Morgunblaðið - 03.10.1979, Page 12

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 3. OKTÓBER 1979
12
OLYMPÍULEIKARNIR í MOSKVU 1980:
MINJAGRIPIR ÚR
ÞRÆLKUNARBÚÐUM
Grein eftir
Vladimir Bukovski
Hver getur gleymt hinum viöa-
miklu Olympíuleikum okkar tíma,
þegar Berlín, borg gleðinnar, var
miðdepill heimsins. Skarlatsrauðir
fánar með svörtum hakakrossi blöktu
í vindinum. Það var sama hvar litið
var í borginni, allt bar það þess merki
að eitthvað stórkostlegt stóð til. Kórar
sungu og hver skyldi gleyma hinu
einstæða augnabliki þegar börn færðu
Hitler ólívugreinakrans og foringinn
varð klökkur við.
Flestir héldu að hlutir eins og þessir
væru liðin tíð, en því fer fjarri,
leikurinn mun endurtaka sig í hinni
rússnesku Moskvu á næsta sumri. í
borginni sem sovézkir áróðursmenn
kalla einfaldlega „höfuðborg bross-
ins“. Undirbúningur fyrir sumar-
ólympíuleikana er nú í fullum gangi
þar eystra.
Allar framkvæmdir við almennar
íbúðarbyggingar hafa verið stöðvaðar
svo ekki sé hætta á að fínheitunum
verði ekki lokið er gestirnir „streyma"
að. Hermenn úr sovézka hernum
þræla nú myrkranna á milli við alls
kyns framkvæmdir og laun þeirra eru
heimsókn á svæðið góða, þ.e. ólympíu-
svæðið, þegar öllu saman er lokið.
Ekki mega þeir blessaðir kjafta frá. —
Því má með sanni segja að unnið sé að
andlitslyftingu borgarinnar fyrir leik-
ana, hvert einasta hús er tekið fyrir,
pússað og málað og Rauða torgið mun
jafnvel fá á sig annað yfirbragð, þegar
skipt verður um steinhellur á því.
Áður en leikarnir hefjast á sumri
komanda verður „flórinn" sjálfsagt
mokaður út, þ.e. öllum sem hugsan-
lega myndu efna til einhvers andófs
gegn hinum háu herrum, verður komið
fyrir á öðrum heppilegri stöðum. Þá
verður öllu landsbyggðarfólki að
sjálfsögðu bannaðar allar heimsóknir
til höfuðborgar landsins. Þannig telja
yfirvöld sig endanlega vera búin að
setja undir lekann, þ.e. engir verði til
staðar í borginni til að andæfa.
Það eru ekki einungis fullorðnir
andófsmenn sem eru óvelkomnir held-
ur eru skólabörn á svarta listanum.
Þau börn sem ekki taka þátt í neinum
ferðum út á landsbyggðina hafa ekki
um neitt að velja, þau eru einfaldlega
sett inn í hópferðir „landkönnuða" til
ýmissa lítt kannaðra svæða landsins.
Með þessum aðgerðum telja sovézk
yfirvöld sig koma í veg fyrir að
blessuð börnin verði fyrir slæmum
áhrifum frá þeim vondu að vestan og
ekki sé hætta á því að sovézk skóla-
börn láti glepjast af tyggigúmmíi og
gallabuxum í skiptum fyrir frásagnir
af hinu daglega lífi þeirra.
Þegar er farið að skipuleggja hóp-
ferðir Bandaríkjamanna til Sovétríkj-
anna í tilefni leikanna. Kostnaður
fyrir 15 daga ferð er í kringum 1500
dollarar, eða sem næst 600 þúsundir
íslenzkra króna. Eitt er táknrænt
fyrir þessar hópferðir, blessað fólkið
sem fer til að vera viðstatt hina miklu
Ólympíuleika er aðeins þrjá daga í
Moskvu sjálfri, hinn tíminn fer í alls
konar ferðalög og kynnisferðir út á
landið. Flogið verður frá Moskvu á
fjórða degi til staða í Mið-Asíu,
Kákasus og Síberíu. Allt er þetta gert
fyrir þessa nýju vini Sovétríkjanna,
þeim er gert kleift að kynnast fólki úti
á landi og verða vinir þess, eins og
talsmenn stjórnvalda myndu sjálfsagt
orða það. Til þess að verða þessum
ferðamönnum til „aðstoðar" eru ráðn-
VLADIMIR BUKOVSKI
ir tíu þúsund stúdentar, sem gefa
KGB skýrslu um hvert fótmál þeirra.
Þegar samþykkt var á sínum tíma
að leyfa Sovétmönnum að halda 01-
ympíuleikana lofuðu þeir því að
„opna“ landið, aðkomumenn gætu
farið frjálsir ferða sinna án þess að fá
sérstakar vegabréfsáritanir. Þá var
búist við því að tvær milljónir manna
myndu heimsækja Moskvu í tilefni
leikanna. Nú er sú tala hins vegar
komin niður í 300 þúsund og eitt er
víst að menn fá alls ekki að fara
frjálsir ferða sinna, KGB mun fylgjast
með hverju fótmáli þeirra.
Heildarkostnaðurinn sem Sovét-
menn þurfa að leggja í vegna leikanna
er á bilinu 600—650 milljónir dollara,
— það þarf auðvitað ekki að taka það
fram að hinar vinnandi stéttir verða
að borga brúsann. Allt framboð á
neyzluvörum verður mjög takmarkað.
