Morgunblaðið - 20.05.1969, Blaðsíða 12

12
MORGUtSTBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 20. MAÍ 1900
JRttgtiitHjiMfe
Úítglefandi H.f. Arvafcuí, Heykjaviifc.
Fnamkvæmdiastj órs Uaraildur Sveinsson.
•Ritetáóraí Sigurður Bjarmson frá Vig!uir.
Mattihías Johannesslen.
Eyj ólfur Konráð Jónsson.
Eitetjómarfulltrúi Þorbjöm GuStoundsison.
Fréttaiatjóri Bjiöm Jófhaimssons.
Auglýsingastjórf Árni'Garðar Kristinsson.
Eitetjóra og afgreiðsla ASalstræti 6. Sími 10-100.
Auglýsdngaa? Aðalstræti Sími 22-4-30.
Asfcriiftargjald kr. 1S0.C0 á mánuði innanilain.ds.
t lausasiölu kr. 10.00 eintakið.
SAMNINGAR
gíðara hluta dags í gær tók-
ust samningar í einni
erfiðustu og vandasömustu
kjaradeilu, sem háð hefur
verið hér á landi. Samninga-
fundir hafa staðið í nær
þrjá mánuði, eða frá því
síðast í febrúar og fram á
þennan dag.
Landsmenn allir munu
fagna því, að svo giftusam-
lega hefur til tekizt, sem
raun ber vitni um. Enda
þótt komið hafi til verkfalla
og verkbanna í þessari kjara
deilu, hafa þær aðgerðir þó
ekki orðið svo víðtækar, að
alvarlegt tjón hafi af hlotizt.
Og er ástæða til að þakka
þann skilning, góðvilja og
ábyrgðartilfinningu, sem all-
ir aðilar hafa sýnt í þessari
deilu.
hendi eru til þess að treysta
grundvöll atvinnulífsins og
auka almenna velmegun
landsmanna.
ATVINNUMÁL
SKÓLAFÓLKS
(^jtjórnarandstæðingar hafa
að undanförnu gagnrýnt
stjórnarvöldin og sakað þau
um sinnuleysi í sambandi
við atvinnumál skólafólks.
Þessar ásakanir eru ástæðu-
lausar. Lengi hefur verið
ljóst, að samningar á vinnu-
markaðnum voru forsenda
þess, að aukið fjör færðist í
atvinnulífið og að leysa
mætti atvinnumál skóla-
fólks, svo og þeirra, sem enn
eru atvinnulausir.
Með hinum nýju kjara-
samningum má segja, að
endahnúturinn sé rekinn á
þær efnahagsráðstafanir, sem
ríkisstjórnin beitti sér fyrir
sl. haust með breytingu á
gengi íslenzku krónunnar,
en í kjölfar þeirrar aðgerð-
ar hafa fylgt margvíslegar
aðrar ráðstafanir í efnahags-
og atvinnumálum, sem haft
hafa það markmið að efla
atvinnulífið í landinu og
rétta efnahag þjóðarinnar
við eftir áföll síðustu tveggja
ára. Forsenda þess, að allar
þessar ráðstafanir komi að
tilætluðum notum var
sú, að samkomulag yrði á
vinnumarkaðnum, og að ekki
kæmi til víðtækra verkfalla,
sem hefðu lamandi áhrif á
allt efnahagslíf þjóðarinnar.
Ljóst er, að með þeim
kjarasamningum, sem gerð-
ir hafa verið, hefur verið
teflt á tæpasta vaðið, en þó
er margt, sem stuðlar að vax
andi getu atvinnuveganna til
þess að bæta kjör launafólks,
svo sem góð vertíð í vetur og
stöðugra verðlag á erlendum
mörkuðum.
Nú er því fyllsta ástæða
til að horfa með bjartsýni
fram á veg. Ætla verður, að
það versta sé afstaðið í
efnahags- og atvinnumálum
þjóðarinnar og ef rétt er á
haldið má ætla, að nýtt
blómasikeið sé framundan.
