Alþýðublaðið - 12.07.1930, Blaðsíða 2

2
alþýðsjblaðið
Flngleiðin vestnr um haf.
Álit Vilhjálms Stefánssonar.
Krossanes.
Þar stendur alt við hið sama.
Verkamenn vilja ekki víkja frá
þvi, að Norðmönnunum sé gold-
ið sama kaup og taxti verklýðs-
félagsins ákveður, og vilja ekki
íaka gilda hina hlægilegu rök-
semdafærslu að reikna eigi kaup
Norðmannanna á leiðinni til Is-
lands ofan á kaup þeirra í
Krossanesi.
Riíhðfnndamótið
i ðsló.
Viðtai við H. K. Laxness.
Ég hitti Halldór Kiljan Lax-
ness í gær og bað hann umi
að segja mér eitthvað um hið
merka rithöfundamót í Osló. Fór-
ust honum orð á pessa leið:
Mótið hófst 1. júní og endaði
6. júní. Slík mót og petta eru
haldin fimta hvert ár. Sækja pau
rithöfundar af öllum Norðurlönd-
um. Að pessu sinni tóku íslend-
ingar fyrsta sinni pátt í pessum
mótum. Vorum við 5 staddir par:
Sigurður Nordal, Þórbergur Þórð-
arson, Kristmann Guðmundsson,
Gunnar Gunnarsson og ég. —
Margir fyrirlestrar og umræðu-
fundir voru haldnir, og enn frem-
ur margar veizlur hjá ýmsum
merkum mönnum, t. d. Movinckel
forsætisráðherra. Voru fyrirlestr-
arnir afar-fróðlegir og athyglis-
arnir afar fróðlegir og athyglis-r
verðir og umræðufundirnir mjög
fjörugir. Var oft glatt á hjalla í
veizlunum, enda voru rithöfund-
arnir gleðimenn miklir. En Þór-
bergur, sem er bindindismaður og
grængresisneytandi, tók einkum
pátt í hinum andlega hluta móts-
ins, en samt fengum við þá á-
nægju að sjá hann kjólklæddan
í síðustu næturveizlunni, þar sem
hann tók öflugan þátt í gleð-
skapnum.
Kyntust pér ekki mörgum
merkum rithöfundum?
Jú. Einna athyglisverðust per-
sóna á mótinu virtist mér Sigrid
Undset. Er hún fremur fáskift-
in í fyrstu og virðist allerfitt
um svör. En pegar manni hefir
tekist að n,á tali af henni, ,er
hún mjög ræðin, hnittin og áköf
í orðum. Eins og kunnugt er er
hún nú ein hin allra merkasta
skáldkona á Norðurlöndum. Fyr-
ir ári fékk hún bókmentaverð-
laun Nobels. — Martin Andersen-
Nexö ber sömuleiðis mjög mikla
persónu. Það er eins og af hon-
um standi arnsúgur, enda er
hann víst mesta byltingaskáld
Norðurlanda nú. Hvert manns-
barn á Norðurlöndum þekkir
Nexö. Nexö er prátt fyrir mik-
illeik sinn mjög alþýðlegur. Hann
hælir sér af pví að lesa ekki bæk-
ur, en segist hins vegar sækja
fróðleik sinn í samræður við al-
múgamenn.
f mótinu tóku einnig pátt þeir
Johan Bojer og Olav Duun, en
þeim kyntist ég lítið. Knud Ham-
sun, var fjarverandi eins og
vanalega. Einn af þeim mönnurn,
er sérstaklega vakti athygli mína
og aðdáun, var kornungur sænsk-
ur lærdómsmaður og skáld,
Lundkvist. Hann hélt margar
ræður og tók þáít í öllum um-
ræðum. Hann var mjög ákafur
jafnaðarmaður og var aðalinn-
tak ræða hans alt af hið sama:
hin, nýju lífsviðhorf nýmenning-
arinnar, sem alpýðuhreyfingin
þroskar og skapar. Var hann
mjög mælskur og talaði af guð-
dómlegum eldmóði um frelsis-
baráttu öreiganna. Mjög pótti
mér vænt um að kynnast Ture
Nerman, öreigaskáldinu sænska,
sem ort hefir flesta söngvana,
sem sænskir jafnaðarmenn
syngja. f hópi Finnanna, sem
parna var, tel ég þá merkasta
Dictonius og Grippenberg. Er
hinn fyrri jafnaðarmaður og
mikið andlegt glæsimenni. Grip-
penberg er eitt vinsælasta Ijóð-
skáld Finna.
