Morgunblaðið - 03.07.1966, Qupperneq 30

XJKJ
irai/nuvivnkM^ii/
öunnuaagur ó. juii iyö6
/
Hljómsveitin verður að hætta
að „improvisera" og fara að
fylgja fastari starfsáætlun...
— Bodhan Wodiczko, hljómsveiíarstjóri, ræðir
framtibarstarf Sinfóniuhljómsveitar Islands ...
Bodhan Wodiczko hljómsveitarstjóri, og- hinn heimsfrægi
píanóleikari A. Rubinstein ásamt syni sínum. Myndin var
tekin er þeir Wodiczko og Rubinstein unnu saman í Varsjá.
Hugsanlegt er, að Rubinsteinkomi til fsiands áður en mjög
iangt um líður.
I»EIR, sem fjallað hafa um
starfsemi Sinfóníuhljómsveit-
ar íslands sl. vetur, virðast
á einu máli um, að hljóm-
sveitin hafi tekið miklum
framförum undir stjórn hins
pólska hljómsveitarstjóra,
Bodhans Wodiczko — og hef-
ur verið ákveðið að hann
stjórni hljómsveitinn áfram
a.m.k. næsta vetur.
Wcdiczko, sem hér hefur
dvalizt ásamt konu sinni og
tveggja ára syni, ér nú far-
inn til Frakklands og Sviss
— en hann verður kominn aft
ur í september til æfinga
með hljómsveitinni.
í stuttu samtali, sem blaða
maður Morgunblaðsins átti
við Wodiczko, rétt áður en
hann fór, sagði hann, að nú
væri kominn tími til þess, að
framtíðarstarfsemi Sinfóníu-
hljómsveitarinnar yrði skipu-
lögð og kæmist í fastar skorð
ur, eða eins og hann komst
að orði „nú verður hljóm-
sveitin að hætta að improvi-
sera og fara að vinna sam-
kvæmt föstu skipulagi og
fastri stefnu".
Aðspurður um álit sitt á
starfsemi sveitarinnar í vet-
ur, sagði Wodiczko: „Það er
að sjálfsögðu ekki mitt að
segja til um það hvernig
hljómsveitin hefur staðið sig,
— enda betra að dæma um
það úr áheyrendasa] en af
stjórnpalli. En ég heyri þá
skoðun úr öllum áttum að
hljómsveitin hafi tekið mikl-
um framförum og það gleð-
ur mig mjög“.
„Enginn vafi er á því, hélt
hann áfram, að öll vinna
hljómsveitarmanna á sl. vetri
hefur verið betur innt af
hendi en nokkru sinni fyrr
og undirbúningur hljómleika
batnað.
— Hefur æfingum fjölgað?
— Æfingar hafa fyrst og
fremst aukizt að því leyti, að
hljómsveitarmenn æfa sig nú
miklu meira heima en þeir
áður gerðu. Það er ákaflega
mismunandi hversu margar
samæfingar þarf fyrir hljóm
leika, eftir því hvaða verk
eru flutt — en því betur, sem
hljómsveitarmennirnir æfa
sig heima, því betur standa
þeir að vígi á hljómsveitar-
pallinum og komast þá af
með færri samæíingar. Þessi
breyting á starfsháttum gefur
fyrirheit um að hægt verði
að ráðast í stærri og erfið-
ari verkefni á næstunni. Með
auknum þroska getur hljóm-
sveitin færzt meira í fang.
— í sambandi við þroska
hljómsveitarinnar er þó eitt
atriði, sem ég vildi leggja sér
staka áherzlu á, sagði
Wodiczko, — og það er að
fastráðnum hljóðfæraleikur-
um verði fjölgað um a.m.k.
þrjá til fjóra á ári hverju.
Það yrði sveitinni mikill
styrkur og skapaði atvinnu-
möguleika fyrir unga menn
sem Ijúka námi, ýmist hér á
landi eða erlendis. Þyrftj að
halda áfram þessari fjölgun,
þar til hljómsveitin hefur á
að skipa a.m.k. 65 -mönnum.
Nú eru fastráðnir hljómsveit-
armenn aðeins um 45 talsins
og 11 menn, sem hægt er
að grípa til eftir því hvernig
hljóðfæraskipun þarf að vera
hverju sinni.
• TÍMAMÓT
— Segja ma með nokkrum
sanni, hélt Wodiczko áfram,
að komið sé að einskonar
timamótum í starfi hljóm-
sveitarinnar, því að hún á
framundan mikil og stór verk
efni, sem hún ætti vel að geta
ráðið við, sé vel að unnið.
