Morgunblaðið - 12.06.1971, Qupperneq 10

10
MORGUNTBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR ’2. JÚNl 1971
Fordómaleysi gagnvart
st j ór nmálaan dstæðingum
Rætt við Birgi
BIRGIR Kjaran hefur um lang-
an tíma verið í forystusveit Sjálf
stæðisflokksins; hann hefur átt
sæti í bæjairstjóm og á Alþingi.
í viðtali þvi, sem hér fer á eft-
ir lýsir hann fyrstu stjómmála-
afskiptum sínum og viðhorfum
Öl einstakra viðfangsefna þjóð-
máianna, sem hann hefur haft
afskipti af.
— í>ú hefur nú tekið þátt í
stjómmálastarfi um nokkuð
langan tíma. Hvernig vaknaði
álhugi þinn á stjómmálunum?
— Ég hef nú haft áhuga fyr-
ir stjómmálum svo lengi, sem
ég man eftir mér, segir Birgir,
og til þess liggja margar ástæð
ur. Ég var nú t.d. aiinn upp í
töluvert pólitisku andrúmslofti,
þar sem stjóommál voru mikið
rædd og stjómmálamenn úr ýms
um flokkum komu saman. Fað-
ir minn var eldheitur sjálfstæðis
maður og skilnaðarmaður, sem
psvo var kallað.
— Hver voru svo fyrstu stjóm
málaafskipti þin?
— Ja, min fyrstu stjórnmála-
afsfeipti vom þau, að ég hjólaði
um bæinn á reiðhjóli, sem merkt
var Frjálslynda flokknum,
flokki þeirra Sigurðar Eggerz og
Jakobs Möllers. Síðan, þegar ég
var 15 ára, tók ég fyrst til máls
á pólitískum fundi. Sá fundur var
Kjaran, hagfræð
haldinn í gömlu Bárunni.
— Var pólitiskur áhugi meiri
þá en nú ?
— Það er óhætt að segja, að
umhverfið héma hafi verið tölu-
vert pólitískt mengað á þessum
tíma. Næstu nágrannar okkar
voru Jakob Möller, Pétur Magn
ússon og Ólafur Thors. Ég var
heimagangur hjá þessum mönn-
um vegna vinskapar þeirra við
foreldra mína. En ég kynntist
einnig mönnum úr andstöðuflokk
uimm, því að Tryggvi Þórhalls-
son, Ásgeir Ásgeirsson og Guð-
brandur Magnússon voru einnig
allir nákomnir vinir foreldra
minna. Þannig var ég alinn upp
við fordómaleysi gagnvart stjórn
málaandstæðingum.
— Hvenær hefur þú svo virka
þátttöku í stjómmálastarfinu ?
— Éiginieg afskipti mín af
stjómmálum hófust ekki fyrr en
kynni og vinátta tókust milli okk
ar Bjama Benediktssonar, sem
leiddu til þess, að ég fór að
taka virkan þátt í starfsemi Sjálf
stæðiisfflokksins, sem m.a. fólst í
þvi, að ég var formaður Varðar
og Fulltrúaráðsins á árunum
1950 til 1963. Ég var einnig kjör-
inn í bæjarstjóm fyrir Sjálf-
stæðisflokkinn í Reykjavik árið
1950 og sat þar eitt kjörtímabil.
Síðar átti ég sæti á Alþingi 1959
Birgir Kjaran.
til 1963; þá hvarf ég af þingi
samkvæmt eigin ósk, en var kjör
inn af nýju í kosningunum 1967.
— Þú varst formaður utanrík-
isnefndar Alþingis síðasta kjör-
tímabil. Hafa utanríkismálin ver
ið þér hugstæð?
— Jú, það komu fjölmörg mik
ilvæg viðfangsefni til afgreiðslu
í utanrikisnefnd á kjörtímabilinu.
Ég vil hér t.d. nefna inngöngu
Islands í Friverzlunarsamtökin,
sem ég tel að hafi verið farsælt
spor, enda þótt mér sé jafn-
framt Ijóst, að við verðum nú
að ná viðunandi samningum við
Efnahagsbandalagið. Það er min
skoðun, að utanrikismálin séu
smáríki eins og íslandi e.t.v. þýð
ingarmeiri en mörgum öðrum
stærri þjóðum. Og án þess að
taka spón úr aski annarra, tet
ég, að áhrif Sjálfstæðisflokksins
I þessum efnum hafi verið farsæl,
enda þótt hann hafi ekki alla
jafna farið með þau mál. Ég vil
þó ekki láta hjá líða, þegar Emil
Jónsson, utanríkisráðherra, hverf
ur nú af þingi að þakka honum
mjög gott samstarf í utanríkis-
málanefnd.
