Alþýðublaðið - 03.07.1931, Síða 2

r B alþýðubeaðið
Bréf AlÞýfnsambandsins
til rikisstjörnarinnar.
Atvinnnmál verðEamaniia.
Alpý'ðusamband íslands hefir
sent landsstjórninni svo hijóð-
andi bréf:
Eins og stjórnarráðinu er kunn-
ugt, ríkti hið rnesta atvinnuleysi
í Reykjavík og öðrum kaupstöð-
um og kauptúnum, svo að segja
allan síðastliðinn vetur, eða frá
iþví í sept.—okt. að rnenn komu
heim frá sumaratvinnu sinni, og
þar til um mánaðamótin marz
—aprii, að togarar kornu inn úr
fyrstu veiðiför sinni, og skorti
þó mikið til að næg vinna væri
þá á boðstólum fyrir alia, sem
hennar höfðu þörf. Til pess að
gera sér nokkra grein fyrir því,
hve alrnent og langvarandi at-
vinnuleysið var, verður að fara
eftir skýrslu dfagstofunnar um
atvinnuleysi í kaupstöðum 1.
febr. 1931, sem birt er í 3. tbl.
16. árgangs Hagtíðindanna. En
Adð skýrslu þessa er það að at-
tíuga, að hún getur ekki sýnt
ástandið eins og það raunveru-
lega var sökum þess, hve mikið
vantar á, að allir atvinnuleysingj-
ar láti skrá sig. Það er öllum
kunnugt, sem nokkuð þekkja til
þessara mála, hve tregir margir
verkamenn eru að láta skrá sig
þegar lítil eða engin von er um
atvinnu eða atvinnubætur.
Skýrsla þessi sýnir, að í 4
kaupstöðum (Reykjavik, Hafnar-
firði, Akureyri og Vestmannaeyj-
um) voru atvinnuleysingjarnir
samtals 857, sem höfðu fyrir
samtals 1194 lómögum að sjá.
Skiftast þessir menn þannig, að í
Reykjavik voru skrásettir 525 at-
vinnuleysingjar, á Akureyri 207,
í Vestmannaeyjum 72 og í Hafn-
arfirði 53. Sést af þessu, að meg-
inþorri atvinnuleysingjanna hefir
verið í 2 stærstu kaupstöðum
landsins og þó einkum í Reykja-
vík. En hve langvarandi atvinnu-
leysið hefir verið sést á því, að
529 af þessum mönnum höfðu
haft atvinnu skemur en 1 viku
ársfjórðunginn á undan skráning-
unni, eða með öðrum orðum, að
3/5 af öllum skrásettum atvinnu-
leysingjum höfðu verið atvinnu-
lausir svo að segja allan árs-
fjöröunginn og að að eins 7«/o
höfðu verið atvinnulausir skemur
en 1 mánuð samtals á ársfjórð-
ungnum. Einnig er það vitanlegt,
j)ó skýrslur séu ekki fyrir hendi
um það, að mikill eða jafnvel
mestur hluti þessara manna var
atvinnulaus mestan eða allan
hluta þess ársfjórðungs, sem
byrjaði 1. febr. En skýrslan sýn-
ir, að atvinnuleysið hefir einkum
verið langvarandi í Reykjavík og
á Akureyri.
Þegar tekið er tillit til þess,
sem aö framan segir, að skýrsl-
urnar geti ekki sýnt raunveru-
legt atvinnuleysi á hverjum tíma,
má það Ijóst verða, að ástandið
hefir naumast verið svona alvar-
legt nokkru sinni fyr. Enda sýn-
ir skýrsla Hagstofunnar, að á
móti 857 skráðum atvinnuleys-
ingjum í 4 kaupstöðum 1. febr.
1931 voru að eins skráðir 58 at-
vinnulausir menn í 5 kaupsitöð-
um 1. febr. 1930, og 1. febr. 1929
voru þeir samtals 292.
