Morgunblaðið - 10.12.1967, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 10. DES. 1967
21
Örlög dönsku stjórnarinnar
ákveðin í næstu viku
Harðvítugar deilur inuan SF.
— Eftir Cunnar Rytgaard, fréttaritara
Morgunblaðsins í Kaupmannahöfn
HINN ellefu ára gamli sós
íalíski þjóðarflokkur Aks-
el Larsens er nú í rauninni
klofinn og sundraður. Síð-
an flokkurinn varð stuðn-
ingsflokkur sósíaldemó-
kratísku stjórnarinnar eft-
ir þingkosningarnar í fyrra
hefur fyrst alvarlega tekið
í hnúkana. Vinstriarmur
flokksins gagnrýnir harð-
lega Aksel Larsen vegna
þess, að hann hefur of oft
og of eindregið haft sam-
vinnu við stjórnina. Þessi
vinstri armur er því nú
mjög mótsnúinn, að höfð
verði samvinna við stjórn
ina um vissar ráðstafanir
til að mæta verðhækkun-
um eftir gengisfellingu
dönsku krónunnar, og jafn
vel þótt vinstri armurinn
hafi minnkað niður í fimm
þingmenn SF (sósíalíska
þjóðarflokksins) nægir það
til að ríkisstjórnin verður
í minnihluta, ef allir aðrir
flokkar greiða atkvæði
gegn kreppufrumvarpi rík
isstjórnarinnar.
Vinstri armur SF, undir
forustu Erik Sigsgaards, vill
ekki taka frarn í fyrir dýr-
tíðartemprun launiþegans. Rík
isstjórnin hefur lagt frajn
frumvarp um þrjár , ráðstaf-
anir til að halda niðri verð-
lagi eftir gengisfellinguna.
Hin fyrsta, almenn verðstöðv-
un, hefur þegar verið gerð
með lögum. Hinar tvaer miða
að því að „frysta“ verðhækk-
anir nr. 2, sem koma eiga til
framkvæmda á næsta ári,
annaðhvort í janúar eða júM.
Þetta á að vera tillegg laun-
þegans til að mæta verðhækk-
unum, sem koma í kjölfar
gengislækkunarinnar. Rikis-
stjórnin hefur í þriðja lagi
stungið upp á, að lagður verði
Aksel Larsen.
á þá, sem ekki eru launþegar
3% aukaskattur á skattskyld-
ar tekjur fyrir árið 1967—’68.
En það eru afskiptin af dýr-
tiðartemprun launþegans, sem
vinstriarmur SF berst ske-
leggast gegn. Vinstriarmurinn
heldur fast við þessa afstöðu
sína, þótt Landssamband fag-
félaganna hafi á fulltrúaráðs-
fundi samþykkt með miklum
meiriihluta stuðning við frum-
varp ríkisstjórnarinnar. Alls
voru 417 meðlimir fulltrúa-
ráðsins hlynntir frumvarpi
ríkisstjórnarinnar, sem felur
í sér, að verðhækkanir nr. 2
koma ekki til framkvæmda
fyrsta árið. Aðeins 21 með-
limur þessa ráðs greiddu at-
kvæði á móti og telja menn
með hliðsjón af því, að peir
fulltrúar, sem styðja SF, hafi
greitt atkvæði með frumvarpi
stjórnarinnar.
Per Hækkerup.
Sannleikurinn er þó liklega
sá, að deilurnar innan SF eiga
sér dýpri rætur en hvað þessu
vandamáli viðvíkur. Þegsr er
SF hélt sérstakt þing í júní
sl. barst vinstriarmurinn mik-
ið á. Þingið var haldið strax
eftir að ríkisstjórnin hafði
með fulltingi SF komið á verð
aukaskattinum, sem margir
sósíalistar telja ofstækisfulia,
borgaralega löggjöf. Á þing-
inu héldu tvær konur úr hópi
SF-þingmanna, Pia Dam og
Hanne Reintoft, mjög opin-
skáar ræður og sögðu, að í
flokknum væri haldið uppi
sterku flokkseinrSeði. Þær
sögðu, að þær hefðu greitt
átkvæði með verðskattinum
vegna öflugra fyrirmæla frá
flokksformanninum, Aksei
Larsen. Þar hefðu ráðið allt
annað en lýðræð;sreglur inn-
an flokksins.