— Þú minntist áðan á póli-
tiska mengun í andrúmsioftinu
frá fyrri tíð. Nú er rætt um ann-
ars konar mengun; þú hefur ver-
ið talsmaður umhverfis- og nátt
úruverndar. Hvað hefur löggjaf-
inn unnið í þeim efnum?
— Nú hafa verið sett ný iög
um náttúruvemd, sem ég tel vera
mjög merkan áfanga á sviði lög-
gjafar um manninn og umhverfi
hans. Gömlu náttúruvemdarlögin
voru orðin úrelt, enda frá árinu
1956. Um þessa löggjöf fjaliaði
milliþinganefnd, sem aldrei þessu
vant var algjörlega samdóma.
Okkur þótti þó nokkur Ijóður á,
þegar sá kafli, sem við höfðum
samið um tekjuöflun þessarar
starfsemi, var felldur niður.
— Þú hefur einnig fengizt við
samgöngumálin. Hvað ihefur vaid
ið þessum áhuga þínum?
— Það gefur augaleið, að sam
göngumál hafa jafnan verið mér
ofarlega í huga, þar sem ég hef
um langt árabil átt sæti í stjóm-
um Eimskipaféiags íslands og
Flugfélags Islands. Þau spor, sem
einmitt nýverið hafa verið stig-
in á þessu sviði með tilkomu
nýrrar þotu og byggingu nýrra
flutningaskipa, hafa verið sér-
stakt gleðiefni. Við hljótum líka
að fagna þvi, að skipabyggingar
færast nú í auknum mæli inn í
landið.
Þótt ég eigi víst að teljast til
atvinnurekendastéttar, hef ég
jafnan gert mér far um að vera
í góðum tengslum við verkalýðs
hreyfinguna og kynnast í gegn-
um það kjörum og lífsafkomu
launþeganna í landinu.
— Nú eru harðar kosningar
á næsta leiti. Hvemig lýst þér á
viðhorfin framundan?
— Ég fjölyrði ekki um það
sem framundan er, en játa þó, að
ég hef jafnan verið fremur bjart
sýnismaður en bölsýnismaður.
Það er min skoðun, að efna-
hagur þjóðarinnar sé nú með
þeim hætti, að við getum vænzt
þess að lifa við stöðugt batn-
andi lífskjör, ef skynsamlega
verður á málum haldið og at-
vinnuvegunum verður ekki reist-
ur hurðarás um öxl. Auðvitað
ræður þar miklu um, hver á held
ur og til þess treysti ég Sjálf-
stæðisflokknum bezt sökum heil
brigðra stefnumiða hans og
þeirra hæfu manna, sem hann
hefur á að skipa til forystu.
Ingvar Jóhannsson, framkvæmdastjóri;
Framfaramál Suðurnesja
Óviða á Islandi er byggð
á jafn hrjóstu.gu landi og á
Suðumesjum, og því velta
menn þvi gjaman fyrir sér,
hvemig á þvi standi, að þar
er ein örasta fólksfjölgun á
landinu. Aðflutningur fólks
víða að af landinu til byggða á
Suðumesjum er ekkert undr
unarefni, þegar þess er gætt,
að hér er eitt atvinnuörugg-
asta svæði landsins og kem-
ur þar aðallega til, að sjáv-
arplássin á Reykjanesi liggja
bezt við mestu fiskimiðum Is
lands, og að til búsetu í þess
um byggðum hefur ávallt val
izt dugmikið fólk, sem áhuga
hefur haft á sjósókn og fisk
vinnslu. Einnig kemur til hin
mikla vinna, sem Keflavíkur
flugvöllur hefur skapað bæði
á vegum íslenzkra flugfélaga
og margháttaðrar þjónustu í
samibandi við flugvölilinn.
