Morgunblaðið - 12.10.1969, Page 31

MORGUNBLAÐIÐ, SUlNNiUDAiQU'R 12. OKTQBER 106©
31
*« *' tillSIl -
Akademik Kurckatov
Vilja fá íslenzka vísindamenn
með í leiðangur
Rússneskt hafrannsóknarskip í Rvík
HÉRLENDIS er nú statt rúss
neskt hafrannsóknarskip, sem
sérstaklega er útbúið til jarð-
fræðirannsókna á hafsbotni.
Verkefni skipsins er að kanna
Atlantshafssprunguna og er
fyrirhugað að bjóða íslenzkum
vísindamönnum með í leið-
angur til rannsókna. Þetta
kom fram á blaðamannafundi
um borð í gær, en þar skýrði
dr. Gleb Udinstev, leiðangurs-
stjóri frá rannsóknum skips-
ins, Akademik Kurchatov,
sem á heimahöfn í Leningrad.
TiHgaingur koamiminar til
Reykjavíkur er að sögn Udin-
tsev tviþæ'ttur. í fyrsta laigi
að kynnast íslenzkuim vi'smda
mönnuim á svíði jarðlfræði- og
haframnsókn.a með tiBiiti til
f ramtí ða rr anins ókna og að
kynnasit buigimyndutm þeirar og
kennimigum ulm AtliaintsihaifB-
hrygigdnim, sem ísland erhiuti
af. Rannsóknarferð Skipsins er
í siamlbandi við adþjóðlega
könnuin hatfsbotnsins o>g eru
nú frönsk, briezk og banda-
rísk skip að viðbætibum rúss-
neskium við þessar rannisóknir.
í fyrradiag kynntust vísinda
mennirnir íislenzkum vísinda-
mönmum og komiu í Háskóla
ísiiands. í gær, síðdegiis komiu
ísiianzkju vísindamenniimir um
borð ag æthiðiu Rússarnir að
atfhenda þeim sýmislhorn jiairð-
vegs af hafisbotnd. Dr. Gteb
Udinstev sagði að rannsóknir
þeirra tfélaga beindust eink-
um að efistu lögum í jarð-
skorpunni og komið hefði í
ljós að Atlantsihatfshryggurinn
væri ekki ýkjia gaimail, en þó
kvað hann erfitt að segja til
um það, hvaða lamd hefði sokk
ið í sæ og hvað e'kiki. Mikið
af sýniishomum, sem safnað
'hefði verið af Atlanitshafs-
hiryggnium hefðiu áreiðanlega
ekki verið á þurru landi.
Leiðianiguir skipsin® að þessu
sinni tekur 105 daga. Fyrsti
viðkomiustaðlur skipsins var í
Bretlandi, þar sem það tók
bandaríska og brezka visinda-
rmenn með. Kornið var við á
Kanaríeyjiuim og þar rsett við
spáns'ka vísindamenn, en hiin-
um erienidu vísindiamönnum
var svo aftur skilað á land í
Boston. Hingiað kemiuir skipið
frá Asoreyjum, ein fer héðlan
tii Frakklands til þess að
sækja fransba vísindameai'n. Á
heimleið til Leningrad kemur
skipið við í Austur -Þýzka-
iandi.
Dr. Gleh Udiimtsiev sagðist
áiíta að ísl'and hefðli einu sinni
endur fyrir löngu tillheyrt meg
indandi, sem var um norðan-
vert AtLanitshaf. Leifar Þess
eru Íslaind, Grænlamd og
Skamdinavía. Hins vegar var
hainn vantrúiaður á að megin-
iönd Suðiur-Ameríkju og Af-
rSku hefðu lagið saman, þótt
þau hafi gliðnað að einhverju
lieyti.
Skipið Akademik Kurohatov
er smíðað 1966. Um borð eru
150 manns oig er helmdmigur
vísindiamenn. Afgangiurimn til-
beyrir áhöfin skipsins, en þó
eru nokkrir í henmi, sem sinma
vísindialeguim verteefnum. Sov
étríikin eiga nú um 10 stór
haifnainnsóknarsteip. Aðspurður
um ranmsóknir á eiltrum sjáv-
arins sagði dr. Gteb, að þeir
félagar um borð htetfðu ekki
fengizt við ranhsótenir á því
vandiamáli, sem hamn sagði
þó mjög alvarlegt.
