Morgunblaðið - 31.10.1976, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 31. OKTÓBER 1976
13
framboðslistana í flestum tilfell-
um heldur litil. Sumir stjórnmála-
flokkarnir hafa þó stundum efnt
til skoðanakannana eða prófkjörs
um val frambjóðenda, en engar
ákveðnar leikreglur gilda um slík-
ar skoðanakannanir eða prófkjör.
Tvímælalaust eru prófkjörin lýð-
ræðislegasta leiðin til að fá fram
viðhorf kjósenda til frambjóð-
enda og í hvaða röð þeir skuli
taka sæti á væntanlegum fram-
boðslista. Er brýnt, að settar verði
ákveðnar reglur um framkvæmd
prófkjörs. þar sem reynt verði að
sniða af þá agnúa, sem komið
hafa i ljós í þeim prófkjörum, sem
hér hafa verið framkvæmd á und-
anförnum árum.
I löndum, sem búa við þingræði
eins og við íslendingar, skiptir
það óneitanlega miklu máli,
hvernig til tekst um val þing-
manna. Skal á engan hátt gert
lítið úr því, en ég tel að það skipti
hinn almenna borgara engu
minna máli, hvaða menn veljast
til þess að stjórna ýmsum
þjónustustofnunum samfélagsins,
Hvernig þeir menn stjórna sinum
stofnunum kemur meira við líf og
starf hins almenna borgara í
landinu heldur en störf alþingis-
manna. Ég tel að það komi því
fyllilega til athugunar þegar þesi
mál verða tekin til endurskoðun-
ar að gefa þjóðinni kost á að kjósa
þessa embættismenn með ein-
hverjum hætti. Slikt væri vissu-
lega stórt spor i átt til aukins
lvðræðis.
Jón Páll Halldórsson
Jóhann Petersen, skrifstofustjóri,
Hafnarfirði
Jóhann Petersen,
skrifstofustjóri,
Hafnarfirði
Það er vissulega þakkarvert, að
Morgunblaðið ýtir úr vör umræð-
um um breytta kjördæmaskipan.
Grundvöllur þingræðisins hvílir
að sjálfsögðu á mörgum stoðum
og þá ekki sist á vali þingheims,
þar sem taka þarf tillit til byggð-
ar. atvinnuhátta og annara lifs-
kjaramöguleika fólksins, sem
byggir landið.
Kjördæmaskipunin og val fram-
bjóðenda eru því sannarlega all-
rar íhygli verð og ástæða til að
grundvalla vel hverjar þær breyt-
ingar sem gerðar eru.
Nú er þó svo komið, að kosn-
ingarétturinn er allur úr lagi
færður vegna röskunar byggðar i
landinu, sem fyrst og fremst birt-
ist i örri kjósendafjölgun hér á
suðvesturhorni landsins í Reykja-
nes- og Reykjavíkurkjördæmi.
Sé litið til skammtímaaðgerða,
virðist mér því það eitt koma til
greina að fjölga kjörnum fulltrú-
um fólksins i þessum tveimur
kjördæmum.
Ekki tel ég þó liklegt að það
teljist hyggileg ráðstöfun að
fjölga alþingismönnum, ekki sist
þar sem aðbúnaður þingsins er
augljóslega hvergi í takt við tim-
ann eins og er.
Fjölgun þingmanna þessara
tveggja kjördæma yrði því að
vera á kostnað uppbótarsæta, þar
sem seint mundi fást þingm^iri-
hluti fyrir fækkun þingmanna
strjálbýlisins, enda ekki eftir-
sóknarvert í sjálfu sér.
Þessi leið mundi þó hafa þann
annmarka, að erfiðara væri um
jöfnuð á milli flokka og örðugra
að taka tillit til ýmissa minni-
hlutahópa.
En er ekki flokkafjöldinn og
sundrungin með þjóðinni um-
hugsunarefni fyrir þá er efla vilja
þingræðið og virðingu alþingis?
Ég hefi hér aðeins reifað þann
þátt þessa máls er ég tel brýna
nauðsyn bera til, að sé lagfærður
nú þegar, með því er ég kalla
skammtímaaðgerðir.
Þegar til framtiðarinnar er litið
með það i huga að efla veg alþing-
is og þá þingræðisskipulagsins í
heild hallast ég að einmennings-
kjördæmum.