En þó ástandið væri svona i-
skyggilegt síðastliðinn vetur, er
alt útlit fyrir að það kunni að
verða miklu alvarlegra næsta
haust og vetur. Ber miargt til
þess. Kreppa sú hjá atvinnuveg-
unum, sem gengið hefir yfir flest
lönd heimsins, er engan veginn
hjáliðin, má rneira að segja gera
ráð fyrir, að hún eigi eftir að
koma enn betur i Ijós., einkum
hér við sjávarsíðuna, en hún hef-
ir gert til þessa. Hlýtur öllum að
vera þa'ð ljóst, hve afarilla allur
almenningur í þorpum og bæj-
pm, og þá ekki sízt hér í Reykja-
vík, er undir það búinn að ganga
á móti nýju atvinnuleysistímabili,
ef til vill harðara og erfiðara en
nokkru sinni fyr.
En fyrirsjáanlegt er, að svo
hlýtur að fara, ef ekiii er tekið
nógu fljótt og ákveðið í taum-
ana, því það er þegar bersýni-
legt, að atvinna verður með allra
minsta móti í sumar.
Síldveiði verður vafalaust lítið
stunduð, nema af mjög litlum
hluta skipaflotans. Veldur því
lágt verð á bræðslusíld og daufir
sölumöguleikar.
Um húsbyggingar t. d. hér í
Reykjavík, sem mörg hundruð
verkamanna og iðnaðarmanna
hafa haft vinnu við undanfarin
vor og sumur, er sjón sögu rík-
ari, slík vinna verður svo að
segja engin þetta sumar. Skortur
á lánsfé veldur þar mestu, auk
þess sem þar koma fram afleið
ingar yfirstandandi kreppu, því
ieinstakir men.n draga saman
seglin urn allar framkvæmdir í
slíku árferði, sem nú er.
Það hiefir verið svo undanfar'in
ár, að þúsundir verkamanna víðs
vegar um landið hafa haft sína
aðalatvinnu hjá ríkissjóðii við
húsbyggingar, vega- og brúar-
gerðir, símalagningar o. fl. En
inú er fokið í það skjólið líka, og
þarf þar ekki annað en vitna til
ræðu fjármálaráðherra á þingi
síðastli'ðinn vetur, þar sem hann
lýsti því yfir, að sama sem engar
opinberar framkvæmdir yrðu á
þessu yfirstandandi ári.
Það er því ljóst, að mjög mikið
skortir til að vinna sé fyrir hendi
handa stórum híuta landsmanna
nú um hábjargræðistima ársins,
og er þó vitanlegt að það ástand
hlýtur að versna mjög mikið með
haustinti og það svo, að ef ekkert
er aðhafsit, hlýtur að taka við
stórkostleg neyð fyrir m-ikinn
hluta landsmanna.
Til þess að svo fari ekki er
nauðsynlegt iað undirbúa istór-
feldar atvinnubætur nú þegar.
Það er skyld-a rikissjóðs að
styðja að þessu bæöi með þvi að
undirbúa imálið og með fjárfram-
lögum til atvinnubótia.
Stjórn Alþýðusambandsins
skorar því á rikisstjórninia að láta
ekki undir höfuð leggjast að af-
stýra því þjóðarböli, sem at-
vinnuleysið er, með stórauknum
opinberum framkvæmdum og
skipu 1 ögðum atvinnubötum.
Sorðssrför leMélapms.
Hallsteinn og Dóra sýnt við
mjög raikla aðsókn.
Frumsýhing var á „Hailsteini
og Dóru“ á Akureyri á miðviku-
dag og önnur sýning var í gær-
kveldi. Var fyrir fram uppselt að
báðum sýningunum við hækkúðu
verði. Leikendum og höfundi var
fagn-að - á frumsýningunni með
blómum iOg ræðuhöldum, og
hrifni áhorfenda var mjög mikil.
Næst verður leiki'ð annað kvöld
og svo á sunnudag og mánudag
og ef til vill oftar. Á þriðjudiag
er l-eikendum og öðru starfsfólki
Leikfélagsins boðið í Vaglaskög
og að Goðafossi.
„Zepelin sreifi“ á heiniieið-
irnii
Osló, 2. j.úlí. U. P. FB. Kl, 9
fyrir hádegi í dag heyrðist til
„Zeppelins greifa“ fyrir sunnan
Stav-anger. Þoka var á o,g sást
því ekki til loftskipsins.
