Alþýðublaðið - 29.12.1930, Síða 2

2
'▲EÞSÐOBliXÐlÐ
Atvinnuleysi—
en nóg að starfa.
Allij vita, að þótt forfe&ur okk-
ar séu búnir að byggja landið í
tíu, ellefu aklir, er það ekki nema
að Htlu leyti numið enn þá. Hér
«r þvi nóg starf að vinna fyrir
allar auðar hendur, ef skipulag
væri á vinnunni. En hér er ekk-
ert skipulag, heldur hið svo
nefnda auðvalds-þjóðfélags-fyrir-
komulag, þ. e. að framleiðslu-
starfsemin er ekki rekin með
hagsmuni heildarinnar fyrir aug-
um, heldur örfárra manna, sem
eiga framleiðslutækin, hinna svo
nefndu atvi'nnurekenda. En þegar
atvinnurekendur álíta gróðavon-
ina tvisýna, pá hœtta peir ad láta
vinna, án tiilits til hvað almenn-
ingshagurinn krefur, og um hag
verkalýðsins er ekki fengist hót.
Það ríkir því algert. stjórnleysi á
sviði framleiðslunnar og afleiö-
iingin er sú, að verkalýðurinn er
atvinnulaus tímunum saman, jafn-
vel i landi þar, sem svo mikið
er óunnið eins og er á Islandi.
Eðlilegasta og sjálfsagðasta krafa
verkalýðsins ætti þó að vera sú,
að fá alt af að vinna, ekki sízt
í landi eins og voru landi, þar
sem svo margt er enn þá öunnið,.
Og auðvelt væri að verða við
þessári sjálfsögðu kröfu, ef nokk-
uð skipulag væri á atvinnuveg-
unum.
Nú, þegar auðvaldsfyrirkomu-
lagiö hefir reynst gersamlega ó-
hæft til þess að halda uppi vinnu,
verða atvinnulausir verkamenn
ihér í Reykjavík að krefjast þess,
að hið opinbera setji næga vinnu
í gang. Þeir eru ekki með því að
biðja um neina gjöf, heldur að
heimta sjálfsagðan rétt sinn, þvi
verkamaðurinn á heimtingu á þvi
að fá að nota starfskrafta sína.
Sjaldgæfar náttúrnviðburðnr.
„Vígahnöttur“
hristir stór landsvæði.
San Frandsco, 26. dez.
United Press, — FB.
Afarstór og bjartur „vígahnött-
ur“ sást falla til jarðar. Sást
„vigahnötturinn" á í>0 mílna
svæði. Byggingar hristust eins og
í jarðskjáifta i 12 borgum, þegar
atburður þessi varð.
Franska gnllið.
París, 27. dez.
United Press, — FB.
Gullforði Frakldandsbanka var
í dag 53 miUjarðar 283 milljónir
850 þúsund og 425 frankar. Hefir
gullforði bankans aldrei verið
meiri en nú. — Frakkland hefir
nú nálægt þvi 20°/o af gullmynt
heimsins.
Prentárar.
Undan farið hafa staðið yfir
samningaumleitanir milli prentara
og prentsmiðjueigenda. Hefir enn
ekki orðið að samkomulagi, esrí
talið líklegt, að samningar takist
í dag eða á morgun. Prentarar
fara fram á nokkra launahækk-
un og enn fremur lengingu á
sumarleyfi. Snerta kaupsamningar
þeir, sem prentarar hér í Reykja-
vik gera, alla prentarastéttina hér
á landi, sem telur nokkuð á ann-
að hundrað manns.
Hingað til hefir kauþ prentara
miðast að mestu leyti við vísi-
tölu, en fleira verið tekið með
í útreikning vísitölunnar en hag-
stofan hefir gert, og enn vilja
prentarar breyta grundvellinum.
Prentarar sögðu upp kaupsamn-
ingnum við prentsmiðjueígendur.
— Prentarafélagið er eitt lang-
styrkasta stéttarfélagið hér á
landi.
Vmnan skapar anðinn.