Varðandi síðari spurningu
Morgunblaðsins vil ég segja
þetta:
Með opnum prófkjörum — for-
kosningum — eiga kjósendur að
hafa slík völd til vals frambjóð-
enda, að ég tel óþarft og enda til
trafala hugmyndinni um ein-
menningskjördæmi að taka upp
persónubundið val í kosningum í
störum kjördæmum, þó það sé
vissulega allrar athygli vert.
Það er svo umhugsunarvert í
þessu sambandi, með hvaða hætti
val helstu embættismanna stjórn-
kerfisins fari fram og hvort það
væri ekki hollara þingi og rikis-
stjórn hvers tíma, að fyrirkomu-
lag þeirra mála væri annað en það
er í dag og meira í samræmi við
þróun samtímans.
Ragnar Halldór Hall, lög-
fræðingur, Kskifirði
Ragnar Halldór
Hall,
lögfræðingur
Eskifirði
Þegar þessari spurningu er
svarað, hlýtur að þurfa að skýra
hvað átt sé við með jafnvægi
atkvæða. í spurningunni er það
gefið, að slik jafnvægi sé æski-
legt. Ég lít svo á, að jafnvægi
atkvæða feli það í sér, að allir sem
njóta kosningaréttar hafi jafna
möguleika á að hafa áhrif á það,
hverjir fara með stjórn landsins á
hverjum tíma, með því að neyta
þessa réttar síns. 1 þessu dæmi
eins og reyndar fjölmörgum öðr-
um er togast á um það hversu
marga fulltrúa Reykjavík og
Reykjaneskjördæmi eigi að hafa á
löggjafarsamkundunni og hversu
margir fulltrúar skuli vera þar
fyrir önnur kjördæmi.
Skiptir það vitaskuld mestu
máli, að fólksfjöldinn á
Reykjavíkursvæðinu síðustu ára-
tugi hefur verið með slíkum
eindæmum að liklega verður að
leita til þróunarlanda til að finna
hliðstæðu. En munurinn er þó sá,
að þessi fjölgun á Reykjavikur-
svæðinu hefur orðið á kostnað
landsbyggðarinnar að verulegu
leyti. Vitaskuld er fráleitt að
hugsa sér að fulltrúar Reyk-
víkinga á alþingi skuli Vera hlut-
fallslega jafn margir og fulltrúar
annarra kjördæma, og miða þá
eingöngu við íbúafjölda. Þær
raddir hafa að visu heyrst, að svo
eigi að vera. En mætti ekki alveg
eins spyrja hvort ekki væri rétt að
kjördæmin fengju fulltrúafjölda í
hlutfalli við verðmæti út-
flutningsafurða á tilteknu tíma-
bili fyrir kosningar. Fleiri slík
dæmi mætti nefna, sem leiða til
ólíkra svara við spurningunni.
Þótt lengi megi vafalaust karpa
um þetta fram og aftur, hlýtur
hverjum manni að mega vera það
ljóst, að taka verður tillit til
margra ólíkra sjónarmiða og
kringumstæðna, þegar kjördæma-
skipun er ákveðin. Núverandi
kjördæmaskipun hefur sætt gagn-
rýni og ekki að ástæðulausu. Þar
er um að ræða kostulega blöndu
„kjördæmakvóta" og höfðatölu-
reglu. Hvert kjördæmi hefur til-
tekinn fjölda þingmanna, sem
kallaðir eru kjördæmakosnir til
aðgreiningar frá hinum, sem voru
næstum því kjördæmakosnir og
eru nefndir landskjörnir.
Á þessari stundu er ég þess
ekki umkominn að gera grein
fyrir einhverju pottþéttu kerfi,
sem leyst gæti núverandi skipan
af hólmi. Mér sýnist þó ljóst, að
uppbótarþingsæti hljóti brátt að
heyra fortíðinni til. Talsmenn
flestra, ef ekki allra stjórnmála-
flokka, lýstu yfir þeirri skoðun
sinni að loknum sfðustu alþingis-
kosningum, aó kjördæmaskipun-
in væri úrelt. Og í, samstarfs-
samningi núverandi ríkisstjórnar
segir eitthvað á þá leið að vinna
beri að endurskoðun kjördæma-
málsins. En þótt vandinn sé
Skafti Harðarson, n&msmaður,
Reykjavlk
mikill og áhuginn einnig mikill,
er lítið aðhafst i þessu máli, sem
þó verður að telja eina af undir-
stöðum lýðræðis i landinu. Mér
sýnist að til greina gæti komið að
ákveða skiptingu þingmanna-
fjölda eftir kjördæmum þannig
að hann gæti verið að einhverju
leyti breytilegur eftir rikjandi
aðstæðum i hverju kjördæmi á
þeim tíma, sem kosið er og þannig
komið I veg fyrir að eitt kjördæmi
geti fengið óhóflega marga
fulltrúa miðað við aðstæður.
