Morgunblaðið - 28.04.1973, Side 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 28. APRÍL 1973
SKUGGINN YFIR
BANDARÍSKU ÞJÓÐLÍFI:
Watcrgatebygffinffin í Washingjton, l>ar sem demókrytar höfðu aðaistöðvar sinar í kosningabar-
áttunni fyrir forsetakosningarn ar í fyrrahaust. Hinn 17. ,júní i fyrra tók lögregrlan fimm menn
fasta fyrir að brjótast inn í húsið og koma þar upp hlustunart a'kjuni. Tveir aðrir til viðbótar
voru handteknir síðar. Fimm þessara manna játuðu sekt sína en tveir ekki en þóttu samt sann-
ir að sök og voru dæmdir samkvæmtþvi.
— ÉG get lýst því yfir af
einurð, að rannsóknir, sem
fram hafa farið, sýna, að eng-
inn af starfsmönnum Hvíta
hússins eða þessarar ríkis-
stjórnar, hefur tekið þátt í
þessu furðulega athæfi.
Þannig komst Richard Nixon
Randaríkjaforseti að orði síð-
ast í ágúst í fyrra. Nú, þeg-
ar liðnir eru 10 mánuðir frá
upphafi málsins, hefur for-
setinn látið hafa eftir sér:
— Hinn 21. marz sl. lét ég
— vegna alvarlegra ásakana,
sem mér bárust til eyma —
byrja umfangsmikla nýja
rannsókn á öllu málinu.
Margt mikilvægt hefur kom-
ið fram. En ég vil taka það
fram, að ef nokkur maður á
vegum þessarar ríkisstjóm-
ar verður fundinn sekur fyr
ir dómi vegna þessa máls, þá
er það ákvörðun mína, að
honum verði þegar í stað vik-
ið úr starfi. Tilefni þessara
orða Bandairíkj af orseta er
það mál, sem nú er að verða
öllum öðrum málum ofar á
baugi í bandarísku þjóðlífi,
WATERGATEMÁLIÐ.
Þegar fimm óboðnir gest-
ir voru handteknir að nætur-
lagi í aðalstöðvum demókrata í
Watergatehúsinu í Washington í
júni i fyrra, vakti það vissulega
atihygli um gjörvöll Bandaríkin.
En Nixon forseti og stuðnings-
menn hans voru fljótir til þess
að fordæma þetta athæfi
sem andstætt grundvaliarreglum
lýðræðisins, er hver sæmilegur
Bandarikjamaður hlyti að for-
dæma sem siðferðilega forkast-
anlegt. Athæfi mawnanna, sem
verið höfðu að koma upp hler-
unarkerfi i stöðvum demókrata,
væri i senn heimskulegt og glæp
samlegt og enginn skyldi
láta sér detta það í hug, að for-
setinn og flokkur hans hygðust
vinna komandi forsetakosningar
með slíku atferli.
Svo var að sjá, sem þetta hefði
siín áhrif í fyrstu. Fóik hneyksl-
aðist á Watergatemálinu, en
taldi atburðina þar hafa gerzt án
vitundar forsetans og samstarfs-
manna hans og greinilegt var,
að Watergatemálið hafði ekki
minnstu áhrif á úrslit forseta-
feosninganna, þegar að þeim kom,
eins og margir demókratar höfðu
þó gert sér vonir um.
En þar með var málið ekki úr
sögunni. Þvert á móti hefur það
verið að hlaða utan á sig og
er nú orðið að einhverju mesta
pólitíska hneyksli, sem komið
hefur upp í Bandaníkjunum í
mörg ár. Ástæðan er fyrst og
fremst sú, að menn úr nánasta
samstarfshópi forsetans höfðu að
minnsta kosti vitneskju um
áformin um að brjótast inn í að-
alstöðvar demókrata og koma
þar fyrir hlustunartækjum. Það,
sem meira er, sú sfcoðun verður
stöðugt útbreiddari, að sum-
ir þessara manna hafi verið með
í ráðum og jafnvel fyrstir lagt
á ráðin varðandi Watergateað-
gerðirnar.