Mér virðist, að nú verði hljóm
sveitin að hætta að „impróvi
sera“ og fara að vinna sam-
kvæmt skipulagðri starfskrá
og-stefnu. Það hefur að sjálf
sögðu í för með sér mikla
vinnu og fjármuni að skipu-
leggja starf hennar, en þá vil
ég leggja á það áherzlu, að
það fé, sem lagt er í menn-
ingu, skilar sér alltaf aftur
— ekki sizt það fé, sem fer
til menningarlegs uppeldis
ungs fólks. Menning er dýr,
en það er betra að gera henni
góð skil, heldur en hætta á að
þjóðfélagið verði menningar-
snautt og að æskan alizt upp
við lélegan listsmekk. Þrosk-
aður listrænn smekkur er
heiður og sómi hvers þjóð-
félags.
— Eitt af því, sem okkur
liggur nú á hjarta er hvernig
við eigum að svara kröfum
þeirra áheyrenda, sem fylla
húsið á hljómleikum, — því
ef við látum hér staðar num-
ið og teljum okkur trú um,
að hljómsveitin sé komin
endanlega á legg, dvínar á-
huginn smám saman. Sinfó-
niuhljómsveitin verður að
halda uppi reglulegum tón-
leikum fyrir mismunandi
áheyrendahópa. Til dæmis
væri æskilegt, að efna iil
tvenns konar tónleika-
flokka fyrir æskuna ann-
ars vegar fyrir skólabóm
innan við fermingu, hins
vegar fyrir unglinga á fram-
haldsskólaaldri. Á þessum
hljómleikum þyrfti að gefa
yfirlit yfir sögu klassískrar
tónlistar og kynna hinar
ýmsu stíltegundir. Markmið
þessara tónleika ættu ekki
einungis að vera að fá börn-
in og unglingana undir þak,
ef svo mætti segja, heldur að
veita þeim fræðslu í þeirri
von að einhver þeirra fái
áhuga á sígildri tónlist. Mér
virðist ekki fyrir hendi nægi
legur skilningur á því, að
tökum við ekki einhverja
ákveðna stefnu í þessa átt,
er hætta á því, að hljómsveit
in leiki einn góðan veðurdag
fyrir tómu húsi.
— Þá væri gaman að geta
haft tónleika á sunnudögum,
eftir hádegið, þar sem leikin
yrði vinsæl tónlist með góð-
um einsöngvurum. Mætti
þannið heyja samkeppni við
bítlatónlistina og slagara.
• KAMMERÓPERA
Wodiczko minnti á, að Sin-
fóníuhljómsveitin starfaði
ekki aðeins að hljómleika-
haldi, heldur einnig fyrir
Ríkisútvarpið og Þjóðleikhús
ið. Hann kvað leikhús í
Reykjavik standa á háu stigi,
verkefnaskrá leikhúsanna yf-
irleitt bæði góða og fjöl-
breytta og vel til vinnu vand
að. Einnig væri mikils virði,
að Þjóðleikhúsið flytti óper-
ur — „en ef við eigum að
hugsa til framtíðarinnar, virð
ist mér næsta verkefni Þjóð
leikhússins, að stofna kamm-
eróperu. Allir kraftar eru hér
fyrir hendi, ágæt kammer-
hljómsveit, lítill en góður
kór, og einsöngvarar ágætir.
Kammerópera krefst ekki svo
ýkja mikilla fjárútláta við
búninga og svíðsetningar og
með föstu starfsliði væri
hægt að hafa 3—4 frumsýn-
ingar árlega. Mætti velja verk
efni bæði úr gömlum klass-
iskum óperum og nútímaverk
um.
— En hvað um flutning á
kantötum, ýmiss konar, væri
hugsanlegt að auka hann?
— Ja, til þessa hefur nú
m.a. skort þau hljóðfæri, sem
þarf til að flytja kantötur,
segjum cembalo, en nú mun
ætlunin að bæta úr því von
bráðar. Og á næsta starfsári
er einmitt hugmyndin að
fjölga kórverkum. Verður þá
leitað til kóranna hérna, Fil-
harmoniukórsins Polýfónkórs
ins, Þjóðleikhússkórsins og
karlakóranna — og væntan-
lega flutt verk eins og
Deutsches Requiem, eftir
Brahms, Stabat Mater eftir
Szymanowsky og Missa Sol-
emnis eftir Beethoven — og
óperukórinn verður með í
ýmsum vinsælum verkum.
Annars vehður dagskráin fyr
ir næsta vetur endanlega
ákveðin á ráðstefnu hjá Rík-
isútvarpinu í september nk.
og þá nánar frá henni skýrt.
— Menn hafa stundum
gagnrýnt efnisskrá tónleika
sl. vetur, mörgum fundizt
sem þar ægði saman ólíkum
og óskyldum verkum, og
stundum verið full mikið létt
meti innan um.
— Þessu vil ég svara þann-
ig, sagði Wodiczko, — í í'yrsta
lagi er ekkert til sem loeitir
létt músík og þung, aðeins
góð eða slæm og vel eða ilia
flutt músik. Það sem fyfst og
fremst bera að leggja til
grundvallar við val verka á
efnisskrá er, að þau veki um-
ræður. Það er engin synd að
setja á efnisskrá andstæður,
segjum Bach og Stravinsky,
og umfram allt verður að
varast að velja verkin eft-
ir einhverjum gömlum og
dauðum prinsippum. Þess
þarf einnig að gæta að mat
manna á músik er afar mis-
munandi og afstaðan breytist
með breyttum tímum.
