Morgunblaðið - 26.11.1969, Síða 13

MORGUNBLAÐIÐ. MIÐVIKUDAGUR 26. NÓV. H968
13
— Laxveiði
Framhald af bls. 10
breytzt til hiinis lakara með au'kn
um straumhraða.
Ef ekki væri um miklar straum
hraðabreytingar að ræða bí
myrudi það ekki skipta máli, en
þó mætti búast við að hrygning-
arsvæðin færðust til.
Að því er dagsveiflur varðaði
vegna álags hefir reynslan sýnt
ið Elliðaámar að stangaveiði
jókst þar. Hiras vegair getur
sveifl/an vaiLdið óþægindum fyrir
veiðimennina.
Bent var á að Laxárlón myndi
valda breytingum á hita vatrus-
ins í ánni. Áin yrði hlýrri fram
eftir hausti og á vetrum. Hins
vegar hlýniaði hún seinna á vor-
in. Á þe8su stigi væri ekki
hægt að segja um hversu miklar
þessar breytingar yrðu.
Veiðimálastjóri taldi erfitt að
segja fyrir um afleiðingar þessa,
en benti á að vegna samanburð-
ar væri æskilegt að samifelldar
hitamælingar yrðu gevðar á
vatninu
Loks gat veiðimálastjóri þess,
að reynslan hefði sýnt að veiði
gæti batnað í ám hér á lamdi við
vinkjuoarfraimlkvæmdir, svo sem
í Fljótaá, í»verá í Steingrímsfirði
og Laxá á Ásum. Hins vegar yrði
ekki með þessu sagt um hvem-
ig framkvæmdirnar við Laxá
mundu reyniast í þessu eÆnd.“
Eins og sjá má af fundargerð-
inni héi að framan, nær við-
ræðusvíð Laxárnefndar og mín
til nokkurra atriða varðandi
„hugsanlegar breytingar á lífs-
skilyrðum vaitmiaifiska í Laxá í S-
Þimg. vegma fyrirhugaðra virfkj-
unarframkvæmda þar. Vantar
mikið á, að allt sé tekið með
varðandi allar fyrirhugaðar
breytingar, sem verða á aðstæð-
um við Laxá sjálfa, Kráká, Suð-
urá og Skjálfandafljót, ef fram-
kvæma á alla liði í áætlun um
Gljúfurversvirkjun. Gefa því
nieÆndar viöræður ekki heildar-
mynd aif því ásrtandi, sem myndi
skapast við umrædda virkjun,
enda em ýmis óþekkt atriði
í því sambandi eins og áður get-
ur. Lít ég því svo á, að á þessu
stigi sé ókleift að draga álykt-
un af því, sem fram hefur kom-
ið um heildaráhrif fyrirhugaðr-
ar virkjunair á lífsskilyrðum fyr
ir lax og silung og veiði þessara
fisktegunda.
Á bls. 9 í Greinargerð Laxár-
nefndai til orkumálastjóra, dreg
ur nefndin ályktun af viðræðum,
en þar segir að það sé „skoð-
un nefndarinnar byggð á mati
hennar (undirstrikun nefndar-
innar) á viðtölum við veiðimála-
stjóra, að ekki sé útlit fyrir
að lífsskilyrði vatnafiska í Laxá
neðan virkjunar breytist að því
skapi, að fiskistofn hennar sé
hætta búin og að fjárhagslegt
tjón hljótist af virkjunarfram-
kvæmdum í þessu tilliti. Þetta
er sem sé skoðun Laxámefndar.
Viíl ég taika fram að ég er ekki
á sömu skoðun og nefndin um
þetta efni, en ég hefi orðið var
við, að skoðun nefndarinnar hef
ur verið eignuð mér. I fram-
haldi at þessu þykir mér rétt að
vara menn við að taka alvar-
lega ýmislegt, sem sagt er um
einstök atriði, er fram koma í
nefndu fylgiskjali með Greinar-
gerð Laxárnefndar. Sum atrið-
anna hafa verið slitin úr sam-
hengi og stundum rangfærð. Efn
ið þannig með farið er svo haft
eftir mér. Þá er einnig á kreiki
ýmis tiibúningur um fyrirhug
aða virkjun og veiði í Laxá,
sem í sumum tilvikum er talið
vera álit mitt.
