Morgunblaðið - 02.06.1967, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 2. JÚNÍ 1967.

Útgefandi:
Framkvæmdastjóri:
Ritstjórar:
Ritstjórnarfulltrúi:
Auglýsingar:
Ritstjórn:
Auglýsingar og afgreiðsla:
í lausasölu kr.
Áskriftargjald kr. 105.00
Hf. Árvakur, Reykjavík.
.Sigfús Jónsson.
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6.
Aðalstræti 6. Sími 22480.
7.00 eintakið.
á. mánuði inranlands. <l1'

„FRAMSÓKN HEFUR
EKKERT RREYTZT
í EÐLI SÍNU“
I?áskrú ðsf jar ða rh n ey ksli
■*■ Framsóknarmanna
hefur va>kið gífurlega at'hygli
um land aililt og við'brögð
fólks eru öl'l á einn veg; al-
menn reiði og fordseming á
þessu atferli Framsóknarfor-
kólfanna, jafnframit undrun
yfir þvá, að sL’íkir athurðir
geti gerst nú á tímum.
Á Austfjörðum hafa menn
ekiki orðið jafn hissa á þess-
um atburðum og víða annars
staðar. Austfirðingar hafa
kynnzt slíkum vinnubrögðum
áður. Þannig segir Arnþór
Þórólfsson í viðtali við Mbl.
í gær: „Fyrir mér er þetta
ekki nýtt mál, því að ég hef
reynslu af svipuðu sjáilfur.
.... Annars hefur þetta mál
vakið mikla athygli hér sem
annars staðar, ekki sízt
vegna játniniga þeirra, sem
þarna hafa verið staðnir að
verki. Mín skoðun er sú, að
það hafi verið í fyllsta máta
tímabært, að koma upp um
slíkar vinnuaðferðir, sem ég
tel ekki nýjar hér innan kjör-
dæmisins.“
Mikla athygli munu vekja
orð Eiríks Kristóferssonar,
hins landskunna skipherra,
sem hann viðhefur í viðtali
við Mbl. í dag en hann segir,
að hann hafi verið að hug-
leiða Fáskrúðsfjarðarhneyksi
ið, en þótt það smávægilegt
á móts við atvinnukúgun
Framsóknar í kringum 1930,
„þegar heimtað var af öllum
varðskipsimönnum annað
hvort, að þeir greiddu í kosn-
inigasjóð Framjsóknarflokks-
ins eða vera reknir að öðrum
kosti. Fraimsóknarmenn eltu
mig í þrjú ár með hótunum
en ég greiddi þeim aldrei eyri
í sjóð þeirra. Ég býst við, að
JÓhann heitinn P. Jónsson,
Skipherra á garnla Óðni hafi
verið eini starfsmaður Land-
helgisgæzlunnar þó, auk min,
sem slapp frá þessari at-
vinnukúgunarherferð Fram-
sóknarflokksins. Helzt vildu
Framsóknarmenn setja það
skilyrði, að allir starfsmenn
gæzlunnar gengju í flokk-
inn, en þó mun hitt hafa
nægt að greiða í kosninga-
sjóð Framsóknar. Það sem
gerðist á Fáskrúðsfirði eru
því engin tíðindi fyrir mig.
Atburðirnir þar koma mór
síður en svo á óvart. Ég man
eftir bvernig við vorum
hundeitir á sínum tíma — og
óg býst ekki við, að flokkur-
inn hafi breytzt í eðli sínu.“
V, Þessi orð Eiriks Kristófers-
sonar sýna í hnotskurn
vinnubrögð Framsóknar-
flokksins fyrr og nú. Fá-
skrúðsfjarðarhneykslið hefur
sýnt svo ekki verður um
vMst, að það er rétt, sem
Eirikur Kristófersson segir,
að „flokkurinn hafi ekki
breytzt í eðli sínu.“
Enn ein sönnun þess eru
viðbrögð Framsóknarblaðsins
og Framsóknarforkólfanna
við þessu at’hæfi.Af fúllkom-
inni forherðingu reyna þeir
annars vegar að breiða yfir
hneykslið og hins vegar að
verja hið ósvifna athaafi
kaupfélagsstjórans á Fá-
sikrúðsfirði, sem raunar er
ekki annað en veHkfæri í
höndum Eysteins Jónssonar í
þessu máli.
