Morgunblaðið - 31.03.1963, Blaðsíða 8

8
MORCUNBLAÐ1Ð
Sunnudagur 31. marz 1963
Helgi HJörvcir:
Um framhaldslíf elímunnar
ÍSLEN'ZKA glíman er afdráttar
laust merkasta glíman, sem uppi
er meðal þjóðanna af öllum sam
bæriiegum fangbrögðum. Ekki
af þvd að hún sé frumíslenzk.
Ekki af því að hún hafi áður
verið fegurri, en fari hnignandi.
Heldur af því að hún er frá
grundvelli elzt allra fangbragða,
sem vitað er um, geymd enn í
Ærumgerð sinni í 5 þúsund ára
koparstyttu austur í Kaldeu sem
súmerisk musterisglíima. Hjún
hefur farið kynlega leið til ís-
lands: austur um Asíu, norður og
vestur. Hún er enn glímd rneðal
villihöfðingja austur á Borneó,
skrautbúinna glæsimenna. Hún
mun lifa sem þjóðarlist í Nepal.
Hiún er þjóðaríþrótt í hinum.nýju
sovézku skólum austur við Kasp-
íahaf; þar halda piltarnir í brók-
iindann sömu tökum sem Grettir
tók á Hegranesþingi. Svissar
glíma sína íslenzku glímu að
hálfu leyti bognir og háifliggj-
andi (og þeir hafa lotið meir og
imeir til jaiðarinnar hin seinustu
100 árin).
En alla tíð íslandsbyggðar hef-
ur vakað með íslendingum óljós
þrá, að fegra þessa glímu, gera
hana að viðureign uppréttra
manna, með uppréttu höfði. Við
kennum þessa viðleitni og trú
við SkálíholtspiLta og Bessastaða-
rnenn. En þeir sem_ langlengst
komust í verki voru Ármenning-
ar, um og eftir aldamótin 1900.
Haustið 1902 kom í Ármann
ungur Borgfirðingur, lengi sauða
maður Þorbjarnar í Steinum;
hann var og varð frábær glimu-
maður, kunni á öll brögð beggja
hliða; han/n varð einhver merk-
asti kennari Ármanns, þar með
þeirra Hallgríms og Sigurjóns.
Hessi maður hafði, innan ferrn-
ingar, horft á Þorstein Hjálms-
son (föður Jóns iþróttakennara)
giíma í náttstað gangnamanna
uppi á heiðum. Frá því haust-
kvöldi varð glíman þessu upp-
vaxandi karlmenni að heilagri
iþrótt. glæsimennskan og dreng-
skapurinn, sem í henni bjó.
íslendingar einir hafa um aldir
stefnt að íþrótt hins upprétta
manns og tiginmenns^u slíkrar
glímu, — þess vegna er íslenzk
glima nú ein sérstæðasta og feg-
ursta íþrótt meðal þjóðanna, —
aðeins hefur komist átumein í
mál hennar, ofanfrá, að kallað
er.
Mbl. hefur sýnt málum glím-
unnar þá rausn og velvild, í mik-
illi dálkaþröng, að birta tillögur
mínar um ný glímulög. En þetta
er nýjast og merkast:
1) Fyrsti kaflinn, um frumat-
riði glímunnar. í>að hefur aldrei
verið reynt fyr, að binda eðli og
líþróttarinntak glímimnar í svo
hnitmiðáð form sem hér er gert.
En það kemur þá fram, að flest
hin meinlegustu vafa- og vand-
ræða atriði fyrir dómarann eru
með þessu algerlega úr sögunni;
svo og með 40. gr., með vítalið-
um og vítabálki (IV. kafla), sem
hér er aðeins bent á, hvernig
verða skuli.
2) Byltumörkin, að taka olnbog
ann burt úr byltuvörn.
3) Betra glíimubalti o,g glímu-
búnaður.
4) Föst ákvæði um frágang og
öryggi á glímuvelli.