Þessar forsendur verða að sjálf-
sögðu að vera skýrt ákveðnar í
lögum og eins og stjórnarskrá
lýðveldisins er úr garði gerð, þarf
stjórnarskrárbreytingu hér til.
Ljóst er að athuga þarf vandlega
öll atriði, sem máli skipta og getur
minnsta yfirsjón í því efni orðið
næsta dýrkeypt.
Grundvallargalli á núverandi
kjördæmaskipun er að til þess að
geta hlotið uppbótarþingsæti,
þarf flokkur að hljóta a.m.k. einn
kjördæmakosinn þingmann. Einn
flokkur getur þannig fengið ótrú-
lega stóran hundraðshluta at-
kvæða án þess að fá mann kjörinn
á þing. Glöggt dæmi um þetta er
Alþýðuflokkurinn í siðustu kosn-
ingum. Ef hann hefði ekki fengið
kjördæmakosinn mann í Reykja-
vík, ætti hann engan fulltrúa á
þingi. Þó að ekki sé hægt að segja
að mjög nærri hafi legið, að þetta
gerðist, mátti samt engu muna
fyrir þennan flokk í þetta skipti.
En viti menn. Ut á þennan full-
Framhald á bls. 31
Opið til kl. SIMI
7.00 í kvöld
HÖFUM KAUPENDUR
Höfum sérstaklega verið beðnir að auglýa eftir:
1 ■ Byggingalóðum í Reykjavík og nágrenni.
2. Grunnum
3. Fokheldri 2ja—3ja herb. íbúð
4. 4ra herb. íbúð í Breiðholti I. Þvottahús á hæð skilyrði.
Útb. 6 millj. kr.
5. Litlum og ódýrum íbúðum fyrir ungt fólk sem er að
hefja búskap. Útborganirfrá 1,5 millj. til 3,6 millj.
6. Litlum timburhúsum i gamla Austurbænum
7. Sumarbústað, sumarbústaðalandi eða jörð á Suður-
eða Vesturlandi.
8. Söluturni eða sælgætisverslun.
9. Sérhæð I Hliðunum í skiptum fyrir vandaða blokkar-
íbúð í Norðurbæ. Milligjöf.
CIGNAVCR SC
LAUGAVEG1178 (bolholtsmegin) SÍMI 27210
Benedikt Þórðarson héraðsdómslögmaður.
Sléttahraun 70ferm.
2ja herb. jarðhæð. Búr og
þvottaherb. í ibúðinni. Sér fata-
herb. Verð 6.0 millj. Útb.
4.5—4.7 millj.
Vesturberg 60 ferm
2ja herb. íbúð á 2. hæð. Óvenju
stórt hjónaherb., og þvottaherb.
I íbúðinni. Sameígn fullfrá-
gengin. Verð 6.0 millj. Útb. 4.4
millj.
Álftahólar 55 ferm.
2ja herb. Ibúð á 6. hæð. Sam-
eign og lóð fullfrágengin. Verð
5,7 millj. Útb. 4,3 millj.
Búðargerði 65ferm.
2ja herb. ibúð á efri hæð, snýr i
suðurátt. íbúðin er laus i sept
1977. Verð 6.5 millj. Útb. 4-
4.5 millj.
Vallargerði 85 ferm.
3ja herb. íbúð á efri hæð. íbúð-
inni fYlgir 9 ferm herb. á jarð-
hæð. Bilskúrsréttur. Verð 9,5
millj. Útb. 6,5 millj.
Birkimelur
3ja—4ra herb. endaibúð á 4.
hæð. Gott útsýni yfir borgina.
Mikil og góð sameign, m.a.
frystigeymsla i kjallara. Laus
strax. Verð 9,5 —10 millj. Útb.
6,5—7 millj.
Leirubakki 92 ferm.
Gullfalleg 3ja herb. ibúð á 1.
hæð. Vandaðar innréttingar.
Stórt hol og þvottaherb. i ibúð-
inni. Sameign fullfrág. Verð kr.
8 millj. Útb. 5,5 millj.
Vesturberg 85ferm.
3ja herb. mjög góð ibúð á 3.
hæð. Sameign fullfrág. Verð 7,6
millj. Útb. 5,5 millj.