Þar sem óvissa ríkir um, hvod
og þá hve mikið, tjón geti hloi-
izt af framkvæmd Gljúfurvers-
virkjuiniair, eir eðlilegt og sjálf-
saigt, að Laxárvirkjun ganigist fyr
ir, að óvilhallur aðili fraimkvæmi
rannsóknir á lífsskilyrðum fyrir
lax og silung á því svæði, sem
virkjunarframkvæmdir ná til
bæði fyrir virkjun og eftir hana,
og ennfiremur, að Laxárvirkjun
greiði kostnað við rannsóknirn-
ar, sem telja verður hluta af
virkjunarkostnaði hór á landi
eins og erlendis. Það hlýtur að
vera forráðamönnum Laxárvirkj
unar áhugaefni, að forðast að
ganga á rétt annarra og að bæca
mönnum sanngjamlega fyrir
tjón, sem hljótast kann af virkj
unarframkvæmdum og rekstri
rafstöðva í Laxá, enda eiga veiði
bændur og aðrir kröfu á sam-
kvæmt lögum að fá bætur fyrir
tjón, sem þeir verða fyrir af
manin'avöldum.
Hér á landi hefur þess ekki
verið gætt sem skyldi að forðiast
að baka mönnum óhagræði og
tjón við ýmisar framkvæmdir í
almennings þágu. Heimamenn
hafa verið svo ánægðir að fá að-
stöðu sínia og ainniairT'a bætta með
slíkum framkvæmdum, að þeir
hafa ekki hugsað um tjón, sem
þeir hafa peirsónulega orðið að
þola vegna þeirra. Nú eru tím-
arnir breyttir. Menn taka því
illa, sem vonlegt er, að þurfa að
þola tjón fyrir framkvæmdir '
þágu almennings án bóta. Á
þetta m.a. við um framkvæmdir
við fyrirhugaða Gljúfurvers-
virkjun, eins og fram hefur kom
ið m.a. í skrifum um virkjunina.
Er því nauðsynlegt að gera ráð
fyrir með bótum fyrir tjón af
umræddu tagi m.a. á lax- og sil-
ungsveiði, enda eru veiðihlunn-
iindi orðin mjög verðttnæt, og
miuinia verðmæti þeirra fara enm
vaxandi í framtíðinni Mikil eft-
irspurn er eftir veiði. VeiðiféLg
og einstakir veiðieigendur
leggja í mikinn kostnað við fisk
rækt svo sem með að sleppa seið-
um, byggja fiskvegi og líta eftir
ánum, auk þess sem þeir reisa
veiðihús og gera vegi að og með
fram veiðivötnum. Við Laxá í
Aðaldal hefur t.d. nú á fáum ár-
um verið fjárfest í tveimur veiði
húsum hátt á sjöundu milljón
króna. Þá má og telja til verð-
mæta veiðiár, að hún sé vel
þekkt sem góð veiðiá, og að
veiðimenn sækist eftir að kom-
ast til veiða í henni. Laxá í Að-
aldal hefur verið óvenju mikið
kynnt sem. sérstæð og skemmti-
leg veiðiá bæði innan lands og
utan, og er það dýrt spaug fyrir
eigendur hennar, ef nokkuð
verður gert til þess að spilla þ ví
áliti.
Vegna yfirvofandi hættu á, að
virkj atnir í Laxá miuni spilllia
veiði í ánni í framtíðinni, tel ég
nauðsynlegt, að Laxárvirkjun
og veiðibændur við Laxá geri
með sér samning um, að fyrr-
greindi aðilinn sjái um að stuðla
að og leggja fé til rannsókna á
lífsskilyrðum fyrir lax og sil-
ung á svæðum, sem virkjun
muni ná til. Ennfremur að Lax- I
árvirkjun taki að sér á eigin
kostnað að sjá um að halda við
góðri veiði í Laxá með tiltæk-
uim ráðium, og ef tjón hlýzt af
virkjunarfiramkvæmdum, sem
ókleift sé að bæta með ræktunar
aðgerðum, þá verði það bætt
með beinum fjárgreiðshim.
Að lokum vil ég taka það
fram, að ég tel vafasamt, nema
að mjög vel athuguðu máli, að
ráðizt sé í atórfieiíldar virkjamir,
sérstaklega miðlunarvirkjanir,
við aðal veiðivötn landsins, sem
líkur eru fyrár a0 leiða muini
af sér verulegt tjón, á meðan
veiðilausar ár eru óvirkjaðar.
