Morgunblaðið - 15.06.1971, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 15. JÚNl 1971
15

Stj órnarandstöðunni
verði gefinn kostur
á stjórnarmyndun
— sagði Gylfi Þ. Gíslason,
formaður Alþýðuflokksius
ÞAÐ hefur eflaust ekki farið
fram hjá neinuim í kosningabar-
áttunni, að ekki eimunigis Ailþýðu
flofkburinn, heldiur einnig bæði
Samtök frjálslyndra og vinstri-
manna og Alþýðubandalagið
töMu siig fylgjandi lýðiræðislegri
jofinaðaristefnu. Ég tel litinn vafa
á þwí, að fylgi Samtaka frjáis-
iyndra og vinstrimanna byiggist
á því, að kjósendiur þeirra hafa
talið þá vera jafinaðairmenn. Og
meginástæðu þess, að Alþýðu-
bandalagánu hefur tekizit að
halda þingstyrk sínum, tel ég
einnig vera fólgna í þvi, að það
lagði nú á það áherzlu, að það
aðhyilitist iíka lýðræðislega jafn
aðarstefnu. Nú á reynsian hins
vegar eftir að sýna, hver verður
stefna.og afstaða þe#iara flokka
í reynd.
Wg tei sjálfsagt, að ríkissijórn
in segir af sér eins og hún mun
gera á morigun. Ég tel hitt líka
sjáifsagt og í fuiLu samræmi við
iýðræðislegar venjur, að stjóm-
arandstöðuflokkunum þremur,
Gylfi Þ. Gislaison.
sem unnu sameiginlega þing-
meirihiluita í þessum kosningum,
verði gefinn kostur á að msyndai
rikisstjórn og standa við loferð
þau, sem þeir gáfu I kosningum
um og sýna, hver stefna þeirrai
er í reynd bæðí i innanríKis- og
utanríkisimálium.
— Koma þessi úrslit til með
að hafa áhrif á samstarf Alþýðu
flokksins og Samtaka frjáls-
lyndra og vinstrimanna i fram-
haldi af vinstriviöræðunum sto
nefndu?
— Þegar vinstriviðræðunum
svonefndu lauk s.i. haust, var
gert ráð fyrir því, að þeir flokfc
ar, sem að þeim stóðu hittust
aftur að loknum kosninigum tili
þess að ræða stjórnmáilaaðstöð-
una. Ég geri að sjálfsögðu ráð
fyrir, að það verði gert, enda
munu viðræður eflaust fara
fram miili allra flokka um á-
standið eins og venjulegt er, þeg
ar stjóm missir meirihliuta í
kosningum.
Úrslitin komu
mjög á óvart
— sagði Ólafur Jóharmessou
um tap Framsóknarflokksins
— Það er rétt, að kosningaúr-
slitin eru ekki eins hagstæð eins
og ég hafði gert ráð fyrir; að því
leyti hafa þau valdið mér von-
brigðum.
— Hver er ástæðan?
— Það má að einhverju leyti
rekja til þess, að menn háfa
taliö það öruggari leið til þess
að fella ríkisstjórnina að greiða
Samtökum frjálslyndra og
vinstri manna atkvæði sitt í
þessum kosningum. Sem stjórn-
arandstæðingur er ég ánægður
með það, að stjórnin skyldi
missa meirihlutann, Samtök
frjálslyndra og vinstri manna
eru ótvíræðir sigurvegarar þess-
ara kosninga, og ég held, að það
mer
megi rekja til þeirra ástæðna,
sem ég áður gat um.
— Þú telur sem sagt, að það
hafi ekki verið stefna Fram-
sóknarflokksins, sem olli þessu
fylgistapi forystuflokks stjórnar-
andstöðunnar?
— Nei, þetta kom mér mjög á
óvart, því að mér fannst stefnan
eiga byr fyrir kosningar.
— Hvaða afstöðu takið þið til
stjórnarsamstarfs ?