SKÖMMTUNAR-
TILLÖGUR
FRAMSÓKNAR
Á hröðum og skipulagslaus-
■*“• um flótta undan sínum
eigin haftadraug og „hinni
leiðinni“ hafa Framsóknar-
menn gert tilraun til þess að
halda þvtí fram, að þeir hafi
haft forustu um aukið frjáls-
ræði í viðskiptum 1950.
í því sambandi er athyglis-
vert að rifja upp að Fram-
sóknarmenn klufu stjórnar-
samstarfið 1949 vegna þess
að Sjálfstæðisflókkurinn
vildi efcki faltast á tillögur
þeirra um fyrirkomulag
skömmtunar, sem var í
stuttu máli á þá leið sfcv. frv.
sem Framsóknarmenn lögðu
fram á Alþingi 1948—1949,
að binda ski'ldi útMutun
gjaldeyris- og innflutnings-
leyfa við það hve atorkusam-
ir innflytjendur væru við að
safna saman skömmitunar-
seðlum hjá neytendum. Með
þessum hætti ætluðu Fram-
sóknarmenn að söisa undir
SÍS meginhluta innflutnings
til landsins, þar sem þeir
töldu, að í krafti þeirra fé-
lagssamtaika sem þeir höfðu
þá og hafa enn yfirráð yfir,
gætu þeir komist ytfir megin-
hluta af skömmtunarseðlum
landsmanna.
Þessar tillögur hefðu einn-
ig haflt það í för með sér, að
neytendur hefðu verið bundn
ir í eins konar „átthaga-
fjötra“ við þær verzlanir,
sem þeir höfðu lagt inn
skömimtunarseðla sína hjá.
Þetta fyrirkomuiLag hefði
Krítarskáld
MAÐUR heitir Michalis
Stavrakakis og gætir sauða
upp til fjalla á eynn.i Krít.
Hann kalla margir landar
hans skáld gott. í fjórðung
aldar eða aldar eða allt frá
því er hann var elllefu ára
gamall, hefur Michalis
Stavrakakis búið við rætur
Psilirotisfjalla þar sem er
hásléttan Nida og við hana
hennir hann sig og kallar
„Nidiotis“ þegar hann setur
nafn sitt undir eitthvert
lljóðið sem þarna hefur orðið
til.
Á Nida-sléttu hafa sauðir
runnið til haga allt frá ómunna
tíð og þar var sagður hafa átt
bústað sinn Kronos faðir Seifs
og drottinn himins og jarðar, sá
er gleypti börn sín öll þau er
Rea kona hans ól honum vegna
ótta við að rættist sú spá að eitt
barna hans myndi steypa hon-
um af stóli ef það héldi lífi.
Þetta er ríki krítverskiu fjár-
hirðanna, þarna geyma þeir
fjár síns og gæta vel og færa í
hiús þegar illa viðrar, hús sem
að utan minna á eklkert meir
en hveMdu grafhýsin fornu sem
talin eru til merkari minja um
mínóisku menninguna á Krít
forðum daga.
Þarna upp til fjalla hefur
Krítarskáldið alið aldur sinn
fjarri byggð og bókmennt: —
,,Ég varð að hætta í slkóla ellefu
ára gamall, enda elztur af átta
börnum — og foreldrar mínir
mátu reyndar ekki bóknám
heldur ýkja mikils“ — en er
þó orðinn maður víðlesinn og
margfróður. Hann kveðst hafa
haft með sér jafnan allar þær
bækur er hann hafi komið
höndum yfir heima í þorpinu
hverju sinni og með árunum
hafi bókakosturinn farið sívax-
andi. Og Miohalis hefur ekki
valið sér félaga af verri endan-
um eins og sjá má af bókasafn-
inu í kindakofanum hans þarna
uppi við rætur Psilirotisfjalla.
Þarna hefur hann klambrað
upp hillu við eldstóna sína
handa Nikosi Kazantsakis,
Sikellanosi, Seferis og Kostis
Palamas sem láta hallast að
matarskrínum skáldsins og skál
um. Og þarna eru lika mörg
verk heimspekinga Grikkja,
skálda og leikritahöfunda frá
fyrri öldum sem una sér vel
þarna innan um kyrnur og
keröld í kindakofanum skálds-
ins.
Sjálfur kveðst Michalis hafa
ort í áratug eða svo og eiga
„sem ég vona að ég fái komið
nú gnægð ljóða í tvær bækur,
á prent einhvern tóma“. Ljóð
Midhalis eru órímuð og eiga
ekki aðra ljóðhefð að baki en
þá sem hann hefur sjálfur skap
að sér þarna í einverunni og f
þeim búa engar þær öfgar seim
ætla hefði mátt vegna uppeldis
hans og menntuna rley s is 1
æsiku. Ljóð hans fjalla um allt
milli himins og jarðar, allt frá
bjartsýni til þjóðfélagslegs mis
réttis. Hann er og að líkindum
eina griska skáldið sem ort hef-
ur til hinum fallna stjórnmála-
Framhald á bls. 19.