Vinnufriður hefur verið
tryggður um eins árs skeið,
og nú ríður á miklu, að þjóð-
in verði samhent um að nýta
þau tækifæri, sem fyrir
Sú óvissa, sem ríkt hefur
á vinnumarkaðnum undan-
farna mánuði, hefur tví-
mælalaust haldið aftur af
mönnum að ráðast í nýjar
framkvæmdir og nýja starf-
semi, en nú hefur þeirri
hindrun verið rutt úr vegi
og má því búast við, að mjög
aukin atvinnustarfsemi verði
í landinu til sjávar og sveita.
Á blaðamannafundi í gær
skýrði Geir Hallgrímsson,
borgarstjóri, frá því, að At-
vinnumálanefnd Reykjavík-
ur hefði sent ríkinu og borg-
arráði tillögur um úrbætur í
atvinnumálum skólafólks,
sem ætlazt væri til, að und-
irbúnar yrðu og hrint í fram
kvæmd, ef í ljós kæmi, að
hinn almenni vinnumarkaður
reyndist ekki fær um að
veita skólafólki næga at-
vinnu. Tillögur þessar fjalla
um aukna starfsemi í sam-
bandi við skógrækt og sand-
græðslu og að því er Reykja
víkurborg varðar, um aukna
starfsemi í Heiðmörk, á Ell-
iðaársvæðinu og ýmsum opn
um svæðum í borginni.
Tillögur þessar eru nú í
athugun í borgarráði, en eng
in endanleg ákvörðun hefur
verið tekin. Hins vegar er
ljóst, að hið opinbera er
vakandi fyrir þessu vanda-
máli og mun væntanlega
gera ráðstafanir til þess að
hafa næg verkefni tiltæk,
ef svo illa tekst til, að ekki
verði um næga atvinnu að
ræða fyrir skólafólk á hin-
um almenna vinnumarkaði.
V*VJ
UTAN ÚR HEIMI
Leiðtogarnir í Kreml óttast
vald Rauða hersins
Eftir Cabriel Lorince
ÓVÆNI ákvörðun Sovét-
stjómarinnar um að hætta við
hina venjulegu hersýningu,
sem jafnan hefur farið fram
1. maí, og leggja í þess stað
áherzju á borgaralegan þátt
hátíðahaldanna, hefur leitt i
ljós fyrsta greinilega merki
þess, að sovézku leiðtogarnir
hafa vaxandi áhyggjur vegna
pólitísks valds hersins. Þetta
frávik frá venjunni, sem grip
ið er til af stjómarvöldum,
sem em einstaklega venju-
bundin og íhaldssöm, er sér-
staklega mikilvægt, af því að
þessi ákvörðun var tekin, á
meðan varnarmálaráðherrann
ásir eru nú aðaleinkieinnin á
uit'anríkiisstieifmu Sovétríkj anna
gaignvairt löndium, seim ekki
viflj a fara að vilja Sovétríkj-
anria. Sovézikiu mairdkálkaimir
hafa te'kið við (af flokknium)
ti’l þess að ftramilenigja líf nýju
kei3aranna í Kreml“. í athug-
uinium sínum á Stjórnimálaá-
standinu í Au3tuir-Evrópu,
bendiir blaðið á, að í kjölfar
beimisófcna Jaikuibovákys mar-
sk'álka að unidantförruu til höf-
uðborga Varsjárstoan/dalags-
rífcjanna harfii jafnan fylgtt her
Skáar yfirlýsinigar og hótanir
um bemaðaríhlutun. „Þeasi
yfirmaðiur Vairsjártoandalags-
inis“, segir Zeri i Popullit, „er
ocrðinn að stríðisæsinigaimamri
á þönuim, sem hagðar sér efcki
óflflkt Joihn Poster Dulles, en
aðieiinis imeð þeim mun, að í
stað þeiss að sá síöariniefndi
falldi herniaðaráætlanir sínar í
diplómatatösku sinin'i, þá hef
ur Jalbubovsky marák'álfcur
þær tifL sýnis á eimikeinimiiáhúfu
sinni og framan á jalkkanum á
einfcennisbúningi sínum, þö'kt
um heiðuæsmerkjum".