Meimkoma
„aeppeSiias gi?eifa‘4.
Berlín, 2. júlí. Móttekið
3. júlí. UP. — FB.
„Zeppelin greifi“ flaug yfir Ber-
lin kl. 9,30 e. h. á leið til
Friedrichshaven.
Friedrichshaven, 3. júlí.
UP. — FB.
„Zeppelin lenti hér í morgun
kl. 6,15 (þ- e. 4,15 eftir íslenzkum
tíma).
Verðlaiimuppdráttur. Bæjar-
stjórnin samþykti tillögu bygg-
ingarnefndarinnar um að veita
alt .að 500 kr. til verðlauna fyrir
bezta , uppdrátt af framhliðum
húsa, eins og þær eiga að verða
við Skólavörðutorg, á milli Skóla-
vörðustígs og Þórsgötu.
Ósvífni leigusaia.
Mörg dærni eru til hér úr
bæjarlífinu uim það, hvernig farið
er með leigendur, hvemig þedr
eru algerlega réttlausir gagnvart
leigusala og eiga engar kröfur á
hendur honum, hvað sem hanrí
annars aðhefst. Getur hver maður
s-annfærsit um þetta við að lesa
leigus-amninigana, sem oft eru um
hönd hafðir. Kemur þar iskýrt
fram, ,að leigutaki er réttlaus og'
á að eins skyldum að gegna
gagnvart húseiganda, en hann
engum eða sama og engum gagn-
vart leigutaka.
Eitt dæmi, sem gerðist hér í
bænum núna um helgina og er
því jnærtækast, .sýnir aðstöðu
leigenda i húsnæðisvandræðum,
og enn fremur, að lögmaöur er
þægt verkfæri í höndurn húseig-
enda.
Görnul hjón, fátækur verkam.
og kona hans., fenigu 1-eigða eina
stofu og aðg-ang að eldhúsi i
uppbænum 1. maí s. 1. og fluttu
þá þar inn. Brátt fór að bera á
því, að þau myndu eldii geta ver-
ið þar til lengdar, fyrst og fremst.
þó af því,.að í húsinu er of ó-
næðissamt af völdurn leigusala,
hurðaskellir, bávaði og sköll
langt frarn á nætur og þar franr.
eftir götunum. Hjó-nin eru bæði
farin að kröftum og þola
því slíkt og þetta eliki til lengd-
ar. Þau fóru því að svipast um.
eftir íbúð handa s-ér og tókst
loks á laugardaginn var að ná
í hana, eina stofu og- eldhús út
-af fyrir sig, fyrir 60 krónur. Til-
kyntu þau svo húseiganda, að
þau myndu flytja einhvern næsta
dag og að þau s-egðu íbúðinnj.
upp frá 1. júlí. Höfðu hjónin
alt af gengið út frá þvi, að þau
mættu, hvenær sem þau vildu,
fara út þesisum skarkaLa-hjalli,
enda voru engir samningar milli
þeirr-a og hú&eiganda. — Urðu
nokkur orðaskifti milli húseig-
anda og hjónanna uim leið og
þau tilkyntu þetta, en á mánu-
dagsmorgun kemur maður nokk-
ur með miklu offorsi og rudda-
sjkap inn í herbergið til konunn-
ar og krefst þ-ess í nafni húseig-
and-a, að þau verði kýjT í íbúðinni
eða gr-eiði leágu til 1. október.
Konan neitaði þ-essu og sagði.
m. a., að hún þyldi ekki lengur
(að ver,a í þessari íbúð og að þau
gætu ekki greitt tvöfalda hús-a-
leigu næstu 3 mánuði, þótt þau
gjarna vildu. Varð maður þessi.
hinn æf-asiti, notaði mörg óþvegin
orð og lamdi um sig með guill-
búnu montpriki, er hann hafði
dinglandi í hendinni þegar
hann kom inn. Bannaði hann kon-
unni að flytja nokku-ð fyr en
lögmaður h-efði 1-agt hald á það
fyrir hús-aleigunni. Síðan fór
hann.
Kon-an gekk nú út og var
'nokkra s-tund í burtu — og iokaði
hún íbúðinni um leið og hún fór.