Hinn mikli fiskiskipafloti
Suðumesja, frystihús og
fiskvinnslustöðvar hafa
byggt upp með sér all víð-
tækan þjónustuiðnað eins og
til dæmis skipasmíðastöðv-
amar í Njarðvikum og Kefla
vlk, vélsmiðjur, rafmagns-
verkstæði, siglingatækja-
verkstæði svo eitthvað sé
nefnt, því fjölmargar iðn-
greinar þarf til að þjóna
sjávarútveginum í einni eða
annarri mynd, og er enn um
auðugan garð að gresja í
möguleikum á alls kyns þjón
ustuiðnaði. Einnig á sviði
fiskvinnslunnar hefur átt sér
stað og stendur yfir mikil
uppbygging eldri fyrirtækja
og nýrra í fjölmörgum grein-
um og má segja,
að byggingaiðnaðurinn hér
um Suðumesin sé á
yfirkeyrðum afköstum í bygg
tngu verksmiðja, fjölbýlis-
og íbúðarhúsa. Ég segi yflr-
keyrðum afköstum, því að
nokkuð hefur borið á vinnu-
afli frá höfuðborgarsvæðinu
í byggðum hér suður frá í
seinni tíð. Hvað snertir fisk-
vinnsiuna eru möguleikamir
hér á Suðurnesjum miklir til
fulivinnslu sjávarafurða.
Fiskimiðin eru einhver þau
gjöfulustu, sem við eigum og
aðstaða í landi fer ört batn-
andi eins og ég áður hef
nefnt. Framleiðsla frystra,
saltaðra og hertra sjávaraf-
urða af Suðumesjum hefur
alltaf verið stór hluti af
heildarframleiðslunni og
hlýtur að fara vaxandi hvað
verðmæti snertir. Jafnvel þótt
aflamagnið eigi eftir að
minnka frá þvi sem nú er,
verður að leggja áherzlu á
frekari fullnýtingu aflans
með því að taka upp fjöl-
breyfctari og arðsamari
vinnsluaðferðir og önnur
geymslustig. Ekki megum við
gleyma þeim miklu möguleik-
um, sem Keflavíkurflugvöll-
ur á eftir að skapa í fram-
(tíðiinni varðandi vömflutn-
inga til og frá landinu. Á það
ekki sízt við flutning sjáv-
arafurða á erlenda markaði.
Eftir þvi sem fjarlægðimar
styttast, með auknum hraða,
og mengunin vex við strend
ur viðskiptaþjóðanna, skap-
ast vaxandi eftirspum eftir
ferskum fullunnum fiskafurð
um, sem komnar eru í hend-
ur neytenda eftir fáar
klukkustundir.
BÆTT K.JÖB S.JÓMANNA
Eitt er það, sem verður að
gerast og Suðumesjamenn
hafa orðið alvarlega varir við,
en það er, að bætt verði kjör
sjómanna. Ella skapast hér
alvarlegt ástand 1 bátaflotan
um. Sjómenn em, og verða
áfram, kjölfestan í gjaldeyr-
isöflun og þar með efnahags-
málum okkar. Og þeir eru lít
ið brot af okkar þjóðar-
vinnuafli, en samt sem áður
það vinnuafl, sem við gætum
ekki án verið. Mér finnst það
hrein vanvirða, að hér skuli
ekki enn fundin leið til úr-
bóta í aðlöðun vinnuaflsins á
bátana. Ég tel, að sú rílkis-
stjóm, sem nú tekur við, eigi
að hafa hér bein afskipti af,
og það strax eftir kosning-
ar, þvi ljóst er, að í frjálsum
samningum vinnuveitenda og
launþega tekst ekki að koma
sjómanninum í þann launa-
sess, sem honum ber, nema
hlutfallsskriða annarra
launastétta fylgi í kjölfarið.
Hækkun kauptryggingar tel
ég höfuðmálið, þvi næst auk-
in skattfríðindi, en ekki út-
svarsfríðindi, því það þyldu
sjávarplássin ekki. Einnig,
ef erfiðleikar eru hjá útgerð-
inni, ætti að skylda viðskiiha
banka viðkomandi útgerðar
til að ábyrgjast kauptrygg-
inguna.
