Morgunblaðið - 16.12.1962, Blaðsíða 13

Sunnu'dagur 16. des. 1962
MORGZJNBLAÐIÐ
13

Var hannmeð
réttu ráði?
f ' Út af fyrir sig er skiljanlegt, að
forstöðumenn SAS sjái ofsjónum
yfir velgengni Loftleiða. Munur
inn á afkomu þessara tveggja fé-
iaga er svo mikill, að mannlegt
er að þeir, sem standa sig verr,
leiti jafnt líklegra sem óllklegra
skýringa. En ofsjónir eru það,
þegar þeir kenna Loftleiðum um
sinn eigin ófarnað. Ef þeir tryðu
sjálfir á sök Loftleiða, væri það
eitt í samræmi við venjulegar við
skiptareglur, að þeir umyrðalaust
tækju upp samkeppni við þær
með samskonar vélum.
Vafstur og orðaskvaldur þætir
ekki úr óhagkvæmum rekstri. Út
yfir tekur illyrðaflaumurinn, sem
vall úr munni Sir Williams Hild-
reds, framkvæmdastjóra IATA.
Munnsöfnuður hans er svo ósam
boðinn manni í slíkri stöðu, að
glöggir menn hafa getið sér þess
til, að framkvæmdastjórinn hafi
ekki verið með réttu ráði. Víst
liggur sú sikýring nærri, en þarf
Jólin nálgast í Reykjavik.
I
REYKJAVIKURBREF
.Laugardagur 15. des.^
Lífskjörin ekki
bætt með pappírs-
ákvörðumim
þó ekki að vera rétt. Hitt kann að
vera nær sanni, að orðbragðið
Bkýri, af hverju stóru flugfélög-
unum gengur svo illa sem raun
ber vitni. Ef samtök þeirra eiga
ekki völ á betri manni til að
skipa æðstu trúnaðarstöðu sína,
þá gefur það til kynna, að víðar
sé einíhverju ábótavant. Ef ekki
er öðrum en bjánum og orðhák-
um á að skipa til forystu, er ekki
von að vel fari. Þá er ekki furða,
þó að dugmiklir og hugkvæmnir
framkvæmdamenn, þó að frá lít-
ÍUi þjóð séu, skari fram úr.
Flugið eitt ein-
kenni framfara
Islendinga
Framgangur flugsins meðal fs-
lendinga er eitt, en aðeins eitt,
merki þeirrar gjörbreytingar, sem
orðið hefur með þjóð okkar síð-
ustu áratugina.Hér 'hafa leystst úr
læðingi öfl, sem áður bjuggu með
þjóðinni en voru bundin eða
fengu ekki notið sín. Þessa gætir
hvert sem litið er. Ytri skilyrði
verða að vera fyrir hendi til þess
t»ð hæfileikar komi að gagni. Ein
angrunin, sem öldum saman lá
eins og mara yfir íslenzku þjóð-
inni og nærri hafði gengið af
henni dauðri, verkar nú að sumu
leyti svo, að menn ganga með
ferskari kröftum að lausn hinna
nýfengnu verkefna. Áður hefur
verið frá því sagt í Reykjavíkur-
bréfi, að erlendir verkfræðingar
telja fslendinga fljótari til og lagn
ari við stjórn ýmiss konar véla
en menn frá þjóðum, sem vanizt
höfðu fyrri tíma tækni, er okkur
var ókunn, og nú er orðin úrelt.
Hér á landi hafa menn léngst af
orðið að nýta alla möguleika, sem
gáfust, til þess að halda í sér líf-
inu. Gallinn var, að möguleikarn
ir voru svo fáir. Þegar þeir opn-
ast eru menn fljótir til að nýta
þá og neyta aðstöðunnar, sem
lega landsins gefur.
Nýjar aðstæður
nýjar atvinnu-
greinar
Hinar nýju aðstæður eru okkur
sjálfum ekki nema að Jitlu leyti
eð þakka. Við ýmiss konar flug-
þjónustu starfa nú mörg hundr'
uð manns. Hún er orðin mikils
verð atvinnugrein í landinu.
