Morgunblaðið - 31.10.1976, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 31. OKTOBER 1976
25
EILÍF SJONARMIÐ
Eltt af þvf, sem Kandinsky sagði mér...
sem eru tengd þessum samtökum,
eru nöfn heimsþekktra lista-
manna eins og Chagall, Klee,
Kandinsky, Kokoschka, Nolde
o.m.fl. Það þótti því ævintýri lik-
ast — og þykir enn, að Islending-
ur skyldi fá aðgöngu að sýningar-
sölum þessa hóps, en Finnur
Jónsson sýndi átta myndir á sýn-
ingu Sturm-samtakanna árið
1925.
— Það er nú búið að tala svo
mikið um þetta, segir Finnur. En
auðvitað var þetta kraftaverk.
Littu bara á sýningarskrána, hér
eru Kandinsky, Gleizes, Schwitt-
ers. . . Við vorum 29 i allt með
myndir þarna. Mínar myndir
týndust svo allar, því miður. Sum-
ir sögðu að nasistarnir hefðu
brennt þeim, aðrir að þær hefðu
verið seldar, að þær hafi verið á
uppboði í Zurich. Kannske eru
þær til einhvers staðar enn þá. Ég
man vel eftir þeim enn þá. En
myndirnar á sýningunni hér
heima, 1925, voru svipaðar að
gerð og þær. Þetta líkaði nú ekki
öllum hér. En þannig er það
alltaf. Ég var langfyrstur með
svona lagað hér, áreiðanlega, því
næstur var líklega Svavar Guðna-
son, tuttugu árum seinna, 1945.
ÓTÍMABÆR
TILRAUN?
Björn Th. Björnsson segir í
sögu sinni um íslenzka myndlist,
að kúbísku áhrifin, eins og t.d. i
þessum myndum frá 1925 og þar í
kring, hafi verið ótimabær til-
raun, vegna þess að til að ný
stefna geti myndazt, verði hún að
svara til þjóðfélags- og menn-
ingarlegrar þarfar, sem þegar er
fyrir hendi og að svo hafi ekki
verið í þessu tilfelli. Ertu sam-
mála Birni?
Þetta er hreint bull. Aðstæður í
þjóðfélaginu koma manni bara
ekkert við þegar maður er hrifinn
af einhverju, þá gerist þá á stund-
inni, hvenær sem stundin er. Ég
get bara tekið mið af sjálfum mér.
Og eitt af því, sem Kandinsky
sagði við mig, var að það væri gott
að lesa um list og að það væri gott
að sjá list, en að maður yrði alltaf
fyrst og fremst að leita til sjálfs
sín. Og aldrei hugsaði ég um það,
hvernig þessu yrði tekið hérna
heima, annað hvort yrði því
hafnað eða ekki. Þýzki málarinn
Adolph Menzel eldri, tók mér
vitanlega ekkert tillit til þjóð-
félagsviðhorfa í landi sinu þegar
hann málaði sínar immrepss-
ionisku myndir, 160 árum á und-
an frönsku impressionistunum.
Það er annað sem listfræðingar
hafa fett fingur út í, sem er oft i
mínum myndum, saga og symbol.
Þegar ég var í Þýzkalandi, var ég
einu sinni á fyrirlestri hjá list-
fræðingi, sem kom til „Weg“ skól-
ans. Hann sagði að það væri
hlægilegt að hafa bæði skáldskap
og litteratur í myndjum. Þá varð
Eg er nefnilega svolftið enskur...
heim til mín einu sinni til að
skoða myndirnar minar — já,
honum hefur litizt vel á mig.
Hann leyfði okkur að mestu leyti
að gera það sem okkur langaði til.
Ég var nú kominn upp á það að
nota t.d. módelin ekki til að
teikna alveg eftir — hann sá það
strax og sagði mér að halda bara
áfram mina leið, það væri alltaf
bezt. En þó maður teiknaði módel-
in ekki alveg eins og þau voru, þá
er oft gott að hafa eitthvað fyrir
sér, sem maður verður fyrir áhrif-
um frá. Jafnvel músik. Ég teikna
oft eftir rytma, á tónleikum eða
hérna heima, þegar konan mín er
að spila á píanóið. Nú, en líklega
hefur það verið að einhverju leyti
fyrir orð Kokoschka sem ég komst
inn í Sturm- samtökin. Hann hef-
ur sennilega mælt með mér.