5) 47. gr., að fyrirbyggja lang-
sótrt þrælabrögð. Þetta mjög ein-
falda úrræði er algert nýmæli.
Ég bið glimumenn um alLt
land að athuga þessar úrlausnar-
tillögur af heilum hug, og svo
alla þá sem unna vilja íslenzkri
sæmd, þó að þeir kaili sig ekki
glímumenn, og bendingum hvað-
anæfa tek ég með miklum þökk-
uim.
Helgi Hjörvar
IMý glímulög
• I. FRUMATRIÐI GLÍMUNNAR
1. gr. íslenzk glíma er þreytt með
föstum handátökum 1 glímubelti. Ekki
má skipta um tök í glímunni og ekki
sleppa tökum nema af rökréttri nauð-
syn*
2. gr. Glímntökin em þessi: Hægri
hendi aftanvert á vinstri hámjöðm.
Vinstri hendi á hægri lærhnúta. Hægri
hönd hefur undirtakið.
3. gr. Bylta ræður úrslitum hverrar
glímu, nema glímumaður sæti þeim
vitum að jafngildi byltu.
4. gr. Glímumenn húast til glímn í
þéttprjónuðum og nærskornum sam-
festingi, hlýrabol og leistabrókum,
undir mittisskýlu og glímubelti.
5. gr. Glímubelti og mittisskýla skal
vera samfelld flík, sniðin hverjum
manni eftir stærð hans og vaxtarlagi,
nærfelld og svo traust, að hún þoli
karlmannstak.
6. gr. Glímumaður her ábyrgð á að
belti hans sé nógu öflugt til að bera
sjálfan hann í glímunni, með því að
átakið í beltið svarar jafnan þunga
og viðspyrnu hans sjálfs.
7. gr. Glímuskór séu léttir og mjúkir
og nærfelldir, lausir við harða sóla-
rönd og hverja missmið, sem valdið
geti meiðsli eða baga fyrir viðfangs-
mann; þeir skulu vera svo vel festir
að fóturinn skríði ekki úr skónum í
bragði.
8. gr. Gerð skulu (af glímudómi)
nánari fyrirmæli um glimubúnað á
almennum vettvangi.
9. gr. Glímumenn eigast við upp-
réttir og uppréttu höfði; þeir standa
lítið eitt til hægri hvor við annan, svo
að hringa nemi nær bringu; allir liðir,
en einkum armliðir, séu fnjúkir í
stigandi og biðleikan eftir hragðfæri,
svo sem framast má samrýmast sókn
og vörn. n
10. gr. Glímubrögðum er beitt eink-
anlega með fótunum; í öðru lagi með
bolvindum sækjanda, en með átaki
handanna eftir því sem hin föstu
handatök leyfa og eðli hvers bragðs
er tiL
11. gr. Engin handbrögð má viðhafa;
ekki heldur nein handatök utan glímu
takanna, nema þau, að bera fyrir sig
hönd á glímuvöllinn sjálfan til að
verjast falli.
12. gr. Vítalaust er það, þó að glímu-
maður taki hendi á keppinaut sínum,
ef þeir hafa sleppt tökum eða misst
þau, og leita aftur jafnvægis til að
takast tökum á ný, enda felist hvorki
vörn né sókn í sliku taki.
13. gr. Ekki má sá hefja hragð né sókn,
sem sjálfur ber hönd fyrir sig á glimu
velli.
14. gr. Ekki má verjast falli né tor-
velda hinum glímuna með því að
hanga í sækjanda með neinum hætti,
hvorki neyta til þess glímutakanna né
annarra bragða.
15. gr. Engu bragði má beita með því
að látast fallast á kné né hendi.
16. gr. Engu bragði og engri vörn má
beita sem höggi.
17. gr. Ekki má bregða hæl né þverum
fótlegg í hnéspót hinum.