Síðan hefur margt gerzt. Á
júni-þinginu voru kjörnir
margir nýir miðstjórnarmeð-
limir, þ.á.m. Pia Dam og
Hanne Reintoft. Úr miðstjórn-
inni voru felldir tveir traust-
ir stuðningsmenn Aksel Lar-
sens: próf. Morten Lange og
þáverandi ritstjóri SF-blaðs-
ins, Gert Petersen. Árangur-
inn varð sá, að vinstriarmur-
inn fékk meirihluta í mið-
stjórninni, þannig að í raun-
inni stóð Aksel Larsen uppi
með miðstjórn, sem var hon-
um fjandsamleg.
Meixihluti vinstrimanna i
miðstjórninni, undir forystu
eiginmanns Piu Dam, Andreas
Jörgensen, hóf að endurskipu-
leggja SF-blaðið og breyta
stefnu blaðsins. G.ert Peter-
sen var rekinn og mynduð ný
ritstjóm. Samtímis réðist há-
prestur vinstriarmsins, Wiily
Brauer, borgarstjóri, harðlega
á stjórnmálastefnj Aksel Lar
sens.- Larsen og fylgismenn
hans fundu bráðlega, að það
andaði köldu til þeirra frá
vinstriarminum og strax fyrir
byrjun þings í október hófu
þeir myndun „deilda“ innan
flokksins. Þeir stof íuðu fé-
lag „í élag til úvb’eiðslu só-
síalismans Hér og Nú“, og
þetta félag fékk það verkefni
að gefa ú’ blaðíð „Hér og
Nú“ í fyrsta tölublaði þess
ritaði Aksel Laræn grein þar
sem nar.i, sagði, að það r ati
tekið la”gan tíma að koma á
sóslaibma. En á .neðan verði
að fylgja raunhæfri sósíalískri
stjórnmálr stefnu að svo miklu
leyti s<-m auðið væn.
Þegar þoóðþingið kom sam-
an varð alvarlegur árekstur
milli i ægri- og vinstriarms-
ins. Ma-g’ bend.r til, að arm-
ur Aksd Larsens hafi, til að
vinna \irstri arminn á sitt
band fvað snerti áframhald-
andi sar.v?nn-u við stjórnina,
túlkað saimvinnusamkomulag-
ið við ríkisstjórnina á of bjart
sýnan hátt með tilliti til
þeirra litlu fríðinda, _sem SF
naut hjá stjórninni. Á etnum
fyrsta þingfundinum sagði
þingmaður sósíaldemok'-ata,
Per Hækkerup, að hann hefði
fengið ,ypappírssnifsi“ frá
Aksel Larsen með tilmælum
um undirskrift, en hann væri
ekki skuldibundinn til að gefa
þess honar undirskriftir. Rætt
var um skilgreiningu á sam-
vinnusamkomulaginu, sem
nota átti til að róa með vmstri
arminn.
Nú fóru deilurnar í SF fram
fyrir opnum tjöldum. Vinstri-
armurinn kallaði saman mið-
stjórnarfund, sem Aksel Lar-
sen sótti ekki með skírskotun
til laga þess efnis, að það
væri verkefni flobksformanns
ins að kalla saman slíka
fundi. Larsen sagði í útvarpi
og sjónvarpi, að honum virt-
ist flokkur sinn eins og barna-
leikvangur með hliðsjón af
hegðun vissra flokksmanna.
Aðspurður sagði hann, að það
yrði að koma fram að viss
öfl í Danmörku og erlendis
óskuðu, að SF sundraðist.
Með þessum ummælum
safnaði hann glóðum elds að
höfði sér. Borgaraflokk-
arnir spurðu ríkisstjórnina
hvort hún gæti treyst sig á
stuðningsflokk, sem kannske
væri fjarstýrður að utan með
ti'lstyrk vinstriarmsins. Og
vinstriarmurinn réðist á Ak-
sel Larsen fyrir að híifa
þannig lagt vopnin upp í hend
urnar á borgaraflokkunum.