Góðum laxveiðiám fier fækkandi
í heiminum, en jafnframt því fer
verðmæti veiði, sérstaklega í
óspilltum laxám, ört vaxandi.
Auka má svo verðmæti veiðinn
ar frekair með fiskræktunarað-
gerðum. í þessu sambandi skal
vaikin athygli á, að fiuli ástæða
er til að athuga vandlega, hvort
verðmæti veiði á Vatnasvæði
Laxár fullræktuðu geti hugsan
lega skipt svo miklu máli þjóð-
hagslega, að hæpið geti verið
firá fjárhagslegu sjónarmiði að
fullvirkja Laxá samkvæmt áætl-
' un um Gljúfurversvirkjun.
Veiðieigendum er það sjálfsögðu
mjög mikilvægt, að veiði og fisk-
ræktarmöguleikum sé ekkispillt
fyrir þeím. En fleiri en veiðieig-
endur eiga hér nokkuð undir,
þar sem afleiðingar af veiði-
spjöllum geta snert marga, beint
og óbeint, t.d. þá, sem inna af
hendi ýmis þjónustustörf við
veiðimenn.
— Bolungarvík?
Framhald af bls. 12
athuga betur, hvort -ar í Bol-
ungarvík er nokkuð annað en
öfugur ritháttur. Eflaust verð-
ur erfitt að sanna það, ef ekki
finnast ný gögn, er stytti til
muna það 200—250 ára bil, sem
skilur elztu dæmi um Bolungar-
og Bolunga-. Þó er ekki loku
fyrir það skotið — ef hér er
höggvið eitthvað nærri því, sem
rétt er í þessu máli, — að unnt
sé að fæira svo sterkar Mkur fyr-
ir þeirri skýrinigu, að almennt
verði á hana fallizt.
En meðan allt er í jafnmikilli
óvissu og nú, sitjum við uppi
mieð r-ið.
13. nóvember 1969
Balður Jónsson

Þannig litur
það ut en biðið
þangað til þér
heyrið hljóminn
STEFAN HALLGRlMSSON, Akureyri,
Philips segulbandstæki verzlUNH\! BJARG, Akranesi,
USTyVf^lR EIRÍKSSON H.F.,Vestmannaeyjum,
PHILIPS
K/F SKAGFIRÐINGA, Sauðárkróki,
K/F SKAFTFELLINGA, Homafirði,
STAPAFELL, Keflavik,
RADIOVINNUSTOFAN, Keflavík,
K/F ÞINGEYINGA, Húsavík,
RADIO- OG SJÓNVARPSSTOFAN, Selfossi,
Umboö HEIMILISTÆKI S/F.
PHILtPS
5% AFSLÁTTUR TIL JÓLA — 5% AFSLATTUR TIL JÓLA — 5% AFSLATTUR TIL JÓLA — 5% AFSLATTUR TIL JÓLA — 5% AFSLATTUR TIL JÓLA — 5% AFSLATTUR TIL JÓLA
5
o
>
n
c
o
I-
>
>
-n
W)
r-
3
c
o
£
>
n
</>
>
3
c
30
LITAVER
lASVEGI 22-24
1:30280-32262
afsláttur
gegn
staögreiöslu
til jóla
oc
D
£
<
o
3
£
-j
tn
u.
<
LITAVER hefur ávallt í þjónustu sinni við viðskiptavini sína lagft megináherzlu á, að vöruverð sé eins
lágt og kostur er. Magninnkaup LITAVERS gera verzluninni kleift að selja ýmsar vörutegundir á mjög
lágu verði.
NÚ GENGUR LITAVER SKREFI LENGRA
í þjónustu sinni, verzlunin mun til jóla veita 5% afslátt gegn staðgreiðslu á öllum vörum verzlunarinnar.
LÍTIÐ VID í LITAVERI
ÞAÐ BORGAR SIG SANNARLEGA — <
í?
— 5% AFSLATTUR TIL JÓLA — 5% AFSLATTUR TIL JÓLA — 5% afslAttur TIL JÓLA — 5% AFSLATTUR TIL JÓLA — 5% AFSLATTUR til JÓLA — 5% AFSLATTUR til jóla
S
o
£C
o
t
<