Morgunblaðið - 04.09.1969, Blaðsíða 5

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAOUR 4. SEPT. 196®
5
HO CHI MINH
— Draumur hans var að sameina
— Víetnam undir stjórn kommúnista
HO CHI MINH, fomsieti Norð-
ur-Víetmam, siem raú ©r llátiirm,
vtar þjóðaaigiriiap'eirisiónia í llf-
aindia iílfi. Ævi hainis vair siveip-
nð róiriíainitíislkiuim hjúp ag hanin
var ’þagiuflfl. uim fiartíð sínia. Vatfi
hediuir jiatfiniveil lieilkið á hiniu
raumveralega niatfmi banis. Ho
Ohi Minih imierikiir „sá sem
direilfiir upplýsimgium“ eðia ölfliu
helldur „himin upplýsti", og vair
eitit atf mörgum duilinieflniuim,
sem hanin tók sér á mangra
ára fierfli sem byflrtiinigiairimiaðutr.
Bklki er eimu siinini vitað fyrir
vílst hvtaða ár harm fædúist,
þótt aflimiemnit sé talið, að hairan
hatfi verið 79 ára þegair hainm
Lézt.
Ævi síraa heilgiaði hamm bar-
áttumimi fyriir því að siamieimia
Víetmam í eitt bífci umidir
sitjómn kamímúm,iista. Nú getiur
fináflall 'hanis giert þanm'am
dmarum að enigu. Admiemmt var
áliitið, að hiamin stæði mitit á
miflfli tveigigij'a ainidistæðra fylk-
imga í kiomimiúmiistafiliokki Norð
ur-Víetniam (Laio Donig), og
niú gatuir svo farið, að Norðuir-
Víetniaimiar stamidi uippi for-
inig'jiaiausiir oig fmaimiumidiam sé
hörð vaiidastirieita milli himmia
tveggjia fylkiiniga. Önmur fyig-
ir Kíniverj'um að miá.lum em
hin Rússium, og ékki eir að efa,
að þeiir geri aflfllt sem í þeirra
vaflidi sitenidur til þesis að hafa
áhiritf á úirsiliitiinj.
Ho Chi Minih fór með sigur
af hóimi í styrjöldinmii gegn
niýlienidiuisitj'órn Fraikfca, honium
tðkisit að hafl'da miesita herniað-
arveldi hedmis í sketfjiuim og
þegiar hamn l'ézt viirtist hiann
að því kamimn að ná æðsta
takiraarifci síniu, sameiniinigti
Vietn'am. Hann áttii vefligenignd
siíma að þabka rílkiu ímynidumiar
aifflii, seiglu ag huigirekki sfcæiru
liða Víert Cong í Suðuir-Víet-
mam, sem hainin studdi, og aga
siinmia eigiin herraanmia, en ekki
sízt eigin hætfiiieika til þeisis að
etjia samian valdhöfiunium í
Moisfcvu og Pekinig. Kíniverjiair
viflidu, að hanin ineynidi til
þnauitair fcenniinigu Mao Tsie-
tunigs um atþýðusityrjaflldiir, en
Rúisisiair hvöttu Ho til þesis að
setjast að siamminigaborgi ag fá
fnaragenigt raeð saimnrimigum
því, sem ©kki fenigiist áorkað
á vígveiliinium. Sem stenidiuir
virðist sjónja.rmi‘ð Rúsisa hatfa
orðið otfán á í Hainod, en þair
eiga Kínverjiair volduiga mál-
svaina uinidiir fiarastu Truong
Ghinhs, hins kreddiuifiasta og
harðskieytta fionseta alþýðu-
þingsins. Hvað nú tekiur við
er öifluim hiUlið.
ERINDREKI KOMINTERN
Sagt hietfur varið, að Ho Ghi
Miinh haifi verið vel að sér í
kímvanskni heiimispeki, hann
arti í tómstundium sínum,
þekikti veil til heimsbðkraentnrt-
anna og tialaði reiprennandi
frömslku, kínversfcu ag rússn-
edkiu.
Á ynigri áruim sínium vair Ho
þjóðemisisiinmii. Hann vadð fyr-
ir sterikum álhrifum frá föður
sínium, sem var hyltinigairsimm-
aður. Hanm hataði nýlemdu-
stjóm Frakka. Bn síðar vairð
hanm erinidireki Kamimterm ag
þjónaði málistað kiomraúnism-
anis. Frakfcar fcomuist að nauin
um þetta. í fyrstu töldu þeir,
að hanm væiri fyrst ag flremsit
þjóðemiissinni, sem umtfram
allt hefði áhuga á sjáltfstæði
lanids síns. Sj'állfistæði hefði
getað fienigizit án þess að
hieypt vseri af einu skati. Bn
Ho hatflði önnur miarlkimið í
hiuga.
