Morgunblaðið - 25.06.1969, Page 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDÁGUR 25. JÚNÍ 196>9
tíitglefaiidi H.f. Árváfcui*, Reykja/vik.
Fxamkvæmdastj óri HaraJidur Sveinsson.
'Ritstjórai* Sigurður Bjam'ason frá Vigur.
JVEattMas Jdh.anness!ön.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Ritstj ómarfulltrúi Þorbjöm Gucítnundsson.
Fréttaistjóri Björn Jóhannsson.
Auglýsihg'aBtjóri Árni Garðar Kristinsson.
Kitetjórn oig afgrieiðsla Aðalstræti 6. Sími 10-109.
Auiglýsingar Aðátstræ'ti O. Sími 22-4-80.
Asfcriftargj'ald fcr. 100.00 á mánuði innanlancts.
í lausasjöIiK fcr. 10.00 eintakið.
NÝ MENNTUNAR-
HÖFUDBÓL
¥¥ér í blaðinu birtist sl.
■"■■■■ sunnudag mjög athyglis-
verð grein um íslenzk skóla-
mál eftir tvo unga ísfirðinga,
þá Gunnlaug Jónasson og
Jón Pál Halldórsson. Lögðú
þeir einkum áherzlu á það
tvennt, að ný menntunar-
höfuðból yrðu að rísa úti um
landið, og að jafna bæri að-
stöðu æskunnar til skóla-
göngu. Þeir bentu á það með
hófsemi og rökum að óhæfa
væri að unga fólkið í svéit-
um, kauptúnum og kaupstöð-
um úti á landi byggi við allt
annan og lélegri kost til skóla
göngu en þéttbýlisæskan.
í upphafi greinar sinnar
komust þeir Gunnlaugur
Jónasson og Jón Páll að orði
á þessa leið:
„Hér er um svo mikinn að-
stöðumun að ræða, að hann
hefur mjög mótað byggða-
þróunina í landinu á undan-
förnum árum. Verður slíkt
að teljast mjög óæskilegt.
Hlýtur það á öllum tímum að
vera eitt mikilvægasta hlut-
verk ríkisvaldsins, að skapa
þegnum þjóðfélagsins sem
jafnasta aðstöðu til menntun-
ar. Eins og nú standa sakir
eru það aðeins Reykvíkingar
og Akureyringar, sem eiga
þess kost að sækja mennta-
skólana sem heimangöngu-
skóla, en á þessu svæði býr
nú um helmingur lands-
manna. Þessi mikli aðstöðu-
munur hefur leitt til þess að
nú eru 80% menntaskóla-
nema frá þessum héruðum en
aðeins 20% frá hinum helm-
ingi þjóðarinnar."
Greinarhöfundar benda síð-
an á það, að ákveðið hafi
verið með lögum fyrir nokkr
um árum að stofna nýja
menntaskóla á ísafirði og á
Austfjörðum. En furðulegur
seinagangur hafi verið á fram
kvæmd þessara laga. ísa-
fjarðarkaupstaður hafi lagt
á sig talsverðan kostnað við
undirbúning menntaskóla þar
með starfræksiu 1. bekkjar
menntaskóla við gagnfræða-
skóla bæjarins. Þeir rekja
síðan.þær mótbárur, sem á
vsínum- tíma komu fram gegn
stofnun menntas^óla á Akur-
eyri. Margar þeirra séu nú
hafðar uppi gegn stofnun
nýrra menntaskóla úti á
landi.
Kjarni þessa máls er sá,
sem ísfirðingarnir benda á í
grein sinni, að aðstöðumunur
unga fólksins úti á landi og
á þéttbýlissvæðinu, til skóla-
göngu, er með öllu óviðun-
andi. Gildir það ekki aðeins
um aðstöðu til menntaskóla-
náms heldur einnig til skyldu
námsins. Sá aðstöðumunur
verður að hverfa. Við hann
verður ekki unað lengur. Það
verða forstöðumenn fræðslu-
málanna að gera sér ljóst.
í grein ísfirðinganna felst
engin árás á þéttbýlið. Þvert
á móti. Þeir ræða þessi þýð-
ingarmiklu mál af fullkom-
inni sanngirni og öfgaleysi.
En þeir bera fram kröfur,
sem fráleitt er að daufheyr-
ast við. Aðstöðu unga fólks-
ins til menntunar verður að
jafna. Ný menntunarhöfuð-
ból verða að rísa.
ÍSLENZKUR STÓR
HUGUR ÍSLENZK
SKAMMSÝNI -
Fyrsti áfangi Búrfellsvirkj-
*■ unar tekur að fullu til
starfa í haust, jafnframt því
sem álverið í Straumsvík hef-
ur framleiðslu í sumar. Þessi
mannvirkjagerð hefur skap-
að hundruðum manna at-
vinnu á síðustu árum og
þannig létt undir, þegar um
þrengdist á vinnumarkaðn-
um. í framtíðinni mun Búr-
fellsvirkjun og álverið reyn-
ast drjúgar tekjulindir fyrir
landsmenn.