— Það eru ýmsir fræðilegir
möguleikar til um hugsanlegt
stjórnarsamstarf, hvort sem það
verður stjórn tveggja flokka eða
þriggja flokka. Samstarf stjórn-
arandstöðuflokkanna væri þó
rökrétt afleiðing af þessum kosn
ingaúrslitum. Ég álít, að með
þessu hafi þjóðin fellt sinn dóm
í landhelgismálinu, sem stjórn-
arandstæðingar voru sammála
um.
— Kemur landhelgismálið til
með að auðvelda samstarf stjórn
arandstöðuflokkanna ?
— Ég er ekki frá því, að það
getl gert það. Annars er á þessu
stigi ekkert hægt að segja um
þetta atriði. Mér kom ekki á
óvart, að Alþýðuflokkurinn
skyldi tapa svo miklu fylgi;
kjósendur hans voru orðnir
þreyttir á þessari stefnu.
— Nú virðist sveiflan í þess-
um kosningum hafa verið til
vinstri, en Framsóknarflokkur-
inn tapar samt fylgi. Gefur
þetta til kynna, að hann hafi
ekki fylgt vinstri stefnu?
— Það vil ég ekki segja. Að-
alatriðið hjá mörgum var að
Ólafur Jóhannesson
fella stjórnina og þeir hafa talið
þetta öruggustu leiðina.
Ég vil engri leið loka
— sagði Hannibal Valdimarsson
um stjórnarmyndun
— Sigurinn byggist á því, að
það var stertour meirihliuti á Veist-
fjörðum fyrir þvi að fella rikis-
stjórnina. Ég gerði þrjá mála-
flokka að uppistöðu í mínum
kosningabardaga. 1 fyrsta lagi
landhelgismálið, sem er okkar
stærsta lífshagsmuna- og sjálf-
stæðismál. Ég túlkaði þar sam-
eiginlega afstöðu stjórnarand-
stöðuflokkanna um 50 sjómílna
útfærslu sem fyrsta skref, ekkl
slðar en 1. september 1972. Ég
ræddi einnig um 100 sjómilna
mengunarlögsögu og þá for-
sendu, að brezka samningnum
yrði sagt upp. Ég skírskotaði til
Vestfirðinga að trúa engum fyr-
ir umboði sínu í landhelgismál-
inu, sem ekki hefðu tekið skýra
og ákveðna afstöðu til þess.
Þá ræddi ég öðruim friambjóð-
endum fremiur um efnahagsmál-
in og þær ógöngur, sem fráfar-
ajnidi rlkisstjóm síkluir þau í. Ég
sýmdi rækiiega ifinam á það, að
FramBókmarflokítouriinin og Al-
þýðubandalagið gætu engan veg-
iinm fellit ríkisstjómina.
Þá gerði ég í þriðjia lagi að
um'talsiefnii sameiniinigarmál lýð-
ræðiisslinnaðra jatfnaðar- og siam-
vinniumanna og taiLdi, að sam-
tökin hefðu þegar náð nokkrum
árangirt í þeim efinum, með
vinstriviðræðunum við Alþýðu-
fiokkinn og þó fyxBt og frennst
viðræðunum við Samband ungra
framisófknarmianna og þedm mál-
efiniaHega sáittmáia, sem þessd
samtök igerðu sto á milli.
— Tetor þú, að þesisi úrslit
auki l'ikurnar á sameiningu við
Aiþýðuifflolkkiinn ?
—• Já, ég tel alveg v&st, að nú
verði Alþýðuflokkurinn skdtoings
betri á sameinin.garþörfina við
lýðræðissinnaða vinstri flokka.
Ég tel ennfremur, að Framisóton-
Hannibal Valdinnarsision.
arflokkurinn sé í erfiðri aðstöðu
til þess að daufheyraist við kröf
um sameiningarmanna, þeim er
framfýlgt, ekki aðeins af Sam-
tökum frjálslyndra og vinstri-
manna, heldur éinnig af Scimitöfc
um ungra fraimsóknarmanna-
— Fellur Alþýðubandalagié
undir skiligreiningu þína á lýð-
ræðislegum vinstriflokkum?
— Ég teli, að Alþýðubandalag-
ið sé ekki lýðræðissinnaður jafin-
aðarmannaflokkur. Forysta
þeirra er kamimúnístísk og þar
með tel ég þann flakk til hægri
flokka.