TORTRYGGNIR GAGN-
VART HERNUM
ÞýðinigairmifcM hópur inn-
an íorystu soyézka kommún-
istaflófclkisins virðist hafa gert
sér sarnt sem áður vei greiin
Brezhnef, flokksleiðtogi. —
Hvor er voldugri, hann eða
Grechko?
Grechko marskálkur og Jak-
ubovsky marskálkur, yfirmað-
ur U,erja Varsjárbandalagsins
voru fjarverandi erlendis fyrr
í þessum mánuði.
Þar sem engin opinber slkýr
ing hiefur verið getfira, verður
að l'íta á aflýsingu hersýiming-
arinnar eimvörðumigu sem
skynditegt fráhvarf frá þenri
hernaðar- og þjóðemisstefnu
flofeksinis, er vaæð jatfuviel enn
iheitftairfegtri í sovézikum blöð-
um eftir hiemaðarátöfcin á
la ndaimæruoum við Kína og
eftir óeirðirniar í Praig eftir
sigur Tékfcóslóvakíu yfir Rúss
um í hejmtsmeistairalkeppninini
í ísknattleilk. Her Sovéttríkj-
ann-a, sem hefuir verið á raær
stöðuigum æfinigum í Aiutstur-
Evrópu, síðan deilumar við
Tékkóslóvaikíu hótfu/st í fyrra-
vor, er orðið meir-i háttar
pólitískt atfl, eftir að forysita
kommúniistaiffekks Sovétríkj-
anina hetfur nteyðzit til þeas æ
oftar að reiða sig á hamn til
þess að ná matrkmiðium sínum
í utanríkismálum. Árangur
Crechkos man-'skállks við að
„koma á eðHilegu ástandi" í
Tékkásflóvalfcíiu, sem stjórn-
máliamönnunium hafði ekki
telcizt að gera á heilu ári með
viðræðlum, hefur kveifct rautn-
verulegan ótta á „bonapart-
isma“ — orð'tæki, sem komm
únistar nota um hernaðarein-
ræði.
Ógnvefcjar.di getgátur um
pólitískt hiutverfc sovézka
hersins hafa íCCPnið skýrt fram
í „Zeri i Popufflit", miálgagni
fcommúnistaifliolkiks Altoaniu;
þar sem segir; „Hemaðarteg
ar 'þvingain'ir og vopnaðar ár-
Grechko, varnarmálaráð-
herra.
fyrir hætitunni á vaxandi póli
tísku validi hershöfðinigj.anna.
All't frá upphafi sovézika rík-
isins hefur flofckurinn borið
í brjósti djúpa tontryggni til
heriforiugjastéttarLninar. Spenn
an millli atvinnuherfioringj-
anna aniniars vegar sem hatft
hafa tiflhnieiginigu til þese að
gera sig að úrvalisstétlt og til
þess að auka sjáiMstæði sitt,
og ftoklksteiðtog'aninia hins veg
ar, sem reynt hafa að koma á
pólitískri yfirstjóm á hem-
um, hvarf aðeine 'að sinnd með
hiraum hræðifegu hreinsuin-
um Staflíns ininan hersin-s á
árunum éftir 1930, þar sem
raunveirulliega alllir yfirmerun
Rauða heinsinis voru teknir af
lífi. Þráifct fyrir það að stöð-
uigt sé lögð álherzla á yfir-
stjórn ftaklkisinis ytfir hemum,
þá er eniginin svo harður atf sér
á meðall teiðtoga flloiktosinis, að
hann treysti sér til þess að
l'osa sig við herforinigjania,
Etókert sýnár bétur vaxandi
áhri'f IhienShöfðingj aminia en á-
skorun Krúséffs til herisina um
að táka a/flstöðu í deilunuim
innan ftakltosina 1957. Zhufcov
marsfcáifcur igerði honum fcleift
