Morgunblaðið - 20.06.1979, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLÁÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 20. JÚNÍ1979
Morgunblaðið heimsótti dagana fyrir
hvítasunnuhelgina nokkra bændur í upp-
sveitum Árnessýslu og ræddi við þá um
áhrif vorharðindanna á búskapinn. Hér á
eftir birtist hluti viðtalanna en eins og
gefur að skilja hafa aðstæður breytzt frá
því að bændurnir voru heimsóttir.
Texti og myndir: TRYGGVI GUNNARSSON
„Almættið það
eina sem örugglega
tekur í taumana,>
„Þaö er dýr hver dagurinn, þegar fénu er gefið inni yfir
sauðburðinn, því ærin þarf mikið með sér. Ég tók þann kostinn
að gefa fénu frekar inni heldur en gefa því úti, því það er erfitt
þegar rignir. Að vísu er ég búin að setja nokkrar einlembur út og
gef þeim. A meðan maður á nóg hey og húsnæðið er gott er
ekkert að því að láta féð bera inni, nema hvað sýkingarhætta er
meiri og hætta er á að lömbin fái innistöðuskjögur. Ef
lömbunum er gefið vítamín má halda þessum sjúkdómi niðri.
Það, sem einkum fæst við að láta féð vera inni er
vinnusparnaður og vinnan verður léttari, heldur en þegar maður
er að elta þetta út um allt,“ sagði Gunnar Ingvarsson, bóndi á
Efrireykjum í Biskupstungum, er við heimsóttum hann í
vikunni fyrir hvítasunnu.
Gunnar býr með blandaö bú og er með á þriðja hundrað fjár
en í fjósi eru nær 30 gripir. Sagði Gunnar að sauðburður hefði
gengið ágætlega og lítið hefði verið um vanhöld hjá honum.
Aldrei sagðist Gunnar hafa fengið jafn margt tvílembt og
þakkaði hann það, því að hann hefði tekið féð inn um
mánaðamótin október — nóvember eða áður en fór að snjóa.
Gróður er þremur til fjórum vikum á eftir miðað við sæmileg
Gunnar á Efrireykjum markar eitt lamba sinna.
ár og enn er klaki í stórum hluta af túnum. Sjálfur á ég nóg af
heyi en það er misjafnt hvað bændur hér í sveitinni eiga mikið
af heyjum. Menn hafa miðlað á milli bæja þannig að þetta
bjargast yfir heildina en það þarf ekki að gera ráð fyrir miklum
fyrningum. Hér í Tungunum var líka graslítið í fyrrasumar á
vissum svæðum, einkum vegna þurrka í júní og það segir til sín
nú.“
Gunnar sagðist ekki hafa sett sig svo náið inn í þær aðgerðir,
sem rætt væri um að grípa til vegna offramleiðslu búvara. „Ég
held að reynslan sýni að búvöruframleiðslan gengur í bylgjum.
Það koma slæm ár og þá dregur úr framleiðslunni, þannig að
almættið virðist ætla að vera það eina sem örugglega tekur í
taumana. Þingmennirnir virtust vera feimnir við að taka á
þessu í vetur, en eins og útlitið er nú virðist það ekki ætla að
koma að sök, því að framleiðslan dregst saman vegna
tíðafarsins.
Bændur urðu fyrir vonbrigðum með að þessi lánaheimild til
Framleiðsluraðs fór ekki í gegnum þingið,“ sagði Gunnar,
„flestir reiknuðu með því að þetta færi í gegn. Nú stefnir allt í að
það verði teknar nær 200 krónur af hverju kjötkílói í
verðjöfnunargjald. Þetta hefur strax ahrif varðandi áburðar-
kaupin og kemur því strax við pyngjuna hjá okkur bændum.“
*MMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMM
'M
„Horfurnar öllu
verri hjá mannfólk-
inu hvað sem segja
má um tíðina”
Rætt við Loft og
Svein Eiríkssyni
í Steinholti
Á bænum Steinsholti í Gnúpverjahreppi búa bræðurnir Jón, Sveinn og Loftur Eiríkssynir.
Búskapnum haga þeir á þann hátt að hver á sínar kindur en þær eru alls um 330 á bænum. Kýrnar,
sem eru 24 eiga þeir samciginlega og allar vélar: Þeir bræður vinna sameiginlega að öllum
bústörfum nema hvað Jón sér að mestu um kýrnar en Sveinn og Loftur meira um féð. Við hittum þá
Svein og Loft þar sem þeir voru að gegna fénu, á föstudag fyrir hvítasunnu.
„Þetta hafa verið erilsamar
vikur fyrir heimilisfólkið, því allt
fé hefur orðið að bera inni vegna
harðindanna. Við höfum haft
þann háttinn á að einhver okkar
er í fjárhúsunum allan daginn og
fram á kvöld og yfir nóttina förum
við út á tveggja tíma fresti,
þannig að hvíldartíminn hefur
stundum viljað verða lítill. Ég vil
þó segja að á meðan maður hefur
nóg fóður, góð hús og mannskap er
ástæðulaust að kvarta," sagði
Loftur. Ekki sagði Sveinn að þeir
hefðu enn lagt niður fyrir sér
hversu mikill kostnaðarauki
fylgdi þessum langa gjafatíma.