Hollt er að velta því fyrir sér, að
ef erlendir menn hefðu ekki,
okkur að kostnaðarlausu og sum
part í óþökk okkar, byggt hina
tvo stóru flugvelli í Reykjavík og
við Keflavik, þá hefði framþróun
flugsins orðið miklu hægari og
með allt öðrum hætti en reynzt
hefur.
Nútíma framþróun á fslandi
hefst ekki fyrr en um síðustu alda
mót. Hún gekk lengi vel hægt
og skrykkjótt. Síðustu 60 ár hafa
íslendingar þó naumast þekkt
neyðartíma, nema á árunum milli
1930—1940. Heimskreppan, sem
hófst 1929, réð þar mestu um.
Lélegt stjórnarfar varð til þess,
að hennar gætti lengur hér en
Verulegt fjármagn í höndum
fjölmargra og von um hlé á stétta
baráttunni sköpuðu skilyrðin fyr
ir þeim umbótum, sem hófust með
nýsköpunarstjórninni. Ein af or-
sökunum til þess, að nýsköpunar
stjórnin átti ekki lengri lífdaga
var sú, að kommúnistar gátu ekki
stillt sig um að halda áfram að
magna stéttaófrið og illindi.
Verkalýðsfélög geta vissulega
víðast eða hvarvetna annars stað gert mikið gagn, en sjálf skapa
ar í vestrænum löndum. Það var
fhin óvelkomna kynning, sem við
(hlutum af öðrum þjóðum eftir her
námið 1940, sem varð valdandi
mestum breytingum til umbóta á
lífskjörum. Þetta eru sannindi,
sem sízt mega falla úr hugum
manna, þegar býsnast er yfir
þeim hættum, er stafi af samskipt
um við aðra.
Sjálfsblekking
Einars Olgeirs-
sonar
Það er í senn skoplegt og rauna
legt að heyra á Alþingi íslendinga
söguskýringu vitiborins manns
eins og Einars Olgeirssonar. Hann
hefur sig til þess að standa upp
og halda því fram í fullri alvöru,
að eyðilegging gerðardómslag-
anna 1842 og ræða, sem hann sjálf
ur hélt í september 1944, hafi
valdið þáttaskilum um afkomu al
mennings. Engar brigður skulu á
það bornar, að Einar hafi viljað
vel, þó að flest hans ráð hafi
snúizt til óþurftar. En það sem
úrslitum réð, var fjármagnið,
sem þjóðinni barst á stríðsárun-
um og síðar með Marshallsam-
starfinu, ásamt aukinni tækni-
þekkingu og skilningi á þeim
möguleikum, sem hún gaf til fram
fara, en hvorki stéttabaráttan
né mælska Einars Olgeirssonar.
Fyrir 1940 voru íslendingar sár
fátæk þjóð. Atvinnuleysi þjáði
þá ekki almenning vegna þess, að
einhver yfirstétt tæki of mikið í
sinn hlut. Þvert á móti vofði
gjaldþrot yfir flestum atvinnurek
endum. Skortur á fjármagni, höft
og úrræðaleysi valdhafanna þjök
uðu alla jafnt.
þau ekki verðmæti og misbeiting
kommúnista á þeim hefur orðið
íslenzku þjóðinni, og ekki sízt
sjálfum verkalýðnum, dýrkeypt.
Eitt af uppáhaldsumræðuefnum
Einars Olgeirssonar og sálufélaga
hans er að þylja upp tölur, sem
eiga að sýna að lífskjörum al-
mennings hafi hnignað frá ein-
hverjum tímamörkum, sem þeir
miða við hvenær kommúnistum
hafði rétt í bili tekizt að fá kaup
verkamanna ákveðið hærra en
raunhæft var. Reynslan hefur
ýafnharðan, hvað eftir annað,
skorið úr um, að slíkar pappírs-
ákvarðanir eru einskis verðar.