að hrinda úr sessi „andstæð-
ingahópi fflófckisina“, sem þeir
Maientaov og Moítotov stóðu
fyrir, þrátt tfyxir það að at-
fcvæðagreiðálan inin'an forsæt-
iisniefnidarirm'ar væri honum í
óhaig eða 7 gagn 4. Þegar Krú
séff hinis vegar var. orð'irm
öruggur í sessi, ásafcaði hann
Zhukov uni „bonapairtisma“
og sendi hamn í útfegð. Síðan,
í því sfcyni að atfla sér vin-
sælda almeinniimgs, tiaikm.ark-
aði Krúséff mjög fjárveiting
ar til herisims og byrjaðd á
„igouilaSh bomimúnisma“ sín-
um, eims og stefma hans var
stunduim rnetfnd. En andúð
hersinis varð homum dýr og
homum vair vel't úr seisisi í
valdatökunni 1964, þar sem
hershöf ðiragj a.rnir áttu að
hafa verið a/lfllt amnað en hlut-
lausir. Brezhmev, sem tók
fljótlega við florysfcurani í hinini
íha'ldssömiu valdaklíku hera
og iðnaðar, hefur síðain ver-
ið að enidurlgreiða þá þjón-
ustu, sem þá var látin af
hendi. Framlög tiiil hermála
hafa aufcizt um 25% tfrá 1967.
HERSHÖFÐINGJARNIR
REYNDUST STERKARI
Eftir dauða Malinovskys
marsfcá'Ikls varnarmáflaráð-
herra, gerð'i eimdiurbótasirumað'ri
armur sovézlka kiommúnisita-
flliofcksims áranigurslausa til-
raun t'il þess að tooma aiffcur á
stranigri yfir3tjórn með hem-
um. Menn voru áhyggjutfull-
ir yflir því val'di, sem hershöfð
inigjarnir réðu yfir á kjann-
orkuöld og því vi'ldi flokkur-
imn fá 'Stjórnmiálam'ann, sem
efcki var úr röðum hertfbringj
anna, til þess að taka við stöðú
Maljnovsíkys. í sovézikum blöð
um birtuist lanigaæ griein.ar um
mauðByn þess, að herinin lyti
ftakkmum og Rauða stjarman,
blað sovézka herisinis, gleyimdi
ekki að 'geta þess, hve löglleg-
ur furadur miðstjórnariinnar
hefði verið 1957, er Zhulkov
var viikið úr stöðu vamar-
mlálaráðherra fyrir „bonapart
isma“. Rauða stja'rnan ítrefc-
aði, að þróunin í nútím'aivopn
um hsfði skapað ástand, þar
sem óSkeilkuilar póliitíiSkair og
hiern'a.ðairlegar ákvarðamir
gæti flofckurinn eirnn tekið svo
og einn metið kriniguim/stæðiur
réttilega hverju simrni. Blaðið
varaði enmtfreimiur við sam-
keppni inman hersinB, seim
hiefði, að því er geflið. var í
Skyn, eimraig verið ásfcæða fyr
ir rxaiuðsyn þess að effla áhritf
ftakfcsims imnan hensiras. En
hershöfðiragjarnir reyndiust
ster'kari og Dmitri Ustiraov,
seim var yfirm'aður iðtnaðar
miála hersins og som fcommún-
istafio'klfcuriiran vildi að tæki
við stöðu varmarrmiáfl.aráðlherr'a,
beið 'lægri hlknt fyrir Gnechko
mairsfcálfci.
Það viðfcvæma jafiruvæigi,
sem byiggðist á sameigiraleg-
um haigsmunrum sfcri'fstofu-
sinma ftótókisims og foriragja
hersims um að halda samcun
heimisvéldisarfi Sta/llíns, fór
úr sfcorðum í ágúst sl., er
st'jórnin í Kremll reynidÍKt
þess elfcki miegniug að fclæða
Framhald á bls. 17