Morgunblaðið - 28.05.1963, Side 4

20
MORCVNBLAÐIB
Þriðjudagur 28. maí 1963
HVfTA MÍL
eftir Alan Moorehead.
Hjörtur Halldórsson íslenzkaði.
Almenna bókafélagið.
Apríl 1963.
ÞESSI BÓK er fróðlegur
skemmtilestur, 340 þéttprentað-
ar bls. í meðalbroti. Einkum mun
hún geðjast vel þeim, sem
leggja sig eftir ferðabókum, ævi-
sögum og jafnvel stjórnmálum.
Afríka hefur löngúm verið
kölluð hið myrka meginland,
ógnarstórt, ógreitt yfirferðar og
dularfullt. A síðustu árum hefur
margt fréttnæmt gerzt þar í
sveit. Nýjum nöfnum hefur skot-
ið upp, og blöð og útvarp hafa
staglað þau inn í heilabú manna,
unz þau festust þar. Svo hverfa
þau úr sögunni, og nú vita fæst-
ir hvar Tjombe er niður kom-
inn eða hvernig skepnuhöld eru
í Katanga.
Hvíta Nil er vestari megin-
kvísl Nílarfljóts. Hin eystri heit-
ir Bláa Níl og þar sem þær renna
saman, stendur höfuðborgin Súd-
an, Khartoum, allfræg í sögum.
Bláa Nil hefur lengi verið kunn
allt að upptökum, en um Hvítu
Níl vissu menn það eitt, að hún
kom langt sunnan úr Blámanna-
löndum.
Fram um miðja 19. öld hafði
engum tekizt að rekja hana til
upptaka, þrátt fyrir margar til-
raunir. Um þúsundir ára hafði
þetta undarlega fljót tekið að
vaxa síðsumars, þegar allt var
að skrælna af þurki í Nílardal.
Þá voru kallaðir hundadagar í
Egyptalandi er Nílarfljót valt
fram skolgrátt, flæddi yfir bakka
sína og græddi akra og engi.
Þar bjó fornfræg menningarþjóð,
en heillum horfin, þegar hér var
komið sögu.
Þeir sem fyrstir urðu til að
brjótast gegnum myrkviði og
villiskóga Afríku til upptaka
Hvítu Nílar voru sérstæðir menn
og þó ólíkir um margt. Nöfn
þeirra geymast í ævintýrum. Ef
ég man rétt, áttu þeir Living-
stone og Stanley því láni og upp-
hefð að fagna að komast í Þjóð-
vinafélagsalmanakið, en það jafn
gilti því að vera eins konar
heimilisvinur á flestum sveita-
bæjum á íslandi. Robert Burton
hafði komið hingað til lands ár-
ið 1872, 16 árum eftir að hann
hóf leiðangur sinn til Mið-
Afríku, er hann eða öllu heldur
Speke, félagi hans, fann upptök
Hvítu Nílar.
Burton var fjölfróður maður,
einkum í tungumálum. Hann rit-
aði ferðabók í tveimur bindum
um ísland, sem hann hyggur
með vissu vera hið forna Thule.
Ritháttur hans minnir nokkuð
á Benedikt Gröndal að lærðum
útúrdúrum. Annars fannst Burt-
on ekki sérlega mikið til íslands
koma og benti alveg réttilega á,
Hofið vex þvottaefnin óvollt við
böndino. vex leysir vandonn við
uppþvottinn hreingerninguno og
finþvottinn. vex fer vel með
hendurnor og ilmor þægilego.
vex þvoHoefnin eru bexto húshjólpin.
vex fæst í næstu verzlun.
að flestir ferðabókahöfundar ýki
mjög hættur þær, sem þeir hafi
yfirstigið á ferðum sínum hér á
landi. Burton hafði ýmislegt út
á íslendinga að setja, þótti þeir
svifaseinir og stirfnir, en sjálfur
var hann ákafamaður og jafn-
vel flughani. Nú er fróðlegt að
lesa lýsingu Alans Mooreheads
á Burton sjálfum og æviferli
hans. Af henni er vel skiljan-
legt, að Burton kæmi ekki vel
skapi við alþýðu manna hér á
landL
Bókin um Hvítu Níl nær yfir
tímabilið 1856, er Burton^legg-
ur upp í leiðangur sinn, til or-
ustunnar við Omdurman 1898, er
Bretar lögðu Súdan undir sig.
A þessum 40—50 árum höfðu
margir ævintýraþyrstir menn
brotizt inn í Mið-Afríku til þess
að kanna þar lönd og leiðir.
Margir þeirra fóru meira af |
kappi en forsjá. í slóð þeirra
fetaði hópur trúboða,. sem stund-
um var allvel tekið, en þess á
milli hrjáðir eða drepnir. Öllum
ber saman um, að Múhameðstrú
gangi betur í Afríkumenn en
kristindómur. Öll þessi ferðalög
Efnið sem allir dásama til
fyllinga og hvers konar við-
gerða. Fæst nú aftur í ölium
dósastærðum.
Ennfremur fyrirliggjandi:
Bremsuskálar
Bremsudælur
Bremsuslöngur
Spindilkúlur
Spindilboltar
Stýrisendar
Demparar
Kúplingsdiskar
Kúplingspressur
Púströr
Hljóffkútar
Bílamottur
Sprautulökk til
blettunar
Tjakkar H4—1214 tonn.
BILANAUST HF.
Höfðatúni 2. — Sími 20185.
Stapafell, Keflavík. Simi 1730.
virðast einkafyrirtæki, án þess
að nokkuð búi undir nema landa
leit og forvitni. En að þessum
50 árum liðnum vill svo ein-
kennilega til, að Bretland hefur
fengið umráð yfir upptakasvæði
Hvítu Nílar, Súdan og sjálfu
Egyptalandi, ásamt Súezskurð-
inum. ,
Það eru þessir lítt sýnilegu
þræðir, sem tengja bókina sam-
an, og blasir allt í einu við sem
fullundinn vefur í bókarlok.
Bretum virðist í sumu svipa
til Álftnesings-ins, sem „dregur
meir en drottinn gefur“.
Þýðing Hjartar er yfirleitt
mjög góð, og víða er hann á-
berandi orðheppinn. En setning-
in „Manni finnst maður þekkja
hann vel“ (bls. 129) er blátt á-
fram óhnesileg.
Jón Eyþórsson.
HVALVEIÐARNAR hófust
um helgina og taka þátt i
þeim 4 bátar. í gærmorgun
kom fyrsti hvalurinn í Hval-
stöðina í Hvalfirði og var þeg
ar tekið til við að skera
hann. Mynd þessi var tekin
um hádegisbilið í gær.
Ljósm: vig.
19 hvalir hafa
veiðzt
Akranesi, 25. maf.
NÍTJÁN hvalir höfðu veiðzt
á slaginu klukkan 12.30 í dag,
17 búrhvalir og 2 skíðhvalir.
Enn skortir 1V4 sólarhring á
vikuna frá því hvalbátarnir
fjórir hófu veiðamar sl. sunnu
dagskvöld. Lentu þeir þá strax
í hvalavöðu úti fyrir Vestfjörð
um.
— Oddur.
Blacka Decker
\
BorvéVar
stærðorlú — 114.“.
allar gerðir.
Við leggjum áherzlu á fullkomna varahlutaþjónustu.
Einkaumboðsmenn:
B.ÞBBSIflMSXlH e JOHNSOH f
Grjótagötu 7 — Sími 24250.