Alþýðublaðið - 19.10.1958, Qupperneq 4

A 1 þ ý ð u b 1 a ð i ð
Sunnudagur 19. október 1953
mgs/#s
HEIMSKUNNUR blaðamaður
sem dvaldi hér um skeið hefur
ritað greinar um landis og' þjóð-
ma og flutt erindi í útvarp heima
fands síns. Þar segir hann með-
al annars, að á íslandi sé stétt-
íaust þjóðfélag. Þetta eru athygl
isverð orð. Ástæðan fyrir þess-
ari skoðun blaðamannsins, sem
Iser íslendingum mjög vel sög-
una og hefur samúð með bar-
áttu okkar fyrir verndun fiski-
istofnsins, er sú, að hann miðar
við sitt eigið þjóðfélag og raun-
ar öll önnur, sem hann hefur
kynnst.
STÉTTALAUST þjóðfélag. —
Hvað þýðir það? Það þýðir, að
.svo lítill sé munurinn milli stétt
anna að hann verði varla greind
vir. Við munum ekki sammála
blaðamanninum um það, að hér
sé enginn munur á stéttunum,
■en hitt er rétt, að ef miðað er
við önnur þjóðfélög, hvar sem
er í heiminum, þá mun hér vera
xninni munur á stéttunum en
annars staðar. ■—- íslendingar
hafa ekki í reyndinni viljað við
xirkenna þetta. Þess vegna hef-
nr baráttan milli stéttanna ver-
ið svo hörð hér.
EN ÞAÐ ÞÝÐIR ekki að
neita þessu. Hér er minni mun-
vtr á stéttum en alls staðar ann-
ar? staðar og nær allir hafa nóg
íyrir sig að leggja. Enn verður
maður að minna á aldrað fólk
og einstæðar mæður, þegar um
þetta er rætt. Hitt er fásinna að
viðurkenna þetta ekki. Þó að
jbað sé rétt að einn sé miklu rík-
ari en annar. Þá er það ekki
tilgangurinn með hugsjóninni
nm jöfnuð ,að allir séu jafn rík-
ir, heldur hitt, að allir hafi at-
vinnu ,að allir fái þann afrakst-
iir af vinnu sinni að þeir geti lif-
að á honum sómasamlegu lífi —
og að allir búi við öryggi.
ÞAÐ ER vitanlega hægt að
benda á mismun á kjörum
manna ,en það fer ekki alltaf
eftir stéttum. Það er staðreynd,
,sem hlýtur að blasa við hverj-
um manni. — En í sambandi við
.þessa fullyrðingu hins erlenda
\
S
S
s
s
s
V
s
s
V
s
s
s
v
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s.
■s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
1
*
s
s
s
\
\
s
\
\
Heimskunnur blaðamaður
segir:
Það er síétílaust þjóðfélag
á Islandi.
Staðreyndirnar blasa við.
bjófnaðurinn á Keflavík-
urflugvelli.
Eru Islendingar þjóf-
gefnir?
blaðamanns, vaknar spurningin.
Hvað er þá næst framundan hjá
okkur eftir að við erum búin
að koma okkur þannig fyrir, að
hér sé minni munur á stéttunum
en alls staðar annars staðar? —
Það liggur í augum uppi. Það
er, að tryggja þá aðstöðu, sem
við höfum náð. Og það tekst
ekki nema með því að koma á
jafnvægi í fjárhagskerfi okkar.
Það ættu verkalýðssamtökin
framar öllum öðrum að hafa í
huga, enda veltur mest á því fyr
ir þau að koma í veg fyrir að
það verði af verkalýðnum tekið
sem hann hefur aflað sér.