18. gr. Hné eða lærí má ekki beita til
bragðs á innanvert lær hinum hærra
en svo, að nemi miðju læri eða ívið
ofar.
19. gT. Það er sæmdarkvöð hverjum
glímumanui að halda rósemi sinni og
vinsamlegri alvöru í öilum skiptum á
glímuvelli, að deila ekki við keppi-
naut, en bera fram mál sitt við dóm-
ara, ef svo kynni að þurfa.
20. gr. Reiði í glímu er ósæmandi.
Fólskutök eru óhæfuverk.
II UM GLÍMUMÓT
21. og 22. gr. Efna skal til glímumóta
eftir ’almennum ákvæðum ÍSÍ um
íþróttamót, o.s.frv.
23. gr. Dómnefnd þriggja manna skal
vera að hverri kappgiímu. Dómnefnd
gætir þess, að glíma sé í öllu réttum
reglum háð og sker úr öllum ágrein-
ingi á glímuvelli. Dómnefnd velur sér
formann, nema hann sé áður valinn.
Hann stjórnar glímum á glímuvelli,
gefur glímumönnum merki til atgöngu
og merki um það, að giímu þeirra sé
lokið.
24. gr. Dómnefnd skal gæta þess. að
giimuvoiiur sé lögiegur Og búaaður
glímumanna í fullu lagl. Sé búnaði
glímumanns verulega áfátt, bægir dóm
nefnd þeim manni frá leik. Glímu-
maður má engar hlífar hafa um hné
eða olnboga, nema umbúðir sé nm
meiðsl.
23. gr. Glímuvöllur skal að jafnaði
vera fjalagólf eða timburpallur, ekki
minni en 6,5—7 m á hvern veg. Skal
timburgólfið vera svo slétt sem kost-
ur er. En ofan á gólfið skal strengd
gólfábreiða úr ull, þykkofin og góð
gerð, ekki minni en 5 eða 5,5 m á
hvern veg, og afmarkar ábreiðan sjálf-
krafa glímureitinn; skal ábreiðan vand
lega þanin á gólfið og hvergi missmíð
á, fest nægilega á röndum og þess
vel gætt, að kantar ábreiðunnar verði
ekki fyrir fæti, þó að leikur berist
út fyrir mörkin.
26.—29. gr., ýmis ákvæði.
III. GLÍMUSTJÓRN og DÓMSTÖRF
31. gr. Formaður dómnefndar, eða
glímustjóri, kveður menn fram til
glímu.
32. gr. Formaður dómnefndar er aðal-
dómari á glímuvelli; hann ráðgast við
meðdómendur sína um hvað eina sem
honum þykir ekki liggja | augum uppi
svo sem þeir og skulu vekja athygli
hans á öllu, sem þeim virðist frekari
athygli vert.
33. gr. Það skal vera upphaf glímu, að
keppendur ganga hvor gegn öðrum
um þveran glimuvöll, létt og hvat-
lega og takast í hendur; því næst
taka þeir glímutökum í réttri glímu-
stöðu, þ.e. fullri jafnvægisstöðu báð-
um fótum, hægra fæti nær feti fram-
ar, og sé fótstaðan látlaus og traust.
34. gr. Dómari gætir þess, að staða og
tök glímumanna séu sem vera skal;
þá segir hann: Stigið! og skulu kepp-
endur þá taka stígandi; telur dómari
í hljóði sem svarar 3 sekúndum, en
segir þá glögglega: Glímið! Hefst þá
glíman. Verði hik eða töf á stígandi,
skal dómari endurtaka: Stigið! o.s.frv.
35. gr. Dómara her ekki að skipta sér
af glímunni, nema nokkur nauðsyn sé
á, ekki stöðva hana og ekki taka hendi
á glímumanni til aðvörunar, ef um-
flúið verður; hann getur leiðbeint
keppendum með látlausum orðum, t.d.