Þannig hefur þingtíminn
liðið með sifelldum erjum, en
þá kom gengisfellingin og
krafðist nýrrar löggjafar. Arm
ur Aksel Larsens var í fyrstu
mótfallinn áætlunum rikis-
stjórnarinnar um afskipti af
dýrtíðartempruninni. En eftir
að ríkisstjórnin hafði lýst sig
fúsa til að ræða aðrar tillög-
ur til að mæta áhrifum geng-
isfellingarinnar, m.a. tillögur
um minnkun útgjalda til hern
aðar, breyttist hljóðið í
strokknum. Nú var þvi aftur
haldið fram, að ef SF greiddi
ekki atkvæði með tillögum
stjórnarinnar mundi hinn ný-
fengni meirihluti molna nið-
ur. Með hliðsjón af þessu tókst
að stækka „hægri arminn“,
þannig að nú hafa 15 þing-
menn flokksins boðað, að þeit
muni greiða atkvæði með
frumvarpi stjórnarinnar.
En 5 eru ennþá á móti. Og
á þeim veltur raunverulega
hvort stjórnin heldur velli.
Borgaralegu flokkarnir hafa
allir boðað, að þeir muni ekki
greiða atkvæði með tillögun-
um. Hinir 5 þingmenn vinstri
armsins hafa gefið greinilega
í skyn, að þeir muni ekki
gera það heldur. Per Hækker-
up hefur hvað eftir annað
sagt, að með því taki peir á
sig gíifurlega ábyrgð. Nú fylgj
ast menn af spenningi með
því hvort þeir muni þola tauga
þennskma.
Eftir fyrstu umræðu í þess-
ari viku kemur frumvarp
stjórnarinnar til annarrar og
þriðju umræðu og atkvæði
verða greidd í næstu vibu. Þá
verður endanlega gert út um
þetta mál. Menn ræða nú um
bosningar í janúar, ef stjórn-
in fær ekki nægilegan stuðn-
ing.
Rytgaard.
,í meistarans höndum'
bók til styrktar starfsemi „Sjálfsbjargar"
Mótmæla frumvarpi
um loðdýrurækt
„í MEISTARANS höndum“ nefn
isit nýútkomin bók — satfn þýð-
inga og endursagna. Má þar
finna dæmisögur, ljóðrænan
skáldskap. einstakar setningar
og sögukafla, sem líkt og kasta
milli sín Ijósbrotum og varpa
þannig ólíkum l'ium á meginvið-
fangsefni allra tíma — Mf manns
ins og ieyndardóma þess.
„Viðburðir sjálfs lífsins hafa
aldrei rúmazt í formi sögu, Ijóðs
eða nokkurri annarri. umgerð
Vitund þín er hið eina form,
sem þú þarfnast. Hið eina nauð-
synlega, sem þú þartft að gera,
er að iitfa það, sem þú ert.“
Þannig kemst WilHam Sanoy-
an að orði í sögunni „Kaldur dag
ur“.
Meðal annarra höfunda má
nefna Carel Capek, Kihlil Gibr-
an, Rainer Maria Rilke, Oscar
Wilde, Leo Tolstoj, Turgenev,
Joan Grant o.fl. Þýðendur eru
margir og hafa allir getfið þýð-
ingar sínar í þessa bók.
— Náungi þinn er alkur, sem
skrýðir vonir þínar grænum
klæðum vorsins: hann er vetur
löngunar þinnar, sem dreymir
hvítar hæðir í tungiskini.
Náungi þinn er spegill, se.m
fegrar andlit þitt þeirri gleði,
sem þú þekktir ekki áður, og
mildar drætti þess þeirri sorg, er
þú hefur enn ekki kennt.
Þannig talar meistarinn eitt
sinn til Péturs í sögu eftir Kahlil
Gibran. Og þá er komið að
kjarna þessa máls: Stundum er
náungi okkar maður, sem lam-
aður og örkumla biður þess að
öðlast viðhlítandi aðstöðu til end
urhæfingar eða annarra læknis-
isaðgerða, ef til vill erlendis, að-
gerða sem til hjálpar mega
verða. Ennfremur bíður þetta
fólk dreift um land allt við all-
sendis ófullnægjandi aðstæður
efir sameiginlegu vinnu- og
dvalarheiimili, þar ®em það loiks
ins mun hljóta aðstöðu til náms
og starfs eftir getiu hvers ein-
staks auk endurhæfingar, hús-
rými og húsbúnað við hæfi —
já, þar sern jafnvei það getur
orðið nýtir þegnar þjóðfélags-
irvs. Þetta langþráða dvalarheim
ili, þar sem það loksins mun
hljóta aðstöðu till náms og starfs
eftir getu hvens einstaks auk
endurhæfingar, húsrými og hús-
búnað við hæfi — já„ þar sem
jafnivel það getur orðið nýtir
þegnar þjóðfélagains. Þetta lang-
þráða dvalarheimili er enn að-
eins steypt og óinnréttuð hæð.