í opiiniberum ævilsögum er
Ho Ohi Minih siagður fæddur
19. maí 1890 í héraðánu Nghe
An í Inidó-Kíma, sonur láigit
setts embættismianns, siem
missti atvimmuma ag gerðist
byltinigarmaður. Ho hiaiut Ditla
'Skiólamenntuin, oig 21 áns gam-
aflfl. réð hann sig á slkáp sem
miatsveinn og filaökitisit um
'heimiinm í nofckuir ár. Hamm
settist að í Lomdom oig bjó þar
í .sex ár, vann í eflidlhúisi á
sitóru ihótefli og féklfcsit við
ljóðageirð'. Bftir heimsisityTrj'öflid-
ilma fyrri fór hamn tii Paríisar,
þar sem íeriM hans sem byflt-
iingairmannis 'hólfist. Þ'eigair firiö-
arlþimigið í Vensiölum stóð yfir
barðist hainm fyrir því að Indó
Kína yrði veitt sjiáltfstæði og
sieinidi ieiðtagum sigurvegar-
ammia í styrjöidinmi bæniar-
skjial.
Arið 1920 siait Ho þing
firanístora siósíaflisifca ag gelkk í
lið með kommúnistum þegar
fiiolklburiinm fciotfniaði. Aðlur
hatfði hann Sfcriifiað greiinar í
blöð 'knmmúniista. Hainm fór
fyrstu ferð síma til Masfcvu
1923 og var þá fulltrúi í fnam-
kvæmdastjórm alþjóðabænda-
saimbands ‘komimiúniiista. Við út
för Leníns 1924 var hann
kynmtur fyrir Jósef Staflán,
sem réð hann til þesis að verða
erinidreki Kamimitem og sendi
hamn tiil Kírna, þar sem hamm
startfaði sam stjómmáfliaráðu-
niautuir Mihaill B'orodins, hinis
fræga erinidriekia Kremlar í
hneyfimgu kiínvenstoria þjóðem-
iisisinnia, Kuamintaing.. Þar
staflnaði Ho tfj'öflidasaimitölk,
fékk í lið mieð sér lainida sinn,
Pham Van Dong, sem baifði
verið gerður útlægur og varð
isíðar farsiætisiráðheinra Noirð-
uir-Víetniam, ag tók að sifcipu-
llaggjia úr fjarfljætgð neðanjiarð-
airhanáttu gegn Frökkum í
Indó-Kínia. Hainin kiom sér upp
bæk'istöð í Thaifllamdi ag Frakk
ar diæmdu harnn að homum
fjairistödduim,
Ho var semdiur til Moistovu
ag tók þar þátt I mámiskieiði.
Síðan var banm atftur sendur
tifl Suðaustur-Asíu ag var í
ferðum mili Thailamidis og
Hang Komg í byitimigaireriind-
ura. Yfirrvölid Bneta í EComg
Kang baeditóku hann 1932, en
létu hamm iiausan láiri sfðar ag
hiamm smeri sér aifltur að störtf-
um símium fyrir Kominitern,
Arið 1936 slkipaði Stafljím hom-
uim að taka upp samvimnu við
yfiirvöld Fraktoa í Indó-Kína
og Ho hlýddi. Þetita var á
þeim árum þagar Rúsisiar
neynidu að bæta aðlstöðu sína
með því að koraa á laggimar
„aflþýðufylkinigumi" um aflflam
heiim.
GEGN JAPÖNUM OG
FRÖKKUM
Þegar Japamiir réðuisit imm í
Suðausitur-Asiíu var Ho í Yumm
an-fylki í Kína, og hairun tók
að skipuiieggija meöainijiairðar-
baráittu gegrn Japönum í Indó-
Kína. Hanm fékk að iaiuinium
kíniverisk vopn, siem síðár
kiomu honum að góðiuim natum
þegar hann bóf skœmustyrjald
Ho Chi Minh.
síma gegm Frökíkiuim. í maí
1941 iStofniaði hainm Viet Minlh,
sjiáiflsitæðiisihireytfinigu Víeitaam,
ag árið 1944 snieri hann aftur
tifl föðurlamds síns eiftir
margna ára fjiarveru ag tðk
að sér stjórm skæiriuflliðiabairáittu
Viet Mimh. Br hér var koraið
tók hann sér nafniið Ho Chi
Minlh, en til þeissa ihiatfði hamn
kaflflialð sig ýmsum nöfnum,
meðal amnairis Nguyen Ai
Quioc, „tfiöðuirlanidsvinurimn
Niguyen“.