Ekki bolast! — Léttari glímu! — Upp-
rétt höfuð! — Innar (á völlinn)! —
Slíku ávarpi skal ávallt bciua til
beggja keppenda. Dómari getur fært
sig mjúklega í veg fyrir keppendur,
sem láta berast gálauslega út á vallar-
mörk.
36. gr. Stöðva má hæga glímu með
mjúklegum handtökum, en hraða
glimu skal stöðva með blístru.
37. gr. Allir dómnefndarmenn skulu
hafa blístru og vera jafn rétt og skylt
að stöðva glímu, hvenær sem þeim
þykir þurfa. En formaður dómnefudar
hefur stjórn glímunnar að öðru leyti.
38. gr. Hafi glíma verið stöðvuð, skal
hefja hana aftur sem umsvifaminnst,
með orði dómarans: Glimið!
39. gr. Dómnefnd ber að halda strang-
leéa uppi sæmd glímunnar í hvívetna,
góðum leiksiðum, góðri glímu og dreng
skap í skiptum. Dómnefnd skal gjalda
varhuga við lýtum og ávirðingum, sem
beitt kann að vera í blóra við al-
mennt meinleysi eða gamlar ávirð-
ingar í glímuvenjum.
40. gr. Dómnefnd skal þegar skerast í
leik, ef glímumaður brýtur í einhverju
hinar einfóldustu glímureglur, með
því t.d:
1. að bolast, með öllum lýtum þess
2. að beita öxlinni fyrir bringu hinum
3. að lúta höfði yfir öxl honum
4. að standa fótum sem fjærst keppi-
naut sínum
5. að halda hinum frá sér stífum
handleggjum
6. að ota fram krepptu hné á lofti
milli hragða
7. að viðhafa leikfimilæti í vörnum og
hreyfingum
8. að fara loftstökk úr bragði, og skal
samstundis víkja þeim manni
úr glímu
9. að beita æðisókn eða fumi
10. að sækja bragð háskalega, eða svo
að meiðslum gæti valdið
11. að beita tregðuvörn, þ.e. glíma
ekki, en standa þungt og stirt
við allri viðleitni hins til að
glíma
12. að sleppa þráfaldlega tökum
13. að beita loftsveiflu, svo að nálgist
heilan hring, án þess að bragð
fylgi
14. að neyta aflsmunar til þes^ að
halda hinum á lofti lengur en
hóf sé að, og beita hann brögð-
um á þann hátt.
15. að taka röngum tökum, t.d. hægri
hendi á bak aftur
Framhald á bls. 10.
Bæn í Jerúsalem
kirkja í Reykjavík
Þ A Ð kom til mín ungur flug-
maður um daginn og færði
kirkjúbyggingarsjóði okkar í
Langholtssöfnuði 5000.00 krónur
að gjöf. Það er auðvitað höfðing-
leg upphæð frá ungum manni,
sem hefur verið að koma sér upp
íbúð. En hann var sannfærður
um, að þessar krónur mundu
blessast bæði sér og öðrum betur
en flest annað fé.
Hann sagði mér frá eftirfar-
andi atviki, sem hann óskaði, að
ég kæmi á framfæri, svo að krón-
urnar hans gætu orðið frækorn,
sem bæri mikinn ávöxt fyrir
guðsríki og menningu íslands.
„Ég var staddur í kirkju Krists
austur í Jerúsalem í vetur,“ sagði
hann og fór þangað með hóp ís-
lendinga í flugvélinni. Við lásum
þarna saman „Faðir vor“ og það
var ógleymanleg stund, augna-
blik helgað af himinsins náð.
Þá kom mér allt í einu í hug,
hvernig ég ætti að þakka Guði
fyrir þessa ferð; sem hafði verið
svo áhrifarík og vel heppnuð. Ég
hafði lengi velt þessu fyrir mér,
þangað til ég kom í Safnaðar-
heimilið okkar hérna um daginn
við messu. Það voru mörg hundr-
uð manns, fullt út úr dyrum og
allir voru svo gagnteknir af boð-
skapnum, sem gat borið hundr-
aðfaldan ávöxt.