Eitt af verstu meinum mann-
kynsins er atvinnuleysið, sem nú
eru mjög mikil brögð að í heim-
inum. Ög hefir vor fámenna þjóð
eigi farið varhluta af þvi nú á
síðari árum. Atvinnufeysið er eitt
af höfuðsyndum hins skipulags-
lausa auðvaldsfyrirkomulags. Og
sýnir það áþreifanlega, að veriö
er að sigla þjóðaTfleyjunum í
strand.
Eitt litið dæmi getum vér tekið,
sem næst oss er hér í Reykjavík.
Eins og öllum almenningi er
kunnugt er hér mjög tilfinnanlegt
atvinnuleysi um þessar mundir
fyrir dáðléysi valdhafanna. Ai
framangreindum ástæðum hefir
verkamannafélagið „Dagsbrún"
farið þess á leit við ríkisstjórn og
bæjarstjórn, að komið verÖi af
stað einhverri vinnu. En hvað
skeður? — Jú, rikisstjómin tekur
að vísu ekki illa í málið, eða
þannig, að á najstunni muni
verða byrjað að vinna við hinn
fyrirhugaða kirkjugarð í Foss-
vogi, sem auðvitað þolir enga
bið, svo framaflega að þeim sið
verður haldið áfram að grafa
Reykvikinga 'í sérstaka grafreiti.
En borgarstjóri ásamt meirihluta
bæjarstjómar, sem auðvitað bar
siðferðileg skylda til að leysa
máhð á viðeigandi hátt, þver-
neitar að nokkuð sé aðhafst, ettir
þvi, sem sagt er, þótt ótrúlegt og
óviturlegt sé, vitandi þó það, að
allur fjöldinn af þeim, sem at-
vinnulausir em til lengdar, verð-
ur að fá styrk úr. bæjarsjóði til
þess að draga fram líf sitt og
sinna, því hér er ekki til siðs að
bráðdrepa menn, svo opinbert sé.
Enda verður engum, sem af knýj-
andi ástæðum þarfnast fjárstyrks
til viðhalds lífi sinu, meinað að
taka af inneign sinni í bæjarsjóði
Þvi vitanlega er bæjarsjóðurinn
ekki nein séreign þeirra, sem
hafa hann undir höndum. En af
skiljanlegum ástæðum óska þó
verkamenn heldur að vinna fyrir
kaupi sínu jafnótt, því það mun
koma á þeirra hendur hér eftir
sem hingað til að framleiða verð-
mæti í skarðið fyrir eyðsmfé
bæjarsjóðs.
En undarleg fjármálaspeki er
það, að vilja heldur láta úti fé
úr bæjarsjóði án endurgjalds,
heldur en að þiggja verðmæti
jafnharðan í staðinn.
EkRí verður því við borið, að
ekki séu hér næg verkefni, sem
bíða bráðrar úrlausnar. Og skulu
hér að eins fá nefnd. Eins og
flestum bæjarbúum er kunnugt,
hefir nú næstum því í heilt ár
verið vatnslaust þriðj-a partinn úr
sólarhringnum i stórum bæjar-
hluta. Ráðamennirnir vita, að ekki
verður ráðin bót á því á annan
hátt heldur en að leggja nýja
vatnsæð til bæjarins, en þó er
ekkert aðhafst.
Vatnið bíður tært og heilnæmt
í Gvendarbrunnum, fólkið bíður
vatnslaust i Reykjavík.
Sogið bíður óbeizlað, fólkið
bíður víðs vegar auðum höndum
í myrkri og kulda.
Reykjavíkurbær fleygir árlega
tugum þúsunda í leigu fyrir
skrifstofur og til fundarhalda í
stað þess að byrja nú þegar á
stórri og vandaðri rácjhúsbygg-
ingu.
— Nei, — það er ekki gæða-
leysi landsins, sem vér byggjum,
að kenna, að öllum sonum þess
og dætrum líður ekki vel. Hér
myndu allir landsbúar hafa meira
en nóg fyrir sig að leggja, væru
verðmæti landsins notuð og deilt
jafnt milli allra landsins barna.
Skyldi ekki vera nokkur sann-
iLeikur í því, sem íslenzka skáldið
(J. Ó.) kvað:
ríér er nóg um björg og brauð,
berirðu töfrasprotann.