— Hvaða skoðanir hefur þú á
stjórnarsamstarfi?
— Ég tel, að menn verði að
sjá, hvaða tökum forseti Islands
tekur það mál. Að óathuguðta
máli ted ég ógerlegt að segja
nótokuð til um það, hvemiig
næsta ríkisstjórn verður mynd-
uð. Ég vil engri leið loka að óat-
huguðu máli.
Launaf ólkið hef ur misst
traust á Al-
þýðuflokknum
sagði Ragnar Arnaids, for-
maður Alþýðubandalagsins
— Við erum mjög ánægðir
með þeasi úrslit og teljum, að
Alþýðubandalagið hafi komið
mjög sterkt út úr þessum kosn-
íngum. Sérstaklega vil ég benda
á fylgisaulkninguna í Reykjavík,
en þar hækkaði fylgið hlutfalls-
lega um 50% og i Norðurlandi
vestra um 37%. Raunverulega
fékk Alþýðubandalagið ekíki
nenraa 13,9% atkvæða 1967, en
fær nú 17,1%.
Sjálfstæðisflokkurinn ekki fylgi
að neinu miaitoi?
— Ástæðan fyriir þessum úr-
slitum er jú fyrst og fremst sú,
að launafóikið hefur misst traust
á Alþýðuflokknum. Alþýðu-
bandalagið hefur fengið mikið
fylgi fóiks, sem áður hefur stutt
Alþýðuflofckinn.
— Hver verður af3taða ykkar
til væntanlegs stjórnarsamstarfs?
—. Hvaða ástæður eru fyrir
þesisum úrslitum?
— Ástæðurnar em augljósar.
Það er stefna núverandi stjórn-
arfloktoa, sem beðið hefur ;fcip-
brot: verðbólgan, atvininuleysi og
landhelg ismálið.
— Hvers vegna tapaði þá
— Það er of snemmt að
segja nokkuð um það; málefnto
slkera úr. Ég vil taka það fram,
að stjómairandstöðuflokkarnir
þrír, sem lögðu sameiginlega
áherzlu á útfærslu landhelginn-
ar, hafa nú máð þingmeirihluta,
og það hvílir á þeim sú skylda
að koma því máli í höfn. Það er
augljóst, að þetta var eitt af
stærstu málum kosninganoa og
uim það voru stjórnaramistöðu-
flokkarnir samimála. En það eru
fleiri málefni, sem koma til álita
við stjórnarmyndun.
— Gerið þið j^rsögn íslands úr
Atlanshafsbandalaginu að jslk.il-
yrði fyrir stjómarsamvinmunini?
— Við gerum okkur etoki vonir
um að koma öllum okkar stefnu-
Ragnar Arnalds
málum fram. Við Ieggjum okkar
stefnu í heild á borðið, en það
er hvorfci staður mé stund hér
og niú að segja til um það, hvort
við verðum að slá af einhverju
GUNNLAUGUR Ástgeirssom,
stýrimaður Framboðsflokksins,
haföi þetta að segja um úrsMt
kosningamna:
Við erum mjiög ánægðir með
þanm árangur, sem við hötfum
náð i þessurn kosniingum. Ég
held, að okkur hafi tekizt að ná
þvi, sem við ætluðum okkur
með þessu framboði. En við ætl
uðum okkur fyrst og fremst að
skemmta fólki dálitið og sýna
fram á hvers eðlis kosiningabar-
áttan er, mest orðagj'áifur. At-
kvæðamagmið sýnir, að margt
föik er öámægt moð alla stjórn-
málafikfcikana, enda held éig, að
við höfum ekki tekið fylgi frá
neiniuim einum flokki sérstak-
lega.
í þeim efnum. Það er Ijóst, að
sú gagngera breyting, sem þarf
að verða á utanríkisstefinu Ia-
lendinga, fæst ekki fram, nema
I áföngum.
Gunnlaugur Ástgeirsson
Náðum því sem
við ætluðum okkur
— sagði stýrimaður
Framboðsflokksins