PÉTUR sendir mér þesssar
línur: ,,Tækifærin geta gert
menn að þjófum. Um þetta sendi
ég þér nokkrar línur fyrir æði
löngu, og varpaði þar fram
þeirri ,,fjarstæðu“, að þeim yrði
líka refsað, sem létu fjármuni
liggja á glámbekk og freistuðu
þannig ístöðulítilla manna, sem
notuðu þessi auðveldu tækifæri
og stælu hinum auðfengnu fjár-
munum. Þú taldir þetta fjar-
stæðu, sem það nú líklega er, —
en þetta rifjaðist þó upp fyrir
mér,' þegar ég las í blöðum, að
búið væri að stela á mörgum bíl
förmum af allskonar varningi
úr birgðaskemmum á Keflavík-
urflugvelli.
IIVERSKONAR -eftirlit er
þetta á Keflavíkurflugvelli, að
hægt skuli að stela þar mörgum
bílförmum, án þess að upp kom-
ist fyrr en seint og um síðir? —
Eru hér að verki forhertir þjóf-
ar, eða er hér um að ræða ein-
hverjar sérstakar og óvenjuleg-
ar ástæður?
ÍSLENDINGAR eru ekki þjóf
gefnir að eðlisfari, eða hafa ekki
verið það fram á síðustu ár. Hér
virðist nýtt vandamál í uppsigl
ingu, sem þjóðin verður að snú-
ast við með fulkominni alvöru
og festu. En þá er nú komið að
því, að refsimálin eru hér í hinni
mestu niðurníðslu. Glæpamenn
ganga út og inn eftir eigin geð-
þótta ,þó þeim sé, seint og um
síðir stungið í fangelsi til að
taka út refsingu. — Blöðin tala
um þetta í skopi ,en varla get ég
nú talið þetta svo lítilvægt, að
það verðskuldi ekki alvarlegri
umræður.“
■—o—■
í PISTLI mínum í gær . féll
niður þýðingarmikil setning á
einum stað. Og v.egna þess. að
það slys breytir meiningunni,
verð ég að koma með leiðrétt-
ingu. Greinin á að vera svona:
ANNARS er það aðkallandi
nauðsyn að í landinu myndist
heilsteyptur verkalýðsflo.kkur,
flokkur með frjálslynda social-
demokratiska stefnuskrá,- laus
við oftrú á aðferðir einstakra
þjóða og óháður þeim átökurh,
sem nú eiga sér stað um yfir-
ráðin í heiminum. Alþýðuflokk-
urinn er grundvöllur slíks
flokks, og þangað er að leita
fyrirmyndarinnar, en í skipu-
lagsmálum og vegna undangeng
inna deilna innan verkalýðs-
hreyfingarinnar, verður sviðið
að vera rýmra og í aðalatriðum
hygg ég að sækja ætti fyrirmynd
ina til brezka verkamannaflokks
ins og alþýðuflokkanna á Norð-
urlöndum.
Ilannes á horninu.
Kirkjuþáttur:
r og ma
„EG ER EKKI NÓGU
GÓÐUR MAÐUR.“
VERKAMAÐUR var á gangi
niður við höfn. Þetta var á
þeim árum, þegar hugsjón
jafnaðarstefnunnar var að
ryðja sér til rúms hér á ís-
landi. Menn sáu roða fyrir
nýjum degi, og vonuðu, að
margskonar ranglæti í þjóð-
íélaginu væri að verða að
engu fyrir bættu skipulagi.
En verkamaðurinn, sem þenn
an dag var á gangi við höfn-
ina, var ekki að telja saman
kauphækkun sína né heldur
að semja skammagrein um
auðvaldið. Áhyggjuefni hans
var allt annað: Hvernig verð
ég sjálfur svo góður og göf-
ugur maður, að ég sé þess
verður að vinna fyrir háar
hugsjónir og gott málefni?
ÁFENGIÐ.