Hámarki náði málið, þeg-
ar John N. MitcheLl, fyrrver-
andi dómsmálaráðherra og náinn
vinur Nixons forseta fyrr og síð
ar játaði í síðustu viku, að hann
hefði verið viðstaddur þrjá
fundi i fyrra, þar sem áformin
um að brjótast inn í Watergate-
húsið hefðu verið til umræðu.
Hins vegar hefði hann haínað
öllum slíkum áformum sem frá-
leitum og glæpsamlegum að eig-
in sögn.
Blaðið The Washington Post
hafði það eftir ótilgreindum sam
starfsmanni Mitchells, að dóms-
málaráðherrann fyrrverandi
hefði borið það fyrir þingnefnd
þeirri, sem rannsakar Watergate
málið, að maður að nafni Jeb
Stuart Magruder, fyrrverandi
starfsmaður við Hvita húsið og
meðlimur i nefnd þeirri, sem sett
var á laggirnar til stuðnings
Nixons forseta til endur-
kjörs, hefði gengið fram hjá sér
og farið án sins ieyfis þess á
leit við ótilgreinda embættismenn
í starfsliði forsetans, að hann
fengi heimild til þess að koma
fyrfr hlustunartækjunum.
Þá skýrði annað bandariskt
blað frá því, að John W. Dean,
lögfræðingur Hvíta hússins hefði
haft yfirumsjón með greiðslu á
175.000 dollurum úr kosn-
ingasjóði Republikanaflokksins
til þeirra sjö manna, sem ákærð-
ir voru í Watergatemálinu og
lögfræðinga þeirra. Hefur sá orð
rómur fengið byr undir báða
vængi, að átt hafi að kaupa
sakbomingana til þess að þegja
yfir öilum staðreyndum málsins.
Jeb Stuart Magruder hefur
goldið líku Mkt vegna ásak-
ana Mitchells, fyrrum dómsmála
ráðherra í sinn garð og á að
hafa borið fyrir rannsókn-
amefnd þingsins, að báðir hafi
þeir Mitchell og Dean samþykkt
Watergateaðgerðimar, enda hafi
þeir setið fundina þrjá, sem
haldnir voru til undirbúnings
þessum aðgerðum ásamt sér og
fjórða manninum, Gordon
Liddy, sem fundinn var sekur
fyrir dómi á þessu ári fyrir þátt-
töku í imnbrotinu.
Mitchell á að hafa borið, að
Dean og annar maður úr hópi
þeirra, sem skipulögðu kosninga
baráttu forsetans í fyrra, Frede-
rick LaRue, hafi báðir haft um-
sjón með greiðslum til lögfræð-
inga þeirra, sem ákærðir voru í
Watergatemálin u.
Bandarísk blöð þykjast hafa
það eftir áreiðanlegum heimild
um, að greiðslumar til Water-
gatesakbominganma og verjenda
þeirra hafi farið fram I 100 doil-
ara seðlum og runnið beint úr
kosningasjóði republikana. John
Dean lögfræðimgur hefur hins
vegar ekki viljað sitja þegjandi
undir öllum þessum ásökunum og
gaf sjátfur út svohljóðandi yf-
irlýsingu, sem hann kom á fram-
færi við blöð og aðra fjölmiðla
fyrir nokkrum dögum.
— Sumir kunna að halda eða
vona, að ég eigi eftir að verða
sá, sem allri skuldinni verður
skel’l't á í Watergatemálinu. Hver
sá, sem slíkt heldur, hann þekk
ir ekki mig, hinar sönnu stað-
reyndir málsins né heldur skilur
hann réttarkerfi okkar.
Sagt var, að Dean hefði vilj-
að fá Ziegler, blaðafulltrúa Nix-
ons forseta til þess að gefa þessa
yfirlýsingu fyrir sina hönd sem
eins af samstarfsmönnum forset-
John N. Mitchell, fyrrverandi
dómsmálaráðherra Bandarikj-
anna. — Neitaði í fyrstu að hafa
haft fyrirfram nokkra vitneskju
um W atergateáformin. Viður-
kenndi siðar, að hafa verið við-
staddur á fundum. þar sem þau
voru til umræðu.
ans, en Ziegler á að hafa neitað
því, og komst þá sá orðrómur
þegar á kreik, að Dean væri sá,
sem fyrst skyldi fórnað á altari
þess pólitíska hildarleiks, sem
nú fer fram að nokkru fyrir opn
um tjöldum en þó að mestu að
tjaldabaki á milli þeirra manna,
sem taldir hafa verið margir
hverjir á meðai nánustu sam-
starfsmanna forsetans.