Krítarskáldið og fjárhirffirinn Michalis Stavrakakis litur til
kinda sinna uppi í Psilirotis fjölium.
einnig óhjákvæmi'lega haft í
för með sér kapphlaup milli
kaupmanna um skömmtunar
seðla og ekfci ólíikLegt að slífct
hefði haft í för með sér marg
vislega spiLlimgu.
í kjölfar þess, að Fram-
sóknarmenn klufu stjórnar-
samstarfið vegna þess, að
SjáLfstæðLsíflofckurinn vi'ldi
efcki fallast á þessar til'lögiur
fóru fram alþingiskosningar
í okt. 1949 en í þeirri kosn-
ingabaráttu lagði Sjálfstæðis
fliokkurinn megináherzlu á
aufcið frjálsræði í vi'ðskiptum
og minnihlutastjórn Sjáif-
stæðisifLokfcsins sem mynduð
var eftir þær kosningar
lagði fram tillögur í efna-
hagsimáltum sem höfðu m.a.
það megimmarfcmið að leggja
grundivölll að auknu frjáls-
ræði í viðskiptum og at-
h'öfnum. — Vegna þess-
ara tillagna var að frum-
kvæði Framsóknarflóklksins
samþykfct vamtraust á minni
hlutastjórnina, en nokkrum
dögum síðar gengu Framsófcn
armenn til stjórnarsamstarfs
við Sjálfstæðisflofckinn á
grundvel'li þessara tMagna.
Afstaða S jálÆstæ ði sflokks-
ins til þessara mála kom
ákýrt fram í ræðu, sem
Bjarni Benediktsson flutti á
hátíðisdegi verzlunarmanna
1. ágúst 1949 en þá sagði
hann m.a.: „Sjálfur hvorki
vil ég né get dulið þá skoð-
un mína, að ég er að megin-
stefnu fylgjandi frjálsri
verzlun.....En við þá sem
á annað borð eru fylgjandi
frjálsri verzlun vil ég segja
þetta: Við verðum að varast,
að fyrir okkur fari, eins og
hesti, sem verið hefur í
haflti. Eftir að hnappeldan
hefur verið af honum leyst,
heldur hann áfram að hoppa
eins og engin breytimg hafi
á orðið, hann heldur að hann
komist efcki áfram með öðru
móti. Við verðum að gæta
þess, að það hugarfar sfcap-
ist ekki, að ómögulegt sé, að
vera án haftanna, að al'lt
hljóti um kolil að keyra, ef
höft eru leyst eða verulega á
þeim linað4
Þetta hniappelduhugarfar
níkti hjá ýmsum ráðandi
mönnum, þegar rætt var um
afrnám einokunarinnar
gömllu. Nú er hún verst þokk
uð af öLLum stofnumum, sem
verið hafa á íslandi. En hennl
var ekki ætíð hald'ið uppi af
iLlviiljuðum mönnum, heldur
þvert á móti af ýmsum, sem
voru afbragð af góðvild og
umhyggju en trúðu statt og
stöðugt á, að nauðsyn væri,
að stjórnarvöldin hefðu vit
fyrir þegnumum. Valdhafarn-
ir óttuðust þá eins og nú að
allt mundi um kolil keyra, ef
slakað yrði á höftunum, sem
set't voru á framikvæmdaþrek
einstaklinganna. Reymslan
sýndi að sá ótti var með öllu
ástæðulaus. ísttenZka þjóðin
sökk ekki í sfculdafen, held-
ur komst einmitt úr algerri
örbingð og aLlisleysi, meðan
fuilt verzlunarfrelsi var og
aét'ti þó að vera ólíkt hæg-
ara fyrir hana að lifa nú af
tefcjum sínum, sem eru hlut-
fal'Lslega miklu meiri en þá
var. Það er einnig hol'Lt fyr-
ir ofcíkur að rifja upp, þótt
óþarft æt'ti að virðast að nú
á dögum eru til þjóðir og
einmitt þær þjóðir, sem vegn
ar bezt um fjárhag og at-
vinniu, sem eru án hafta og
hamla nókfcuð til jafns við
það, sem við höfium búið við
um nær tvo áratugi.**