Þegar ráðizt var í þessi
miklu stórvirki, gerðist það
eins og oft áður í sögu lands-
ins, að hópur skammsýnna
manna hóf heiftúðuga bar-
áttu gegn þessum framfara-
málum. Rökin gegn fram-
kvæmdunum voru vinnuafls-
skortur, og að íslendingar
væru hlunnfarnir af útlend-
ingum. Þá leituðu sumir
einnig á náðir íssins í Þjórsá
í stríði sínu gegn virkjun-
inni.
Þessir menn eru á köldum
klaka. Mannvirkin eru risin
þrátt fyrir andófið. Þeir
re^n^nú að sverja af sér
fyriiþándstöðu, með því að
segjast aðeins hafa verið
ósammála ríkisstjórninni um
nokkur samningsatriði. Búr-
fellsvirkjunin og álverið
verða óþrotgjamir minnis-
varðar um íslenzkan stórhug
en einnig um íslenzka skamm
sýni á 20. öld.
Gísli Júlíusson,
rafmagnsverkfræðingur og
tilvonandi stöðvarstjóri.
Neeland, yfirverkfræðingur
hjá Harza-fyrirtækinu
bandariska.
Jóhann Már Maríusson, verkfræð-
ingur. Hann annast eftirlit á staðn-
um fyrir hönd Landsvirkjunar.
Veituinntakið séð frá skurðinum, sem veitir vatninu yfir í lónið. Ljósm. Mbl. Egill J. Stardal.
U
• Fyrir nokkru birtist hér í blaðinu viðtal við Eirík Briem, fram-
kvæmdastjóra Landsvirkjunar. I framhaldi af viðtalinu heimsóttu
blaðamaður og liósmyndari Mbl. Búrfellsvirkjunina. Tilgangurinn
var að gefa lesendum nokkra hugmynd um hvernig framkvæmd-
irnar stæðu um þessar mundir. I hetmsókninni kom þetta m. a.
fram:
9 Öll meiriháttar mannvirki virkjunarinnar eru nú tilbúin til reksturs,
og 9/10 hlutum heildarframkvæmdanna er lokið. Fyrstu þremur
vatnshverflunum og rafölunum hefur verið komið fyrir í stöðvar-
húsinu og veriö er að ganga frá tengingum. Áætlað er að virkj-
unin taki til starfa i haust.
• Rafmagnsframleiðsla þessara þriggja vatnshverfla verður 105 þús.
kw. eða 15 þús. kw. meiri en allra vírkjananna við Sog. Tveir
hverflanna anna raforkuþörf álversins í Straumsvik. Árið 1971 er
áælað að Ijúka öðrum áfanga með því að koma fyrir þremur hverfl-
um til viðbótar. Nær virkjunin þá hámarksafköstum: 210 þús. kw.
Inntak
Til leiðsagnar um virkjunar-
svæðið fengum við Gísla Júlíus-
son, rafmagnsverkfræðing og til-
vonandi stöðvarstjóra. Við hófum
kynnisferðina upp við stífluna i
Þjórsá, (efst á stóru skýringar-
myndinni). Gísli tjáði okkur i upp
hafi, að nú væri svo komið að 89
pr. af heildarframkvæmdum væri
lokið. I rauninni væru öll meiri-
háttar verk að baki en einkum
væri starfað að frágangi. Að svo
mæltu lýsti Gisli fyrir okkur veitu-
inntakinu.
— Yfirfallsstíflan í ánni er 370
metrar að lengd, steinsteypt. Hún
er tengd með jarðstiflum, Sölva-
hrauni að austan og Skálarfelli að
vestan. Á vestari bakka Þjórsár,
þvert á aðalstífluna eru inntök
veitumannvirkjanna. Inntakið ligg-
ur hornrétt á vatnsstrauminn, sem
fellur með aðalþunga sínum beint
á yfirfallsstífluna. Grjótgarður
gengur út i ána austan við þann
hluta stíflunnar, sem búinn er lok-
um. Þessi garður leiðir vatns-
strauminn, sem næst samsíða
sjálfu veituinntakinu að lokunum.
Vatnsmagninu, sem um sjálft
veituinntakið á að fara, er síðan
stjórnað með þvi að opna lokur
yfirfailsstiflunnar misjafnlega mik-
ið. Stillingu þeirrar er stjórnað
armað hvort frá stöðvarhúsinu
eða stjórnturni á stíflugarðinum.
Berast boðin til stjórntækjanna um
örbylgjukerfi.
— Við spyrjum Gísla hversu
langt þessi mannvirki séu komin.
— Inntakið er að mestu full-
smíðað. Það á aðeins eftir að
byggja þann hluta stiflunnar, sem
yfir ána gengur frá lokunum.
Þetta kemur þó ekki í veg fyrir
að hægt verði að hefja rekstur.
Til viðbótar stíflugerðinni á eftir
að koma fyrir nokkrum útbúnaði
í sambandi við ísvarnirnar, svo
sem elektrónískum isþykktarmæl-
um á veggjum inntaksins. Mælarn
ir eru smíðaðir innanlands af Birni
Kristinssyni, verkfræðingi.
Aðvörun
— Hverjar eru helztu ráðstaf-
anir ykkar gegn þeim hættulega
óvini, ísnum?
— Þegar ráðizt var í Búrfells-
virkjunina, gekk þess enginn dul-
inn, að hér var úr vöndu að ráða.
Leiðin, sem endanlega var farin
er byggð á margra ára rannsókn-
BÚRFELLS¥