Þegar heimisstfyrjöldiinni
iauk stóð Viet Miinlh-hreyfing-
in vel að vígi og vefl. við því
búin að fylia Iþað tómairúm
sem myndaðist efltir undan-
hafld Japama. Hiinn 16. ágúst
1945 lýstfi Ho ytfir stoifinum hins
sjáflifistæða „lýðræðiisileiga lýð-
veldis Víeitniam,
Mánuði síðar kocmu brezikiar
hersveitir á vettvang tii þess
alð aifvopna hermonin Japana
og toomust að raiun um, að
Stoæruiiiðaæ Viiet Mimh hötfðu
hreiðrað rækiiega um sig.
Bretaæ viidu bjáflpa Frötotoum
ag bæfldiu miðUr alflia þjóðem-
tebaráttu. Bráðtega snieru
Frakltoar aifltur till suðurtoluta
Víetoam, en toersveditir kán-
vresíkira þjóðermisisiimna hötfðu
á sinu valdi norðúirtofliuta iands
iints að 11. breiddamgrálðú sam-
kvæmt ákjvörðunum Potsdam-
ráðstefflnunniar. Kínverjar voru
tnegir tiil að fama, endurikoma
Fraikíkia til Totokin dróstf á lang
inm ag Ho var í igóðri aðsitöðu
til þess að skipuieggja liier-
sveitir sínar. Ho baiuðst til að
semjia við Fraktoa, en tor-
toyggði þá eims og sjá mátti
á því að skæiruiheirnaður hótfSt
nú í Tomtoin-hénalðL
í diesember 1946 geriði Viet
Minto öffliuga árás á Fraikika í
Hanoi. Eftir toairða bardiaga
féilfluisit Hnakfaar á éæitHun uim
sameindinigu béraðanna Tonk-
in, Annam og Coctoimi-Kína í
eitt Vfatniaimirílcá érið 1949.
Víetnam átti að flá sjálfstæði
ininian firaniska samveldisinis, en
áætlunin flór út um þúifur. Er
hér var toomið hiatfðd Ho nokk-
ur hundruð iþúsund sfcæruiliða
unidir sinnii stfj'óm ag mnikið
maign vopna, sem flenguist firá
Kíniverj'um eða hötfðu verið
tekin af Japönium. I maí
1954 lauik Indó-Kínia styrjöld-
inni méð ósiigrinum við Dien
Bien Phu, einangruiðu vinki í
Totnllíiin. Landinu var skiiptf við
17. breiddangráðu á Genfar-
ráðstefnumni.
NY BARATTA
Nýtt tómairúm myndaðist í
Suður-Víetoiam. Badaríkja-
raenn ifcomu á vettvang og
h'étu siunnianmönnum aðstoð
tifl þesis að 'liiomasit hjá yfir-
ráðum komimúnista. Sigur
fcamimiúnisita í Kína var ruarð-
ur-víetaiömskium tooimmúndstf-
um miilíiiflil styifcur, en vinsfliit
Rússa ag Kínverjia leiddi tifl
fclofninigs í narður-víetaiamska
lcxammúnistaiffllolkltonum, Ho
biafði um þrjiárbíu 'ára stoeið
veríð dyggur erindiretoi vald-
haiflanna í Mosikvu, ag senni-
legla heflðu Narður-Víetaiaimiar
fylgt þeirn að máium etf harun
hefði mátt ráða, en Kína var
vofldugt nágirainnatriki ag Ho
reyndi áirtanguirslaust að miðla
miálium á beiimisráðisteiflnu
lcoimmúnisita 1960. Um tírna
virtuist stuðningsimenin Kina
hafla uinidirtökin í Haniod, en á
síðairi árum hatfá átorif Rússa
aiuMztf, eiinlkum eiftir að mMiar
vopnasenidingar iþeóintia til
Narður-Víetaam hófluis.