Þá datt mér í hug, hve margir
eru í þessum stóra söfnuði, sem
gætu alveg að skaðlausu og
meira að segja sér til blessunar
gefið sínar 5000.00 krónurnar
hver, til þess að kirkjan okkar
komist upp alveg á næstu tveim
árum. Það hljóta að finnast þús-
und manns, sem þetta geta. Það
verður afrek, sem saga borgar-
innar mun geyma sem leiðarljós
til eftirbreytni, í kirkjubygging-
um og menningarmálum um alda
raðir.
Og hugmyndin greip mig svo
föstum tökum, sagði flugmaður-
inn, að ég gat varla beðið andar-
tak. Ég varð að byrja. Svo varð
presturinn að koma þessari hug-
mynd á framfæri, fólkið eitthvað
af því að gefa sig fram, og fé-
lögin í söfnuðinum að safna
fénu saman.
Og hann bætti við: — Ég hélt
lengi í fávizku minni eins og
margir aðrir, að ríkissjóður
byggði eða styrkti kirkjubygg-
ingar, en nú veit ég að fólkið
verður að byggja sínar kirkjur
sjálft utan þessa einu milljón á
ári, sem borgarsjóðurinn leggur
fram til að styrkja kirkjubygg-
ingar í borginni. Sú milljón
hrekkur skammt til að byggja
kirkjur yfir marga söfnuði með
Hallgrímskirkju í broddi fylk-
ingar. Við verðum því öll að
leggja saman. Og við skulum
gera það strax.
Á þessa leið fórust þessum
unga manni orð. Og mér er ljúft
að koma þeim á framfæri. Og á
síðasta Bræðrafélagsfundi í Safn
aðarheimilinu kom sr. Halldór
Kolbeins með svipaða hugmynd,
nema hann vildi að fólkið lánaði
kirkjunni sinni peningana vaxta-
laust og taldi það hina beztu
fjárfestingu til eflingar menn-
ingu og framförum, ekki sízt þar
sem safnaðarheimili væri í kirkj-
unni, en það sagðist hann telja
eina mestu menningarmiðstöð,
sem hægt væri að hugsa sér i
hverju borgarhverfi og byggðar-
lagi.
Ég þarf að sjálfsögðu ekki að
taka það fram, hve þakklátur
ég er þessum ágætu og höfð-
ingslyndu sóknarbörnum og öll-
um, sem vilja styðja og hafa
stutt að því, að kirkjan og safn-
aðarheimilið komist upp sem
fyrst.
En ég vil bæta við: Gjörum
.þessa hugmynd að veruleika.
Hún er stórkostleg í framkvæmd
fyrir alda og óborna. Það gæti
enginn iðrazt þessarar ákvörðun-
ar, hvort sem lánað væri eða gef-
ið. Aðeins ef nógu margir eru
með þá skeður kraftaverkið. Og
við erum 10 þúsund, heilt stór-
veldi. Drottinn friðar og frelsis
mun blessa þá sáningu, sem hér
færi fram með auknum farsæld-
um og góðri samvizku, þegar
margir gætu i sannleika bent á
eina glæsilegustu menningar-
stofnun þjóðlífsins og sagt:
„Sjáðu, þetta er kirkjan okk-
ar. Við lögðum öll saman, og
vissum ekki fyrri til en óskin
var orðin að veruleika. Bæn
austur í Jerúsalem óx upp sem
kirkja í Reykjavík**
Þökk þeim, sem lögðu til efn-
ið og andann í þessa blaðagrein,
sem telja ber áskorun til allra
í Langholtssókn, allra, sem fylgj-
ast með í hverri sókn, sem þráir
að vaxa inn í himininn.
„Allir eitt.“
Árelius Níelsson,