SIÐFERÐISMÁLEFNI blönd
uðust inn í þjóðfélagsbarátt-
una. Hinir ungu hugsjóna-
menn héldu því fram, að með
bættum kjörum og betri upp-
lýsing hyrfi löngun fólksins
til drykkjuskapar og svalls,
og allir hefðu nóg af góðum
og göfugum viðfangsefnum í
tómstundum sínum. Drykkju-
skapur var af ýmsum talinn
blettur á þeim, sem börðust
fyrir háum hugsjónunv Bind
indishreyfingin var einn þátt
ur þeirrar byltingar, sem
velta skyldi af stóli hinum
vondu öflum í þjóðfélaginu.
IIVERNIG ER NÚ ÁSTATT?
ERU verkalýðsflokkarnir og
samvinnuflokkarnir nú jafn
opinskáir liðsmenn bindindis

GORKI-kvikmyndaverið í
Moskvu varð 34 ára í haust.
Það er elzta kvikmyndaver í
Rússlandi.
Þegar-það fyrst var stofnað
[ ágúst 1924 hét það „Mez-
hrabpom-Russ“ kvikmynda-
Eélagið og fyrstu myndirnar
sem það framleiddi varuyn. a.
„Aelita“, „The Mosselprom
Cigarette Girl“ og „The Post
Master“. Þessar myndir gátu
sér þegar geysilegar vinsæld-
ir meðal áhorfenda og meðal
þekktra nafna í kvikmynda-
heiminum, sem unnu að þess-
um myndum og við kvik-
myndaverið voru: Lev Kule-
shov, Yakov Prostazanov,
Yuri Zhelyabuzhsky og Vlad
imir Gardin, sem allir voru
þekktir leikstjórar. Ennfrem-
ur má nefna myndatökumenn
ina Pyotr Yermolov og Lou-
is Forestier.
1926 brann kvikmyndaver-
ið og þá flutti það í byggingu
„Yar“ veitingahússins. Þrátt
fyrir ýmis vandkvæði við
framleiðslu kvikmynda í
þessu húsnæði hélt verið á-
fram að auka og bæta fram-
leiðslu sína.
Einmitt á þessum árum fór
Vsevolod Pudovkin að vinna
hjá kviknsyndaverinu og

„Móðirin“, sem byggð er á
sögu Maxim Gorki sá þá
dagsins Ijós og varð vinsæl
kvikmynd ,ásamt myndinni
-„Orustuskipið Potyomkin".
En segja má að þessar tvær
myndir hafi aflað hinum
unga kvikmyndaiðnaði Sovét
ríkjanna heimsfrægðar á
þeim tíma.
Eftir að Pudovkin . hafði
stjórnað töku myndarinnar
,Móðirin“ kom svo myndin
„Fall Pétursborgar", sern
hann einnig stjórnaði og
einnig stjórnaði og myndin
„Afkomandi Genghiz-Khan“,
sem einnig vakti geysimikla
athygli.
Þá má ekki heldur gleyma
gamanmyndum Protazanovs
„Skreðarinn frá Torahok“,
og „Þriggja milljóna málið“..
1931 er svo gerð fyrsta tal-
myndin í Sovétríkjunum, ein
mitt í þessu kvikmyndaveri,
en nú nefnist það „Mezhrab-
pomfilm“.
Þetta var myndin „Vegur-
inn til lífsins" framleidd af
Nikolai Ekk, en hann varð
einnig fyrstur til að gera
rússneska litmynd, „Grunya
Kornakova".
1936 skiptir verið enn um.
nafn og heitir nú „Soyuzdet-
film“. Var það nú fyrsta kvik
myndaver heimsins, sem fór
að gera myndir um æskufölk
að aðalviðfangsefni sínu.
Nú er það Vladimir Lego-
shin, sem gerir myndina „A
Lone Sail Looms White.“ En
sviðsetningu annaðist Valent-
in Katayev, sem var höfund-
ur sögunnar.
Myndinni var tekið mcð
hrifningu meðal æskufólks.
Row fyrstu álfasögumynd
sína í verinu, en hún var „At
the Wave of the Wand“.
