmdinum.
P'rá Berlín er sírnað, að allmikill
skoðanamunur sé á Spafundinum
um afvopnun Þýzkalands.
Khöfn 8. júlí.
Alheimsfnndnr fiyðinga.
Símað er frá London, að al-
heimsfundur Gyðinga sé hafinn.
Sjálfstæði Álbanín.
Frá Berlín er símað, að sagt sé
að Ítalía hafi viðurkent sjálfstæði
Aibaníu.
Bandamenn ósveigjanlegir.
Frá Spa er símað, að Banda-
menn heimti að afvopnun Þýzka-
&nds verði framkvæmt innan 3
mánaða.
Engin breyting verður á friðar-
samningnum við Tyrki. 10 daga
íresíur veittur til undirskrifta.
> l
Frá Pólverjnm.
Símað frá Reval, að PóIIand
hafi viðurkent Lithá,. Jafnframt sak-
ar það Lithábúa um óvinveittar
íyrirætlanir.
Pólverjar umkringdir við Pripet-
mýrarnar. Brussilov sækir fram til
Varsjá.
Dr. Jón Aðils
prófessor.
Sú harmafregn barst hingað
sfðía dags 5. þ. m. að látist hefði
í Kaupmannahöfn þann sama dag
hinn nýkjörni háskólarektor, pró-
fessor dr. Jón Aðils sagnfræðing-
ur. Kom mörgum fregn þessi á
óvart, því mönnum hefir sennilega
fundist hann eigá ennþá margt
ógert áður en hérvist hans væri
Sokið.
„Alþýðublaðið" hefir farið þess
á leit að eg skrifaði fáein minn-
ingarorð um hinn látna vin minn,
og er mér það ijúft, enda þótt eg
finni að eg reisi mér hurðarás ura
öxi að ráðast í slíkt, en bótin er,
að rúmið er takmarkað, svo eg
verð að Iáta mér fátt eitt nægja
af því sem eg vildi sagt hafa.
Til æslcuára Jóns Aðils þekki
eg lítið og aðeins af afspurn. Hann
fæddist 25. apríl 1869 í Mýrar-
húsum á Seltjarnarnesi, og ólst
þar upp. Gáfur komu brátt í ljós
hjá honum og var hann því sett-
ur til menta. Hann gekk í Iatínu-
skólann og útslcrifaðist þaðan árið
1889, fór sfðan til Kaupmanna-
hafnar og stundaði þar nám við
háskóiann. Lagði hann aðailega
stund á sögu og bókmentir, sér-
staklega miðaldasögu íslands, og
var honum sá hluti sögunnar einna
hugðnæmastur, en lauk þó aldrei
embættisprófi. Saga einokunar-
verzlunarinnar hafði þá þegar vak-
ið athygli hans, því hann reit á
þeim árum nokkrar greinar um
hana í „Historisk Tidsskrift".
Svo kom hann heim til íslands
og stundaði ritstörf og blaðamensku
um nokkurra ára skeið, einnig
fékst hann við leiklist um tíma;
var hann skýr og skildi frábærlega
vel hlutverk þau, er hann tók að
sér; og þar við bættist fögur og
hrein rödd og snjalt tungutak,
sem er frumskilyrði þess að vera
góður Ieikari. Hann var söngelsk-
ur mjög og hafði einhver hin feg-
urstu hljóð sem hér hafa heyrst,
enda var hann þjóðkunnur una
eitt skeið íyrir sönghæfileika sína.
Mælskumaður var hann mikill ®g
snjall og mjög eftirsóttur ræðu-
maður á mamifundum og við há-
tíðleg tækifæri, því ailir vildu á
hann hlusta.
Aðal lífsstarf hans var sagnfræði,
einkum íslendingasaga. Reit hann
margar bækur og ágætar, sem nú
eru orðnar þjóðkunnar og hafa
hlotið almannalof; eru þessar
helztar: Saga Odds Iögmanns,
íslenzkt þjóðerni, Dagrenning,
Gullöld íslendinga, Saga íslands
(ágrip), Saga Skúla landíógeta og
Saga einokunarverzlunar Dana á
íslandi, er út kom í fyrra óg er
stærst rita hans. Auk þess hafði
hann f smíðum sögu íslands, stórt
verk, og hafði Einar Gunnarsson
fengið útgáfurétt hennar. Haíði
hann um mörg ár safnað til henn-
ar, en entist eigi aldur til að ljúka
við hana.
Þegar Háskóli íslands var stofn-
aður, var hann skipaður kennarr
í íslandssögu og gegadi því em-
bætti til dauðadags. Var hanti
gerður að prófessor síðastliðið
haust og veitt doktorsnafnbót fyrir
bók sína um einokunarverzlun
Dana á tstandi. Hann fiutti um
langt skeið sögufyrirlestra fyrir
almenning á háskóianum og var
bæði fróðlegt og skemtilegt aS
hiusta á hann, því hann var alira
manna Iægnastur á að koma jafn-
vel þurru, vísindalegu efni í léttan
og aðlaðandi búning. Kennari og
fræðari var hann því ágætur og
er vandfundinn sá maður, er getí
skipað sæti hans við háskólann.
Hann lét opinber mál til sín taka;
einkum fylgdi hann sjálfstæðisbar-
áttu íslendinga með miklum áhuga
og lifði þá stund, að bundinn var
endi á deilurnar við Dani með
samningnum 19x8. Sat hann á
alþingi 1912—’i3, en geðjaðist ekkí
að þingstörfunum. Hann bar mikla
umhyggju fyrir þjóð sinni og var
ættjarðarást hans sterk og fölskva-