HAFNARMÁLIN
Hafnarmálin eru þau máú
hér á Suðurnesjum, sem eru
mjög ofarlega í hugum fólks-
ins, þó einkum þeiira byggð
arlaga, sem ekki hafa lands-
höfn eins og Keflvíkingar
og Njarðvíkingar. Þetta er
skiljanlegt, þar sem þessi
mannvirkjagerð er almennt
talin með þeim dýrari í fram-
kvæmd og kemur stórlega
við fjárhag þessara sveitar-
félaga, og það svo, að þau
geta ekki keppt í almennrt
þjónustu og framkvæmdum
innan sveitar við séraðstöðu
bæjar- og sveitarfélaga, sem
ekki þurfa að fjármagna slík
ar framkvæmdir. Hér á ég
sérstaklega við Grindavík og
Sandgerði., sem þurfa að
þjóna stónim hluta bátaflot-
ans auk heimaflotans, til
dæmis frá Reykjavík, Hafn-
arfirði, Keflavík og Njarð-
vík, svo eitthvað sé nefnt,
því sökum legu sinnar við
fiskimiðum, leita bátar til
þeirra til löndunar afla, sem
síðan er fluttur með vörubif-
reiðum til verkunar á fyrr-
greinda staði. Af þessu er tal
ið töluvert hagræði hvað við
kemur útgerðarkostnaði.
Stjórnvöld hafa þegar komið
auga á, að brýnna bóta er
þörf á hafnarlögunum, og hef
ur samgöngumálaráðharra
þegar skipað nefnd, sem á að
skila tillögum til úrbóta í
þessum málum fyrir næsta
þing. Verður án efa fylgzt
með því héðan, hvaða stefnu
þessi mál taka á næsta þingi.
1 framhaldi af hafharmál-
unum vildi ég minnast á vega
málin þ.e.a.s. tengingu sjávar
plássanna á Suðurnesjum við
Reykjanesbrautina. Þessir
vegir, í því ástandi, sem þeir
hafa verið, eru engan veg-
inn hæfir til að gegna
sinu mibilvægasta hliutverki,
en það er, að fiskflutningar
geti farið fram á þeim. Að
horfa upp á verðmætan afla
hendast til í moldarkófi á
vörubílspalli er ekki geðslegt
og í engu samræmi við þá
möguleika sem ég áður minnt
ist á, að fiskframleiðslan
ætti. Því verður opinberum
aðilum, ríki, bæjar- og sveit-
arfélögum að skiljast, að það
er vegna þarfa þjóðarinnar,
að vegir með varanlegu slit-
lagi verði lagðir til þessara
þýðingarmiklu og stærstu
fisklöndunarstöðva lands-
ins, og umhverfi fiskvinnslu-
stöðvanna hlíti sömu kröf-
um. Suðumesjamenn munu
án efa fylgjast vel með á
næsta þingi þegar nýja vega
áætlunin fyrir árin 1972 til
1975 verður rædd, en alþing-
ismenn kjördæmisins hafa
þegar flutt málið á Alþingi.
SKIPULAGSMÁL
BYGGÐABLAGANNA
Eitt er það mól, sem telja
má einnig mál málanna á Suð
Ingvar Jóhannsson.
umesjum í dag, en það eru
skipulagsmál byggðanna. Fyr
ir rúmum tveimur árum síð-
an var til dæmis skipuð
nefnd til samvinnu um skipu
lagsmál fyrir Keflavík, Njarð
vík og Keflavíkurfflugvöll,
en þetta er stærsti þéttbýlis-
kjaminn á skaganum. Þessi
nefnd er nú um það bil að
ljúka störfum og hefur lagt
fram vdð bæjarstjóm Kefla-
víkur, hreppsnefnd Njarð-
vikur og byggingamefnd
Keflavikurflugvallar drög
að greinargerð og teikningar
að aðalskipulagi þessara
byggðarlaga til samþykktar.
Þetta er yfirgrtpsmikið verk,
bók upp á fleiri hundrUð
blaðsíður ásamt meðfýlgjandi
miklum og ýtarlegum teikn-
ingum. Mun verk þetta áreið
anlega eiga eftir að verða
mikil hjálparhella og til
heilla réttri framvindu þess-
ara mála.
Mér er kunnugt um, að
byggðarlög hér syðra hafa
lagt mikla áherzlu á skipu-
lagið og er það vetL, því
ótaldar eru þær fjárupphæð-
ir, sem áður hafa farið for-
görðum vegna skipulagsleys-
is. Eins vil ég geta, að það
vekur furðu mína og annarra
Suðurnesjamanna, að eins og
framlag þessa svæðis er mik-
ilvægur þáttur í uppbygg-
Framhald & bls. 23.