— Gætu gagnrýnendur
gert hljómsveitinni gagn með
því til dæmis að kynna verk-
efni hljómsveitarinnar fyrir
hverja hljómleika á fræði-
legri grundvelli en til þessa
hefur verið gert á bltaða-
mannafundum?
— Víst gæti það verið til
góðs, væri rétt með farið.
Æskilegast er þó, að gagn-
rýnendur fylgist fyrst og
fremst með þroska hljómsveit
arinnar, gagnrýni hana, þeg-
ar þeim finnst þess þurfa en
veiti henni einnig viðurkenn-
ingu, þegar hún hefur til
hennar unnið. Þá væri ekki
amalegt að gagnrýnendur
legðu hljómsveitinni lið t.d.
með því að benda á, þegar of
fáar fiðlur hafa komið í veg
fyrir að hægt væri að gera
einnhverju verki góð skil.
Það er ekki nóg, að ég segi
það, einhverjir aðrir þyrftu
að taka undir . Loks mætti
geta þess, að víðast hvar rík
ir sú venja, að gagnrýnendur
eða einhverjir aðrir aðilar,
skrifi yfirlit yfir starf sin-
fóníuhljómsveitar á hverju
starfsári. Er þá gerð grein
fyrir stöðu hljómsveitárinnar
og þroska. Slíkt mætti gjarna
taka upp hér og gæti orðið
til mikils gagns.
— Annars vil ég taka það
fram, að ég er mjög þakk-
látur og ánægður með þær
viðtökur sem hljómsveitin
hefur fengið í vetur undir
minni stjórn. Það leggur mer
á herðar þær skyldur að
gera ennþá betur og á því
hef ég mikinn áhuga. Eg
hlakka til starfsins næsta
haust og til þess að hitta aft-
ur íslenzka áneyrendur 23.
september.
— 4. júli
Framhald af bls. 3.
manna, er orðið höfðu fyrir
áhrifum bæði af fordæmi
I Breta og Frakka. Pólverjinn
Kosciusko, sem barizt hafði
undir stjórn Washingtons fyr-
■ ir vestan reyndi síðar að
efna til byltingar í föðurlandi
sínu 1794 en hún var brotin
á bak aftur.
Frá Evrópu barst bylting-
arandinn til Suður-Ameríku.
, Jeíferson ritaði í sjáifsævi-
sögu sinni: „Frakkland var
fyrsta Evrópulandið, sem
stofnaði til mannréttindahreyf
ingar eins og þeirrar sem upp
kom í Bandaríkjunum og það-
an breiddist hún út til suð-
lægra landa“. Með Frakkland
og Bandaríkin sem fordæmi
risu þjóðernissinnar í S-
Ameríku eggn hinum spænsku
og portúgölsku drottnurum
sínum og um 1824 voru aðeins
eftir fáeinar dreifðar nýlend-
ur undir evrópskum yfirráð-
um. Hin mikla frelsishetja
Suður-Ameriku, Simon Boliv-
ar, dáðist mjög að Bandaríkj-
unum en taldi að stjórnarskrá
þeirra gæti ek'ki komið nema
að takmörkcrðu gagni í S-
Ameríku, svo ólíkar sem að-
stæður væru þar. Engq að
síður fór svo að mörg fyrstu
S-Ameríkuríkin tóku suma
meginkaflana í stjórnarskrá
Bandaríkjanna sér til fyrir-
myndar er þau sniðq þegnum
sínum stjórnarskrá í fyrsta
sinni.
★
Sjálfstæðisyfirlýsing Banda
rikjanna var máttugt afl í
fortíðinni og verður það
áfram í hugum manna, en þó
hvergi öflugra afl og lífrænna
en í landi því sem hlauó frelsi
og sjálfstæði með sam.þykkt
hennar 4. júlí 1776.
John F. Kennedy sagði
u m Sjálfstæðisyfirlýsinguna
að lestur hennar væri „sem
að heyra lúðra gjalla" og
Lyndon B. Johnson kallaði
yfirlýsinguna „lífsanda öll-
'im mannlegum v e r u m
Kanadískur fræðimaður,
William Nelson, sagði fyrir
réttu ári að andi Sjálfstæóis-
yfirlýsingarinnar lifði enn
góðu lífi í Bandaríkjunuríi.
„Þeir sem undirrituðu sjálf-
stæðisyfirlýsinguna, s a g ð i
Nelson, „hafa einhvern veginn
aldrei leyft afkomendum sin-
um að gleyma því að bylting-
arþjóðfélag lifir samkvæmt
grundvallarlögmálum sínum
og því hvernig þeim er vísvit-
andi haldið á loít kynslóð
fram af kynslóð".