Hiinn 20. desembar 1960
vairð Ijást að Ho Ohi Miinh,
sem þá var oröiimn 70 ára
gatrmafllL, var fairinn að geraist
áþalimmóður og iangeygður
etftir því, að Víetnam yrðd
sameinað í eitt rí'ki unidir
hians stjóm. Stjámin í Hanioi
lýsti Iþví ytfir, að toamimiúinist-
ar í suðri heíðu stofnað hreyf-
iinguna Mat Tran Dan-Toc
Giaiþhong, eðla ÞjóðffirelSiistfyflk
ingu Suður-Víetaiam. Gxeini-
legt var, að vaflidlhiaflairnir í
Hanoti áttu frjumjk'væ'ðið að
stafniun samtfakanna, því að
þnemur ménuðum áður höfðu
þeir gef;ið í skyn, að siiík sam-
tök væru naiuðsynHeg. Þessi
samtök áttu að vem stjóm-
máliahreyfing skærufliðia í Suð-
ur-Víetmam, sem Saigon-
stjómin kaillaði „Víet Cong“
í báði. Upp frá þessu var hert
á styirjölidiintmi gegin Saigon-
stj'ámiinini að svo mik.l'Uim
mun, að heirna'ðiairafflstoð
Bandaríkj'anna var aukin,
Næstu ár var um stöðuga stig-
miöigmutn á sityrjöilidiinini að
ræða eins og komizt vaæ að
orði.
Ævintýraleiguí flerilfl. Has
var nú seinm á emdla, og síð-
ustu æviárin var hainin fremur
táton en virtour stjórmamdi.
Hann áttfi dagliega fundii með
ráðheirrum sínum, en „sam-
virfc forusta", sem nú tekur
við vöidiuim hains, sá um fram-
krvæmd allria ákivarðainia. Hann
barist llíiið á og bjó í húsi garð
yrkjumiannis á ióð glœ'siilegrar
halílar, þar sem iandstjónar
Frakkia bjuiggu fyrrurn. Hainn
var jiatfman klæddur eiinkennis-
búningi, en bar 'engin hefðurs-
merfci. Á 78 ária afimiæli siinu í
fyrna orti hann Ijóð, sem var
©itthvað á þessa fleið: „Þótt
ég sé 78 áma gamallll finn ég
elklki til afldurs míns. Ég ber
byrðiar lamds mins stöðugt á
herðuinium. Þj óðin aktoar vinn-
ur stfórtoost'Iaga isiigra í bar-
áttu sinni. Við sœkijutm fnam
með yngri kymsiláðimmi".
LÁTLAUS LEIÐTOGI
Ho var ókvæntur ag litfði
mieiniætalíifi. Hann swatf á hörð
um tréhekk ag var hófsiamur í
mat ag drykk. Afflailtfæða bans
voru hrísgrjón oig igrsenmeti.
Hann var árrisufll, ias jiafnt
vestriæn b'löð sem víetmömsk,
entda fróðfleiltosifús. Hann vél-
ritaði öil bréf sín á gamlia,
slirtaia riitvél. A síðari árum
tók hann upp þann sdð að
ganga um götur Hanoi. Arið
1967 neitaði hann að tatoa við
Lemíin-oirðunmi, siecm Rúsisar
buðu bornum, ag kivaðst efcki
munidu þiggja hana fynr en
Bandaríkjamenn heffflu verið
retonir frá Víetnam. Brflendum
gestfum var hann ráfflgáta.
Sumir brifust af hanuim, afflrir
töidiu, að hann væri arðinm
elliiær.
Ho Ghi Miinh hélt siig utan
sviðsljósannia, setfti fram enigar
stórtoasfflegar keniniingar ag
taldi sig aldirei mikilmenni.
Næstfum því eimn síns liðs toalll
vairpaði hann nýlenduveldi
Flratotoa í Suðaustur-Ajsiíu ag
þar með stuðlaði hjainn um
leið að brumi mýliemiduveldis
Frafctoa í Afiríítou. Hamm hiltoaðd
eklki við áð berjaist gegn S-
Víetniömuim, jiaÆrwei þótt þeir
nytu stuðmimigs Bandaríkja-
manna, sem með lafitáirásuim
síniuim aliu gíifuirliegum eyði-
legginigum í landi hiamis í yflir-
lýstri baráttu fyrir því, að
stemma stigu við framrás
toommúniista í Asiíu. Oft hetfur
verið að því spurt, hvont hamm
batfi verið „Tító Asíu“, það er
sjálfstæður þjóðlegur tanm-
úniiistL eða bamdingi himna
voldugu toínvereiku náigranma,
er gætu fyrkhatfnarfliaus láitið
ti'l staairar sknfða og iagt uindir
sig land hans. Em Ho Clhi Minh
var ölflium riáðgáta. Hva'ð sem
öllu Mður eiru áhritf hans á
sögu Asíu óiumdieiliamileg. Sagm
firæðinigar munu senniflega
teflja þau eins djúpstæð ag
varanileg og áhriif ieiðtoga á
borð við Mahatma Gandbi og
dr. Sultoarnó. En sá draiumur
hams að sameiina Víeitmiam umd
ir siina stjórn áður em bamm
félU frá rættist ekfci.