Við jafnaðarmennirnir, ' sem
tókum þátt í mótinu, söfnuðumst
eitt kvöld saman innan vébanda
félagsins Clarté.*) Lásu menn þar
upp ljóð sín og sögur og var
þar margt athyglisvert að heyra.
Hvað segið pér um landa okk-
ar, sem dvelja erlendis, Gunnar
og Kristmann ?
Gunnar Gunnarsson tók þátt ,í
mótinu sem formaður Bandalags
íslenzkra listamanna. Hann hélt
ræðu fyrir okkar hönd við opn-
un mótsins. Gunnar er alt af
að vaxa og nema ný lönd í list-
inni. Hann er og alt af í raun
réttri að nálgast meir og meir
sitt íslenzka eðli. Hann telur sig
og íslenzkan rithöfund fyrst og
fremst, enda pótt hann sé hins
vegar góður danskur ríkisborgari
urn leið.
Kristmann Guðmundsson mun
vera ákaflega duglegur og af-
kastamikill rithöfundur. Einn af
merkustu bókmentagagnrýnend-
um Noregs, Charles Kent, kvað
hann mjög efnilegan og sumar
mannlífslýsingar hans aðdáunar-
tegar. Kristmann skrifar norsku
framúrskarandi vel. Það, sem ein-
kennir Kristmann mest, eru lýs-
ingar hans. Hann ffytur engan
boðskap.
Mótið var alt mjög ánægjulegt.
Þarna stofna orðsins menn til
vináttu sín á milli, og slík vin-
átta miðar að vaxandi bræðra-
lagi milli pjóðanna og auknum
skilningi.
V.
1) Clarté er heimsfélag rithöfunda og
listamanna, sem eru jafnaðarmenn.
Er franska stórskáldið Henry Bar-
busse forseti Clartésambandsins.
Hinn 27. f. mánaðar kom Vil-
hjálmur Stefánsson landkönnun-
armaður til Englands, en um
sama leyti var mest rætt þar
um flug Kingsford Smiths og
þeirra félaga vestur um Atlants-
haf.
Sagði Vilhjálmur pá í viðtali,
er hann átti við enskan blaða-
mann, að flug frá írlandi til Ný-
fundnalands bæri að reikna ein-
göngu íþrótt, eða líkt og pegar
einhver klifraði upp á hátt fjall,
sem erfið væri á uppganga. En
atvinnulega væru þessi flug pýð-
ingarlaus, pví eðlilega loftleiðin
væri um stiklur þær, er lægi um
norðanvert Atlantshaf, pað er, að
Lundúnum (UP). 12. júlí. FB.
Frá París er símað: Fulltrúa-
deildin hefir með 316 atkv. gegn
268 lýst yfir því, að deildin beri
traust til stjórnarinnar til að
gera ráðstafanir til pess að stuÖla
að bættum fjárhag sveita og
bæjarfélaga. Þingmenn deildu
mjög og voru hávaðasamir, svo
við uppnámi lá, og var pví næst
þingfundum frestað pangað til í
nóvember.
’ 300 meon bíða bana.
Lundúnum (UP). 12. júlí. FB.
Frá Berlín er símað: Blaðið
„Vorwárts" flytur pá fregn, sem
að vísu er óstaðfest, að 300 menn
hafi beðið bana, er skotfæra-
birgðir sprungu í loft upp í her-
gagnabúrinu Derindje í Ismid.