ég að standa upp og segja það sem
mér fannst. Að frá örófi alda
hefðu máttarstoðir allrar mynd-
listar verið annað hvort trúfræði-
leg symbol, sögur og að það væri
sorglegt ef ætti að fara að rífa
þessar máttarstoðir undan. Ég
fékk nú bara klapp og listfræð-
ingurinn gat engu svarað. Nema
að hver yrði að hafa sina skoðun.
Nú er þetta komið fram, núna er
ákaflega mikið lagt upp úr sögu
og figurum. Svona breytist tizka í
listum en listamaðurinn má ekki
láta slíkt hafa áhrif á sig. Og
aldrei er ég sammála þessum list-
fræðingum í því, sem þeir segja
um myndirnar mínar. Ég hef
alltaf frá blautu barnsbeini verið
fullur af alls konar ideum og inn-
föllum og alls kyns hugsýnum.
Hef séð hitt og þetta fyrir mér.
Sumt eru atburðir, sem hafa
komið fyrir, sumt úr þjóðsögum
eða sögunni. Myndræn hugmynd
er kveikja allrar myndlistar.
Finni ’Jónssyni var árið 1970
boðið að taka þátt i sýningunni
„Evrópa 1925“ í Strasburg á veg-
um Evrópuráðsins og var hann
eini Norðurlandabúinn, sem þar
átti verk. Sýningin var sett upp til
að sýna þverskurð myndlistar
brautryðjenda á þvi timabili
óhlutlægrar listar, sem um 1925
var að hefja göngu sina. Það var
líka ævintýri, að íslendingur
skyldi vera með þar. Finnur hef-
ur nú starfað sem myndlistarmað-
ur í yfir sex áratugi. Hvernig leizt
honum á það sem er að gerast i
listinni í dag.
Þeir eru nú alltaf svo elskuleg-
ir, ungu mennirnir að senda mér
kort og ég reyni oftast að fara og
skoða. Þetta er svona upp og ofan
eins og gengur. — Meira vildi
hann ekki segja. En svo bætti
hann við: Skammsýnu
sjónarmiðin mega ekki fá að ráða.
Listin er eilíf og hún hefur eilíf
sjónarmið. Það er manneskjan,
ást og harmur og hatur, allt sam-
an óendanlega margbreytilegt.
Þetta eru þau svið, sem alvarleg-
ur listamaður getur tekið mark á,
en ekki á þjóðfélagsástandinu,
hvort sem það er Hitler eða ein-
hver annar sem hefur skapað þau.
Listamenn breyta ekki slíku. Og
sosial-realismi, ég fyrirlít það
algjörlega. Slíkt er ekki til i min-
um myndum. Ekki einu sinni í
„Baráttan um gullið'* eins og sum-
ir halda. Það er bara mannleg
barátta í hvaða samfélagi sem er.
Að lokum spurði ég Finn hvern-
ig vinnudegi hans væri háttað.
Ég vinn þegar ég er í stuði, svo
tek ég mér frí á milli. Það er
engin regla þannig á þessu. Og
stundum máia ég abstrakt og
stundum ekki. Mér þykir afskap-
lega gott að hvíla mig, t.d. ef ég er
búinn að vera að vinna að ein-
hverri landslagsmynd eða fígura-
tivri mynd, þá vil ég gjarna skipta
alveg yfir í abstrakt til tilbreyt-
ingar. Maður má aldrei rigbinda
sigviðneitt. Ms.