„Ef tíðin verður sæmileg á næst-
unni sleppum við rpeð hálfs mán-
aðar lengri gjafatíma. Það er ljóst
að slíkt segir fljótt til sín í
auknum kostnaði, þegar tví-
lemban þarf þrisvar sinnum meira
fóður yfir sauðburðinn heldur en á
venjulegu vetrarfóðri," sagði
Sveinn og tók fram að þar í sveit
virtust hey ætla að duga. Stöku
bændur hefðu verið heylitlir í
vetur og þeir hefðu þá keypt hey.
Loftur sagði að almennt virtust
bændur óánægðir með að láta féð
bera inni og því væri ekki að leyna
að því fylgdi viss sjúkdómshætta,
sem þó væri hægt að koma í veg
fyrir, ef rétt væri að staðið. „Mér
hefur hins vegar þótt þetta á
margan hátt léttara og þægilegra,
heldur en þegar maður hefur þurft
að fylgjast með fénu kannski á
stóru svæði og í misjöfnum veðr-
um. Og þó allt fé hafi borið í húsi
hjá okkur hefur sauðburður geng-
ið vel en að vísu hefur minna af
ánum verið tvílembt í vor en oft
áður,“ sagði Loftur og aðspurður
um hver væri ástæða þess að
minna væri nú um tvílembur hjá
þeim, sagði hann að þeir rektu það
til leiðindatíðar sl. haust. Þær
hefðu farið illa í harðindunum í
nóvember og lagt þá af. Slíkt segði
fljótt til sín og kæmi meðal
annars fram í minni frjósemi.
„Sprettuhorfur eru engar eins
og stendur en það getur breytzt
skyndilega, ef hlýnar, því síðustu
daga hefur rignt. Tún eru ekki
kalin og klaki virðist ekki vera
mikill þó hann sé töluvert misjafn
eftir aðstæðum," sagði Sveinn og
benti á til samanburðar að á árinu
1949, sem oft hefði verið vitnað til
í vor, hefði gróður á þessum tíma
verið minni. Gróður væri nú held-
ur ekki meiri en hann hefði verið á
sama tíma vorið 1970 og þá hefði
ekki farið að spretta fyrr en vika
var liðin af júní.
„Ég held að það sé gefið mál að
það dregur úr búvöruframleiðsl-
unni í kjölfarið á slíku tíðarfari.
Og þó ástandið sé ekki gott hér
syðra, þá er það þó enn verra á
Norðurlandi. En hvað sem um
tíðina má segja finnst mér horf-
urnar öllu verri hjá mannfólkinu.
Það virðist orðin lenska að kvarta
yfir öllu og heimta alltaf meira og
meira," sagði Loftur. Sveinn sagð-
ist hafa trú á því að það yrði
veruleg fækkun á gripum eftir
þessi harðindi og það mætti viðra
vel í sumar, ef ekki ætti að draga
úr ásetningi í haust.
„Menn eru furðu hógværir yfir
þessu,“ sagði Sveinn, er spurt var
hvernig, þeim bræðrum litist á
þær aðgerðir, sem boðaðar vseru
af hálfu stjórnvalda til að draga
úr búvöruframleiðslunni. „Ég er
viss um að það myndu ekki allar
stéttir sætta sig við slíkt enda
mönnum orðið tamara að heimta
allt af öðrum en þurfa að leggja
nokkuð sjálfir á sig.“
„Ég held að sá almáttugi ætli að
taka í taumana og bjarga þessu
fyrir stjórnvöld. Á síðasta áratug,
sérstaklega á árunum 1965 og
1966, voru menn farnir að hafa
áhyggjur af offramleiðslu búvara.
Harðnandi árferði sá hins vegar
fljótt til þess að það dró úr
framleiðslunni. Það virðast alltof
margir gleyma því að við búum í
harðbýlu landi, þar sem ekki má
mikið út af bregða um veðurfar,
þannig að ekki verði um stórfelld-
an samdrátt að ræða í búvöru-
framleiðslunni og svo mjög að
ýmsar þessara vara gæti skort,"
sagði Loftur og bætti því við að
hann væri lítið hrifinn af þeim
áróðri sumra forsvarsmanna land-
búnaðarins að bændur ættu að
fara til vinnu í kaupstöðum og
kauptúnum sér og sínum til bú-
drýginda. „Ég er hræddur um að
dagurinn gæti orðið nokkuð lang-
ur hjá bændum, ef þeir ættu að
fara að stunda vinnu annars stað-
ar samhliða búskap. Okkur þykir
vinnutíminn víst þegar ærinn. Og
J