Eyjabakki 95 ferm.
4ra herb. ibúð á 4. hæð. Að auki
fylgir herb. i kjallara. Verð kr.
9.5 millj. Útb. kr. 6,5 millj.
Espigerði 118ferm.
4ra herb. endaíbúð á miðhæð.
Þvottaherb. og búr inn af eld-
húsi. Þetta er íbúð í sérflokki.
Verð kr. 11,5 millj. Útb. kr. 9
millj.
Krummahólar 100ferm.
4ra herb. ibúð á 4 hæð, liðlega
tilbúin undir tréverk, en vel
ibúðarhæf. Þetta eru bestu kaup-
in i dag. Verð kr. 7.5 millj. Útb.
kr. 5.5 millj.
Suðurvangur 140ferm.
4—5 herb. ibúð á 1. hæð. Þetta
er stór og góð ibúð á góður
verði. Verð kr. 11.5—12 millj.
Útb. kr. 7—8 millj.
Kleppsvegur 100ferm.
4ra herb. ibúð á 4 hæð. Að auki
fylgir stórt herb. i risi. Þetta er
góð ibúð með frábæru útsýni.
Verð kr. 9 millj. Útb. kr. 6 millj.
Öldugata 110 ferm.
4ra herb. íbúð í steinhúsi. íbúðin
sem er öll nýstandsett, skiptist í
2 samliggjandi stofur og 2 stór
herb. Auk þess fylgir 20 — 30
ferm skúr með rafm. Verð kr.
8.5 millj. Útb. kr. 5,7 miflj.
Hrafnhólar 100ferm.
4ra herb. íbúð á 3. hæð. Þetta er
aðeins 2ja ára gömul íbúð og er
gullfalleg. Bilskúrspiata fylgir.
Verð kr. 10 millj. Útb. kr. 7
millj.
írabakki
3ja herb. íbúð á 1. hæð með
tvennum svölum. Ný eldhúss-
innrétting, og ibúðin fullfrá-
gengin. Sameign og lóð fullfrá-
gengin. Verð 7,6 millj. Útb. 5,5
millj.
Meistaravellir 112 ferm.
4ra herb. ibúð á 4. hæð. Þetta er
gullfalleg ibúð í góðu húsi. Bil-
skúrsréttur. Verð kr. 10,5 millj.
Útb. kr. 7,5 millj.
Sólvallagata 134ferm.
114 ferm. sérhæð i steinhúsi
vestarlega við Sólvallagötuna.
Að auki fylgir 2 herb. í risi og
eru þau með sér snyrtingu. Eign
þessi er öll nýinnréttuð m.a. nýtt
rafmagn, nýtt eldhús og bað, ný
teppi o.fl. Verð kr. 12,5 millj.
Útb. 8,5 millj.
Langabrekka 100ferm.
Efri hæð i tvíbýli. Eignin er stofa
og 2 herb. eldhús og bað. Stór
bilskúr fylgir og er i honum 1
herb. Verð kr. 10 millj. Útb. kr.
6.5 millj.
Skólabraut 117ferm.
Efri hæð ! tvibýli. Eignin er öll
nýstandsett og er laus strax. BÍL
skúrsréttur. Verð kr. 13 —14
millj. Útb. kr. 9 millj.
Hverfisgata Hf.
Parhús á 3. hæðum auk
geymslukjallara. Hver hæð er ca
45 ferm. Eign þessa er verið að
standsetja. Verð kr. 6,2 millj.
Útb. kr. 4 millj.
Víghólastigur 160ferm.
Einbýlishús ásamt 47 ferm. bil-
skúr. Þetta er mjög gott hús.
Uppl. á skrífst.
Bergþórugata 100ferm.
4ra herbergja ibúð á efri hæð,
laus strax. Verð 8,5 millj. Útb.
5,5 millj.
AUK ÞESSA ERUM VIÐ MEÐ
FJÖLDANN ALLAN AF EIGNUM
Á SKRÁ OG VILJUM VIÐ
VEKJA SÉRSTAKA ATHYGLI
YKKAR Á LÓÐUM, RAÐ- OG
EINBÝLISHÚSUM SEM VIÐ
ERUM MEÐ Á BYGGINGAR-
STIGI.
5!
lækjni*t»i*«| M
fasteignasala Hafnarstraeti 22 s. 27133 - 27650
Páll Gudjónsson vidskiptafr. Knutur Signarsson vidskiptafr.