Undanfama daga hafa bönd-
in þótt einkum berast að H. R.
Haldeman, yfirmanni starfsliðs
Nixons forseta í Hvita húsinu,
en Dean hefur einkum beint örv
um sínum gegn honum og heitið
því, að ef til kæmi, þá myndi
hann ekki hika við að skýra frá
hlutdeild þeirra, sem „ábyrgð-
ina bæru“. Enda þótt Ziegler,
blaðafulltrúi forsetans, væri fljót
ur til þess að bera blak af Halde
man, þegar það spurðist, að hann
stjórnaði ekki lengur morgun-
fundum aðstoðarmanna for-
setans og segði að engin breyt-
ing hefði orðið á stöðu hans, þá
lá það í loftinu, að mikil breyt-
ing hafði orðið á aðstöðu Halde-
mans innan embættismanna-
hrings þess, sem umlykur forset-
ann.
Umskiptin hafa orðið þeim
mun meiri að undanförnu, sem
margir þeirra manna, sem nú
eiga í vök að verjast vegna
Watergatemálsins, voru ósparir
á það áður að gera Mtið úr öilu
Watergatemálinu, og töldu það
hlálegt og fáránlegt, enda þótt
þeir fordæmdu það.
Þegar það spurðist, að John
Mitchell, fyrrverandi dómsmála-
ráðherra hafði verið yfirheyrð-
ur i þrjár klukkustundir af rann
sólcnarnefnd Bandaríkjaþings
um málið, gat enginn lengur dreg
ið i efa, hve alvarlegt og um-
fangsmikið það var orðið. Áður
hafði hann jafnan sagt, að hann
hefði ekki vitað neitt um Wat-
ergateinnbrotið. Nú barst það
mönnum til eyrna, að hann hefði
verið viðstaddur á fundum, þar
sem áform um innbrotið voru til
meðferðar og enda þótt
hann neitaði þvi að hafa nokkru
sinni fallizt á þessi áform, þá var
þ»>tta ekki hið sama og
hann hafði áður sagt ®g skuggi
efasemdanna hvilir því einnig
yfir staðhæfingum hans nú.
Þá vakti það elcki síður at-
hygli, að málið var tekið úr um
sjón Richards Kleindienst dóms-
málaráðherra og fengið í hend-
ur Henry E. Peters aðstoðar-
dómsmálaráðherra, sem verð-
ur ábyrgur beint gagnvart for
setanum. Ástæðan fyrir þessari
ákvörðun, sem örugglega var
tekin af Nixon forseta sjálfum,
var samkv. orðum Kleindienst
sú, að málið snerti menn, sem
hann sjálfur hefði haft „sam-
skipti við bæði í starfi og einka-
lífi“. Þá þótti Kleindienst ekki
komast heppilega að orði frammi
fyrir sameiginlegri nefnd
beggja deilda Bandarikjaþings í
siðustu viku, þar sem hann hélt
því fram, að enginn embættis-
maður mætti gefa þinginu eða
einstökum nefndum þess skýrslu
um atriði varðandi Watergatemál
ið, ef forsetinn neitaði um heim-
ild til þess, sem ólíklega yrði
veitt.
Vist er að upplýsingam-
ar varðandi Watergatemálið, sem
verið hafa að berast út til fjöl-
miðla og almennings smám sam-
an, stundum eftir óeðlilegum leið
um, hefðu komið sér mjög illa
fyrir Nixon forseta og stjórn
hans, enda þótt frá þeim hefði
Demókratar flytja burt aðalstöð var sínar úr Watergatebygging-
unni. Flutningur þessi fór fram fyrir nokkrum dögum í minni
byggingu, sem stendur ekki f ja rri Hvíta húsinu.