Almenningur
aldrei búið við
betri kjör en nú
Það er gjaldgeta atvinnuveg-
anna, sem sker úr um afkomu-
möguleikana, hvort sem mönn-
um líkar betur eða verr. Töluþula
Einars Olgeirssonar skiptir þar
engu máli. Hún sannar það eitt,
að kauphæðin ræður ekki úrslit-
um og hin kommúníska kaup-
gjaldsbarátta hefur því verið
verkalýðnum til ills. Vegna þess
að rökfærsla Einars Olgeirssonar
hefur leitt til þveröfugra álykt-
ana við það, sem hann ætlaðist
til, hafa menn síður en ella hirt
um að hnekkja henni. Enda vita
það allir, að fjarstæða er að halda
því fram, að verkalýður eða aðr
ir hér á landi búi nú við lakari
kjör en hvort heldur 1945, 1955
eða 1958.
Tölur þær, sem Gylfi Þ. Gísla-
son skýrði nú í vikunni frá á Al-
þingi eftir Efnahagsstofnuninni,
og sanna, að lífskjörin eru nú
meira en 40%-betri en 1950, eru
einungis staðfesting á því, sem
hver og einn hefur getað séð sjálf
ur, með því að virða fyrir sér af
komuna nú og áður. í einn stað
kemur, hvert litið er, hvarvetna
blasir við gerbreyting til bóta.
Vitnisburður Rós-
bergs G. Snædals
•Fróðlegt er að athuga, hvað
kommúnistar segja, þegar þeir
gleyma eigin áróðri, heldur segja
satt frá því, sefn á daga þeirra
sjálfra hefur drifið. í bókinni
„Því gleymi ég aldrei“ skrifar
Rósberg G. Snædal, sem sagður
er fylgja kommúnistum að máli,
skemmtilega frásögn, sem nefnist
„Erfiður aðfangadagur". Upphaf
frásagnar hans hljóðar svo:
„Svo ung er uppbyggingar- og
nýsköpunarsaga íslands, að við
þurfum ekki að muna nema 30
til 40 ár aftur í tímann til að
sjá fyrir okkur gjörólíkt þjóðfélag
og aðstæður allar, frumstæða lífs
baráttu og lifnaðarháttu fólksins
til sjávar og sveita. Mest og ör-
ust hefur breytingin orðið í sveit
unum. Þar er nánast um byltingu
að ræða.
Á síðast liðnu sumri varð mér
þessi staðreynd ljós af litlu dæmi.
Ég ferðaðist þá um norðlenzkan
dal, sem ég þekkti vel í æsku, en
hafði ekki augum litið í ein 20
ár. Og viti menn. Ég komst í
vanda með að þekkja bæina, tún
in og hlíðarnar. Svo hafði ýmsu
verið bylt og breytt. Gömlu bæ-
irnir voru horfnir, en steinhús
komin í þeirra stað. Nei, ekki í
þeirra stað nema að nokkru leyti,
— bæjarstæði höfðu víða verið
færð til, hólar sléttaðir, lækjar-
farvegir fylltir upp, en lækjum
veitt í skurði, flóar og mýrarsund
orðin að véltækum velli, og fram
vegis endalaust. í stuttri setningu
sagt: byggðin var gjörbreytt."
Lýsing hins norðlenzka rithöf-
undar er rétt. 1 nær öll þau tutt-
ugu ár, sem hann miðar við, hafa
tekjur bænda farið eftir tekjum
verkamanna og nokkurra ann-
arra launþega. Kemur nokkrum í
alvöru til hugar, að slík breyting
hafi orðið á hnignunartíma verka
lýðs og bændastéttar? Nei, þrátt
fyrir mörg mistök, hefur í heild
tekizt vel.
var þannig haldið á málum, »ð
ógerningur var að fá lán til lands
ins með eðlilegum hætti. Þess
vegna varð í árslok 1956 að leita
erlends láns með þeirri niðurlæg
ingu, að stjórnin hvarf frá yfir-
lýstu áformi sínu um að reka
varnarliðið úr landi, gegn því, að
fá ríkislán úr þeim sjóði Banda-
ríkjamanna, sem ætlaður er til
tryggingar öryggis sjálfra þeirra.
Varnir íslands og heiður þjóðar
innar voru gerðar að verzlunar
vöru. Ekki tók betra við, þegar
ári seinna var leitað samskota-
láns á vegurn Atlantshafsbanda-
lagsins. Þeir, sem því höfðu sýnt
mestan fjandskap, lögðust svo
lágt að leita til bandalagsins um
fjárstyrk til þess að geta lafað
ögn lengur við völd.