Árið 1968 varð mikill fæðuskortur í
Tékkóslóvakíu, matinn þurftu vinir
Tékka, sovézku hermennirnir, að fá,
ekki gátu þeir lifað á loftinu blessaðir.
Þvi er nú svo komið að hinn almenni
borgari í Sovétríkjunum verður að líða
fyrir það að landið mun halda næstu
Ölympíuleika á sumri komanda.
Gróði stjórnvalda vegna leikhalds-
ins er á öðrum punkti staðreynd. Með
miklum fjölda ferðamanna til lands-
ins kemur mikill beinharður gjaldeyr-
ir í kassann, en í Sovétríkjunum er
ætíð skortur á vestrænum gjaldmiðli.
Það að leyfa Sovétmönnum að halda
Olympíuleikana að þessu sinni er
auðvitað óbein viðurkenning á rétt-
mæti þess að hneppa í fangelsi menn
eins og Kowalow, Sharansky, Shelkow,
Ossipow, Orlow og fleiri og fleiri, fyrir
þær sakir einar að vera ósammála
stjórnvöldum. Olympíuleikarnir í Sov-
étríkjunum eru því hrein móðgun við
öll þau alþjóðlegu samtök sem berjast
fyrir mannréttindum víða um heim,
eins og til að mynda Helsinki-hópana.
Með því að leyfa Sovétmönnum að
halda leikana hefur alþjóðaólympíu-
nefndin þverbrotið allar þær reglur
sem hún á að starfa eftir og hafa verið
samþykktar af aðildarþjóðum hennar.
Samkvæmt lögum alþjóðaólympíu-
nefndarinnar er henni ekki heimilt að
leyfa þjóðum að halda leikana, þar
sem kynþáttafordómar eru hafðir í
frammi, mannréttindi almennt fótum
troðin, eins og til dæmis með fangels-
un manna sem hafa aðrar pólitískar
skoðanir heldur en yfirvöld á viðkom-
andi stað. Alþjóðaólympíunefndin
hefur því með leyfi sínu lagt blessun
sína yfir alla þá glæpi sem sovézk
yfirvöld hafa framið og munu fremja
um ókomna framtíð vegna þess að
ekkert er gert til að andæfa gegn
þeim.
Sovézkir fjölmiðlar kalla Olympíu-
leikana á næsta ári „viðburð allra
tíma“ og undirstrika það ennfremur
rækilega að þeir verði nú í fyrsta sinn
haldnir í sósíalísku ríki. Því sé hver sá
sigur, sem sovézkir- og austur-evr-
ópskir íþróttamenn kunni að vinna,
sigur fyrir hið kommúníska kerfi sem
við lyði er í löndum Austur-Evrópu, og
þess fallinn að styrkja yfirburði þess.
Til þess að vinna til þessara verð-
launa þarf auðvitað vel þjálfað
íþróttafólk. Aðeins þeir sem eru félag-
ar í unglingahreyfingu Kommúnista-
flokksins eða fullgildir félagar hafa
möguleika á að fylla þann hóp, sem
verða mun fulltrúi Sovétríkjanna. Ef
vel tekst til hjá þessu íþróttafólki er
það ekki á flæðiskeri statt, hver og
einn fær hæstu laun, eigin íbúð,
utanlandsferðir, eigin bíl og mögu-
leika á að verzla í sérstökum verzlun-
um þar sem hlutir eru á hagstæðu
verði,
Þetta er alvarlegt brot á hinni einu
sönnu ólympíuhugsjón, sem er á þann
veg að aðeins taki þátt í leiknum
áhugasamir íþróttamenn, sem æfi í
anda áhugamennskunnar.
Ég hef þegar oftar en einu sinni sett
mig i samband við aiþjóðaóiympíu-
nefndina til þess að reyna að gera
henni ljósa þá þversögn að leyfa
Sovétmönnum að halda leikana. Þetta
hafa og margir félagar í Helsinki-
hópunum gert, en það er talað fyrir
daufum eyrum. Svar nefndarinnar
hefur yfirleitt hljóðað á þá leið: —
„Það að halda Ólympíuleikana í
Moskvu á næsta ári er að minnsta
kosti nokkurs konar vopnahlé við
Sovétmenn, sem skipti eftir skipti
hafa farið fram á að halda leikana, en
alltaf fyrr fengið neitun."
Það væri án efa mögulegt að halda
leikana á nýjan leik í Montreal og svo
væri hinn möguleikinn auðvitað sá að
íþróttamenn allra landa sameinuðust í
því að neita að mæta til Moskvu til
þátttöku. Sú leið yrði eflaust sú sem
Sovétmenn tækju mest eftir og ættu
erfiðast með að sætta sig við og myndi
kannski vekja þá til „pínulítillar"
umhugsunar.
Að lokum þetta: Þegar þú hefur
lokið þátttöku þinni í leikunum eða
heimsókn til Moskvu. Það gæti allt
eins verið að minjagripir þeir sem þú
hefðir á brott með þér séu unnir af
fangelsuðum mönnum, sem hafa það
eitt til saka unnið að vera á móti
stjórnkerfi landsins. Þeir verða jafn-
vel að vinna í þrælkunarbúðum í
Síberíu eða annars staðar fyrir vikið.