- STORAUKIÐ
Framhald af bls. 1
10% viðbótarstofnlán. f>á mun
Atvinnujöfnunarsjóður veita lán
allt að 800 þúsund krónur á
sikip.
Nú eru stálsteipasmíðastöðvar
í Arnarvogi, Akranesi, ísafirði
og Akureyri svo og á Seyðisfirði
og Neskaupstað, en tvær hinar
síðarnefndu smlíða smærri
skip. Enntfremur eru nokfkrar
tréslkipasmíðastöðvar í landinu
og né þessar aðgerðir einnig til
þeirra.
Fréttatillkynning Fiskveiða-
sjóðs er svolhljóðandi:
Undanfarið -hafur verið til at-
hugunar í stjóm Fislkveiðasjóðs
ísllancls ihverjar ráðstafanir væru
tiltaekar í því skyni að greiða
fyrir smíði fiSkislkipa innanlands,
svo nýta mætti betur en nú af-
kastagetu slkipasmíðastöðvanna
og bæta jafnifraimt úr atvinnu-
ástandi í járniðnaðinum.
í júlí sl., til'kynnti Atvinnu-
málanefnd ríkisins Fiskveiða-
sjóði, að ráðstafað yrði kr. 50
millj. erlends lánisifjár til að
veita 10% viðbótarlán vegna
fidkisikipa, sem smíðuð eru imn-
anfands og smíði var hafin á eft-
ir áramót 1968/69. Jafnframt
verði ókipasmíðastöðvum lánað
til bráðabirgða fyrir væntanlegu
framlagi eigenda ef talið væri
eðlilegt, að leyft yrði að hefja
smíði skipa áður en kaupsamm-
ingur hefir verið gerður.
Með tilliti til þessa bréifis At-
vinnumálanietfndar og á grund-
velli fyrri athugana ákvað stjóm
Fiskveiðasjóðs að veita skipa-
smíðastöðvum, fyrst Um sinn,
a.mJk., og eftir því sem geta sjóðs
ins leyfir, lán til smíði fislki-
átipa, eftir nánar settum regl-
um, enda þótt eklki liggi fyrir
samningar um sölu þeirra.
Afgreiðsla lána í þessu skyni
yrðu þá í þessari röð:
1. Bráðabirgðalán, þar til kaup-
andi fæst að ákipinu, fyrir
þeim hluta teostnaðarverðs
eða jafngildi, sem verður
framlag kaupenda.
2. Lán. Fislkveiðasjóðs allt að
75% af kostnaðar- eða mats-
verði þvi er lægra reynist og
greiðist út eftir því sem smíði
skipsins miðar áfram.
3. Viðbótarstofnlán (10%).
Auk þesisa mun Atvinnujöfnun
arsjóður eins og áður veita
ákveðna lánisupphæð miðað við
stærð slkipa, ekiki þó meira en
5% af mats- eða kostnaðarverði
því, sem lægra reynist, allt að
kr. 800 þús. á akip, upp í tframlag
kaupenda.
Lán samlkvæmt 1. og 3. lið
verða veitt af Atvinnumálanefnd
ríkisins á grundvelli tillagna
Fislkveiðasjóðs og verða þau af-
greidd af AtvinnujöfnunansjóSL
Sú tilbögun lánveitinga Fiste-
veiðasjóðs, sem nú ihefir verið
álkveðin, gildir að sjállfsögðu einn
ig uim akip, sem smíðuð eru fyrir
ákveðinn kaupanda.
Hafa stjórn Fðlagö dráttar-
brauta og Skipasmiða verið
kynntar þær reglur, sem um Þess
ar lánveitingar eiga að gilda af
háifu FisteveiðaisjóðS.
Mbl. sneri sér í gær til Daviðs
Ólafssonar, Seðlabanlkastjóra, for
manns Fiakveiðasjóðs og spurði
hvaða áhrif þessar aðgerðir
mundu haía. Davíð Ólafsson
sagði, að ekfei væri hægt að
segja enn hvað milkið mundi
fara í gang. Skipasmáðastöðvarn-
ar væru að athuga málið. Á
fundi með forsvarsmönnum
stöðvanna hefði hins vegar teom-
ið fram mi’kil ánægja með þessa
ráðstöfun, sem gerði þeim 'KLeift
að hagnýta stöðvarnar betur og
gera áætlanir fram í tímann um
skipaamáðina. Davíð Ólaflsson
sagði, að þessi ráðstötfun væri
huglsuð sem viðbót við þá samn-
inga um ókipasmíði, sem stöðv-
arnar mundu eftir sem áður gera
við kaupendur.