(Ismid er borg í Litlu Asíu við
Marmarahafið, 80 m. til suðaust-
urs frá Konstantinopel, 20 000 í-
búar.)
MarardalsfHrin.
Vegna óhagstæðs veðurs verð-
ur Marardalsför ungra alþýðu-
manna frestað til næstu helgar.
Gestnr Pálsson
leikur Kára.
Eins og kunnugt er er Gestur
Pálsson cand. jur. tekinn við hlut-
verki Kára í Fjalla-Eyvindi af
Ágústi Kvaran. Varð Kvaran að
fara norður til atvinnu sinnar
með síðustu skipum, og pá var
Gesti falið hlutverkið, sem hann
hafði á hendi. Gagnrýni sú, er
meðferð Kvarans á hlutverkinu
hafði fengið, var mjög vinsamleg.
Að ýmsu var þó fundið, en leikur
hans í síðasta pætti pesisa örlaga-
prungna leikrits var mjög róm-
aður, en par reyndi líka mest á
hæfileikana.
fljúga frá Skotlandi til Færeyja
og áfram til íslands, til Græn-
lands, til Baffinslands og þaðan
yfir til meginlandsins. Þegar
pessi leið væri farin pyrfti aldr-
ei að fara lengri leið milli landa
en 300 sjómilur. Benzínbirgðir
pyrftu pví ekki að vera nema til-
tölulega litlar í flugvélinni, en í
þess stað gæti hún haft því fleiri
farþega eða annan flutning, sem
borgað væri undir.
Ýmsum öðmm blöðum en þeim,
sem uppmnalega fluttu viðtal
petta við Vilhjálm Stefánsson, hef-
ir pótt pað svo merkilegt, að pau
fiafa flutt um pað greinar, par
á meðal stórblaðið „Daily Mail“.
f fyrrakvöld lék Gestur Kára í
fyrsta skifti. Var mörgum forvitni
á að sjá hvernig honum tækist,
og munu margir hafa gert sam-
anburð á leik hans og Kvarans. f
þremur þáttunum fyrstu mun
Gestur fyllilega hafa staðist sam-
anburð við Kvaran. En pó féll
honum gervið ekki eins vel og
fyrirrennara hans. Að ýmsu var
leikur Gests vissari og þróttmeiri,
sérstaklega pó í fyrsta pætti. —
I 4. pætti stóðst Gestur varla
samanburðinn. Þó var langt frá
pví að um mistök væri að ræða.
Gestur er bjartari en Kvaran. Það
var eins og kuldinn og kol-
svartir skuggarnir gætu ekki hul-
ið æskuna. Eins og áður gnæfði
Anna Borg yfir alt og alla á
leiksviðinu.
Litla stúlkan, dóttir Haralds
Björnssonar, hefir vakið aðdáun.
leikhússgesta frá upphafi.
, V. S. V.
Skuggsjá.
Erindi, dæmi, sðgnr o. fl. eftir
J. Kristnamurti.
Ný bók, gefin út af Aðalbjörgu
Sigurðardóttir.
I.
Margir karmast við nafnið
Krishnamurti, en peir eru færri,
sem kannast við orð hans, og
enn fæstir þeir, sem kannast við
andann — hina sönnu þýðingu
orða hans. Flestir, sem að eins
þekkja nafnið, ganga með meir
eða minna ákveðnar hugmyndir
um manninn, og margar peirra
eru mjög fjarri pví rétta. Sumir
kalla hann guðspeking, sumir
nefna hann indverskan heimspek-
ing, aðrir blanda honum saman
við spiritisma, enn aðrir kalla
hann Krist endurborinn o. fl. o.
fl. Or pessu verður svo óendan-
leg flækja af nöfnum og aftur
nöfnum, sem hvergi koma ná-
lægt sönnum skilningi á mann-
~Hðvaðasam! í bmgi Frakka