Þetta land á ærinn auð,
ef menn kunna að nota ’ann.
M. G.
Ofviðri og sftemdir á Sigln-
íirðí.
Siglufirði, FB., 28. dez.
I gær gerði hér ofsarok af
norðaustri með rigningu. Hélst
Veðrið í nótt, en með morgninum
gekk það heldur til norðurs og
er nú nokkru hægra með slyddu-
éljum. Sjógangur var mtkill.
Skemdir urðu nokkrar. Fauk hey-
hlaða á Hvanneyri af grunni og
skemdist hey og annað, sem þar
var geymt. Járn- -og trjá-brak úr
hlöðunni gerði talsverðar skemd-
ir bæði á prestsetrinu og fleiri
húsum. Einnig urðu nokkrar
skemdir á ljósaneti bæjarins.
N áttúruf ræðif élagið
hefir samkomu kl. 81/2 í kvöld
í Landsbókasafnshúsinu.
W'
Ritfrego*
Hamai' og sigd heitir nýútkom-
in ljóðabók eftix séra Sigurð Ein-
arsson.
Ný ljóðabók er engin nýjung,.
en Ijóðabók, sem flytur einhverj-
ar nýjar hugsanir, sem ekki hafa
verið margjaskaðar í rími á síð-
ustu 50—100 árum, er furðu-
sjaldgæf og hressandi tilbreyting.
Og hér er einmitt slík bók. Ljóð
Sigurðar eru laus við alla væmna
rómantilt. Þau eru innblásin af
anda hins nýja tíma. Þau eru
lofgerð um mannlega orku og
mannlegt hyggjuvit, er skapar
nothæf verðmæti úr auðæfum
hinnar viltu og óruddu náttúru.
Kvæðin eru þrungin af gleði yfir
framförum og gróanda í þjóðHfi
og mannlífi:
„Sjá, þetta er lífið gróandi, göf-
ugt og sterkt,
er göturnar lengjast og smiður-
inn steininn sinn heggur.”
En í flestum kvæðunum er um
leiö hvöss ádeila á rangláta
skiftingu þeirra verðmæta, sem
verkamannshöndin dregnr i þjóð-
arbúið. Ádei.lan gefur surnurn
kvæðunum helzti mikinn predik-
unarsvip, en þó er henni viðar
stilt í hóf með listfengi og smekk-
vísi. Hún er yfirleitt þ\d beittars
og markvissari sem orðin eru
smærri og yfirlætisminni. Tií
marks um það má t. d. benda á
kvæði um fátæka blaöatelpu, sem
er lýst með innilegri samúð. Þvi
lýkur svona:
— „Þú varst ein af þeim, sem
fara og aldrei koma meira.
Það er einu leiði fleira
í kirkjugarði kristna fólksins hér.
Það harmar enginn telpu, sem
hann hitti á vegi fömum,
og hér er nóg af börnum,
sem selja blöð — og sam hver
það er!“
1 kvæðum Sigurðar er hvorki
vol né smjaður. Með karlmann-
legri hugsun umbótamannsins og
næmleik skáldsins lýsir hann
Mfsbaráttu öreiganna betur en ísl.
ljóðskáld hafa áður gert. Kvæð-
in eru raunsærri en nokkur önn-
ur, sem ort hafa verið á íslenzku.
Þar birtipt nýtt viðhorf við líf-
inu, heimspeki öreigans, nýtt mat
á því, hvað fagurt sé og tígulegt.
Þar sem önnur skáld gleyma sér í
rómantískri hrifningu yfir tign
fjalla og jökla eða fegurð nak-
inna kvenna, yrkir Sigurður um
malbikaðar götur, starfandi vél-
ar, togara, fiskiskútur og óhrein-
ar, lúnar verkamanns-hendur.
Þar, sem hann kemst inn á að
lýsa náttúrunni, er jtað til þess
eins að dá nýræktina, „blikandi
hafraskákir”, sem ptógurinn,
dráttarvélin og mannshöndin
hafa skapað úr mýrum og mel-
um.
Viðfangsefni Sigurðax eiga ítök
í hverjum hugsandi nútímamanni
En til þess að vera skáld nægir
ekki að hafa eitthvað markvert afe