Berum þetta saman við það,
sem nú gerist. Nú hefur það
tvennt tekizt, að búa þjóðinni
betri lífskjör en nokkru sinni fyrr
og samtímis að styrkja stöðu
hennar svo út á við, að á alþjóð
legum markaði fæst stórlán til
handa íslendingum, án þess að
nokkur skilyrði séu sett um það
hvernig fénu skuli varið!
Sækjast um að
sverja af sér
Munurinn á ástandinu nú og
vinstri stjórnar tímanum er svo
auðsær, að Tíminn og Þjóðvilj-
inn keppast við að gefa til kynna
að engan veginn sé víst að þeir
stefni að stjórnarsamvinnu. Þjóð-
viljinn fullyrðir sl. miðvikudag,
þvert ofan í margfengna reynslu
og þjóðfylkingarplaggið, sem
Morgunblaðið birti sunnudaginn
áður, að Sósíalistaflokkurinn sé
venjulegur, saklaus íslenzkur
stjórnmálaflokkur, sem Sjálf-
stæðismenn geti vel verið sæmd
ir af að vinna með. Tíminn talar
sama dag um þjóðfylkingartilboð
kommúnista sem hreina „hugar-
óra“ og segir:
„Tíminn hefur ekki séð þetta
plagg, enda ekki sótzt eftir þvi
Kommúnistar hafa öðru hvoru
um meira en 30 ára skeið verið
að gefa út slík plögg um „leið
íslands til sósíalisma“, fulla af
allskonar hugarórum og ímynduð
um samfylkingum. Vafalítið er
þetta plagg ekki ósvipað hinum
fyirri.
Það hefur ekki ósjaldan skeð,
að talað hefur verið í þessum
plöggum kommúnista um sam-
fylkingu eða þjóðfylkingu með
Framsóknarmönnum.---------
Framsóknarmenn hafa alla-
jafnan látið sér þessi samstarfs-
boð litlu skipta. Aðeins einu sinni
hefur verið reynt að kryfja til
mergjar, hvort Sósíalistaflokkur-
inn meinti það alvarlega að hann
væri fáanlegur ti'l samstarfs um
umbótamál. Þetta gerðist á ár-
inu 1943“.
Endurvakið traust
Sanni nær er að segja, að í
ákafanum höfum við stundum
verið komnir nærri því að koll-
sigla okkur. Það var ekki ástæðu
laust kjarkleysi, sem knúði Her
mann Jónasson til sinnar eftir-
minnilegu yfirlýsingar 4. desem-
ber 1958. Vinstri stjórnin hélt
þannig á málum, að hún var rúin
trausti jafnt innanlands sem utan.
Menn hafa í lengstu lög viljað
trúa því, að þáverandi stjórnend
ur hafi viljað vel, ekki síður en
þeir, sem á undan.þeim voru og
á eftir hafa komið, þótt aðra álykt
un verði að draga af forystugrein
Tímans sl. miðvikudag. En þá
Vildu ekki veita
vernd gegn
njósnum
Af þessum ummælum Tfmans
er ljóst, að meira en lítið fát hef
ur gripið Framsóknarbroddana,
þegar þeir sáu af þjóðfylkingar-
boðinu, sem Morgunblaðið birti
og staðfestingu Þjóðviljans í
næsta blaði, hvert hlutverk þeim
er ætlað í þessari nýju fylkingu.
Raunar er ekki von að vel fari.
þegar Tíminn lýsir yfir því ber-
um orðum, að hann sækist ekki
eftir að fá vitneskju um hvað
fyrir bandamönnunum vakir!
Ókunnugleikinn endist skammt
til afsökunar svo nánu samstarfi
sem Framsókn hefur haft við
kommúnista. Og ekki hafði nema
hluti þingmanna Framsóknar
manndóm til þess að greiða at-
kvæði með bótum til Sigurðar
Ólafssonar fyrir tjónið, sem hann
hlaut af því að vilja ekki gerast
njósnari Tékka. Undir forystu Sig
urvins Einarssonar gerðu t.d.
bæði Þórarinn Þórarinsson og
Hermann Jónasson kommúnist-
Framhald á bls. 14.