Til beinnar styrktar þessu
fólki í baráttu þesis, hetfur Bóka-
útgáfa Guðjóns Ó. Guðjónsson-
ar kostað útgáfu bókar, þessarar
sem fieiri aðilar hafa einnig lagt
si/tt lið. „Allur ágóði atf bók þess
ari rennur til Sjálfsbjargar,
Landssambands fatlaðra" eins
og auglýst er aftan á kápu.
Þessi bók ætti að minna okk-
ur á það, að örlög heimsins eru
í mannsins höndum — já, ör-
lög náunga okkar geta verið í
okkar höndum, hver svo sem
okkar meistarahughjón annars
er. Er það ekki ábyrgð okkar
og fnelisi um leið — þróunar-
möguieikar lífsins hér á jörðu?
(Fréttatillkynning).
-------4--------
Símamenn
mótmæla
Mbl. hefur borizt eftirfarandi
samþykkt:
„Fundur í félagsráði Félags
islenzkra símamanna, haldinn 5.
des. 1967, mótmælir harðlega ó-
réttmætum dómi Kjaradóms, 30.
nóv. 1967.
Fundurinn telur rétt viðbrögð
vi'ð slíkum dómi síharðnandi bar-
átta opinberra starf^manna fyr-
ir fullum samningsrétti.
Fundurinn heitir samtökum
opinberra starfsmanna fullum
stuðningi í áframhaldandi bar-
áttu fyrir þeim rétti.“
Náttúruverndarnefnd Hins ís-
.enzka náttúrufræðifélags skor-
ar á Alþingi að samþykkja ekki
fnumvarp það til laga um lcð-
dýrarækt, sem nú Uggur fyrir
þinginu, þar sem m.a. er gert ráð
fyrir að minkaeldi verði leyft í
<andinu. í því sambandi vill
nefndin benda á eftirfarandi at-
riði:
1. Náttúrufræðingar, sem fjall
að hafa um þetta mál, eru sam-
mála um að ekki beri að leyfa
minkarækt á íslandi. Ef farið
hefði verið að þeirra ráðum,
væri enginn villiminkur í land-
inu nú.
2. Reynslan hefur sýnt, að eng-
inn getur ábyrgzt, að minkar ekki
sleppi úr haldi. Minkabúr geta
t.d. skemmzt af völdum veðurs
eða dýrin komizt út á annan
hátt. Þetta hefur ekki aðeins
gerzt hér á landi, heldur einnig
í öðrum löndum, svo sem Ðan-
mörku, Noregi, Svíþjóð, Finn-
landi og Bretlandi, þrátt fyrir
ýtrustu varúðarráðstafanir.
3. f frumvarpinu er m.a. gert
ráð fyrir að leyfa minkaeldi í
Vestmannaeyjum, en þar er
minkur ekki fyrir. Nefndin vill
benda á hver hásk. væri búinn
fuglalífinu þar, ef að slíku yrði
horfið.
4. Nefndin dregur í efa, að shil
yrði til minkaræktar hér á landi
séu eins hagstæð og flutnings-
menn vilja vera láta eða íslenzk
veðrátta heppileg fyrir fram-
leiðslu minkaskinna.
5. Nefndin vill minna á það
tjón, sem hlotizt hefur af inn-
flutningi dýra, sem borið hafa
ýmsa illkynjaða sjúkdóma til
landsins, og varar við þeirri
hættu sem af því getur statfað.
6- Nefndin telur hættu á að
draga mundi úr áhuga á að
halda villiminknum í skefjum,
ef minkarækt yrði leyfð, þar
sem alltaf mætti gera ráð fyrir,
að dýr slyppu úr haldi.
7. Um leið og nefndin mói-
mælir eindregið innflutningi
minka og minkarækt, skorar hún
á Alþingi að beita öllum tiltæk-
um ráðum til eyðingar og útrým
ingar villiminkum í landinu.
Frá Náttúruverndarnefnd
Hins íslenzka náttúrufræði
félags.