„STORMURINN"
Sturm-samtökin voru stofnuð
1910. Der Sturm var upphaflega
nafnið á tímariti um listir og
menningarmál, það barðist fyrir
róttækum stefnum í list, sem einu
nafni voru kallaðar expression-
ismi. Hópur listmanna af mörgum
þjóðernum safnaðist um for-
sprakka tímaritsins, Herwarth
Walden listfræðing eða listasagn-
fræðing eins og Finnur vill kalla
þá. Auk timaritsins, höfðu
samtökin sýningarsali og efndu
til farandsýninga og þau nöfn,
Ein myndanna frá fyrstu sýningu Finns f Reykjavfk
Æskulýðsvika
KFUM og K
hefst 1 kvöld
1 kvöld hefst hin árlega
æskulýðsvika KFUM og K I
Reykjavfk. Verða þá haldnar
samkomur öll kvöld vikunnar f
húsi félaganna að Amtmanns-
stfg 2b, og hefjast þær kl.
20:30. Yfirskrift þessarar sam-
komuviku er Jesús Kristur —
hver er hann? Verður fjallað
um þessa spurningu og efnið
rætt út frá fleiri hliðum, hvað
vill hann, hvað gerði hann,
hvað gefur hann og fleiri.
Á fyrstu samkomunni verð-
ur Kjartan Jónsson guðfræði-
nemi aðalræðumaður, ásamt
tveim unglingum. Einnig syng-
ur Æskulýðskór félaganna.
Kórinrf syngur einnig önnur
kvöld f vikunni og fleiri söng-
kraftar koma fram, unglingar,
sem hafa æft saman tvisöng og
kvintett.
Nefnd skipuð fulltrúum
stjórna KFUM og K hefur
undirbúið þessa samkomuviku
og segir i tilkynningu frá
henni að stefnt sé að þvi að
hafa samkomurnar við hæfi
fólks af yngri kynslóðinni og
sé verið að kynna félögin og
þann boðskap um Jesúm Krist,
sem þau vilja koma á fram-
færi.
■
Kiwanisbingó
í Hafnarfirði
FYRSTA bingó Kiwanis-
klúbbsins Eldborgar i Hafnar-
firði á þessum vetri verður
haldið i Skiphóli þriðjudaginn
2. nóvember og hefst klukkan
20.30.
Klúbburinn hefur nokkur
undanfarin ár haldið slík
bingó til fjáröflunar og styrkt-
ar þeim líknarmálum, er
klúbburinn vinnur að, en hann
hefur sérstaklega unnið að
málefnum aldraðra.
Á s.l. sumri var m.a. farið
með eldri borgara í skemmti-
ferð. Farið var til Skálholts,
staðurinn skoðaður. Einnig var
höfð viðkoma i Brautarholti á
Skeiðum. Ferð þessi heppnað-
ist hið bezta i alla staði.
Á bingóinu verða fjölmargir
vinningar, m.a. sólarlandaferð,
og vonast Kiwanismenn til að
fólk fjölmenni í Skiphól á
þriðjudagskvöld.
■
Kirkjudagur
Gaulverja-
bæjarkirkju
Gaulverjabæ 29. okt.
Af óviðráðanlegum orsökum
breytist áður auglýst dagskrá
kirkjudags Gaulverjabæjar-
kirkju n.k. sunnudag, þannig,
að í stað tvísöngs Margrétar
Eggertsdóttur og Sigurveigar
Hjaltested, syngur Garðar
Cortes óperusöngvari með að-
stoð orgelleikarans Pálmars Þ.
Eyjólfssonar.
Fréttaritari
■
SÍÐUSTU SÝN-
ING AK Á ELD-
FÆRUNUM
SlÐUSTU sýningar hjá Brúðu-
leikhúsinu á Eidfærunum
verða i Kjarvalsstöðum í dag
kl. 3 og 5. Upphaflega áttu
sýningarnar að verða tvær, en
þær urðu 10 vegna mikillar
aðsóknar. Aðstaða til sýninga i
Kjarvalsstöðum er mjög góð
fyrir brúðuleikhús, að sögn
Jóns E. Guðmundssonar og
munu samtök Brúðuleikhús-
manna opna sýningu þar aftur
i april i vor og sýna þá ý- .s
verkefni fyrir brúðuleikhÁ