Árið 1948 er svo kvik-
myndaverið skýrt upp einu
sinni enn og nú nefnt eftir
Maxim Gorki.
Á árinu, sem er að líða,
munu verða framleiddar í yer
inu 3 myndir í samvinnu við
Tékka, 1 í samvinnu við Pól-
verja og ein í samvinnu við
Austur-Þ j óðver j a.
Auk þess verður settur rúss
neskur texti á 70 erlendar
kvikmyndir og erlendur texti
við fjöldan allan af rússnesk-
um myndum.
Af öllu þessu má sjá, að
nokkuð mikið líf er í kvik-
myndaiðnaðinum í Sovétríkj
unum, og margar góðar mynd
ir sem þaðan koma.
Næst gérir svo Alexander
S
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s *■
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
og áður fyrr? Er verkalýðs-
æskan hóti betri en „auðvalds
æskan“, þegar um er að ræða
drykkjuskap á skemmtun-
um? Þetta eru spurningar,
sem allir hefðu gott af að í-
huga. — Eru vinstri blöðin
skeleggari í baráttu sinni fyr
ir siðferðilegum hugsjónum?
ÞAÐ ERU FLEIRI, SEM
EIGA HUGSJÓNIR.
ÉG VITNAÐI áðan í verka-
mann, sem átti sér hugsjón.
og áhugamál. Það eru líka til
háar hugsjónir og áhugamál,
sem ekki eru pólitísk. Það
gæti t. d. verið býsna göfugt
verkefni út af fyrir sig að
iifa lífinu eins og manneskja
— hvað þá að lifa því eins og
guðs barn, hvað sem líður
hinum pólitíska flokki. En þá
er dæmi gamla verkamanns-
ins þess vert, að eftir því sé
munað. Enginn vafi er á því,
hvaðan hugsun hans var
sprottin. Jesús Kristur flutti
þá kenningu, að hugsunar-
háttur og líf væri svo nátengt
sem fræið og ávöxurinn. Hvhð
sem líður öllum ismum, hug-
sjónum og stefnum, veltur
allt að lokum á hugarfari og
hjartalagi mannsins.
gamlar bækur.
„í GAMLA daga var mest
gefið út af guðsorðabókum.“
Ekki laust við, að sumir vor-
kenni forfeðrum vorum, sem
lásu guðsorðabækur í staðinn
fyrir öll þau margbreyttu
gæði, sem nú eru á bókamark
aði. En hvað sem því líður.
— Ekki er allsendis ómögu-
legt, að sá tími komi, að ein-
mitt þessir menn þyki vitr-
ari en vér, — af því að þeir
lögðu stund á uppbyggingu
sálar sinnar, og Iétu ekki reka
á reiðanum um það, hvers-
konar fræ það voru, sem döfn
uðu í djúpum hugans.
Jakob Jónsson.
Geysileg rigning
veldur Ijóni í
Noregi.
Gorky kvikmyndaverið.

OSLÓ, fimmtudag (NTB).
Eftir geysilegt úrfelli á Vest-
fold í nótt og morgun ríkti
hörmungarástand á þessu svæði
í dag. í kvöld hafði vatnið þó
lækkað mjög og er búizt við
þurrvlðri, er þurka mun upp
eftir rigninguna. Ekki er vitað
um tjón í landbúnaðinum, sem
þó hefur þegar skaðazt mjög
vegna þurrkleysis ,en fréttarit-
ari NTB í Tönsberg segir, að öil
uppskera, er enn stóð úti, muni
algjörlega ónýt. Frá Sande-
fjord er símað, að þar hafi rignt
100 millimetra á tveim sóiar-
hringum. Óskorið korn og korn
\ á hesjum liggur þar nndir
S vatni og kartöflur hafa skolazt
S upp úr jörðinni. Um tíma tók
S fyrir járnbrautarsamgöngur
vegna skriðufalla.