Þá innti Mbl. Jón Sveinsson,
forstjóra Stálvíkur álits á þess-
um aðgerðum, og tevaðst hann
telja þetta hötfuðmál fyrir stöðv-
arnar. Jón sagði, a® látlaust
hefði verið unnið að því að
slkapa ökipasmíðastöðvunum
betri starfsaðstöðu. Sama væri
hve fyrirtækin væru vel relkin
og vel stjórnuð etf etelkert væri
gert til þess að brúa bilið sem
yrði milli samninga um skipa-
smíði. Jón 'kvað Jóhann Hatfstein,
iðnaðarmálaráðherra, hafa lagt
aif mörkum míkið starf til þess
að fá þeiasu framgengt
- HÚSHITUN
Framhald af bls. 32
Eins getur hann sparað þessa
upphæð, ef hann notar 20% und
ir meðallagi. Fjölmörg hús
reyndust við könnunina nota svo
miikið eldsneyti umfram meðal-
lag. Só svipað hús hitað með
hitaveitu er munurinn að vísu
minni, þar sem hitaveitan er svo
milklu ódýrari en samt er um-
framgreiðslan 3000 kr.
Þeir, sem eru bomnir með svo
milkla umrframnotkun miðað við
meðallag, ættu að afihuga sinn
gang — og kenfið hjá sér. —
Erfitt er að segja hverju er þá
um að kenna, sagði Karl Ómar
Jónsson, er Mbl. bar það undir
hann. Eflaust má kenna um not-
endavenjum og einnig frágangi
á ihúsunum, t.d. gleri og einangr-
un. einnig hirðingu hitunar-
tælkja, t.d. sótast olíuteatlar séu
þeir ekki hreinsaðir og oHan nýt-
iist veirr. Þá sllciptir méll 1 þewu
sambandi hvort í húsinu er ris
og geymslur, þar sem miðað er
við ytra rými hússins, eða hvort
Ihver rúrmmietini er fu'llbitaður.
Eðlilegt er að hitanýting sé notek
uð mismunandi, liggi á einhverju
bili, en alltorf há eyðslutilfelli
eru mörg og bendir ýmislegt til
þess að það stafi af því að fólk
hugsar eklkert um þetta. Ættu
þeir, sem hafa óeðlilega milkla
eyðslu að afihuga málið. Þegar
um olíulkyndingu er að ræða, er
llklega rétt að vísa til olíufélag-
anna. En hitaveitan hetfur sér-
staka leiðbemingaþjónuistu, þar
sem athugað er hvort nofikun er
óeðlileg og veitir ráðleggingar
eða vísar til réttra aðila.
MJÖG MISMUNANDI
NÝTING
Katri gerði athuigiuin á eyOslu á
olíu eða heitu vatni, í 237 olíu-
kyntum einbýlishúsum og 176
hitaveituhituðum. Einnig tók
hann á sama hátt fyrir raðhús og
sambýlishús (3-4 íbúða) og fjöl-
býlishús. Reiknaði hann hve
milkið hver notandi hefði notað
af arfeugjafanuim til að hita einn
rúmmietra atf hiisnæði í eifit ár.
Mest var dreifingin í olíuhituðu
einbýlighúsunum, þar eytt frá
8 Mtrum upp í 24 Mtra til hitunar
á rúmmetra og mieðialfiali ð 14
Mtrar. í hitaveitukyntu einbýl-
iShúsunum reyndist notteunin frá
0,8 upp í 4 lítra og meðalnotkun
2,4 fyrir rúmimiefiriainin. Af öðnum
húsuim reyndist eyðslan minnst
í raðhúsium atf ollíufeynfiu hús-
unum og með hitaveitu var bezt
nýtni í sambýlishúsum.
— Efeki er síður vandi að gæta
nýtingar á hitaveituvatni en
olíukyndingu, sagði Karl Ómar.
Fyrst og fremst þarf að gæta
þess að vatnið fari eklki of hratt í
gegnum kerfið og hvenfi út of
heitt. Þetta er þó í mikilli fram-
för núna með auikinni notteun
hitastilla. En rangt er að vera
sífellt að breyta hitastillunum,
helzt að láta þá vera sem mest
kyrra eða færa þá örlítið í einu.
Annars verður nýtingin léleg.
HIT A VEITUKO STNAÐUR
6% AF OLÍUKOSTNAÐI
Kairll Ómiar JánEsom bar sam-
am hifiumiairteostiniað á rúmmetra
eflfiiir himum ýmsiu hitumiairieiðum.
Rieyndiist; hituirnarteastniaður með
hiitaveifiuivatni vera 62% af kosfin
aði við olíuhitun. Kostaði að
mieðalltalli ter. 27,66 að hilfia rúm-
m/etra mieð hitaiveifiu, em 44,45
rnieð alíiu. Vair þá reitoniað með
heiMiainmieðaltallfi í bæði stómum
og smáiuim húsuim. Raifimiagirvshiit-
un reynidist niænri eimis dýr ag
aMia að mieðialfialM ytfir aiMlt landið.
En raifmagmisíhijtiuin eir tvemms
kianair í liamidinu, þiiiofnaihitum'
þumfti 83 kwist. á rúmm'etira og
næfiuir hitun 102 kwist. Eir það
senmiieiga af því tfóik fieir gæfii-
iegair með dýrarta rafimaignið.
Reyndiist þMlafinahitun því dýrairi
en aiíaihjtiun, em nætuirhitum ódýr
ard.
í firaimhaidi atf þeissu gerði
Karl áæfiiun um hiediidaimiafikum í
landinu á hverjum orkuigj afa fyr
ir sig. Lagði hamrn till gnumdvall-
air ortoumofikumiina 11967 ag veirð-
iagdð eims og það vair í vor.
Reymidist hitatoostnaður þjóðar-
inmiar 865 milljómdr kir. Faira 547
midlijámiir í að hifia með aiíu, 277
mililjómiiir í aið hifia meö hita-
veifiu ag 4)1 miiMján í hitum mieð
rafimiagni.
— Mór finmsfi því eðMliegasfi að
au/kia hiitaveitu á Suðvesturiamdi
og á þeirn sfiöðum úti á iamdi,
þair sem auðveit er að ná í jarð-
vairmia, segiir hamm. En í dreif-
býlimu veirðuir hagltevæmiasfi að
hyggja uppi rafimagmishitun. Það
yrði stórkostiegur spairnaður fyr-
ir ofekurr heildariega, ef hægt
væri áð nota þanmig eiingömigu
inmflieinit hráetfnd til hitumiair ag
sparaði milkimm gjaldeyri
— Gassprengjur
Framhald at bls. 1
ég get samviziku miinmiair vegma
ekfei þagað lenguir.“
Fyrrverandi yfirmaður Otha í
hernum, Akira Nananzeki ofunsti,
sem á að hatfa fyrinskipað að-
gierðirnar, hefiuir borið á móti
fraimburði Otlha. Kveðst hamm
eteteert vita um neiiniar gas-
sprengjur, og ekiki miininist hainm
þess að hafa gefið fyrirskipandr
um að varpa þeim í Mem/am-
flljótið. Er málið nú í atlhugun hjá
japanáka utaimríkisráðuneytimu.
Notið írítíma yðar
til að lesa undir
GAGNFRÆÐAPRÓF
1 bréfaskóla
Nú getið þér lesið undir Gagnfræðapróf án tillits tU aldurs yðar,
heimilisfangs né tímaáætlunar.
Engin sérstök undirbúningsmenntun.
I>ér getið unnið yðar venjulegu störf m-eðan á námskeiðinu
stendur.
Gagnfræðaprófið gæti veitt yður möguleilka á betri stöðu, en
margir lesa undir gagnfræðapróf aðeins þekkingarinnar vegna,
og enn aðrir vegna hinnar miklu þýðingar sem það hefur á
þeirra daglega líf.
Námskeiðið er: danska. enska, þýzka, saga (ásamt þjóðfélags-
fræði), landafræði, líffræði, náttúrufræði (eðlisfræði og efna-
fræði) ásamt reikningi og stærðfiræði.
Yfir 20 ára reynsla í bréfaskólakennslu.
Sendið seðilinn ---------- og þér fáið fuilkomnar upplýsingar.